1-3. (a) Ki lipuzo mañi zeluka nyakisisa? (b) Ki lifi lika zetuna zeene zelutokwa kueza kuli lulapele Jehova ka nzila yelukile? (Mubone siswaniso sesi fahalimu.)

ABELE utatuba mutapi wahae ka tokomelo. Ubabalezi limunanu zeo kuzwa feela hane lisali zenyinyani. Abele uketa zeñwi kwa limunanu zeo, walibulaya, mi ulifa sina mpo ku Mulimu. Kana Jehova ukaamuhela mpo yezwa ku Abele, ili mutu yasika petahala?

² Muapositola Paulusi naasusumelizwe ki moya wa Mulimu kuñola ka za Abele kuli: “Mulimu naatabisizwe ki limpo zahae.” Nihakulicwalo, Jehova naahanile sitabelo sa Kaine. (Mubale Maheberu 11:4.) Taba yeo itahisa kuli lubuze lipuzo zelatelela: Ki kabakalañi Mulimu hanaamuhezi sitabelo sa Abele ni kuhana sa Kaine? Lukona kuitutañi ku zeneezahezi ku Kaine ni Abele ni kwa batu babañwi bababulezwi kwa Maheberu kauhanyo 11? Kuziba likalabo kwa lipuzo zeo kukalutusa kuziba hande zebaswanela kueza batu babalapela Jehova ka nzila yelukile.

³ Halunze lunyakisisa zeneezahezi mwa linako za Abele kuto fita mwa linako za Ezekiele, mulemuhe lika zetuna zeene, zetahisa kuli Mulimu atabiswe ki zelueza halunze lumulapela: Luswanela kulapela feela Jehova, luswanela kumulapela ka pilu kaufela,  luswanela kumulapela ka nzila yatabela, mi luswanela kumulapela kabakala kuli lwamulata.

4, 5. Ki nto mañi yenetahisize kuli Kaine anahane kuli Jehova ki yena yanaaka amuhela mpo yahae?

⁴ Mubale Genese 4:2-5. Kaine naaziba kuli Jehova ki yena yanaaka amuhela mpo yahae. Kaine naaitutile ka za Jehova ka nako yetelele. Kaine ni munyanaa hae Abele mwendi nese banani lilimo zebato eza 100 ka nako yene bafa limpo zabona ku Mulimu. * Kaufelaa bona nebahulile inze baziba kuli kunani simu ya Edeni, mi mane mwendi nebaiponelanga simu yende yeo inze bali kwahule. Mi lwakona kubulela kuli nebaiponelanga likerubimi zeneyemi fa munyako wa simu yeo. (Gen. 3:24) Kusina kukakanya bashemi babona nebabataluselize kuli Mulimu ki yena yabupile lika kaufela zepila ni kuli mulelo wahae nesi wa kuli batu banyande mane ni kushwa. (Gen. 1:24-28) Mwendi Kaine naafile mpo yahae ku Mulimu kabakala litaba zeo zanaataluselizwe.

⁵ Ki lika mañi zeñwi mwendi zenesusuelize Kaine kufa sitabelo? Jehova naapolofitile kuli nekuka pepwa “mwana” yanaaka pyata toho ya “noha” yene kukuelize Eva kueza keto yemaswe. (Gen. 3:4-6, 14, 15) Ka kuba mweli, Kaine mwendi naanahana kuli ki yena “mwana” yanaasepisizwe yo. (Gen. 4:1) Kuzwa fo, Jehova naasika tuhela kuambolanga ni batu babali baezalibi; mane naaezize cwalo nihaiba ku Adama, Mulimu naambozi ni yena mi kubonahala kuli naaezize cwalo ka kuitusisa lingeloi. (Gen. 3:8-10) Mi Jehova naambozi ni Kaine hasamulaho wa kufa sitabelo sahae. (Gen. 4:6) Kusina kukakanya, Kaine naaziba kuli Jehova waswanelwa kulapelwa.

6, 7. Kana mpo yanaafile Kaine nesi yende kamba neifilwe ka nzila yesika luka? Mutaluse.

