1-3. (a) Jakie pytania omówimy? (b) Jakie cztery warunki musimy spełniać, żeby nasze wielbienie podobało się Bogu? (Zobacz ilustrację tytułową).

ABEL uważnie ogląda swoje stado. Troskliwie opiekował się tymi zwierzętami od ich narodzin. Teraz wybiera kilka, zabija je i składa jako dar dla Boga. Czy ta ofiara, złożona przez niedoskonałego człowieka, spodoba się Jehowie?

² Apostoł Paweł napisał pod natchnieniem o Ablu: „Bóg przyjął jego dary z uznaniem”. Ale dar jego brata, Kaina, Jehowa odrzucił (odczytaj Hebrajczyków 11:4). Rodzi to pewne pytania. Dlaczego Bóg przyjął wyraz czci od Abla, a od Kaina — nie? Czego możemy się nauczyć z przykładu tych dwóch mężczyzn, a także innych osób wspomnianych w 11 rozdziale Listu do Hebrajczyków? Odpowiedzi pomogą nam zrozumieć, na czym polega praktykowanie czystego wielbienia.

³ Podczas tego krótkiego omówienia wydarzeń od czasów Abla do Ezechiela zwróć uwagę, jakie cztery niezbędne warunki musimy spełniać, żeby nasze wielbienie podobało się Bogu: osobą, której oddajemy cześć, musi być Jehowa, jakość  musi być najlepsza, sposób musi być akceptowany przez Boga, a nasze pobudki muszą być szczere.

4, 5. Na jakiej podstawie Kain wyciągnął wniosek, że swój dar musi złożyć Jehowie?

⁴ Odczytaj Rodzaju 4:2-5. Kain wiedział, że osobą, której odda cześć, będzie Jehowa. Miał wiele czasu i okazji, żeby Go poznawać. W momencie składania swoich ofiar Kain i Abel mogli mieć blisko 100 lat *. Obaj słyszeli o Edenie, a może nawet z daleka mu się przyglądali. Na pewno widzieli cherubów pilnujących wejścia do tego pięknego ogrodu (Rodz. 3:24). Rodzice musieli im opowiedzieć, że życie na ziemi stworzył Jehowa i że Jego zamierzenie wobec ludzi różniło się od tego, czego doświadczali — powolnego procesu starzenia się, który prowadził do śmierci (Rodz. 1:24-28). Wiedza ta mogła skłonić Kaina do wniosku, że powinien złożyć Jehowie jakiś dar.

⁵ Co jeszcze mogło go do tego pobudzić? Jehowa zapowiedział pojawienie się pewnego „potomstwa” — kogoś, kto zmiażdży głowę „węża”, który podstępnie namówił Ewę do podjęcia tragicznej w skutkach decyzji (Rodz. 3:4-6, 14, 15). Jako pierworodny syn, Kain mógł uważać, że to on jest tym obiecanym „potomstwem” (Rodz. 4:1). Pamiętajmy też, że Jehowa nie przestał komunikować się z grzesznymi ludźmi. Nawet po grzechu Adama rozmawiał z nim, najprawdopodobniej przez anioła (Rodz. 3:8-10). Rozmawiał też z Kainem po tym, jak złożył on ofiarę (Rodz. 4:6). Kain na pewno wiedział, że Jehowa jest godny, żeby oddawać Mu cześć.

6, 7. Czy było coś niewłaściwego w jakości ofiary Kaina albo w sposobie jej złożenia? Wyjaśnij to.

⁶ Dlaczego więc Jehowa nie przyjął ofiary Kaina z uznaniem? Czy było coś nie w porządku z jej jakością? Biblia o tym nie mówi. Czytamy w niej po prostu, że Kain przyniósł „płody ziemi”. Później Jehowa w Prawie Mojżeszowym wskazał, że ten rodzaj ofiar Mu się podoba (Liczb 15:8, 9). Pomyślmy też o okolicznościach. W tamtym okresie ludzie jedli tylko rośliny (Rodz. 1:29). A ponieważ ziemia poza Edenem została przeklęta przez Boga, dar Kaina musiał być efektem ciężkiej pracy (Rodz. 3:17-19). Kain ofiarował Jehowie żywność, na którą pracował w pocie czoła! A jednak Jehowa nie przyjął jego ofiary z uznaniem.

