Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

KITANGO 8

“Nkaleta Kafunga Umo”

“Nkaleta Kafunga Umo”

EZIKYO 34:23

PAIMENA KITANGO: Bungauzhi buna bwaamba pe Mesiasa ne byo bwafikile mwi Kilishitu

1-3. Ñanyi bintu byalengejile Ezikyo kwikala na bulanda, kabiji Lesa wamulengejile kwaula’mba ka?

PAPICHILE myaka itanu na umo Ezikyo saka akiji mu buzha. * Uno ngauzhi wajinga bingi na bulanda byo alangulukilenga pa bamfumu batama balaminenga mu Yuda, kyalo mo asemekejilwe kyashajile kwalepa bingi. Ezikyo wamwene bamfumu bapusana pusana balaminenga mu Yuda.

2 Ezikyo wasemekelwe kimye kyalaminenga Mfumu wa kishinka aye Yosiya. Ezikyo wafwainwa waumvwine bingi bulongo byo bamubujile kuba’mba Yosiya waingijile na mukoyo kukundula bipashañano bya kusonga ne kubwezha bupopweshi bwa kine mu Yuda. (2 Moba 34:1-8) Pano bino, byaubile Yosiya kechi byalengejile kubwezha bupopweshi bwa kine kikupu ne, mambo bamfumu balondejilepo batundaikanga kupopwela bankishi. Kino kyalengejile kisaka kyonse kutendeka kupopwela bankishi ne kutamisha bulunda bwabo ne Yehoba. Nanchi bupopweshi bwa kine popo bwapwijile nyi? Ine kwalepeshatu!

3 Yehoba wabuujile uno ngauzhi wanji wa kishinka kunemba bungauzhi butanshi pe Mesiasa, ukekala Kalama kabiji Kafunga ukalama bulongo mikooko ya Yehoba ne kubwezha bupopweshi bwa kine myaka ne myaka. Twayai twisambe pa buno bungauzhi, mambo po paimena bwikalo bwetu bwa myaka ne myaka. Tusakwisamba pa bungauzhi buna bwaamba pe Mesiasa bwanembwa mu buku wa Ezikyo.

“Kamutwe ka Kwiulu Kanekena” Kaikele ke “Kichi Kikatampe kya Sida”

4. Bungauzhi bwaawile Ezikyo bwaambilenga pa ka, kabiji Yehoba watendekele byepi buno bungauzhi?

4 Mwajinga nobe mu mwaka wa 612 B.C.E., Yehoba waambijile Ezikyo kwaula bungauzhi bwalumbulwilenga bikekala bukalama bwa kwa Mesiasa ne ene mambo o twafwainwa kuketekela mu Bufumu bwanji. Yehoba watendekele kwamba buno bungauzhi byo akambizhe Ezikyo kuchomeka bonse bajinga mu buzha kichomeko kya bungauzhi kyaambilenga pa kubula bukishinka kwa bamfumu ba mu Yuda ne ene mambo Bukalama bwa kwa Mesiasa bwaoloka o bwawamina.—Ezi. 17:1, 2.

5. Ñanyi kichomeko kyo aambile?

5 Tangai Ezikyo 17:3-10. Bino byo byajinga kino kichomeko: “Mpungu mukatampe” wachibileko kamutwe kwiulu ya kichi kya sida ne kukekajimba “mu muzhi wa basulu.” Panyuma ya bino, uno mpungu wafumishe “nkunwa imo ya mu kyalo” ne kukeibyala mu mushiji wafuka, “kwajinga mema avula.” Ino nkunwa yamenene ne kwikala ke “kichi kya miñanzañanza.” Kabiji kwaishile “mpungu mukwabo mukatampe.” Kino kichi kya miñanzañanza kyakebelenga kutwala “mizhazhi yakyo” ku uno mpungu wa bubiji kuba’mba ekijimbule ne kwikitwala ku mpunzha ikwabo kuji mema avula. Bino Yehoba kechi waswishishe kino kichi kuba bino ne, waambile’mba bakekitupula kuba’mba “kikoome.”