⁶ Kono ki kabakalañi Jehova hanaasika amuhela sitabelo sa Kaine? Kana mpo yanaafile Kaine nesi yende? Bibele haibuleli sesiñwi fa taba yeo. Bibele ibulela feela kuli Kaine naatisize “zebeiwa ki mubu.” Hamulaho, Jehova naabonisize mwa Mulao wanaafile ku Mushe kuli sitabelo sa mufuta wo nesilukile. (Num. 15:8, 9) Munyakisise hape mone liinezi lika ka nako yeo. Batu nebacanga feela limela. (Gen. 1:29) Mi bakeñisa kuli mubu wa kwande a simu ya Edeni neukutilwe ki Mulimu, Kaine naabelekile ka taata kuli afumane za kufa sina sitabelo. (Gen. 3:17-19) Hamulaho wa kubeleka ka taata, Kaine naafile sitabelo sa lico! Nihakulicwalo, Jehova naasikaamuhela sitabelo seo.

⁷ Kana sitabelo seo nesifilwe ka nzila yesika luka? Kana Kaine naasikafa sitabelo seo ka nzila yeswanela? Hakubonahali cwalo. Ki kabakalañi halubulela cwalo? Kakuli Jehova hanaahanile sitabelo sa Kaine, naasikanyaza mone sifezwi sitabelo seo. Mane Bibele haibuleli mo Kaine kamba Abele nebafezi matabelo abona. Kono cwale ki sika mañi sene sifosahalile?

8, 9. (a) Ki kabakalañi Jehova hanaasika tabiswa ki Kaine ni sitabelo sahae? (b) Ki litaba mañi za butokwa ka za Kaine ni Abele zelufumana mwa Bibele?

 ⁸ Manzwi anaañozi Paulusi kwa Bakreste ba Maheberu ka kususumezwa ki moya okenile, alutusa kulemuha kuli Kaine naasalati Jehova. Kaine naasina tumelo. (Maheb. 11:4; 1 Joa. 3:11, 12) Ki lona libaka Jehova hanaasika tabiswa ki Kaine ni sitabelo sahae. (Gen. 4:5-8) Jehova ki Ndate yalilato, kabakaleo, naalikile kutusa mwanaa hae yo. Kono Kaine naasika amuhela tuso yanaafilwe ki Jehova. Mi ka libaka leo, naabonisize hahulu misebezi ya nama, yecwale ka “sitoyo, lifapahano, lifufa.” (Magal. 5:19, 20) Pilu yemaswe ya Kaine neitahisize kuli Jehova asike aamuhela sitabelo sahae. Zeneezahezi ku Kaine libonisa kuli lutokwa kueza zeñata kufita kubonisa feela kwa batu kuli lwasebeleza Jehova.

⁹ Bibele ilubulelela litaba zeñata ka za Kaine, ibulela za Jehova haambola ni yena, ibonisa mo Kaine aalabela Mulimu, mane ilutaluseza ni mabizo a bana bahae ni lika zeñwi zene baezize. (Gen. 4:17-24) Haili ka za Abele, hakuna zeñozwi zebonisa kuli naanani bana mi hakuna zanaabulezi zeñozwi mwa Bibele. Nihakulicwalo, lika zanaaezize Abele lisakona kulutusa ni kacenu. Ka nzila ifi?

10. Abele naatomile cwañi mutala wa moluswanela kulapelela Jehova ka nzila yelukile?

¹⁰ Abele naafile sitabelo sahae ku Jehova ka kuziba kuli ki yena feela yaswanela kusiamuhela. Naafile sitabelo sesinde hahulu—Abele naaketile “ku za maizibulo a mutapi wahae.” Nihaike kuli Bibele haibuleli kuli naafezi sitabelo seo fa aletare kamba kutokwa, Abele naafile sitabelo seo ka nzila yatabela Mulimu. Kono sa butokwa hahulu ki kunyakisisa libaka Abele hanaafile sitabelo seo, ili nto yekalutusa ni luna kusina taba kuli taba yeo neiezahalile lilimo zebato eza 6,000 kwamulaho. Abele naafile sitabelo seo kabakala kuli naanani tumelo ku Mulimu mi naalata likuka za Jehova zelukile. Luziba cwañi cwalo?

