Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

KAPETULU 11

“Ngunakutongola Kupwa Umuka-Kulama”

“Ngunakutongola Kupwa Umuka-Kulama”

EZEKELE 33:7

CHISHINA: Yehova atongwele muka-kulama nakumulweza mulimo wenyi

1. Lumbununenu mulimo azachilenga muka-kulama uze atongwele Yehova kushikulu, kaha vaIsalele valingilenga ika hakwivwa mazu ahanjikilenga muka-kulama?

ACHISHINGANYEKENU muka-kulama nemana hakembwe yaYelusalema, ali nakutala muze muli nakuya likumbi. Kaha musana uli nakumuveta hameso, ngocho ali nakulikinga nalivoko lyenyi kuchina musana naumuveta chikuma hameso. Kaha mwamona maswalale javaMbavilone vali nakwiza, jino mwakoka peho nakwimba luneta nakwamba ngwenyi, vaka-kole vali nakwiza! Oloze vatu munganda navahona mwakulingila mwomwo mazu kana awa akuhuhumuna nawavilika mukukotokela. Hamyaka yayivulu vatu vaze Yehova atongwele kupwa vaka-kulama chipwe ngwetu vapolofweto, vahuhumwinenga vatu ngwavo vaMbavilone navakeza nakulukuka nganda yaYelusalema oloze vakiko kavevwililileko. Oloze halwola kana jino maswalale javaMbavilone vaneza kaha vanajinguluka nganda yosena. Omu nganda vayihakile muchingombela hatukweji vavavulu, maswalale jino vengilile munganda, nakupuzula tembele nakukwata vatu. Vamwe vavajihile veka vavatwalile muufunge.

2, 3. (a) Ukalu muka navamona kalinwomu vatu vosena hamavu? (b) Vihula muka natushimutwila?

2 Kalinwomu, lizavu lyaYehova lyamwilu lyavaka-kwasa jita vangolo lilwenga jita navatu vakuhona lufwelelo vahano hamavu. (Kuso. 17:12-14) Jita kana nayikapwa chikukulwishi chaluyando lwalunene. (Mateu 24:21) Hakuwana nge lwola kuluchili, ngocho vatu vavavulu vanahase kwitavila mujimbu wakuhuhumuna uze vali nakuvilika vaka-kulama vaze Yehova atongola.

3 Mwomwo ika Yehova eji kutongwelanga vaka-kulama? Mujimbu muka veji kuvilikanga vaka-kulama? Veya vapwa vaka-kulama, kaha tweji kuvakundwizanga ngachilihi? Tuwanenu omu vakumbulwila vihula kana.

“Uvahuhumune Omu Nawivwa Vyuma Nanguhanjika”

4. Mwomwo ika Yehova atongwelele vaka-kulama? (Talenu muvwimbimbi wakulivanga.)

4 Tangenu Ezekele 33:7. Kushikulu muka-kulama atwaminenga kakavulu hakembwe yanganda mangana alweze vatu vali munganda kachi nge kuli nakwiza vaka-kole. Echi chasolokele hatoma nge muka-kuyula walifuchi kana azakaminenga vatu jenyi. Numba tuhu luneta mwemba muka-kulama nalutungumwisa vatu vanasavala, oloze lwayowelenga vatu vaze vevwilililenga kumutambi kana nakuchina. Chochimwe nawa Yehova atongwele vaka-kulama, keshi mangana evwise woma vaIsalele namujimbu wakunongesako, oloze mwomwo avazangile kaha nawa asakile kuvalwila.

5, 6. Mujila muka Yehova eji kusolwelangamo chiyulo chenyi?

5 Omu Ezekele vamutongwele kupwa muka-kulama, Yehova amulwezele omu vyapwa vilinga vyenyi. Tushimutwilenuko havilinga vivali.

6 Chiyulo: Yehova kamona vatu mweka namwekako, kahechi chasolola hatoma chiyulo chenyi chakwoloka. Chakutalilaho, numba tuhu vatu vavavulu vakanyinenga mazu aze avilikilenga Ezekele, oloze Yehova kamwene vaIsalele vosena kupwa vakulikangako, oloze asakile kumona omu mutu himutu mwakula kumazu kana. Atwalileho lika kuhuhumuna ‘vaka-kuhuka,’ navatu ‘vakwoloka.’ Shikaho Yehova eji kusopesanga mutu himutu kweseka nomu mwakula kumazu enyi.—Ezeke. 33:8, 18-20.

