Faigi nösi

Faigi ba gangolifa

FAZA 6

ʼNo Irugi Inötö Khöuʼ

ʼNo Irugi Inötö Khöuʼ

HEZEKIELI 7:3

TUHO: Faʼalua wanguhuku Yeruzalema si no ifaʼeleʼö Yehowa

1, 2. (a) Tutunö hewisa gamuata Hezekieli sahöli-höli dödö. (Faigi gambara ba wamobörö wamahaʼö.) (b) Hadia nifaʼeleʼönia?

TURIA sanandrösa ba waʼatebulö gamuata Hezekieli samaʼeleʼö, alio sibai tehöngö misa ba gotalua niha Yahudi niʼoloiʼö ba Mbabilona. No modao-dao manö ia sagötö zi samigu weʼasonia ba gotaluara ba lö manö hede-hedenia. Ba zi lö mudöna-döna, mosindro ia ilau ia bakha ba nomo ba ikusi mbawandruhö. Dozi sangila ba manofu-nofu ira. Lö ara aefa daʼö, möi ia baero ihalö sambua batu bata ba ibeʼe tanö fönania ba wogambaraini. Lö manö hede-hede Hezekieli, ba ibörögö wamazökhi göli side-ide moroi ba geu.​—Hez. 3:10, 11, 15, 24-26; 4:1, 2.

2 Tatu manö itugu ato niha samaigi-maigi yaʼia. Manofu-nofu ira ba lamane, ’Hadia geluaha daʼa?’ Ba gafuriata, awena aboto ba dödö niha Yahudi niʼoloiʼö wa amuata Hezekieli samaʼeleʼö andrö eluahania famaʼeleʼö sanandrösa ba wanguhuku sabölö-bölö salua khöra dania na ifalua wönunia Lowalangi. Hadia zalua andrö? Hadia lua-luania ba ndraono Gizaraʼeli mböröta? Ba hadia lua-luania ba niha samalua famosumange satulö iadaʼa?

”Halö Sambua Batu Bata . . . Halö Gandru . . . Halö Wöda Satarö”

3, 4. (a) Tutunö tölu ngawalö nifadumaisi Hezekieli. (b) Hewisa wamadumaisi Hezekieli na mufaʼuʼu Yeruzalema?

3 Te me döfi 613 SM, iʼandrö Yehowa khö Hezekieli ba wamadumaisi fanguhuku si tölu ngawalö nifalua Yehowa si göna Yeruzalema dania yaʼia daʼö famaʼuʼu banua andrö, famakao nitaögö nono mbanuania ba fanudugö banua andrö awö zowanua ba daʼö. * Datafatunö zi tölu ngawalö andre.

4 Famaʼuʼu Yeruzalema. Imane Yehowa khö Hezekieli, ”Halö sambua batu bata ba beʼe fönau . . . ba woʼamaedolagö famaʼuʼu salua ba mbanua daʼö.” (Baso Hezekieli 4:1-3.) Ba wamadumaisi andrö, batu bata eluahania banua Yeruzalema, ba Hezekieli zi no amaedola zaradadu Mbabilona niʼogunaʼö Yehowa. Ba zi fasui batu bata no mege, iwaʼö khö Hezekieli enaʼö ifazökhi göli famaʼuʼu mazui köli-köli eu hegöi eu sesolo niʼogunaʼö ba wanudugö. Daʼa fefu fakake niʼogunaʼö nudu na lafaʼuʼu ba lasuwö Yeruzalema. Aefa daʼö, ihalö ”kuali siʼöli saloʼo” Hezekieli ba ibeʼe daʼö ba gotaluara faoma no lafatambai mbanua andrö ba wangoromaʼö faʼabölö nudu si hulö ziʼöli. No ’iʼotahögö mbanua andrö’ Hezekieli hulö na yaʼia zanuwö. ”Daʼa dandra ba ndraono Gizaraʼeli” wa so zalua si lö ladöna-döna. Iʼogunaʼö Yehowa ndra saradadu si tobali udu si möi manuwö Yeruzalema, banua si tohude ba nono mbanuania, si so osali Lowalangi!