11. Ki kabakalañi Jesu hanaabulezi kuli Abele ki muuna yalukile?

¹¹ Halukaleñi ka kunyakisisa zanaabulezi Jesu ka za Abele, ili mutu yanaaziba hande. Jesu naaliteñi kwa lihalimu ka nako yanaapilile Abele fa lifasi. Jesu naalata hahulu mwanaa Adama yo. (Liprov. 8:22, 30, 31; Joa. 8:58; Makolo. 1:15, 16) Kacwalo, Jesu hanaabulezi kuli Abele ki muuna yalukile, naaiponezi yena luli. (Mat. 23:35) Mutu yalukile ki yalumela kuli Jehova ki yena feela yaswanela kulubulelela kuli nto yeñwi ilukile kamba haisika luka. Kwandaa zeo, zabulela ni kueza mutu yalukile libonisa kuli walumelelana ni mubonelo wa Jehova. (Mubapanye Luka 1:5, 6.) Kuunganga nako kuli mutu azibahale kuli ki yalukile. Ka mukwa ocwalo, nihaiba pili asikafa kale sitabelo sahae, Abele naazibahala kuli upila ka kulatelela likuka za Jehova. Kueza cwalo nekuli taata. Kaine naasike akona kutomela munyanaa hae mutala  omunde kakuli naanani pilu yemaswe. (1 Joa. 3:12) Mahe Abele naasika latelela taelo yenezwa ku Mulimu, mi ndatahe naakwenuhezi Jehova ka kubata kuba ni tukelo ya kuketa zende ku zemaswe. (Gen. 2:16, 17; 3:6) Abele naabonisize bundume bobutuna ka kuiketela kupila ka kushutana ni mone bapilela ba lubasi lwahae!

12. Ki shutano ifi yetuna yeneli mwahalaa Kaine ni Abele?

¹² Kuzwa fo, munyakisise mo muapositola Paulusi naaboniselize swalisano yemwahalaa tumelo ni kuluka. Paulusi naañozi kuli: “Ka tumelo, Abele naatahisize ku Mulimu sitabelo sesinde kufita sa Kaine, mi ka tumelo yeo naapakilwe kuli ki yalukile.” (Maheb. 11:4) Manzwi a Paulusi ao abonisa kuli Abele naanani tumelo yetuna hahulu ku Jehova mi naalata mwanaaezeza lika, ili nto yebonisa kuli Abele naashutana ni Kaine.

13. Luitutañi ku Abele?

¹³ Mutala wa Abele ululuta kuli lukona feela kutabisa Jehova haiba lumulapela ka libaka leliswanela, ili kumulapela kabakala kuli lunani tumelo yetuna ku yena mi lwatabela kulatelela likuka zahae zelukile. Hape luituta kuli kunani lika zeñata zelutokwa kueza kuli lutabise Mulimu halunze lumulapela. Lutokwa kueza lika zeo mwa bupilo bwaluna kaufela.

14. Ki kabakalañi Jehova hanaamuhezi limpo za Nuwe, Abrahama, ni Jakobo?

¹⁴ Abele ki yena mutu wapili yanaasebelelize Jehova ka nzila yelukile, kono nesi yena wa mafelelezo. Muapositola Paulusi ubulela za batu babañwi bane basebelelize Jehova ka nzila yemutabisa, ili babacwale ka Nuwe, Abrahama, ni Jakobo. (Mubale Maheberu 11:7, 8, 17-21.) Mañi ni mañi wa baana bao naafile Jehova sitabelo, mi Jehova naamuhezi matabelo abona. Ki kabakalañi hanaamuhezi matabelo ao? Libaka ki la kuli baana bao nebaezize lika zeñata hane banze basebeleza Jehova, mañi ni mañi wa ku bona naaezize lika zetuna zenetahisize kuli Mulimu atabiswe ki zene baeza hane banze bamulapela. Munyakisise mitala yabona.

15, 16. Nuwe naaezize cwañi lika zeene zatokwa kueza mutu kuli alapele Jehova ka nzila yelukile?