7. Yehova eji kusopesanga vatu havyuma muka?

7 Chiyulo chaYehova nawa chasoloka hatoma kweseka najila yize eji kusopeselangamo vatu. Yehova eji kuhananga vatu mulonga kweseka najila navakwilamo kumazu mwavahuhumuna halwola kana, keshi havyuma vyavipi valingile kunyimako. Yehova alwezele Ezekele ngwenyi: “Omu nangwamba kuli muka-kuhuka ngwami: ‘Naukafwa chikupu,’ ngocho himwaseza shili yenyi nakulinga jino vyuma vyamwaza vyakwoloka, . . . mutu kana mwayoya lika.” Yehova ahanjikile nawa ngwenyi: “Jishili jenyi josena alingile kangweshi kukamusopeselajoko.” (Ezeke. 33:14-16) Kaha nawa vatu vaze veji kulinganga vyuma vyakwoloka kavatela kushinganyeka ngwavo vyuma vyakwoloka valingile kunyima vinahase kuvalingisa vahone kuvasopesa kachi nge vanalimbenjeko. Yehova ambile ngwenyi kachi nge mutu “mwafwelela mukwoloka chenyi nakulinga jino vyuma vyavipi, vilinga vyenyi vyakwoloka vyosena kangweshi kukavyanukako. Mutu kana mwakafwa mwomwo yavyuma vyavipi nalingi.”—Ezeke. 33:13.

8. Uno mazu aze vapolofweto vahuhumwinenga vatu asolola ngachilihi chiyulo chaYehova?

8 Chiyulo chaYehova nawa chasoloka hatoma omu eji kuhuhumunanga vatu shimbu kanda avazangamise. Ezekele azachile mulimo wenyi wakuhuhumuna vatu hamyaka 6 shimbu kanda maswalale javaMbavilone vanongese Yelusalema. Oloze Ezekele keshi ikiye apwile watete kuhuhumuna vatu jaKalunga vyaukalu kanako. Shimbu kanda vanongese Yelusalema, Yehova atumine kapolofweto Hozeya, naIsaya, naMika, naOtete naYelemiya vazate mulimo wamuka-kulama. Yehova alwezele Yelemiya alweze vaIsalele ngwenyi: “Ngwatongwele vaka-kulama vaze vambilenga ngwavo, ‘Ivwililenu omu naluvuma luneta.’” (Yele. 6:17) Shikaho katweshi kuhasa kuhana Yehova mulonga chipwe vaka-kulama havatu vaze vajihile kuli maswalale javaMbavilone omu valukukile Yelusalemako.

9. Yehova asolwele ngachilihi zangi yenyi yakwilila?

9 Zangi: Yehova asolwele zangi yenyi yakwilila hakutuma vaka-kulama vahuhumune vatu jenyi vakwoloka hamwe kaha navaka-kuhuka vaze vamwivwishilenga kupihya kumuchima nakupihisa lijina lyenyi. Tachikizenu ngwenu vaIsalele vapwile vatu jaKalunga oloze vasezele kulemesa Kalunga wamuchano nakuputuka kulemesa tulunga vamakuli. Yehova asolwele kupihya evwile kumuchima, hakufwanyisa muyachi waIsalele kupwevo muka-ukoji. (Ezeke. 16:32) Chipwe ngocho Yehova kavambilileko. Asakile kuvakonekela keshi kulinga sambanjingako. Asaka vatu valumuke keshi kunongako. Mwomwo ika? Alwezele Ezekele ngwenyi: “Kangweshi kwivwila kuwaha kufwa chamuka-kuhukako. Oloze ngwasaka muka-kuhuka aseze jijila jenyi nakuyoya lika.” (Ezeke. 33:11) Omu mukiko evwilenga Yehova kushikulu kaha mukiko ali nakwivwanga namakumbi ano.—Mala. 3:6.

10, 11. Vyuma muka natulinangula kuli Yehova omu azangamishililengamo vatu jenyi?

