1, 2. (a) Inki mambu ya kuyituka Ezekiele salaka? (Tala kifwanisu ya luyantiku ya kapu.) (b) Mambu yina yandi salaka vandaka kumonisa nki?

BANSANGU ya me tala mambu ya kuyituka ya profete Ezekiele me panzana nswalu kibeni na kati ya Bayuda yina ke zinga na kimpika na ntoto ya Babilone. Na nsungi ya mposo mosi, yandi vandaka kukuka ve kusala mpi kutuba ata kima mosi na kati ya bantu yina vandaka na kimpika, kansi na nima, yandi telamaka na mbala mosi mpi kudikangilaka na nzo na yandi. Ntangu yai ya bampangi na yandi ke tala ti kuyituka, Ezekiele me basika diaka, me lokuta briki, me tula yo na ntwala na yandi, mpi me sala kifwanisu na zulu na yo. Na nima, kukonda kutuba ata kima, Ezekiele me yantika kutunga kibaka mosi ya fioti.—Ezek. 3:10, 11, 15, 24-26; 4:1, 2.

² Bantu yina vandaka kutala vandaka kukuma mingi, ziku bo kudiyulaka nde, ‘Mambu yai yonso ke tendula nki?’ Kaka na nima, Bayuda yina vandaka na kimpika bakisaka mbote-mbote nde mambu ya kuyituka yina Ezekiele salaka vandaka kutubila mambu ya mpasi yina ta monisa makasi ya lunungu ya Yehowa Nzambi. Mambu yango vandaka inki? Inki mutindu yo vandaka ti bupusi  na dikanda ya ntama ya Izraele? Yo ke tendula nki sambu na bansadi ya kieleka ya Nzambi bubu yai?

3, 4. (a) Inki mambu tatu ya ndola ya Nzambi Ezekiele monisaka? (b) Inki mutindu Ezekiele monisaka mutindu bo ta ziunga Yeruzalemi?

³ Pene-pene ya 613 N.T.B., Yehowa songaka Ezekiele na kumonisa na nsadisa ya bidimbu mambu tatu ya me tala ndola yina Nzambi ta pesa Yeruzalemi. Mambu yango vandaka: kuziunga mbanza, bampasi ya bantu na yo, mpi kufwa ya mbanza ti ya bantu na yo. * Beto tadila mbote-mbote mambu yai tatu.

⁴ Kuziunga Yeruzalemi. Yehowa songaka Ezekiele nde: “Baka briki mosi mpi tula yo na ntwala na nge. . . . Ziunga yo.” (Tanga Ezekiele 4:1-3.) Briki vandaka kumonisa mbanza Yeruzalemi, kansi Ezekiele vandaka kumonisa basoda ya Babilone yina Yehowa sadilaka. Yehowa songaka mpi Ezekiele na kutunga kibaka mosi ya fioti, na kusala mwa ngumba na nziunga na yo, mpi na kusala bima ya kubukila bakielo. Na nima, bo songaka yandi na kutula bima yai na nziunga ya briki yina. Bima yai vandaka kumonisa bisadilu ya bitumba yina bambeni ya Yeruzalemi ta sadila ntangu bo ta ziunga mbanza mpi ta nwanisa yo. Sambu na kumonisa ngolo ya bambeni yina vandaka bonso kibende, bo lombaka Ezekiele na kutula nzungu to “kikalungu ya kibende” na kati-kati na yandi ti mbanza. Na nima, yandi tulaka ‘luse na yandi na mpila nde yo talana ti’ mbanza. Mambu yai vandaka “kidimbu sambu na nzo ya Izraele” mpi yo vandaka kumonisa nde mambu ya kuyituka zolaka kusalama. Yehowa ta sadila bambeni sambu na kuziunga Yeruzalemi, mbanza ya kuluta mfunu ya bansadi ya Nzambi, kisika tempelo ya Nzambi vandaka!