¹⁵ Nuwe naapepilwe hamulaho wa lilimo ze 126 kuzwa fashwela Adama; niteñi, naahulezi mwa lifasi lene litezi batu bane bali mwa bulapeli bwa buhata. * (Gen. 6:11) Kwa batu kaufela bane bapila mwa lifasi pili Muunda usika taha kale, Nuwe ni lubasi lwahae ki bona feela bane basebeleza Jehova ka nzila yemutabisa. (2 Pit. 2:5) Hamulaho wa kupunyuha Muunda, Nuwe naabonisize buitumelo bwahae ka kuyaha aletare, ili aletare yapili yebulezwi mwa Bibele, mi afa sitabelo ku Jehova. Ka kufa sitabelo ku Jehova, Nuwe naatusize lubasi lwahae ni batu kaufela bane bakasimuluha ku yena kulemuha kuli Jehova ki yena feela yaswanelwa kulapelwa. Kwa lifolofolo kaufela zene liteñi zanaakona kufa sina sitabelo, Nuwe naaketile lifolofolo zanaafile sina sitabelo  “kwa lifolofolo zekenile kaufela ni kwa libupiwa zefufa zekenile kaufela.” (Gen. 8:20) Nuwe naafile lifolofolo zende hahulu, kakuli mane Jehova naabulezi kuli lifolofolo zeo neli zekenile.—Gen. 7:2.

¹⁶ Nuwe naafezi matabelo akucisa ao fa aletare yanaayahile. Kana nzila yanaafile ka ona matabelo ao neitabisa Mulimu? Eni. Bibele ibulela kuli Jehova naatabezi munko one uzwa kwa matabelo ao mi afuyaula Nuwe ni bana bahae. (Gen. 8:21; 9:1) Nihakulicwalo, Jehova naamuhezi matabelo ao bakeñisa kuli Nuwe naaezize cwalo ka libaka lelinde. Ka kufa matabelo, Nuwe naabonisize kuli naanani tumelo yetuna ku Jehova mi naalata mwanaaezeza lika. Bakeñisa kuli Nuwe naazwezipili kuutwa ni kumamela likuka za Jehova, Bibele ibulela kuli “naazamaile ni Mulimu wa niti.” Kabakaleo, Bibele ibulela kuli Nuwe neli muuna yalukile.—Gen. 6:9; Ezek. 14:14; Maheb. 11:7.

17, 18. Abrahama naaezize cwañi lika zeene zatokwa kueza mutu kuli alapele Jehova ka nzila yelukile?

¹⁷ Abrahama naapila mwahalaa batu bane bali mwa bulapeli bwa buhata. Mwa muleneñi wa Ure, mwanaapila Abrahama, nekunani tempele yenezwile mubano yene yahezwi Nanna, yena mulimu wa kweli. * Nihaiba ndatahe Abrahama ka nako yeñwi naalapelanga milimu ya buhata. (Josh. 24:2) Kono Abrahama naaiketezi kulapela Jehova. Kubonahala kuli naaitutile ka za Mulimu ku kuku wahae Sema, yomuñwi wa bana ba Nuwe. Abrahama naapilile ka nako yeswana ni yanaapilile ku yona Sema, ili ka lilimo ze 150.

¹⁸ Abrahama naafile matabelo amañata mwa bupilo bwahae kaufela. Kono naafanga feela matabelo ao ku Jehova, yena yaswanela kuamuhela matabelo ao. (Gen. 12:8; 13:18; 15:8-10) Kana Abrahama naakafa Jehova sitabelo sesinde hahulu? Eni, naaitatezi kufa mwanaa hae yalatwa, yena Isaka, sina sitabelo. Ka nako yeo, Jehova naataluselize hande Abrahama nzila yanaaswanela kufa ka yona sitabelo seo. (Gen. 22:1, 2) Mi Abrahama naatabela kulatelela litaelo zanaafilwe kaufela. Jehova ki yena yanaahanisize Abrahama kubulaya mwanaa hae. (Gen. 22:9-12) Jehova naamuhezi matabelo a Abrahama kakuli naafilwe ka libaka leliswanela. Paulusi naañozi kuli: “Abrahama naabile ni tumelo ku Jehova, mi aangiwa kuba yalukile kabakala tumelo yahae.”—Maro. 4:3.

19, 20. Jakobo naaezize cwañi lika zeene zatokwa kueza mutu kuli alapele Jehova ka nzila yelukile?