Mpungu mutanshi mukatampe wimenako Mfumu Nebukaneza wa Babilona (Monai jifuka 6)

6. Lumbululai mwatajile kino kichomeko.

6 Kino kichomeko kyalumbulwilenga ka? (Tangai Ezikyo 17:11-15.) Mu mwaka wa 617 B.C.E., Mfumu wa Babilona aye Nebukaneza (“mpungu mukatampe” mutanshi) walukukile Yelusalema. Wafuminye Mfumu Yehoyakina pa bufumu (wajinga ‘kamutwe ka kwiulu ya kichi’) ne kumutwala ku Babilona, (“muzhi wa basulu”). Nebukaneza wabikile Zedekiya wajinga (wa ku bufumu wafumine mu “nkunwa imo ya mu kyalo”) pa bufumu mu Yelusalema. Uno mfumu wa mu Yuda wa katataka bamuchipishe mu jizhina ja Lesa kuba’mba wafwainwa kwikala mfumu wa kishinka kwi Nebukaneza wamubulanga bya kuba. (2 Moba 36:13) Pano bino, Zedekiya kechi walondejile byo achipile ne. Wasatukijile bena Babilona ne kuya kwi Felo mfumu wa Ijipita (“mpungu mukatampe” wa bubiji) kuba’mba bamukwashe kulwa nkondo. Pano bino, wapulwijilemotu mabula. Yehoba wakambwile Zedekiya mambo kechi wafikizhe lulayañano lo achipile ne. (Ezi. 17:16-21) Zedekiya bamufuminye pa bufumu kabiji wafwijile mu kaleya mu Babilona.—Yele. 52:6-11.

7. Twakonsha kufunjilako ka ku kino kichomeko kya bungauzhi?

7 Ñanyi bintu byo twakonsha kufunjilako ku kino kichomeko kya bungauzhi? Kintu kitanshi, byo tuji bapopweshi ba kine, twafwainwa kufikizhanga byo tulaya. Yesu waambile’mba: “‘Ee’ wenu ekale ee, ne ‘Ine’ wenu ekale ine.” (Mat. 5:37) Inge twachipa kwi Lesa pa kumwesha’mba tubena kwamba bya kine, nangwa mu kochi, twafwainwa kuyuka kuba’mba luno luchipo lwanema bingi. Kya bubiji, kechi twafwainwa kuketekela mu bantu ne. Baibolo witubuula’mba: “Kange muketekele mu baana ba bamfumu nangwa mu mwana muntu ukabula kukonsha kwimupulusha ne.”—Sala. 146:3.

8-10. Yehoba wamulumbulwile byepi Kalama wa Bumesiasa, kabiji buno bungauzhi bwafikile byepi? (Monai kakitenguluzha ka kuba’mba, “Bungauzhi Bwaamba pe Mesiasa—Kichi Kikatampe kya Sida.”)

8 Nangwa byonkabyo, kuji kalama ye twafwainwa kuketekela na muchima yense. Byo apwishishe kwamba kino kichomeko kya bungauzhi kyaamba pa kamutwe kanekena ka kwiulu ya kichi, Yehoba waingijishe kishimpi kintutu kimo pa kulumbulula Kalama wa Bumesiasa.

9 Byaamba bungauzhi. (Tangai Ezikyo 17:22-24.) Mu buno bungauzhi, Yehoba ye ubena konauna kichi kyalepa, kechi bampungu bakatampe ne. Wachibileko kamutwe “kwiulu ya kichi kya sida ne kwikajimba . . . peulu ya mutumba walepesha.” Kano kamutwe kakomene ne kwikala “kichi kikatampe kya sida” ne kulengela “bañonyi bapusana pusana” kwikalako. Kino kyalengejile “bichi byonse bya mungye” kuyuka’mba Yehoba ye walengela kino kichi kikatampe kukoma.

10 Byafikile buno bungauzhi. Yehoba wachibile Mwananji aye Yesu Kilishitu kumufumya mu kisemi kya kwa Davida ko kuba’mba (“kichi kya sida”) kabiji wamujimbile pa Mutumba wa Ziona mwiulu (“peulu ya mutumba walepesha”). (Sala. 2:6; Yele. 23:5; Lum. 14:1) Onkao mambo, Yehoba wasajile Mwananji ye ‘balengulwile’ ku balwanyi banji ne kumutumbijika byo amupeele “jitanda ja kwa Davida shanji.” (Da. 4:17; Luka 1:32, 33) Byonkatu byajinga kichi kikatampe kya sida, Mfumu wa Bumesiasa aye Yesu Kilishitu ukalamanga pano pa ntanda ponse ne kupesha bantu bo akalamanga. Kwambatu kine, uno ye Kalama ye twafwainwa kuketekela. Kimye Yesu kyo akalamanga mu Bufumu, bantu bonse bamukookela ‘bakekalanga mu mutende, kabiji kechi bakachiinanga bya malwa ne.’—Maana 1:33.