5. Tubila mutindu Ezekiele monisaka mambu yina ta kumina bantu ya Yeruzalemi.

⁵ Bampasi ya bantu ya Yeruzalemi. Yehowa songaka Ezekiele nde: “Baka ble, orze, madesu ya nene, madesu ya fioti, mpondo, ti ble ya mutindu ya nkaka,” ‘sala yo mampa,’ mpi ‘tesa mpi dia bashekele 20 [kiteso ya bagrame 230] ya madia konso kilumbu.’ Na nima, Yehowa tubaka nde: “Mono ke zenga kima ya ke pesaka . . . madia.” (Ezek. 4:9-16) Na nsonga yai, Ezekiele vandaka diaka ve kumonisa basoda ya Babilone; kansi, yandi kumaka kumonisa bantu ya Yeruzalemi. Mambu yina Ezekiele salaka monisaka nde ntangu bo ta ziunga mbanza, yo ta sala nde madia kuvanda diaka ve mingi na mbanza. Na ntangu yina, bo ta sadila bima ya kuyituka sambu na kusala mampa, mpi yo ke monisa nde bantu ta dia bima yonso yina bo ta mona. Nzala ta vanda ngolo nki mutindu? Ezekiele songaka bantu yina vandaka na kimpika mambu yai ya me tala bantu ya Yeruzalemi: “Batata yina kele na kati na nge ta dia bana na bo, mpi bana ta dia batata na bo.” Na nsuka, bantu mingi ta mona mpasi sambu na “batolo-tolo ya nzala ya ke nataka na lufwa,” mpi bantu “ta konda.”—Ezek. 4:17; 5:10, 16.

6. (a) Inki mikumba zole Ezekiele lungisaka na ntangu mosi? (b) Ntuma ya Nzambi ya ‘kutula nsuki na kilo, mpi ya kukabisa yo na bandambu tatu’ vandaka kumonisa nki?

 ⁶ Kufwa ya Yeruzalemi mpi ya bantu na yo. Na kitini ya nsonga ya mbikudulu yai, Ezekiele lungisaka mikumba zole na mbala mosi. Ya ntete, Ezekiele monisaka mambu yina Yehowa zolaka kusala. Yehowa songaka yandi nde: “Baka mbele ya bitumba ya makasi nge zengila yo mandefo ti nsuki na nge yonso.” (Tanga Ezekiele 5:1, 2.) Diboko ya Ezekiele yina vandaka kusadila mbele ya bitumba vandaka kumonisa diboko ya Yehowa—ndola na yandi—yina yandi pesaka na nzila ya basoda ya Babilone. Ya zole, Ezekiele monisaka mambu yina Bayuda zolaka kukutana ti yo. Yehowa songaka yandi nde: ‘Zenga mandefo ti nsuki na nge yonso.’ Kuzenga nsuki yonso vandaka kumonisa mutindu bo ta nwanisa mpi ta fwa Bayuda. Diaka, ntuma ya ‘kutula nsuki na kilo, mpi ya kukabisa yo na ndambu tatu’ vandaka kumonisa nde Yehowa ta pesa Yeruzalemi ndola na luzolo yonso mpi mbote-mbote kibeni.

7. Sambu na nki Yehowa songaka Ezekiele na kukabisa nsuki na bandambu tatu mpi na kusadila konso ndambu mambu na mutindu ya kuswaswana?

 ⁷ Sambu na nki Yehowa songaka Ezekiele na kukabisa nsuki yina yandi zengaka na bandambu tatu mpi na kusadila konso ndambu mambu na mutindu ya kuswaswana? (Tanga Ezekiele 5:7-12.) Ezekiele yokaka ndambu mosi ya nsuki na yandi “na kati ya mbanza” sambu na kumonisa bantu yina vandaka kutala yandi nde bantu ya nkaka ya Yeruzalemi ta fwa na kati ya mbanza. Ezekiele bulaka ndambu mosi ya nsuki na yandi na mbele “na nziunga ya mbanza” sambu na kumonisa nde bantu ya nkaka ta fwa na nganda ya mbanza. Yandi panzaka ndambu ya nsuka ya nsuki na mupepe sambu na kumonisa nde bantu ya nkaka diaka ta panzana na makanda, kansi “mbele ya bitumba” ta ‘landa bo.’ Yo vanda na konso kisika yina bantu yina ta guluka ta kwenda kuzinga, bo ta vanda ve na ngemba.