⁷ A może było coś niewłaściwego w sposobie ofiarowania daru? Czy był on dla Jehowy nie do przyjęcia? Wydaje się to mało prawdopodobne. Dlaczego? Kiedy Jehowa odrzucał ofiarę Kaina, nie potępił sposobu, w jaki została złożona.  Biblia nie wspomina, jak zrobił to Kain, a jak Abel. W czym więc tkwił problem?

8, 9. (a) Dlaczego Jehowa „nie spojrzał przychylnie na Kaina ani na jego ofiarę”? (b) Na co warto zwrócić uwagę, jeśli chodzi o biblijną relację o Kainie i Ablu?

⁸ Z natchnionych słów Pawła zapisanych w Liście do Hebrajczyków wynika, że Kain nie miał czystych pobudek. Brakowało mu wiary (Hebr. 11:4; 1 Jana 3:11, 12). Właśnie dlatego Jehowa odrzucił nie samą ofiarę — „nie spojrzał przychylnie na Kaina” (Rodz. 4:5-8). Jehowa jest kochającym Ojcem, więc życzliwie starał się skorygować swojego syna. Wyciągnął do niego rękę, ale on ją odtrącił. Serce niedoskonałego Kaina opanowały „uczynki ciała” — „wrogość, niezgoda, zazdrość” (Gal. 5:19, 20, Popowski). To sprawiło, że pozytywne aspekty jego wielbienia Boga nie miały wartości. Z tej historii uczymy się, że czyste wielbienie to coś więcej niż zewnętrzne przejawy pobożności.

⁹ Z Biblii sporo dowiadujemy się o Kainie. Wiemy, co Bóg mu powiedział, co on odpowiedział Bogu, a nawet znamy imiona jego potomków oraz niektóre ich przeżycia (Rodz. 4:17-24). Natomiast jeśli chodzi o Abla, nie wiemy, czy miał dzieci. Żadne jego słowa nie zostały zapisane w Biblii. A jednak w pewnym sensie wciąż do nas przemawia. Jak?

10. Pod jakim względem Abel jest dla nas wzorem?

¹⁰ Abel złożył ofiarę Jehowie, bo wiedział, że tylko On powinien być osobą, której oddaje się cześć. Również jakość jego daru była najlepsza — Abel wybrał „pierworodne zwierzęta ze swojej trzody”. Chociaż Biblia nie informuje, czy złożył je na ołtarzu, sposób ofiarowania bez wątpienia musiał być właściwy. Ale tym, co wyróżniało Abla — i jest dla nas wzorem po sześciu tysiącach lat — były jego pobudki. Abel kierował się wiarą w Boga i miłością do Jego prawych zasad. Skąd o tym wiemy?

11. Na jakiej podstawie Jezus uznał Abla za prawego?

¹¹ Przede wszystkim pomyślmy, co o Ablu powiedział Jezus — ktoś, kto go dobrze znał. Jezus za czasów Abla przebywał w niebie i żywo się nim interesował (Prz. 8:22, 30, 31; Jana 8:58; Kol. 1:15, 16). Dlatego kiedy nazwał go człowiekiem prawym, nie były to słowa bez pokrycia (Mat. 23:35). Człowiek prawy przyznaje, że to Jehowa ustala, co jest dobre, a co złe. Ale robi coś jeszcze — słowami i czynami pokazuje, że uznaje Boże normy (porównaj Łukasza 1:5, 6). Wyrobienie sobie opinii człowieka prawego wymaga czasu. Abel musiał pokazywać, że jest posłuszny Jehowie, jeszcze przed ofiarowaniem swojego daru. Ale na pewno nie było mu łatwo.  Jego starszy brat raczej nie miał na niego pozytywnego wpływu, bo jego serce stało się niegodziwe (1 Jana 3:12). Matka złamała wyraźny zakaz dany przez Boga, a ojciec się przeciwko Niemu zbuntował, bo chciał sam decydować, co jest dobre, a co złe (Rodz. 2:16, 17; 3:6). Jak wielką odwagę okazał Abel, postępując zupełnie inaczej niż jego rodzina!