11. Ñanyi kintu kyanema kyo twakonsha kufunjilako ku “kamutwe ka kwiulu kanekena” kaikele ke “kichi kikatampe kya sida”?

11 Byo twakonsha kufunjilako ku buno bungauzhi. Buno bungauzhi bwaamba pa kamutwe ka kwiulu kanekena” kaikele ke “kichi kikatampe kya sida” bwafwainwa kwitulengela kwishikisha buno bwipuzho bwanema bwa kuba’mba: Nanchi ñanyi ye twafwainwa kuketekela? Ke bumbulwa maana kuketekela makafulumende a bantu ne mazhita abo. Pa kuba’mba twikale na mutende wa kine, twafwainwa kuketekela mu Mfumu wa Bumesiasa aye Yesu Kilishitu. Bantu bafwainwa kuketekelatu mu kafulumende wa mwiulu ubena kulamwa ne Yesu.—Lum. 11:15.

“Mwine Mwinabyo”

12. Yehoba wamwesheshe byepi kuba’mba kechi walubako lulayañano lo alayañene ne Davida ne?

12 Kwesakana na byo balumbulula kino kichomeko kya bungauzhi kyaamba pa bampungu babiji, Ezikyo wayukile’mba Zedekiya mfumu wabujile bukishinka, wafumine mu kisemi kya ku bufumu bwa kwa Davida bakamufumya pa bufumu ne kumutwala mu buzha mu Babilona. Kyamweka uno ngauzhi walangulukilenga’mba, ‘Kikekala byepi pa lulayañano Lesa lo alayañene na Davida, lwa kuba’mba mfumu ukafuma mu kisemi kya kwa Davida ye ukalama myaka ne myaka?’ (2 Sam. 7:12, 16) Inge kya kuba Ezikyo walangulukilenga pa buno bwipuzho, wataine mukumbu palutwe kacheche. Nobe mu 611 B.C.E., Bayudea saka baikala mu buzha myaka itanu na ibiji, Zedekiya saka aji pa bufumu mu Yuda, Yehoba wabujile Ezikyo bungauzhi bukwabo. (Ezi. 20:2) Yehoba wamubujile bungauzhi bukwabo bwaamba pe Mesiasa bwamwesheshe kuba’mba Lesa kechi walubileko lulayañano lo alayañene ne Davida ne. Kabiji buno bungauzhi bwamwesheshe kuba’mba Mfumu wa Bumesiasa ye mwine mwinabo uji na luusa lwa kuswana pa jitanga ja kwa Davida kulutwe.

13, 14. Bungauzhi bwanembwa pa Ezikyo 21:25-27 bulumbulula ka, kabiji buno bungauzhi bwafikile byepi?

13 Byaamba bungauzhi. (Tangai Ezikyo 21:25-27.) Yehoba wakambizhe ngauzhi Ezikyo kuya na kubuula “babinemanga babi ba bena Isalela” kuba’mba kimye kyabo kya kwibakambula kyafika. Yehoba waambijile bano bakalama babi kuba’mba “kitambala” kyabo ne “munchinya wa bufumu” nangwa’mba kabondo, ko kuba’mba bulume bwa kulama mu bufumu bakebitambula. Panyuma ya bino, Yehoba ukatumbijika bakalama ‘bepelula’ kabiji aba ‘betumbijika’ ukebapelula. Bakalama bo bakatumbijika bakatwajijila kulama ‘kufikatu ne byo bakebipana ku mwine mwinabyo inge wafika,’ kabiji Yehoba ukamupa Bufumu.