10 Vyuma muka natulinangula kuchiyulo nazangi yize Yehova asolwelelele vaIsalele? Chuma chimwe natulinangulako shina, twatela kumona vatu vaze tweji kwambulilanga kupwa vavalemu keshi kuvamona kupwa vakuhona lufweleloko. Nachipwa chakuhenga kushinganyeka ngwetu vatu vamwe kavatela kwivwilila kumujimbu wamwaza tweji kwambululanga mwomwo yachiyoyelo chavo chakunyima, nachisemwa chavo, namuyachi wavo, chipwe lilimi lyavoko. Yehova anangwile kaposetolo Petulu chishina chachilemu chize chili nakuzata namakumbi ano ngwenyi: “Kalunga katala vatu kumesoko, oloze muli vaka-miyachi yosena, ou eji kumwivwanga woma nakulinganga vyuma vyakwoloka, veji kumwitavilanga kuli Kalunga.”—Vili. 10:34, 35.

Uno tweji kumonanga vatu ngana muze avamona Yehova tahi? (Talenu palangalafu 10)

11 Chuma chikwavo natulinangulako shina echi, Yehova keshi kahona kutusopesa nge natulinga vyuma vyavipi hakushinganyeka ngwetu kunyima twalingilenga vyuma vyakwolokako. Twatela kwanuka ngwetu tweji kuvulumunanga ngana muze veji kulinganga vatu vaze tweji kwambulilanga. Mazu aze kaposetolo Paulu ahuhumwine chikungulwilo chamuKolinde, eji kuzatanga nakuli yetu. Mazu kana amba ngwawo: “Ou nashinganyeka ngwenyi nemana azangame kuchina mwalimbuka. Kakweshi vyeseko vyeka vinamiwaneko shina vize kaha vyeji kuwananga vatu vosena.” (Koli. 1, 10:12, 13) Katwatela kupwa ngana mwamutu uze eji ‘kufwelelanga mukwoloka chenyi’ hakushinganyeka ngwetu tunahase kulinga tuhu vyuma vyavipi kaha kaveshi kutuzangamisako, mwomwo tweji kulinganga nawa vyuma vyakwoloka. (Ezeke. 33:13) Numba tuhu tunazachilanga Yehova hamyaka yayivulu, oloze nachipwa chakwoloka kutwalaho lika kupwa vakulinyisa.

12. Kachi nge twavulumwine mulonga washi kunyima, vyuma muka twatela kwanuka?

12 Jino ngachilihi nge twavulumwine mulonga washili kunyima, kaha tunapihilila nakwalumuka? Kweseka namazu ahanjikile Ezekele tunawane nge, Yehova mwakazangamisa muka-shili uze keshi kupihilila nakwalumukako. Oloze tunalinangula nawa nge, Yehova apwa Kalunga wazangi keshi muka-kulinga sambanjingako. (Yowa. 1, 4:8) Kachi nge natusolola muvilinga vyetu ngwetu tunapihilila nakwalumuka, kaha twatela kufwelela ngwetu Kalunga mwatukonekela. (Yako. 5:14, 15) Yehova akonekelelele vaIsalele vaze valemeselenga tulunga vamakuli, shikaho nayetu mwatukonekela.—Samu 86:5.

“Hanjika Kuli Vana vaVatu Jove”

13, 14. (a) Mujimbu muka vambulwilenga vaka-kulama? (b) Mujimbu muka ambulwile Isaya?

13 Tangenu Ezekele 33:2, 3. Mujimbu muka vambulwilenga vaka-kulama vaze Yehova atongwele? Vambulwilenga mujimbu wakuhuhumuna, kahou ukiko wapwile mulimo waulemu vazachilenga. Chipwe ngocho, vambulwilenga nawa mujimbu wamwaza. Talenu havyakutalilaho vino.

14 Isaya uze azachile mulimo wakuhuhumuna vatu kafwe kufuma mumwaka wa 778 nakuheta mu 732 B.C.E., avilikilenga ngwenyi, vaka-Mbavilone navakeza nakulukuka Yelusalema nakumbata vatu vamunganda kana nakuvatwala muufunge. (Isa. 39:5-7) Vamuhwiminyine nawa asoneke mujimbu wakwamba ngwavo: “Ivwa! Vaka-kukulama vali nakutambakana namazu akukanguka. Vali nakutwila hamwe jingunda, mwomwo navamona omu Yehova mwakindulwisa vatu muZeyone.” (Isa. 52:8) Chikupu vene, Isaya ambulwile mujimbu wamwaza wakuvuluka nge kulemesa chamuchano navakachikindulwisa.