5. Hewisa Hezekieli ba wamadumaisi hadia zi lö ara tö alua dania ba nono mbanua Yeruzalema?

5 Famakao ba nono mbanua Yeruzalema. Imane Yehowa khö Hezekieli, ”Halö gandru, barli, dombua ngawalö harita, sekoi awö gandru tanö böʼö . . . Suʼa daʼö ba a mato 230 gram ero maʼökhö.” Aefa daʼö imane khönia Yehowa, ”Uʼalösi wameʼe gö.” (Hez. 4:9-16) Ba zi sakali daʼa, tenga saʼae saradadu Mbabilona Hezekieli, hizaʼi tobali ia ono mbanua Yeruzalema. Ba wamadumaisi andrö, iforomaʼö wa alö gö ba Yeruzalema na mufaʼuʼu Yeruzalema. Tenga saʼae simane si toʼölö na lafazökhi roti. Eluahania, hasambalö laʼa gofu hadia manö nisöndrara. Hawaʼabölö-bölö lofo andrö? Imane Hezekieli sanandrösa ba nono mbanua Yeruzalema, ”Laʼa dania nonora ira ama, ba laʼa namara iraono.” Ato niha sangarö-ngarö börö ”lofo sabölö-bölö si möi börö waʼamate si hulö nono wana”, ba mate ira ba gafuriata.​—Hez. 4:17; 5:10, 16.

6. (a) Hadia zi dombua ngawalö nifadumaisi Hezekieli aefa daʼö? (b) Hadia geluaha me iwaʼö khönia Lowalangi, ’Suʼa ba bagi-bagi mbumö andrö’?

6 Fanudugö Yeruzalema awö nono mbanuania. Aefa daʼö, isamuzaigö wamadumaisi si dombua andre Hezekieli. Si oföna, ifadumaisi hadia nifalua Yehowa. Imane Yehowa, ”Halö wöda satarö ba ogunaʼö daʼö fanöwö gambiu.” (Baso Hezekieli 5:1, 2.) Tanga Hezekieli sololohe föda andrö eluahania tanga Yehowa zanguhuku banua Yeruzalema, yaʼia me iʼogunaʼö zaradadu Mbabilona. Si dua, ifadumaisi Hezekieli hadia dania zalua ba niha Yahudi. Imane khönia Yehowa, ’Töwö gambiu hegöi bu högöu.’ Daʼa zangoromaʼö wa lasuwö niha Yahudi ba tehori ira. Muʼamaedolagö mbu Hezekieli andrö ono mbanua Yeruzalema. Ifaretakö Hezekieli, ”Halö kilo, suʼa waʼabuania ba bagi mbumö andrö.” Eluahania wa tenga si famai-mai wanguhuku Yehowa ba ndraono Gizaraʼeli, hizaʼi no muʼera-era ba hasamuza.

7. Hana wa iwaʼö Yehowa khö Hezekieli enaʼö ibagi tölu mbunia, ba faböʼö-böʼö nifaluania ero sambua?

 7 Hana wa iʼoʼou Hezekieli Yehowa enaʼö ibagi tölu mbunia ba faböʼö-böʼö wamaluania ero sambua? (Baso Hezekieli 5:7-12.) Ifalua daʼa ba wangoromaʼö wa no faböʼö-böʼö zalua dania ba nono mbanua Yeruzalema. Si oföna, itunu zi sambua naha ”bakha ba mbanua” andrö ba woʼamaedolagö wa so ösa zi mate nono mbanua Yeruzalema ba mbanua daʼö. Aefa daʼö itaba ganete zi oföna ”ba zi sagörö banua daʼö” ba woʼamaedolagö wa so ösa nono mbanuania nibunu baero mbanua. Ba safuria, ifohombo ba nangi börö me so ösa nono mbanuania si teʼorifi ba muzawili ira ba ngawalö soi. Hizaʼi, so wöda ’solohi yaʼira’. Eluahania, lö khöra faʼahono dödö gofu hezo toröi ira.

8. (a) Hadia dötönafö moroi ba wamadumaisi Hezekieli? (b) Hewisa waʼalua zi no mufaʼeleʼö sanandrösa ba zi ”hauga rozi” bu?