14 Byafikile buno bungauzhi. Byo baonawine Yelusalema mu 607 B.C.E., bufumu bwa bena Yuda ‘bwatumbijikilwe’ bwajinga mu Yelusalema bebupelwile bena Babilona byo baonawine uno muzhi ne kutwala Mfumu Zedekiya mu buzha. Pa kikye kimye, mu kisemi kya kwa Davida kya bamfumu kechi mwafuminepo mfumu walaminenga mu Yelusalema ne. Kino kyalengejile bukalama bwa Bangetila bo ‘bapelwile’ kwibutumbijika ne kwibaswisha kutendeka kulama pano pa ntanda ponse. Pano bino, bajingatu na kimye kicheche. Bimye bya Bangetila ko kuba’mba “bimye byatongolwa bya bisaka bya bantu” byapwile mu 1914, Yehoba byo abikile Yesu Kilishitu pa Bufumu. (Luka 21:24) Na mambo a kuba’mba Yesu wasemenwe mu kikota kya kwa Davida, ye wajinga ‘mwine mwinabo’ Bufumu bwa Bumesiasa. * (Nte. 49:10) Onkao mambo, Yehoba waingijishe Yesu kufikizha byo alayile Davida kuba’mba ukamupa nswanyi ukalama mu Bufumu myaka ne myaka.—Luka 1:32, 33.

Yesu ye uji na luusa lwa kwikala Mfumu wa Bufumu bwa Lesa (Monai jifuka 15)

15. Mambo ka o twafwainwa kuketekela Mfumu, aye Yesu Kilishitu na muchima yense?

15 Byo tufunjilako ku buno bungauzhi. Twafwainwa kuketekela Mfumu wetu aye Yesu Kilishitu. Mambo ka? Mambo wapusanako bingi na bakalama ba pano pa ntanda bo basala ku bantu, nangwa kwibafumya pa bukalama ku bantu. Yesu aye bamutongola kwi Yehoba ne ‘kumupa . . . Bufumu.’ Onkao mambo, ye mwine mwinabo. (Da. 7:13, 14) Kine, twafwainwa kuketekela Mfumu, Yehoba ye atongola.

‘Kalume Wami Davida Ukekala Kafunga Wayo’

16. Yehoba umona byepi mikooko yanji, kabiji “bakafunga ba bena Isalela” balamanga byepi mikooko yanji mu moba ajingako Ezikyo?

16 Yehoba byo aji Kafunga Mukatampe, uta muchima mikooko yanji, ko kuba’mba bapopweshi banji ba pano pa ntanda. (Sala. 100:3) Byo apa bantu mwingilo wa kulama mikooko yanji, uteshako muchima kumona byo babena kulama mikooko yanji. Akilangulukai Yehoba byo aumvwine ku muchima na “bakafunga ba bena Isalela” bajingako mu moba a kwa Ezikyo. Bano bakafunga kechi ‘balamanga mikooko bulongo ne, beyubilanga bukaji.’ Kino kyalengejile jitanga kuyanda kabiji bavula basankijilepo bupopweshi bwa kine.—Ezi. 34:1-6.

17. Yehoba wapokolwele byepi mikooko yanji?

17 Yehoba waubilepo ka? Waambijile bakafunga ba bena Isalela bakanamine amba: “Nkebazhachisha.” Kabiji walayile’mba: “Amiwa nkapokolola mikooko yami.” (Ezi. 34:10) Yehoba ufikizha byo alaya. (Yosh. 21:45) Mu 607 B.C.E., Yehoba wapokolwele mikooko yanji kwingijisha bena Babilona balukukile muzhi wa Yelusalema ne kufumyapo bakafunga bakanama pa bukalama. Byo papichile myaka 70, Yehoba wapokolwele bapopweshi banji mu Babilona ne kwibabwezha mu kyalo kyabo pa kuba’mba babwezhe bupopweshi bwa kine. Nangwa byonkabyo, mikooko ya Yehoba beiyanjishanga, mambo batwajijile kwiilama ku bamfumu ba pano pa ntanda. Papichile myaka yavula pa kuba’mba “bimye byatongolwa bya bisaka bya bantu” bipwe.—Luka 21:24.

18, 19. Ñanyi bungauzhi bwaawile Ezikyo mu 606 B.C.E.? (Monai kipikichala kitanshi.)