¹⁹ Jakobo naapilile nako yetelele mwa naha ya Kanana, ili naha yeo Jehova naasepisize kufa Abrahama ni bane bakasimuluha ku yena. (Gen. 17:1, 8) Mwa naha yeo, batu nebaikenyize hahulu mwa bulapeli bwa buhata kuli mane Jehova naabulezi kuli ‘naha neika bataza.’ (Liv. 18:24, 25) Jakobo hanaanani lilimo ze 77, azwa mwa naha ya Kanana, ayonyala, mi hamulaho akuta inze  anani lubasi lolutuna. (Gen. 28:1, 2; 33:18) Batu babañwi mwa lubasi lwahae nebakile baswalisana ni bulapeli bwa buhata. Nihakulicwalo, Jehova hanaakupile Jakobo kuli aye kwa Betele kuyo yaha aletare, Jakobo naaezize cwalo kusina kuzina-zina. Pili, naataluselize lubasi lwahae kuli: “Muzwise milimu ya kusili ye mwahalaa mina, mi muikenise.” Mi hamulaho alatelela litaelo kaufela zanaafilwe.—Gen. 35:1-7.

²⁰ Jakobo naayahile lialetare zeñata mwa Naha ya Sepiso, mi fateñi naacisezanga Jehova matabelo. (Gen. 35:14; 46:1) Matabelo ahae neli amande hahulu, naalapezi Mulimu ka nzila yeswanela, mi naaezize cwalo ka libaka lelinde, kona libaka Bibele haibulela kuli Jakobo neli mutu “yasanyazahali,” ili pulelo yezibahaza batu babalatwa ki Mulimu. (Gen. 25:27) Ka mupilelo wahae, Jakobo naatomezi sicaba sa Isilaele mutala omunde, ili sicaba sene sikasimuluha ku yena.—Gen. 35:9-12.

21. Lukona kuitutañi ku zene baezize litoho za masika ka za kulapela Jehova ka nzila yelukile?

²¹ Mitala yene batomile litoho za masika ilulutañi ka za kulapela Jehova ka nzila yelukile? Ka kuswana ni bona, lupila ni batu babakona kulupaleliswa kusebeleza Jehova ka pilu yaluna kaufela, mi mane babañwi ku bona ikona kuba ba mwa lubasi lwaluna. Kuli lutiyele muinelo wo, lutokwa kuba ni tumelo yetiile ku Jehova mi luswanela kuikolwisa kuli likuka zahae zelukile ki zende. Lubonisa tumelo yeo haluutwa Jehova ni kufana nako, maata, ni maluwo aluna halunze lumusebeleza. (Mat. 22:37-40; 1 Makor. 10:31) Kwasusueza kuziba kuli haiba lusebeleza Jehova ka molukonela kaufela, ka nzila yabata kuli lumulapele ka yona, ni ka mabaka amande, ukaluunga kuba babalukile!—Mubale Jakobo 2:18-24.

22-24. Mulao neubulelañi ka za yaswanela kuamuhela matabelo, mufuta wa matabelo, ni nzila yene baswanela kufa ka yona matabelo Maisilaele?

²² Jehova naafile sicaba sene sisimuluha ku Jakobo Milao yebonisa mwanaabatela kuli bamusebeleze. Hane bakautwa Jehova, nebakaba ‘sicaba sahae tota’ ni “sicaba sesikenile.” (Exo. 19:5, 6) Mulemuhe mo Mulao wa Mushe uboniseza lika za butokwa zeene, zene batokwa kulatelela Maisilaele kuli balapele Jehova ka nzila yelukile.

²³ Jehova naabonisize hande yene baswanela kusebeleza Maisilaele. Naabulezi kuli: “Usike walapela milimu isili, kwandaa ka.” (Exo. 20:3-5) Matabelo ane baswanela kufa Jehova, naaswanela kuba amande hahulu. Ka mutala, folofolo yenefiwa sina sitabelo neiswanela kuba yeiketile ili yesanyazahali. (Liv. 1:3; Deut. 15:21; mubapanye Malaki 1:6-8.) Malivi nebatusiwangwa ki matabelo anaafiwa ku Jehova, kono ni bona nebatokwa kufanga matabelo. Malivi nebafanga matabelo anaazwelelanga kwa “limpo kaufela zende ka kufitisisa” zene bafiwa. (Num. 18:29) Maisilaele  nebafilwe litaelo zene bonisa mone baswanela kusebeleza Jehova, mi litaelo zeo nelikopanyeleza zebaswanela kufa, kobaswanela kulifela, ni mobaswanela kulifela ku Jehova. Nebafilwe milao yefitelela 600 kuli ibaetelele, mi nebabulelezwi kuli: “Mubone teñi kuli mwaeza sina mwamilaelezi Jehova Mulimu wamina. Musike mwakeluhela kwa bulyo kamba kwa nzohoto.”—Deut. 5:32.