8. (a) Nsonga ya Ezekiele vandaka kupesa nki kivuvu? (b) Inki mutindu mambu ya mbikudulu ya me tala “mwa ndambu” ya nsuki lunganaka?

⁸ Kansi, nsonga ya mbikudulu ya Ezekiele vandaka mpi kupesa kivuvu. Sambu na nsuki yina Ezekiele zengaka, Yehowa songaka yandi nde: ‘Baka mwa ndambu mpi dimba yo na bansongi ya lele na nge.’ (Ezek. 5:3) Ntuma yina vandaka kumonisa nde bo ta tanina Bayuda fioti yina ta panzana na kati ya makanda. Bantu ya nkaka na kati ya “mwa ndambu” yina ta vanda na kati ya bantu yina vandaka na kimpika yina ta vutuka na Yeruzalemi na nima ya bamvula 70 ya kimpika na Babilone. (Ezek. 6:8, 9; 11:17) Keti mambu ya mbikudulu yai lunganaka? Ee. Mwa bamvula na nima ya kimpika ya Babilone, profete Agai tubaka nde Bayuda ya nkaka yina panzanaka vutukaka na Yeruzalemi. Bo vandaka “bambuta yina monaka nzo ya ntete,” disongidila, tempelo ya Salomo. (Esd. 3:12; Agai 2:1-3) Yehowa taninaka lusambu ya bunkete kaka mutindu yandi silaka. Kapu 9 ya mukanda yai ta tubila mambu mingi ya me tala mutindu Nzambi ta vutula lusambu ya bunkete.—Ezek. 11:17-20.

9, 10. Mambu yina Ezekiele salaka ke yibusa beto nki mambu ya mfunu yina Ndinga ya Nzambi ke tubilaka sambu na bilumbu ke kwisa?

⁹ Mambu yina Ezekiele salaka ke yibusa beto mambu ya mfunu yina Ndinga ya Nzambi ke tubilaka sambu na bilumbu ke kwisa. Inki kele mwa mambu yango? Mutindu yo salamaka na Yeruzalemi ya ntama, Yehowa ta sadila baluyalu sambu na kusala mambu ya kuyituka—kunwanisa mabundu yonso ya luvunu yina kele na ntoto. (Kus. 17:16-18) Kaka mutindu kufwa ya Yeruzalemi vandaka “mpasi mosi ya me swaswana ti bampasi ya nkaka,” mutindu mosi “mpasi ya nene” ti bitumba ya Armagedoni ta vanda mambu yina “me bwaka ntete ve.”—Ezek. 5:9; 7:5; Mat. 24:21.

¹⁰ Ndinga ya Nzambi ke monisa nde bantu mingi yina ke pesaka maboko na mabundu ya luvunu ta fwa ve ntangu bo ta fwa mabundu ya luvunu. Sambu bantu yina ta guluka ta vanda na boma, bo ta vukana ti bantu yonso ya nkaka sambu na kusosa kisika ya kubumbana. (Zek. 13:4-6; Kus. 6:15-17) Mambu yina ta kumina bo ke yibusa beto mambu yina kuminaka bantu ya Yeruzalemi ya ntama yina gulukaka ntangu bo fwaka yo mpi panzanaka “na mupepe.” Mutindu beto monaka yo na  paragrafe 7, ata bo gulukaka na ntangu yina, Yehowa basisaka “mbele ya bitumba sambu na kulanda” bo. (Ezek. 5:2) Mutindu mosi, mbele ya bitumba ya Yehowa ta landa bantu yina ta guluka ntangu bo ta fwa mabundu ya luvunu na bisika yonso ya kubumbana yina bo ta tina. Bo ta fwa bo na Armagedoni ti bantu yonso yina kele bonso bankombo.—Ezek. 7:4; Mat. 25:33, 41, 46; Kus. 19:15, 18.