12. Czym przede wszystkim różnił się Abel od Kaina?

¹² Warto też zwrócić uwagę na słowa apostoła Pawła, który wskazał na związek między prawością a wiarą: „Dzięki wierze Abel złożył Bogu cenniejszą ofiarę niż Kain i dzięki tej wierze otrzymał świadectwo, że jest prawy” (Hebr. 11:4). Słowa Pawła wskazują, że Abel w przeciwieństwie do Kaina przez całe życie kierował się szczerą wiarą w Jehowę i w słuszność Jego sposobu działania.

13. Czego uczymy się z przykładu Abla?

¹³ Z przykładu Abla uczymy się, że czyste wielbienie musi wynikać z czystych pobudek — trzeba całym sercem wierzyć w Jehowę i całkowicie akceptować Jego zasady. Poza tym nie możemy ograniczyć się do jednorazowego aktu czci. Musimy wielbić Boga całym swoim życiem — wszystkim, co robimy.

14. Dlaczego Jehowa przyjął z uznaniem ofiary złożone przez Noego, Abrahama i Jakuba?

¹⁴ Abel był pierwszym niedoskonałym człowiekiem, który czcił Jehowę w czysty sposób, ale na pewno nie ostatnim. Apostoł Paweł wspomina też o innych osobach, które czciły Jehowę we właściwy sposób — na przykład o Noem, Abrahamie oraz Jakubie (odczytaj Hebrajczyków 11:7, 8, 17-21). W którymś momencie życia każdy z nich złożył Jehowie ofiarę, a On przyjął ją z uznaniem. Dlaczego? Ponieważ ci wierni patriarchowie spełniali wszystkie cztery podstawowe wymagania dotyczące czystego wielbienia. Zobaczmy, czego możemy się od nich nauczyć.

15, 16. Jak Noe spełnił cztery podstawowe wymagania dotyczące czystego wielbienia?

¹⁵ Noe urodził się zaledwie 126 lat po śmierci Adama. Dorastał w świecie, w którym większość ludzi praktykowała religię fałszywą (Rodz. 6:11) *. Ze wszystkich rodzin żyjących krótko przed potopem tylko Noe i jego bliscy służyli Jehowie we właściwy sposób (2 Piotra 2:5). Po ocaleniu z potopu Noe odczuł potrzebę zbudowania ołtarza * i złożenia ofiar Jehowie. W ten sposób wyraźnie pokazał swojej rodzinie i wszystkim ludziom, którzy mieli się potem urodzić, że Jehowa jest jedyną osobą, której należy oddawać cześć. Ze zwierząt, które przeżyły potop, wybrał na ofiarę „zwierzęta czyste oraz czyste stworzenia latające” (Rodz. 8:20). Był to  dar najwyższej jakości, bo sam Jehowa uznał te zwierzęta za czyste (Rodz. 7:2).

¹⁶ Noe złożył te ofiary całopalne na zbudowanym przez siebie ołtarzu. Czy Jehowie spodobał się ten sposób wielbienia? Tak. W Biblii czytamy, że woń tej ofiary była dla Jehowy przyjemna i potem pobłogosławił On Noego i jego synów (Rodz. 8:21; 9:1). Ale Bóg przyjął tę ofiarę z uznaniem przede wszystkim dlatego, że Noe kierował się właściwymi pobudkami. Była ona kolejnym wyrazem jego silnej wiary w Jehowę i w to, że Jego sposób działania jest najlepszy. Ponieważ Noe cały czas był posłuszny Jehowie i trzymał się Jego zasad, Biblia mówi, że „chodził z prawdziwym Bogiem”. Dzięki temu na trwałe wyrobił sobie opinię człowieka prawego (Rodz. 6:9; Ezech. 14:14; Hebr. 11:7).