18 Mu 606 B.C.E., saka papita nobe mwaka umo kufuma po baonawijile Yelusalema, bino bena Isalela saka bakyangye kwibafumya mu buzha mu Babilona, Yehoba watangijile Ezikyo kwaula bungauzhi bwamwesheshenga byo ata muchima mikooko yanji, byo aji Kafunga Mukatampe. Buno bungauzhi bwalumbulula Bukalama bwa Bumesiasa byo bukalamanga mikooko ya Yehoba.

19 Byaamba bungauzhi. (Tangai Ezikyo 34:22-24.) Lesa ‘ukaleta kafunga umo’ ye atela’mba “kalume wami Davida.” Byambo bya kuba’mba “kafunga umo” ne “kalume” bilumbulula’mba uno Kalama ukafuma mu bufumu bwa kwa Davida, pano bino aye ye ukaswana pa bufumu bwa kwa Davida kikupu. Uno Kafunga kabiji Kalama ukajiisha mikooko ya Lesa kabiji ukekala “mfumu wabo.” Yehoba ‘ukalayañana lulayañano lwa mutende’ na mikooko yanji. “Mapesho aketulukanga [pe abo] nobe mvula” kabiji bakekalanga mu mutende mu ntanda mwabula buyanji. Kabiji bantu ne banyama bakekalanga mu mutende.—Ezi. 34:25-28.

20, 21. (a) Bungauzhi bwaambile’mba “kalume wami Davida” bwafikile byepi? (b) Byambo byaambile Ezikyo pa “lulayañano lwa mutende” bikafika byepi kulutwe?

20 Byafikile buno bungauzhi. Lesa mu buno bungauzhi byo atelele uno Kalama amba “kalume wami Davida,” waambilenga pe Yesu, mambo ye wa mu kikota kya kwa Davida uji na luusa lwa kuswana pa buno bufumu. (Sala. 89:35, 36) Yesu byo ajinga pano pa ntanda, wajinga “kafunga wawama,” ‘waelejile mikooko bumi bwanji.’ (Yoa. 10:14, 15) Lelo jino, Yesu ke Kafunga ubena kulama mwiulu. (Hebe. 13:20) Mu 1914, Lesa wabikile Yesu pa Bufumu ne kumupa mwingilo wa kulama ne kujiisha mikooko yanji pano pa ntanda. Kabiji mu 1919, uno Mfumu watongwele “kalume wa kishinka kabiji wa maana,” ne kumupa mwingilo wa kujiisha “ba mu nzubo yanji,” ko kuba’mba bapopweshi ba Lesa bakishinka baji na luketekelo lwa kuya mwiulu nangwa lwa kwikala pano pa ntanda. (Mat. 24:45-47) Kilishitu ubena kwingijisha kalume wa kishinka kujisha mikooko kajo ka ku mupashi. Kano kajo kebakwasha kwikala mu mutende.

21 Nga byambo byaambile Ezikyo pa “lulayañano lwa mutende” ne mapesho aketuluka nobe mvula bilumbulula ka? Mu ntanda ipya, bapopweshi ba Yehoba pano pa ntanda bakamwenamo mapesho avula bingi mu luno “lulayañano lwa mutende.” Bapopweshi bakishinka ba Yehoba kechi bakekalanga na moyo na mambo a makondo, bipowe bya nzala, bikola nangwa kuchiina banyama bakaji ba mungye ne. (Isa. 11:6-9; 35:5, 6; 65:21-23) Nanchi kechi musekela pa luketekelo lwa kukekala myaka ne myaka pano pa ntanda mu paladisa, mikooko ya Lesa mo ‘ikekalanga mu mutende, kwa kubula nangwa umo ukeilengeshanga moyo’ nenyi?—Ezi. 34:28.

Yesu byo aji Kafunga wetu uji mwiulu, umona byo balama mikooko ya Lesa (Monai jifuka 22)