11, 12. (a) Kubakisa mbikudulu ya Ezekiele ya me tala kuziunga Yeruzalemi ke pusa beto na kutadila kisalu ya kusamuna nki mutindu bubu yai? (b) Ziku nki nsoba ta salama na kisalu na beto mpi na nsangu yina beto ke longaka?

¹¹ Kubakisa mbikudulu yai ke pusa beto na kutadila mpi na kusala kisalu ya kusamuna nki mutindu? Yo ke pusa beto na kusala yonso bubu yai sambu na kusadisa bantu na kukuma bansadi ya Yehowa. Sambu na nki? Sambu ntangu ya me bikala sambu na ‘kukumisa bantu ya makanda yonso balongoki’ kele fioti. (Mat. 28:19, 20; Ezek. 33:14-16) Ntangu “nti” (to baluyalu) ta yantika kunwanisa mabundu, beto ta longa diaka ve nsangu ya luguluku. (Ezek. 7:10) Na yina me tala kuzabisa nsangu ya mbote, beto ta kuma ‘bababa,’ kaka mutindu Ezekiele kumaka baba, to yambulaka kuzabisa nsangu, na nsungi mosi ya kisalu na yandi. (Ezek. 3:26, 27; 33:21, 22) Ya kieleka, na nima ya kufwa ya mabundu ya luvunu, bantu “ta sosa [kibeni] mbona-meso na mbikudi mosi,” kansi bo ta songa bo ve mambu ya bo fwete sala sambu na kuguluka. (Ezek. 7:26) Ntangu ya kuzaba mambu yai mpi ya kukuma balongoki ya Kristu ta vanda me luta.

¹² Ata mpidina, kisalu na beto ya kulonga ta suka ve. Sambu na nki? Sambu na nsungi ya mpasi ya nene, ziku beto ta yantika kulonga nsangu mosi ya lusambisu yina ta vanda bonso mvula ya nene ya matadi. Nsangu yina ta monisa pwelele nde nsuka ya nsi-ntoto yai ya mbi me kwisila bantu.—Kus. 16:21.

13. Sambu na nki Yehowa songaka Ezekiele na kulala na diboko na yandi ya kimama mpi na nima na diboko na yandi ya kitata?

¹³ Katula kutubila mutindu bo ta fwa Yeruzalemi, Ezekiele tubilaka mpi ntangu yina yo ta salama. Yehowa songaka Ezekiele na kulala bilumbu 390 na diboko na yandi ya kimama mpi bilumbu 40 na diboko na yandi ya kitata. Konso kilumbu vandaka kumonisa mvula mosi. (Tanga Ezekiele 4:4-6; Kut. 14:34) Ziku Ezekiele vandaka ve kusala nsonga yina kilumbu ya mvimba konso kilumbu; yo vandaka kumonisa kibeni mvula yina bo ta fwa Yeruzalemi. Yo ke monana nde bamvula 390 ya kifu ya Izraele yantikaka na mvu 997 N.T.B., mvula yina kimfumu ya makanda 12 kabwanaka na bitini zole. (1 Bant. 12:12-20) Ziku bamvula 40 ya masumu ya Yuda yantikaka na mvu 647 N.T.B, mvula yina bo pesaka Yeremia kisalu ya kiprofete sambu na kukebisa kimfumu ya Yuda mbote-mbote na yina me tala kufwa na yo. (Yer. 1:1, 2, 17-19; 19:3, 4) Yo yina, bansungi yina zole zolaka kusuka na mvu 607 N.T.B., mvula yina bo bwisaka mpi bo fwaka Yeruzalemi, kaka mutindu Yehowa tubilaka yo. *

14. (a) Inki mutindu Ezekiele ndimaka nde Yehowa ke salaka kibeni mambu na ntangu yina yandi me tulaka? (b) Inki mambu salamaka na ntwala ya kufwa ya Yeruzalemi?