8 Hewaʼae manandrösa wamadumaisi Hezekieli andrö ba wanguhuku iraono Gizaraʼeli, hizaʼi so khöra saʼatö maʼifu zi tobali tötönafö. Imane Yehowa khö Hezekieli, ”Halö göi mato hauga rozi [mbumö si no ötöwö] ba bukusi daʼö ba mbarumö.” (Hez. 5:3) Eluahania, so ösa ndra niha Yahudi si lö mate hewaʼae no muzawili ira misa ba ngawalö soi. Ba so ba gotaluara zangawuli ba Yeruzalema me no 70 fakhe teʼoloiʼö ira ba Mbabilona. (Hez. 6:8, 9; 11:17) Hadia sindruhu-ndruhu alua wamaʼeleʼö daʼa? Sindruhu. Me no hauga fakhe teʼefaʼö ira ba Mbabilona, imane Hagaʼi samaeleʼö wa so ösa niha Yahudi si no tefazawili ba no mangawuli ira ba Yeruzalema. ”Yaʼira andrö satua si no irai mangila omo Lowalangi siföföna”, yaʼia daʼö osali Zelomo. (Esr. 3:12; Hag. 2:1-3) Ihonogöi Yehowa enaʼö lö taya wamosumange satulö, simane nifabuʼunia. Famohouni daʼö dania oya tedunö-dunö ia ba Faza 9.​—Hez. 11:17-20.

Amakhaitania ba Zalua ba zi So Miföna

9, 10. Moroi ba wamadumaisi nifalua Hezekieli, hadia nitörö tödöda sanandrösa ba zi so miföna?

9 Nifadumaisi Hezekieli andrö zamasugi ba dödöda sanandrösa ba zedöna alua dania ba zi so miföna, si no ifaʼeleʼö Taromali Lowalangi. Hadia manö daʼö? Simane nifalua Yehowa ba Yeruzalema, iʼogunaʼö kuaso politik ba wamalua si lö mudöna-döna yaʼia daʼö isuwö fefu organisasi agama sofaya ba gulidanö. (Fam. 17:16-18) Faʼadudu Yeruzalema mufotöi ia ”famakao sahöli-höli dödö”, simane daʼö göi dania na alua ”wamakao sabölö-bölö” hegöi fasuwöta ba Hamagedo. No sahöli-höli dödö ”si lö irai alua” daʼö.​—Hez. 5:9; 7:5; Mat. 24:21.

10 Ifatunö Taromali Lowalangi wa teʼefaʼö niha si fao ba agama sofaya ba ginötö tehori organisasira andrö. Agataʼu ba labiniʼö ira simane niha tanö böʼö. (Zak. 13:4-6; Fam. 6:15-17) Salua khöra andrö zamasugi ba dödöda sanandrösa ba niha Yeruzalema si no teʼefaʼö, amaedola ’nifohombo ba nangi’ ba ginötö tedudugö mbanua andrö. Simane nitutunöda ba  ngenoli 7, lö ara sibai teʼefaʼö nono mbanua Yeruzalema börö me idöni wödania Yehowa ba wolohi yaʼira. (Hez. 5:2) Simanö göi niha niʼefaʼö me mufakiko agama sofaya, lö aefa ira ba wöda Yehowa gofu hezo labiniʼö ira. Mate ira fefu ba Hamagedo ba fao göi ba daʼö niha si no amaedola nambi.​—Hez. 7:4; Mat. 25:33, 41, 46; Fam. 19:15, 18.

Tobali ita ’si lö hede’ ba wanuriaigö turia somuso dödö

11, 12. (a) Me no aboto ba dödöda wamaʼeleʼö Hezekieli sanandrösa ba wamaʼuʼu Yeruzalema, hewisa dödöda iadaʼa ba halöwö fanuriaigö? (b) Hadia manö dania zi tola faböʼö ba duria nifaʼemada?