22. Yesu umona byepi mikooko yo alama, kabiji bakafunga babacheche bakonsha kumwesha byepi muchima ujipo ne Yesu?

22 Byo twakonsha kufunjilako ku buno bungauzhi. Byonkatu biji Shanji, Yesu naye wata bingi muchima mikooko. Uno Kafunga kabiji Mfumu umona kuba’mba wiijisha bulongo ku mupashi kabiji ibena kwikala mu mutende mu paladisa wa ku mupashi. Byo kyawamapo kwikala mu bukalama bwanji. Kabiji bakafunga babacheche nabo bafwainwa kwikala na muchima ujipo ne Yesu pa kulama mikooko ya Lesa. Bakulumpe mu kipwilo bafunga mikooko ya Lesa na “muchima wa kwipana” kabiji “na muchima yense.” Bashiila mwakulondela mikooko. (1 Pe. 5:2, 3) Kafwako mukulumpe mu kipwilo wafwainwa kuyanjishanga mikooko ya Yehoba ne! Vulukai Yehoba byo aambile pa bakafunga ba bena Isalela bakanamine bajingako mu moba a kwa Ezikyo amba: “Nkebazhachisha.” (Ezi. 34:10) Kafunga Mwine Mukatampe wiita bingi muchima mikooko yanji. Ne Mwananji naye kyo kimotu.

“Kalume Wami Davida Ukekala Mfumu Wabo Myaka Ne Myaka”

23. Yehoba walayile’mba ukakwatankanya byepi kisaka kya bena Isalela, kabiji kino kyafikile byepi?

23 Yehoba ukeba bapopweshi banji kumwingijila saka bakwatankana. Mu bungauzhi bwaamba pa kubwezha bupopweshi bwa kine, Lesa walayile kuba’mba ukakonkanya bantu banji, kufuma ku bufumu bwa mikoka ibiji bwa Yuda, ne ku bufumu bwa mikoka jikumi bwa bena Isalela, ne kwibaleta pamo kwikala “kisaka kimo,” kulengela “tubichi” tubiji kwikala “kakichi kamo” mu kuboko kwanji. (Ezi. 37:15-23) Buno bungauzhi bwafikile Lesa byo abwezhezhe kisaka kya bena Isalela mu Ntanda ya Mulaye saka bakwatankana mu 537 B.C.E. * Bino kuno kukwatankana kwamwesheshengatu kukwatankana kukatampe kukekala myaka ne myaka kubena kwiya kulutwe. Kiji bino mambo Yehoba byo apwishishe kwamba mulaye wa kukwatankanya bena Isalela, wabuujile Ezikyo bungauzhi bwaambile pa Kalama ukeya kulutwe, ukakonkanya bapopweshi bakine pano pa ntanda ponse bakakwatankana myaka ne myaka.

24. Yehoba walumbulula byepi Kalama wa Bumesiasa, kabiji bukalama bwa uno Mfumu bukekala byepi?

24 Byaamba bungauzhi. (Tangai Ezikyo 37:24-28.) Yehoba waambile jikwabo pe Mesiasa aye Kalama amba “kalume wami Davida,” “kafunga umo” kabiji amba “mfumu.” Yehoba watela uno kalama Walailwe amba “mfumu.” (Ezi. 37:22) Nanchi bukalama bwa uno Mfumu bukekala byepi? Bukalama bwanji bukekala myaka ne myaka. Byambo bya kuba’mba “myaka ne myaka” bibena kumwesha’mba bintu byawama bikaleta Bukalama bwanji bikekala myaka ne myaka. * Mu Bukalama bwanji bantu bakakwatankana. Mu bukalama bwa uno “mfumu umo,” bangikazhi bakishinka bakakookelanga “mikambizho” yanji kabiji “bakekala mu kyalo” mu mutende. Bukalama bwanji bukalengela bantu kwikala balunda ne Yehoba Lesa. Yehoba ukalayañana “lulayañano lwa mutende” na bangikazhi ba uno Mfumu. Yehoba ukekala Lesa wabo, ne abo bakekala bantu banji. Nzubo yanji ikekala “mwi abo myaka ne myaka.”

25. Bungauzhi bwaamba pa Mfumu wa Bumesiasa bwafikile byepi?

25 Byafikile buno bungauzhi. Mu mwaka wa 1919, bashingwa bebakonkenye pamo kwi “kafunga umo” aye Yesu Kilishitu, Mfumu wa Bumesiasa. Kepo “jibumba jikatampe” jafuma “mu bisaka byonse, mu mikoka yonse, mu mitundu yonse ya bantu ne mu njimi yonse” jakwatankene na bashingwa. (Lum. 7:9) Bonse pamo baikala “jitanga jimo” jiji na “kafunga umo.” (Yoa. 10:16) Baji na luketekelo lwa kuya mwiulu ne baji na lwa kwikala pano pa ntanda, bonsetu bakookela mizhilo ya Yehoba. Kino kibalengela kwingijila Lesa mu mutende saka bakwatankana mwaya ntanda yonse. Yehoba wibalengela kwikala mu mutende kabiji nzubo yanji, imenako bupopweshi bwa kine iji ne “abo.” Yehoba ye Lesa wabo, kabiji batemwa bingi kwikala bapopweshi banji. Kabiji bakatwajijila kuba bino myaka ne myaka!