15. Mujimbu muka avilikile Yelemiya?

15 Yelemiya uze azachile mulimo wakuhuhumuna vatu kafwe kufuma mumwaka wa 647 nakuheta mu 580 B.C.E., vamutachikijile kupwa muka-kwambulula “mujimbu walupi.” Chakuzeneka kukakasana azachile mulimo waunene wakuhuhumuna vaIsalele vakuhuka vejive vyalupi luze Yehova mwakaneha hali vakiko. * Oloze ambulwilenga nawa mujimbu wamwaza uze wahanjikile vyakukindulwisa vatu jaKalunga mulifuchi lyavo nakukindulwisa kulemesa chamuchano.—Yele. 29:10-14; 33:10, 11.

16. Uno mujimbu avilikile Ezekele wanganyalishile ngachilihi vafunge vaze vapwile muMbavilone?

16 Ezekele vamutongwele kupwa muka-kulama mu 613 B.C.E., kaha atwalileho lika kuzata mulimo wenyi swi namu 591 B.C.E. Ngana muze twashimutwilanga muKapetulu 5 na 6, Ezekele ahuhumwinenga vaIsalele vyaponde yize yapwile nakwiza hali vakiko. Kaha kuzata mulimo kana chamulingishile ahone kupwa namulonga wamanyinga. Ezekele ahuhumwinenga vafunge vaze vapwile muMbavilone, nakuvakafwa vapwenga nausoko wakukola naKalunga mangana vapwenga vakulizanga kukazata milimo kulutwe. Kusongo yamyaka 70, Yehova akindulwishile vafunge mulifuchi lyaIsalele. (Ezeke. 36:7-11) Vaze navakakinduluka navakapwa vana navazukulu javaze vayile muufunge vaze vevwililile mazu ahuhumwinenga Ezekele. Ngana muze vanashimutwila mutupetulu veka vamuchihanda 3, Ezekele ambulwilenga mujimbu wamwaza uze wasolwele nge kulemesa chamuchano navakachikindulwisa muYelusalema.

17. Lwola muka Yehova atongwele vaka-kulama?

17 Uno vapolofweto vaze vahuhumwinenga vatu jaKalunga mumyaka yakukokela ku 607 B.C.E., muze vanongesele Yelusalema vakiko kaha Yehova azachishile kupwa vaka-kulama tahi? Nduma. Kala lwola luze Yehova ateselengamo vyuma vyavilemu mukujina chenyi, atongwelenga vaka-kulama vaze vahuhumwinenga vatu vakuhuka nakwambulula nawa mujimbu wamwaza.

Vaka-Kulama muLikulukaji lyaMyaka Lyakulivanga

18. Mulimo muka azachilenga Yowano Muka-kumbapachisa?

18 Mulikulukaji lyamyaka lyakulivanga C.E., Yowano Muka-kumbapachisa azachilenga mulimo wamuka-kulama. Ahuhumwinenga vaIsalele vachisemwa ngwenyi kalinwomu Kalunga avakane. (Mateu 3:1, 2, 9-11) Oloze azachile namilimo yeka nawa. Yesu ambile ngwenyi Yowano apwile “muluwa” uze vahanjikile chimweza ngwavo mwakawahisa jila yaMeshiya. (Mala. 3:1; Mateu 11:7-10) Mulimo umwe azachile shina wakuvilika mujimbu wamwaza wakwamba ngwavo, “Mwanamukoko waKalunga,” Yesu neza kaha “mwafumisa shili yakaye.”—Yowa. 1:29, 30.

19, 20. Uno Yesu natumbaji twenyi vazachilenga ngachilihi mulimo wamuka-kulama?

19 Hali vaka-kulama vosena, Yesu ikiye apwile muka-kulama wakulipwila. Ngana mwaEzekele, Yesu nayikiye vamutumine kuli Yehova kuya “kuzuvo yaIsalele.” (Ezeke. 3:17; Mateu 15:24) Yesu ahuhumwinenga ngwenyi kalinwomu muyachi waIsalele wachisemwa vaukane kaha Yelusalema navayinongesa. (Mateu 23:37, 38; 24: 1, 2; Luka 21:20-24) Oloze mulimo waunene azachilenga shina wakuvilika mujimbu wamwaza.—Luka 4:17-21.