17, 18. Jak Abraham spełnił cztery podstawowe wymagania dotyczące czystego wielbienia?

¹⁷ Abraham był wręcz otoczony fałszywym kultem. Nad miastem Ur, gdzie mieszkał, górowała świątynia ku czci boga księżyca Nanny *. Nawet ojciec Abrahama początkowo wielbił bożki (Joz. 24:2). Abraham jednak postanowił oddawać cześć Jehowie. O prawdziwym Bogu mógł się dowiedzieć od swojego przodka Sema, jednego z synów Noego. Żył z nim równocześnie przez 150 lat.

¹⁸ W ciągu swojego długiego życia Abraham złożył wiele ofiar. Zawsze składał je tylko Jehowie — jedynej osobie, której należy oddawać cześć (Rodz. 12:8; 13:18; 15:8-10). Czy ofiary te były najwyższej jakości? Niewątpliwie tak, skoro Abraham był gotowy złożyć na ofiarę ukochanego syna, Izaaka. Jehowa dokładnie powiedział mu wtedy, w jaki sposób powinien to zrobić (Rodz. 22:1, 2). Abraham był zdecydowany zastosować się do otrzymanych wskazówek. Ale ostatecznie Jehowa powstrzymał go przed uśmierceniem syna (Rodz. 22:9-12). Przyjmował On z uznaniem ofiary Abrahama, bo patriarcha ten kierował się czystymi pobudkami. Paweł napisał: „Abraham uwierzył Jehowie i w rezultacie został uznany za prawego” (Rzym. 4:3).

19, 20. Jak Jakub spełnił cztery podstawowe wymagania dotyczące czystego wielbienia?

¹⁹ Jakub spędził większość życia w Kanaanie — krainie, którą Jehowa obiecał Abrahamowi i jego potomkom (Rodz. 17:1, 8). Tamtejsze narody były uwikłane w tak odrażające praktyki religijne, że Jehowa zapowiedział: „Ziemia ta wypluje swych mieszkańców” (Kapł. 18:24, 25). Kiedy Jakub miał 77 lat, opuścił Kanaan, ożenił się, a później wrócił z dużą rodziną (Rodz. 28:1, 2; 33:18). Niestety, niektórzy jego  bliscy ulegli wpływowi religii fałszywej. Ale kiedy Jehowa polecił mu pójść do Betel i zbudować tam ołtarz, zadziałał stanowczo. Powiedział swoim domownikom: „Pozbądźcie się wizerunków cudzoziemskich bogów, oczyśćcie się”. Następnie wiernie zastosował się do polecenia otrzymanego od Boga (Rodz. 35:1-7).

²⁰ Jakub zbudował w Ziemi Obiecanej kilka ołtarzy, ale zawsze składał na nich ofiary Jehowie — jedynej osobie, której należy oddawać cześć (Rodz. 35:14; 46:1). Jakość jego ofiar, sposób, w jaki wielbił Boga, oraz pobudki, z jakich to robił, sprawiły, że Biblia nazywa go człowiekiem „nienagannym”, czyli takim, który podoba się Bogu (Rodz. 25:27, przypis). Całe życie Jakuba stanowiło wzór dla Izraela — narodu, który się od niego wywodził (Rodz. 35:9-12).

21. Czego o czystym wielbieniu uczymy się od patriarchów?

²¹ Czego o czystym wielbieniu uczymy się od patriarchów? Nas też otaczają ludzie, być może nawet krewni, którzy utrudniają nam wielbienie Jehowy. Żeby nie ulec takim naciskom, musimy pielęgnować silną wiarę w Jehowę i być przekonani, że Jego prawe zasady są najlepsze. Okazujemy taką wiarę, kiedy jesteśmy Mu posłuszni i poświęcamy czas, siły i środki na służbę dla Niego (Mat. 22:37-40; 1 Kor. 10:31). Jakże zachęcająca jest świadomość, że jeśli wielbimy Jehowę według swoich najlepszych możliwości, w podany przez Niego sposób oraz z czystych pobudek, On uznaje nas za prawych! (Odczytaj Jakuba 2:18-24).