11 Me no taʼila geluaha wamaʼeleʼö daʼa, hewisa dödöda sanandrösa ba halöwö fanuriaigö ba hawaʼamoguna halöwö daʼö iadaʼa? Moguna taforege ba wanolo niha enaʼö tobali ira ono mbanua Yehowa. Hadia mbörö? Börö me lö ara tö ginötö ’ba wombaliʼö nifahaʼö fefu niha moroi ba ngawalö soi’. (Mat. 28:19, 20; Hez. 33:14-16) Na ibörögö isuwö agama ’siʼo wanguhuku’ (ira samatörö ba politik), lö saʼae tafaʼema duria wangorifi. (Hez. 7:10) Tobali ita ’si lö hede’ ba wanuriaigö turia somuso dödö, simane me lö hede-hede Hezekieli mazui me ibato wamaʼema turiania ba ginötö si no muhonogöi. (Hez. 3:26, 27; 33:21, 22) Na no aefa muhori agama sofaya, laforege ’wangalui angilata moroi khö ndra samaʼeleʼö’ mazui laʼalui wanuturu lala enaʼö teʼorifi ira. (Hez. 7:26) Hizaʼi ahou ira, börö me tenga inötönia saʼae ba wanöndra fanuturu lala hegöi tobali nifahaʼö Keriso.

12 Hadia lö saʼae tafalua halöwö fanuriaigö ba ginötö daʼö? Tenga daʼö geluahania. Tola manö ibörögö tafaʼema duria wanguhuku si no amaedola teu esi sagötö wamakao sabölö-bölö. Daʼa zi tobali tandra ba niha gulidanö wa lö ara tö tedudugö gulidanö si lö sökhi andre.​—Fam. 16:21.

”No Tohare Luo Andrö!”

13. Hana wa iwaʼö Yehowa khö Hezekieli enaʼö ifadölö ia tanö ba gabera aefa daʼö ba gambölö?

13 Me no mufaʼeleʼö hewisa wanudugö Yeruzalema, iforomaʼö göi Hezekieli hawaʼara alua daʼö. Ifarou Hezekieli Yehowa enaʼö ibeʼe ngainia ba gabera sagötö zi 390 hari, aefa daʼö 40 hari ba gambölönia. Si sahari fagölö ia ba zi döfi. (Baso Hezekieli 4:4-6; 4 Mo. 14:34) Sagötö ifalua wamadumaisi andrö Hezekieli, te lö arara ginötö niʼogunaʼönia ero maʼökhö. Famadumaisinia andrö zangoromaʼö hawaʼara dania tedudugö Yeruzalema. Sala nifalua ndraono Gizaraʼeli sagötö zi 390 fakhe, te mubörögö ia me 997 SM ba ginötö tebagi dua ndraono Gizaraʼeli si 12 mado. (1 Ra. 12:12-20) Sala nifalua niha Yehuda ba zi 40 fakhe, te mubörögö ia me 647 SM. Ba ginötö daʼö, mufataro Yeremia tobali samaʼeleʼö ba wamangelama famatörö Yehuda wa hasambalö mufakiko ira. (Yer. 1:1, 2, 17-19; 19:3, 4) Salua si mendrua andrö teʼasiwai ia me 607 SM, ba ndröfi daʼö göi tedudugö Yeruzalema, tefaudu simane nifaʼeleʼö Yehowa. *

Hewisa wamadumaisi Hezekieli ba wangoromaʼö hawaʼara tedudugö Yeruzalema? (Faigi ngenoli si 13)

14. (a) Hewisa wangoromaʼö Hezekieli faʼafaduhu dödönia khö Yehowa wa hasambalö alua zi no ihonogöi? (b) Hadia zi lö ara tö alua me adudu Yeruzalema?

14 Me itema wamaʼeleʼö Hezekieli sanandrösa ba zi 390 hari ba si 40 hari andrö, te lö iʼila hawaʼara dania sindruhunia tedudugö Yeruzalema. Hizaʼi hauga fakhe fatua lö tedudugö ia, no hauga kali ifangelama niha Yahudi wa lö ara tö alua wanguhuku Yehowa. Imane, ’No irugi inötö khöu.’ (Baso Hezekieli 7:3, 5-10.) Daʼa zangoromaʼö wa faduhu dödö Hezekieli khö Yehowa wa hasambalö ifalua wanguhukunia ba ginötö si no itatugöi. (Yes. 46:10) Ifatunö göi samaʼeleʼö andrö hadia manö zalua fatua lö tedudugö Yeruzalema. Imane, ”Fatete dania wamakao.” Lua-luania, itugu lö sökhi zalua ba nono mbanua ba adudu fefu agama hegöi famatörö si so ba daʼö.​—Hez. 7:11-13, 25-27.