²⁴ Kana Maisilaele nebatokwa kulatelela luli taelo yenebonisa sibaka kone baswanela kufela matabelo? Eni. Jehova naalaezi batu bahae kuli bayahe tabernakele, mi Maisilaele nebalapelelanga Jehova mwa sibaka seo. (Exo. 40:1-3, 29, 34) Haiba Maisilaele nebabata kuli matabelo abona atabise Mulimu, nebatokwa kuatisa kwa tabernakele. *—Deut. 12:17, 18.

25. Ki sika mañi sene sili sa butokwa hahulu hane kufiwa matabelo? Mutaluse.

²⁵ Kono sa butokwa nikufita ki libaka Maisilaele hane bafanga limpo zabona! Nebaswanela kufa Jehova limpo zabona kabakala kuli bamulata ni kulata likuka zahae. (Mubale Deuteronoma 6:4-6.) Maisilaele hane basebeleza Jehova ka kuezeza feela mulao, Jehova naasa amuhelangi matabelo abona. (Isa. 1:10-13) Ka kuitusisa mupolofita Isaya, Jehova naabonisize kuli batu habakoni kuipumisa kuli bamusebeleza, naabulezi kuli: “Batu ba . . . banikuteka  ka milomo yabona, kono lipilu zabona likwahule hahulu ni na.”—Isa. 29:13.

26. Kwa makalelo, tempele yanaayahile Salumoni neitusize cwañi batu kuli balapele Jehova ka nzila yelukile?

²⁶ Maisilaele hase bapilile mwa Naha ya Sepiso ka lilimo zeñata, Mulena Salumoni ayaha sibaka sa kulapelela Jehova sene sifita tabernakele kwa butuna. (1 Mal. 7:51; 2 Makol. 3:1, 6, 7) Kwa makalelo, matabelo kaufela anaafelwa kwa tempele yeo naafiwa ku Jehova. Salumoni ni batu kaufela banaabusa nebafanga matabelo amañata ili amande hahulu, mi nebafile matabelo ao ka nzila yebonisizwe mwa Mulao wa Mulimu. (1 Mal. 8:63) Nihakulicwalo, kutula kwa muyaho ni buñata bwa matabelo anaafiwangwa kwa tempele, haki zona zeneli za butokwa ku Jehova. Sa butokwa neeli libaka hane bafanga limpo zeo. Salumoni naakoñomekile hahulu sisupo seo ka nako yene ikakulwa tempele. Naabulezi kuli: “Musebeleze Jehova Mulimu waluna ka lipilu zamina kaufela, ili ka kulatelela litaelo zahae ni kumamela milao yahae sina momuezeza kacenu le.”—1 Mal. 8:57-61.

27. Malena ba Isilaele ni batu bane babusiwa ki bona nebaezizeñi, mi Jehova naaezize cwañi?

²⁷ Ka bumai, Maisilaele nebasika zwelapili kulatelela kelezo yende ya Mulena Salumoni. Nebasika eza lika zeñwi zanaatokwa Jehova kuli baeze ili zeneka tahisa kuli atabiswe ki bona hane banze bamusebeleza. Malena ba Isilaele ni batu bane babusiwa ki bona nebakalile kueza lika zemaswe, tumelo yabona ku Jehova neifokozi, mi nebatuhezi kulatelela likuka zahae zelukile. Jehova ka lilato naakuta-kutezi kuluma bapolofita kuyo eleza malena bao ni babusiwa babona, ni kubalemusa kuli nebaka kena mwa butata kabakala likezo zabona zemaswe. (Jer. 7:13-15, 23-26) Ezekiele ki yomuñwi wa bapolofita bao bane balumilwe ki Jehova. Naapilile ka nako yeo batu nebasa lapeli Mulimu ka nzila yemutabisa.