22-24. Jak Prawo Mojżeszowe wskazywało, komu Izraelici powinni składać ofiary, jakiej jakości i w jaki sposób?

²² Jehowa dał potomkom Jakuba Prawo Mojżeszowe, które nie pozostawiało wątpliwości, czego On od nich oczekuje. Powiedział, że jeśli będą Mu posłuszni, to staną się Jego „szczególną własnością” i „świętym narodem” (Wyjścia 19:5, 6). Zwróćmy uwagę, jak Prawo uwypuklało cztery główne elementy prawdziwego wielbienia.

²³ Jehowa jasno określił, kogo Izraelici powinni czcić. Powiedział: „Nie wolno ci mieć żadnych innych bogów oprócz mnie” (Wyjścia 20:3-5). Ofiary, które Mu składali, musiały być najwyższej jakości. Na przykład mieli wybierać zwierzęta zdrowe, bez żadnych wad (Kapł. 1:3; Powt. Pr. 15:21; porównaj Malachiasza 1:6-8). Z darów składanych Jehowie korzystali Lewici, ale oni też musieli coś ofiarować. Mieli dawać „to, co najlepsze ze wszystkich darów”, jakie otrzymywali (Liczb 18:29). Jeśli chodzi o sposób oddawania czci Bogu,  Izraelici mieli konkretne wskazówki, co, gdzie i jak składać w ofierze Jehowie. W sumie dostali przeszło 600 praw, które regulowały ich życie, i usłyszeli: „Dokładajcie więc starań, by robić to, co wam nakazał Jehowa, wasz Bóg. Nie wolno wam zbaczać ani na prawo, ani na lewo” (Powt. Pr. 5:32).

²⁴ Czy to naprawdę miało znaczenie, gdzie Izraelici składali swoje ofiary? Tak. Jehowa polecił im zbudować przybytek, który stał się ośrodkiem czystego wielbienia (Wyjścia 40:1-3, 29, 34). Jeśli w tamtym czasie Izraelita chciał, żeby jego ofiara została przyjęta przez Boga, musiał z nią przyjść do przybytku (Powt. Pr. 12:17, 18) *.

25. Co miało największe znaczenie, kiedy Izraelici składali ofiary? Wyjaśnij to.

²⁵ Ale o wiele większe znaczenie miały pobudki Izraelity. Do składania ofiar miała go pobudzać miłość do Jehowy i Jego zasad (odczytaj Powtórzonego Prawa 6:4-6). Kiedy Izraelici do wielbienia Boga podchodzili rutynowo, On odrzucał ich ofiary (Izaj. 1:10-13). Za pośrednictwem proroka Izajasza Jehowa wyraźnie zaznaczył, że nie można Go oszukać udawaną pobożnością: „Ci ludzie (...) okazują mi szacunek  ustami, ale sercem są ode mnie bardzo daleko” (Izaj. 29:13).

26. Jak wyglądało wielbienie Jehowy w świątyni Salomona?

²⁶ Kilkaset lat po osiedleniu się Izraelitów w Ziemi Obiecanej król Salomon wybudował świątynię, która była o wiele wspanialsza od przybytku i stała się ośrodkiem czystego wielbienia (1 Król. 7:51; 2 Kron. 3:1, 6, 7). Na początku oddawano tam cześć tylko Jehowie. Salomon oraz jego poddani złożyli ogromną ilość ofiar wysokiej jakości i uczynili to w sposób wymagany przez Prawo Boże (1 Król. 8:63). Jednak to nie koszt budowli ani ilość ofiar sprawiały, że Jehowie podobało się oddawanie Mu czci w świątyni. Dla Niego ważne były pobudki Izraelitów. Salomon podkreślił to podczas uroczystości poświęcenia świątyni. Powiedział: „Niech więc wasze serca będą w pełni oddane Jehowie, naszemu Bogu — żyjcie zgodnie z Jego przepisami i przestrzegajcie Jego przykazań, jak to robicie dzisiaj” (1 Król. 8:57-61).