Yeruzalema si no tefaʼuʼu andrö amaedola ”mbowoa ba dete galitö” (Faigi ngenoli si 15)

15. Hadia manö wamaʼeleʼö Hezekieli si no ibörögö alua me 609 SM?

15 Hauga fakhe me no ifatunö Hezekieli sanandrösa ba waʼadudu Yeruzalema, ibörögö alua wamaʼeleʼönia andrö. Me döfi 609 SM, irongo wa no tebörögö lasuwö Yeruzalema. Ba ginötö daʼö, mufoli dorofe ba wangowuloi ono mbanua Yeruzalema ba wangoʼawögö banuara. Hizaʼi simane niwaʼö Hezekieli, ”Lö hadöi si möi fasuwö.” (Hez. 7:14) Lö laforege wolumöʼö banua andrö moroi khö ndra saradadu Mbabilona. So ösa niha Yahudi sangumaʼö wa hasambalö ilumöʼö dania ira Yehowa. Me mböröta, no irai tohare zaradadu Asiria ba wametaʼu Yeruzalema, hizaʼi iʼogunaʼö malaʼikania Yehowa ba wangohori ira saradadu andrö. (2 Ra. 19:32) Ba zi sakali daʼa lö hadöi malaʼika sanolo yaʼira. Lö ara aefa daʼö, banua si no tefaʼuʼu andrö amaedola ”mbowoa ba dete galitö”, ba ono mbanuania amaedola ’nagole si no mutatawi’. (Hez. 24:1-10) Me no tefakao ira ba zi 18 waŵa börö wamaʼuʼu andrö, awena tedudugö Yeruzalema.

”Mihöna Khömi Harato ba Zorugo”

16. Simane Hezekieli, hewisa wangoromaʼöda faʼafaduhu dödö wa hasambalö alua ginötö si no itatugöi Yehowa?

16 Hadia wamahaʼönia khöda moroi ba wamaʼeleʼö daʼa? Hadia gamakhaitania wamaʼeleʼö daʼö ba duria nifaʼemada hegöi lala wanemaʼö niha turia andrö? Iadaʼa, no itatugöi Yehowa hawaʼara tedudugö agama sofaya, ba hasambalö ifalua daʼa ba ginötö si no itatugöi. (2 Fe. 3:9, 10; Fam. 7:1-3) Lö taʼila tanggal hauga alua daʼö. Hizaʼi simane Hezekieli, lö tebulö taʼoʼö Yehowa ba böi aetu-aetu tafangelama niha wa lö ara tö tehori gulidanö daʼa. Hana wa lö aetu tafangelama ira? Ohitö dödöda fagölö simane Hezekieli. * Me ifaʼema duria wanguhuku moroi khö Lowalangi sanandrösa ba waʼadudu Yeruzalema, ato niha si lö faduhu tödö. (Hez. 12:27, 28) Hizaʼi ba gafuriata, so ösa niha Yahudi si no teʼoloiʼö ba Mbabilona tefarou dödöra ba wamalua sindruhu ba mangawuli ira ba soira. (Yes. 49:8) Simanö göi ba ginötöda andre, ato zi faduhu tödö wa lö ara tö tehori gulidanö daʼa. (2 Fe. 3:3, 4) Hewaʼae simanö, fatua so nasa ginötö ba wanemaʼö turia moroi khö Lowalangi, omasi ita tatolo niha satulö tödö enaʼö lasöndra lala saekhu ba waʼauri si lö aetu.​—Mat. 7:13, 14; 2 Ko. 6:2.

Hewaʼae ato niha si lö manema turia nifaʼemada, böi taböhöli wangalui niha satulö tödö (Faigi ngenoli si 16)

Hadia mbörö wa ”latiboʼö fefu wiröra ba lala” niha Yeruzalema me föna? (Faigi ngenoli si 17)

17. Hadia manö niʼilada dania sagötö alua wamakao sabölö-bölö?

17 Famaʼeleʼö Hezekieli andre zamasugi ba dödöda, na musuwö organisasi agama, lö hadöi ono mbanuania ”si möi fasuwö”. ”Ahori atata dangara” ba ”manizi-nizi ira waʼataʼu”, ba muʼao ira ba wangandrö fanolo, ”He Soʼaya! He Soʼaya,” hizaʼi lö fanema li. (Hez. 7:3, 14, 17, 18; Mat. 7:21-23) Hadia nasa zalua? (Baso Hezekieli 7:19-21.) Imane Yehowa sanandrösa ba nono mbanua Yeruzalema me föna, ”Latiboʼö fefu wiröra ba lala.” Simane daʼö zalua dania sagötö famakao sabölö-bölö. Awena aboto ba dödö niha wa tebai iʼorifi ira kefera ba zalua andrö.