28, 29. Luzibañi ka za Ezekiele? (Mubone mbokisi yeli, “Ezekiele—Bupilo Bwahae ni Nako Yanaapila ku Yona.”)

²⁸ Ezekiele naaziba hande misebezi yeneeziwa kwa tempele yene yahilwe ki Salumoni. Ndatahe Ezekiele neli muprisita, ili yo ni yena fokuñwi naasebelezanga kwa tempele. (Ezek. 1:3) Kubonahala kuli Ezekiele naanani tabo kwa makalelo. Kusina kukakanya, ndatahe naamulutile za Jehova ni litaba ze mwa Mulao. Mane “buka ya Mulao” neifumanwi mwa tempele ibato ba ka nako yanaapepilwe Ezekiele. * Josiasi, mulena yomunde yanaabusa ka nako yeo, naasusuelizwe hahulu ki litaba zanaautwile mwa buka yeo mi azwelapili kususueza batu babañwi kuli balapele Jehova ka nzila yelukile.—2 Mal. 22:8-13.

²⁹ Ka kuswana ni baana babasepahala bane bapilile kwamulaho, Ezekiele naaezize lika zeene zatokwa kueza mutu kuli atabise  Jehova hanze amusebeleza. Sina moiboniseza buka ya Ezekiele, Ezekiele naasebelelize feela Jehova, naazwezipili kumusebeleza ka pilu kaufela, mi naasebelelize Jehova ka nzila yemutabisa. Ezekiele naaezize lika zeo kaufela kabakala kuli naanani tumelo. Kono buñata bwa batu bane bapilile mwa linako zahae nebasiyo cwalo. Ezekiele naahulile inze ateelezanga kwa bupolofita bwa Jeremia, ili yo naakalile musebezi wahae ka silimo sa 647 B.C.E. mi naatukufalezwi kulemusa batu ka za katulo ya Jehova yene taha.

30. (a) Bupolofita bwanaañozi Ezekiele bubonisañi? (b) Bupolofita ki nto mañi, mi luswanela kuutwisisa cwañi bupolofita bwa Ezekiele? (Mubone mbokisi yeli, “Kuutwisisa Bupolofita Bwa Ezekiele.”)

³⁰ Litaba zanaañozi Ezekiele ka kususumezwa ki moya okenile libonisa mo batu nebatuhelezi kusebeleza Mulimu. (Mubale Ezekiele 8:6.) Jehova hanaafile Majuda koto, Ezekiele neli yomuñwi wa batu bane baisizwe mwa buhapiwa kwa Babilona. (2 Mal. 24:11-17) Nihaike kuli Ezekiele naaisizwe mwa buhapiwa, taba yeo haibonisi kuli naafiwa koto ki Mulimu. Jehova naamufile musebezi wa kueza one ukatusa batu bahae bane baisizwe mwa buhapiwa. Lipono zende ni bupolofita bwanaañozi Ezekiele, libonisa mo batu nebakayo lapelela Jehova hape ka nzila yelukile mwa Jerusalema. Hape libonisa mo batu kaufela babalata Jehova nebaka mulapelela ka nzila yelukile.

31. Buka ye ikalutusa kuezañi?

³¹ Mwa likalulo zelatelela za buka ye, lukaituta litaba zebulela ka za lihalimu, sona sibaka sapila ku sona Jehova, lukaituta mone batuhelezi batu kulapela Jehova ka nzila yelukile, lukaituta mo Jehova atusezanga batu bahae ni kubasileleza, mi lukaituta molikabela lika kwapili muta batu kaufela bakalapela Jehova. Mwa kauhanyo yetatama, lukanyakisisa pono yapili yanaañozi Ezekiele. Pono yeo ikalutusa kuutwisisa kuli Jehova ki mañi luli ni kulutusa kuziba litaba zeama kalulo ya kwa lihalimu ya kopano ya Jehova, mi zeo kaufela likalutusa kuutwisisa libaka Jehova hali feela yena yaswanelwa kulapelwa.