27. Do czego dopuścili królowie izraelscy oraz ich poddani i jak na to reagował Jehowa?

²⁷ Niestety, Izraelici nie wzięli sobie do serca mądrej rady króla. Często nie spełniali jednego lub więcej wymagań dotyczących czystego wielbienia. Królowie Izraela oraz ich poddani dopuścili do tego, że ich serca stały się niegodziwe, stracili wiarę w Jehowę i przestali się trzymać Jego praw. Ponieważ Jehowa ich kochał, regularnie wysyłał do nich proroków, żeby ich korygowali i ostrzegali przed konsekwencjami złego postępowania (Jer. 7:13-15, 23-26). Do tych proroków należał wierny Ezechiel, który żył w trudnym momencie dziejów religii prawdziwej.

28, 29. Co wiemy o Ezechielu? (Zobacz ramkę „Ezechiel — jego życie i czasy”).

²⁸ Ezechiel bardzo dobrze wiedział, jak wyglądało wielbienie Jehowy w świątyni zbudowanej przez Salomona. Jego ojciec był kapłanem i regularnie pełnił tam służbę (Ezech. 1:3). Ezechiel prawdopodobnie miał szczęśliwe dzieciństwo — ojciec z pewnością uczył go o Jehowie oraz zapoznawał z Prawem Mojżeszowym. Mniej więcej w tym okresie w świątyni znaleziono „księgę Prawa” *. Panujący wtedy król Jozjasz był tak poruszony tym, co usłyszał, że podjął dodatkowe działania, żeby przywrócić czyste wielbienie (2 Król. 22:8-13).

²⁹ Tak jak wcześniejsi wierni słudzy Boży, Ezechiel spełniał cztery wymagania dotyczące czystego wielbienia. Jak wynika z analizy Księgi Ezechiela, prorok ten służył tylko  Jehowie, zawsze dawał z siebie to, co najlepsze, oraz posłusznie i w sposób zgodny z wolą Boga robił to, czego On od niego wymagał. Pobudzała go do tego szczera wiara. Niestety, nie można tego było powiedzieć o większości jego rodaków. Kiedy Ezechiel dorastał, słyszał proroctwa Jeremiasza, który zaczął służbę w 647 roku p.n.e. i gorliwie ostrzegał przed nadchodzącym wyrokiem Jehowy.

30. (a) Czego dowiadujemy się z Księgi Ezechiela? (b) Co to jest proroctwo i jak należy rozumieć proroctwa przekazane przez Ezechiela? (Zobacz ramkę „Zrozumienie proroctw Ezechiela”).

³⁰ Z Księgi Ezechiela dowiadujemy się, jak bardzo Izraelici oddalili się od Boga (odczytaj Ezechiela 8:6). Kiedy Jehowa zaczął wymierzać Judejczykom zapowiedzianą karę, wśród zabranych do niewoli do Babilonu był również Ezechiel (2 Król. 24:11-17). Ale w jego wypadku to nie była kara. Otrzymał od Jehowy zadanie, które miał wykonywać wśród wygnańców. Utrwalone przez niego olśniewające wizje oraz proroctwa zapowiadają przywrócenie czystego wielbienia w Jerozolimie. Co więcej, pokazują, jak wszyscy, którzy kochają Jehowę, nareszcie będą mogli Go wielbić w sposób czysty.

31. Co pomoże nam zrozumieć ta książka?

³¹ Co omówimy w kolejnych częściach tej książki? Przeniesiemy się w dziedzinę duchową, w której przebywa Jehowa. Zobaczymy, jak bardzo została skalana religia prawdziwa. Dowiemy się też, jak Jehowa przywraca czyste wielbienie i staje w obronie swojego ludu, oraz wybiegniemy myślą w przyszłość, kiedy już wszyscy ludzie będą oddawać cześć Jehowie. W następnym rozdziale przeanalizujemy pierwszą wizję zapisaną przez Ezechiela. Pomaga nam ona wyobrazić sobie majestat Jehowy oraz niebiańskiej części Jego organizacji i jeszcze bardziej nas upewnia, że tylko On jest godny wyłącznego oddania.