18. Hadia wamahaʼö si tola tahalö ba wamaʼeleʼö Hezekieli sanandrösa ba halöwö niʼofönaiʼöda?

18 Hadia so wamahaʼönia khöu wamaʼeleʼö Hezekieli andre? Dataʼofönaiʼö hadia zabölö moguna. Awena aboto ba dödö nono mbanua Yeruzalema hadia zabölö laʼofönaiʼö, me no laʼila wa teʼala waʼaurira hegöi banuara ba tebai iʼorifi ira haratora. Latiboʼö haratora ba labörögö ”laʼalui gangilata moroi khö ndra samaʼeleʼö”, hizaʼi lö hadöi saʼae eluaha. (Hez. 7:26) Faböʼö ita moroi khöra, fatua lö tehori gulidanö daʼa, no aboto ba dödöda wa lö ara tö alua ia. Börö me mamati ita ba nifabuʼu Lowalangi, dataʼofönaiʼö hadia zabölö moguna. Dataʼowuloi harato ba wamati si lö irai tebulö sagötö faʼara ba si lö irai mutiboʼö ”ba lala”.​—Baso Mataiʼo 6:19-21, 24.

19. Hadia wamahaʼö nihalöda iadaʼa ba wamaʼeleʼö nifaʼema Hezekieli?

19 Si tobali rahu-rahu, hadia wamahaʼö khöda moroi ba wamaʼeleʼö Hezekieli sanandrösa ba waʼadudu Yeruzalema? Famaʼeleʼö andrö zamasugi ba dödöda wa so ginötö si no muhonogöi ba wanolo niha enaʼö tobali ira ono mbanua Lowalangi. Andrö, fatua so ginötö, moguna taforege ba wanolo niha enaʼö tobali ira nifahaʼö Yesu. Tatu omuso sibai dödöda na so niha satulö tödö sedöna mamosumange Amada, Yehowa. Hizaʼi, na so niha si lö moʼameʼegö tödö turia nifaʼemada, dataʼoʼö Hezekieli ba lö aetu tafangelama ira, ’No irugi inötö khöu’. (Hez. 3:19, 21; 7:3) Andrö, datahalö göi gangetula enaʼö lö tebulö taʼodaligö Yehowa ba taʼofönaiʼö wamosumange satulö.​—Si. 52:7, 8; Amd. 11:28; Mat. 6:33.

^ par. 3 Tola tahalö rahu-rahu wa ifadumaisi fefu daʼa Hezekieli föna niha sato. Hadia mbörö? Ba zi hauga ngawua famadumaisi simane me ifaga roti hegöi ba wolohe gama-gama si no iföföʼö, iwaʼö khönia Yehowa enaʼö ifalua daʼö ”föna duduma höröra”.​Hez. 4:12; 12:7.

^ par. 13 Me no itehegö Yehowa ladudugö Yeruzalema, tenga ha famatörö Yehuda si dua mado nihukunia, hizaʼi famatörö Gizaraʼeli si fulu mado. (Yer. 11:17; Hez. 9:9, 10) Faigi mbuku Pemahaman Alkitab Jil. 1, ngaʼörö 1335, ”Kronologi​—Dari Tahun 997 SM Sampai Yerusalem Ditelantarkan”.

^ par. 16 Nehegö ngawua wehede si so ba Hezekieli 7:5-7. Ba zi tölu ayati daʼa manö, iʼogunaʼö Yehowa ngawua wehede ”hasambalö alua”, ”ahatö ginötö”, ”hasambalö tohare”, ba ”no irugi inötö” ba wangabakhaiʼö turia nifaʼemania.