 ¹⁴ Na ntangu yina bo songaka Ezekiele mbikudulu ya bilumbu 390 mpi ya bilumbu 40, ziku yandi bakisaka kibeni ve mvula yina bo ta fwa Yeruzalemi. Ata mpidina, mwa bamvula na ntwala ya kufwa ya Yeruzalemi, yandi vandaka kukebisa Bayuda mbala na mbala nde Yehowa ta pesa bo ndola. Yandi vandaka kutuba nde: “Ntangu yai nsuka me kwisila nge.” (Tanga Ezekiele 7:3, 5-10.) Ntembe kele ve nde Ezekiele zabaka nde Yehowa ta sala mambu na ntangu yina yandi me tulaka. (Yez. 46:10) Ezekiele tubilaka mpi mambu yina ta salama na ntwala ya kufwa ya Yeruzalemi: “Mpasi ta kwisa na zulu ya mpasi.” Mambu yai ta sala nde kukabwana kukota na kati ya bantu, ya mabundu, mpi ya luyalu.—Ezek. 7:11-13, 25-27.

15. Inki mambu ya mbikudulu ya Ezekiele yantikaka kulungana banda na mvu 609 N.T.B.?

¹⁵ Bamvula fioti na nima, ntangu Ezekiele zabisaka nsangu ya kubwa ya Yeruzalemi, mbikudulu yantikaka kulungana. Na mvu 609 N.T.B., bo songaka Ezekiele nde bo yantikaka kunwanisa Yeruzalemi. Na ntangu yina, bo bulaka mpungi sambu na kubingisa bantu na kunwanina mbanza na bo, kansi mutindu Ezekiele tubilaka yo, ‘ata muntu mosi ve kwendaka na bitumba.’ (Ezek. 7:14) Bantu ya Yeruzalemi vukanaka ve sambu na kunwanisa bantu ya Babilone. Ziku Bayuda ya nkaka yindulaka nde Yehowa ta gulusa bo. Yehowa gulusaka bo ntangu bantu ya Asiria sosaka kubotula Yeruzalemi mpi wanzio mosi fwaka basoda na bo mingi. (2 Bant. 19:32) Kansi ntangu yai, ata wanzio mosi ve sadisaka bo. Ntangu fioti na nima, mbanza yina bo ziungaka kumaka bonso “nzungu ya kulambila” yina bo tulaka “na tiya,” mpi bo kangaka bantu na yo bonso “bitini ya misuni” na kati ya nzungu. (Ezek. 24:1-10) Bo fwaka Yeruzalemi na nima ya kuziunga yo bangonda 18.

16. Inki mutindu beto lenda monisa nde beto ke ndimaka nde Yehowa ke lungisaka kibeni mambu na ntangu yina yandi me tulaka?

¹⁶ Kitini ya mbikudulu yai ya Ezekiele ke longa beto nki? Keti yo ke wakana ti nsangu ya beto ke longaka mpi mutindu bantu ke yambaka nsangu yango? Yehowa me ponaka ntangu yina yandi ta fwa mabundu ya luvunu—mpi yandi ta monisa diaka nde yandi ke salaka kibeni mambu na ntangu yina yandi me tulaka. (2 Pie. 3:9, 10; Kus. 7:1-3) Beto me zaba kibeni ve ntangu mambu yai ta salama. Kansi, bonso Ezekiele, beto ke landaka kulungisa ntuma ya Yehowa ya kukebisa bantu mbala na mbala nde: “Ntangu yai nsuka me kwisila nge.” Sambu na nki beto fwete tubila mingi nsangu yai? Beto fwete sala yo sambu na kikuma mosi yina pusaka Ezekiele na kusala yo. * Bantu mingi yina yandi zabisaka mbikudulu ya Nzambi ya me tala kubwa ya Yeruzalemi ndimaka ve. (Ezek. 12:27, 28) Kansi na nima, Bayuda ya nkaka yina vandaka na kimpika na Babilone monisaka nde bo vandaka ti ntima ya mbote, mpi vutukaka na bwala na bo. (Yez. 49:8) Mutindu  mosi, bantu mingi bubu yai ke ndimaka ve nde nsi-ntoto yai ta fwa. (2 Pie. 3:3, 4) Ata mpidina, na ntwala nde ntangu yina bantu fwete ndima nsangu ya Nzambi kukuma na nsuka, beto fwete sadisa bantu ya ntima ya mbote na kuzwa nzila yina ke nataka na luzingu.—Mat. 7:13, 14; 2 Bak. 6:2.