26. Mwakonsha kutundaika byepi kukwatankana kuji mu paladisa wa ku mupashi?

26 Byo twakonsha kufunjilako ku buno bungauzhi. Twatokwa bingi pa kwikala mu bupopweshi bwa kine mo twingijila Yehoba saka twakwatankana. Bino atweba bonse twafwainwa kwibikangako kutundaika buumo ne kukwatankana. Onkao mambo, bonsetu twafwainwa kwibikako kwikela mwayila byo twaitabilamo mu bwikalo bwetu. (1 Ko. 1:10) Pa kuba’mba tube bino, bonse twafwainwa kwibikako kufunda Mambo a Lesa, pa kuba’mba tuyuke mafunde a mu Binembelo aamba pa byubilo byawama, kabiji bonse twingilenga mwingilo wanema wa kusapwila pa Bufumu ne kufunjisha bantu kwikala baana ba bwanga. Bino kine kintu kitulengela kukwatankana ke butemwe. Inge twibikako kumwesha butemwe kupichila mu kubila bakwetu kifyele, lusa ne kwibalekelako mambo, tulengela buumo bwetu kukosa. Baibolo waamba’mba “butemwe bukwatankanya bantu bulongo.”—Kol. 3:12-14; 1 Ko. 13:4-7.

Yehoba wapesha bwanabwankazhi bwetu bwa ntanda yonse (Monai jifuka 26)

27. (a) Mumvwa byepi pa bungauzhi bwaamba pe Mesiasa buji mu buku wa Ezikyo? (b) Tukesamba pa ka mu kitango kyalondelapo?

27 Tusanta bingi pa bungauzhi bwaamba pe Mesiasa buji mu buku wa Ezikyo! Kutanga ne kulanguluka langulukapo pa buno bungauzhi kwitulengela kushiinwa kuba’mba Mfumu wetu, aye Yesu Kilishitu witutemwa bingi. Onkao mambo, twafwainwa kumuketekela na muchima yense, mambo ye uji na luusa lwa kulama, witulama na kifyele, kabiji witukwatankanya mu bwanabwankazhi bukekala myaka ne myaka. Kwambatu kine, twatokwa bingi pa kwikala bangikazhi ba mu Bufumu bwa Bumesiasa! Tuvulukenga’mba bungauzhi bwaamba pe Mesiasa ke lubaji lwa bungauzhi bwaamba pa kubwezha bupopweshi bwa kine bwanembwa mu buku wa mu Baibolo wa Ezikyo. Yehoba ubena kwingijisha Yesu pa kukonkanya bantu banji ne kubwezha bupopweshi bwa kine. (Ezi. 20:41) Mu bitango byalondelapo mu uno buku, tukesamba pa kubwezha bupopweshi bwa kine ne buku wa Ezikyo byo aambapo.

^ jifu. 1 Bayudea batanshi bebatwajile mu buzha ku Babilona mu 617 B.C.E. Onkao mambo, mwaka wa butanu na umo watendekele mu 612 B.C.E.

^ jifu. 14 Ndonda ya kisemi mwasemenwe Yesu kutendekela pe Davida yanembwa mu Mambo Awama anembelwe na lutangijilo lwa mupashi wa Lesa.—Mat. 1:1-16; Luka 3:23-31.

^ jifu. 23 Tukesamba pa bungauzhi bwaawile Ezikyo bwaamba pa tubichi tubiji ne byo bwafikile mu Kitango 12 kya uno buku.

^ jifu. 24 Buku umo waambile pa kyambo kya Kihebelu kyatuntululwa’mba, “myaka ne myaka” amba: “Kimwesha kimye kikekala kintu, pano bino mwamvwangwa ne kubula kupimpulwa, kwikala kikupu kwa kyo kyo kintu, kushikimana, ne kubula kupwa.”