17. Inki mambu beto ta mona na mpasi ya nene?

¹⁷ Mbikudulu ya Ezekiele ke yibusa beto mpi nde ntangu bo ta nwanisa mabundu ya luvunu, bantu na yo ta ‘kwenda ve na bitumba’ sambu na kunwanina yo. Kansi, ntangu bo ta bakisa nde bo ke pesa ve mvutu na lusadisu yina bo ke lomba ntangu bo ke tuba nde, “Mfumu, Mfumu,” “maboko na bo yonso ta kuma pete-pete mpi ta lela” mpi “matekita” ta simba bo. (Ezek. 7:3, 14, 17, 18; Mat. 7:21-23) Bo ta sala diaka nki? (Tanga Ezekiele 7:19-21.) Yehowa ke tuba nde: “Bo ta losa arza na bo na babala-bala.” Mambu yai ya me tala bantu ya Yeruzalemi ya ntama ke monisa mpi mambu yina ta salama na mpasi ya nene. Na ntangu yina, bantu ta bakisa nde mbongo lenda gulusa bo ve na mpasi yina ke kwisa.

18. Mbikudulu ya Ezekiele me longa beto nki na yina me tala mambu yina beto fwete tula na kisika ya ntete?

 ¹⁸ Keti nge me bakisa mambu yina kitini ya mbikudulu yai ya Ezekiele ke longa beto? Yo ke tadila mambu yina beto fwete tula na kisika ya ntete. Tadila mambu yai: Bantu ya Yeruzalemi sobaka kibeni mambu yina yo lombaka nde bo tula na kisika ya ntete kaka na nima ya ntangu yina bo bakisaka nde nsuka kwisilaka mbanza na bo, nde luzingu na bo kumaka na kigonsa, mpi nde bima ya kinsuni lendaka ve kugulusa bo. Bo losaka bima na bo ya kinsuni mpi bo yantikaka kusosa “mbona-meso na mbikudi mosi”—kansi yo vandaka diaka ve ntangu ya kusoba. (Ezek. 7:26) Na kuswaswana ti bo, beto me zaba kibeni nde nsuka ya nsi-ntoto yai ya mbi me kwisila beto. Yo yina, lukwikilu na beto na balusilu ya Nzambi ke pusaka beto na kutula mambu ya mfunu na kisika ya ntete na luzingu. Yo ke salaka nde beto kudipesa na kusosa bimvwama ya kimpeve, yina ke vandaka mfunu ntangu yonso mpi yina beto ta losa ve ata fioti “na babala-bala.”—Tanga Matayo 6:19-21, 24.

19. Inki mutindu bansangu ya mbikudulu ya Ezekiele ke tadila beto bubu yai?

¹⁹ Na bunkufi, na nki mutindu mambu ya mbikudulu ya Ezekiele na yina me tala kubwa ya Yeruzalemi ke tadila beto bubu yai? Yo ke yibusa beto nde ntangu ya me bikala sambu na kusadisa bantu sambu bo kuma bansadi ya Nzambi kele fioti. Yo yina, beto ke salaka na nswalu yonso kisalu ya kukumisa bantu balongoki. Beto ke sepelaka mingi ntangu bantu yina kele ntima-mbote ke yantikaka kusambila Yehowa, Tata na beto. Kansi, beto ke landaka kupesa lukebisu yai ya Ezekiele pesaka bantu ya bilumbu na yandi ata na bantu yina ke ndimaka ve nsangu na beto nde: “Ntangu yai nsuka me kwisila nge.” (Ezek. 3:19, 21; 7:3) Kaka na ntangu yina, beto ke landaka kutudila Yehowa ntima mpi kutula lusambu ya bunkete na kisika ya ntete na luzingu na beto.—Nk. 52:7, 8; Bing. 11:28; Mat. 6:33.