20 Omu Yesu apwile hano hamavu, alwezele tumbaji twenyi vapwenganga ‘vakutona.’ (Mateu 24:42) Vakavangijile mazu avalweze Yesu kaha vapwile vaka-kulama vaze vahuhumwinenga vaIsalele ngwavo, Yehova nakane muyachi wavo hamwe kaha nanganda yavo yaYelusalema. (Loma 9:6-8; Ngale. 4:25, 26) Ngana mwavaka-kulama vaze vapwileko kunyima, natumbaji twaYesu vavilikilenga nawa mujimbu wamwaza. Chakutalilaho vavilikilenga ngwavo, vaka-mafuchi eka navakiko vanavetavisa jino kupwa hali vawavisa vaze vapwa Isalele yaKalunga, kaha navakiko navalivwisa kuwaha mulimo wakukafwa Kulishitu kukindulwisa kulemesa chamuchano hano hamavu.—Vili. 15:14; Ngale. 6:15, 16; Kuso. 5:9, 10.

21. Chakutalilaho muka ahanyine Paulu?

21 Hali vaka-kulama vamulikulukaji lyamyaka lyakulivanga, kaposetolo Paulu ikiye ahanyine chakutalilaho chakulipwila. Azachilenga mulimo wenyi natwima. Ngana mwaEzekele, nakaposetolo Paulu amwene ngwenyi mwapwa namulonga wamanyinga kachi nge mwahona kutesamo mulimo wenyi. (Vili. 20:26, 27) Paulu naikiye avilikilenga mujimbu wakuhuhumuna kaha nawa ambulwilenga mujimbu wamwaza ngana mwavakwavo vaka-kulama. (Vili. 15:35; Loma 1:1-4) Shipilitu yamutwaminyinyine asoneke mazu akapolofweto Isaya ngwenyi: “Omu awaha mahinji ayou ali hajipili, ou ali nakuneha mujimbu wamwaza.” Kaha awazachishile kutalisa kumulimo uze vali nakuzata vaka-kukavangiza Kulishitu omu veji kwambululanga vyaWangana waKalunga.—Isa. 52:7, 8; Loma 10:13-15.

22. Vyuma muka vyasolokele omu vafwile vaposetolo vosena?

22 Omu vaposetolo vosena vafwile, vaka-kulikanga kuli Kalunga vavulile chikuma muchikungulwilo chavaka-Kulishitu ngana muze vachihanjikilile chimweza. (Vili. 20:29, 30; Teso. 2, 2:3-8) Omu mwahichile myaka yayivulu, vaka-Kulishitu vamakuli vaze vafwanyishile kumwila vavulile chikuma kuhambakana tiliku kulumbununa vaka-Kulishitu vamuchano. Ngocho mujimbu wamwaza waWangana waKalunga wakivile mwomwo yakunangula chamakuli. (Mateu 13:36-43) Oloze omu lwola lwahetele lwakutomesa vawavisa, nakukindulwisa kulemesa chamuchano, Yehova asolwele zangi nachiyulo chenyi chakwoloka hakutongola vaka-kulama vaze vavilikilenga mujimbu wakuhuhumuna hamwe kaha namujimbu wamwaza. Uno ava vaka-kulama vapwile veya?

Yehova Atumine Cheka Vaka-Kulama Mangana Vahuhumune Vaka-Kuhuka

23. Mulimo muka azachile C. T. Russell namasepa jenyi?

23 Mumyaka yakukokela ku 1914, Charles Taze Russell namasepa jenyi vakiko vapwile nge ‘valuwa’ vaze ‘vawahishile jila’ shimbu kanda Wangana wauMeshiya uputuke kuyula. * (Mala. 3:1) Ava malunga vazachile nawa mulimo wamuka-kulama hakuzachisa mangazini yaZion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence mangana vahuhumune vatu vyakusopesa chaKalunga nakutandakanyisa mujimbu wamwaza waWangana waKalunga.

24. (a) Uno ndungo wakushishika nazatenga ngachilihi mulimo wamuka-kulama? (b) Chuma muka munalinangula kuli vaka-kulama vakushikulu? (Talenu chati yakwamba ngwavo “Vaka-Kulama Vamwe Vaze Twatela Kulondezeza.”)

24 Omu Wangana vauzamishile, Yesu atongwele lizavu lyalindende lyamalunga mangana lipwenga ndungo wakushishika. (Mateu 24:45-47) Kufuma vene haze, ndungo wakushishika uze vanakuvuluka ngwavo Lizavu Lyakutwaminyina, nazatenga mulimo wamuka-kulama. Eji kutwaminyinanga mulimo wakuhuhumuna vatu ‘vyalikumbi lyaKalunga’ nakwambulula nawa “mwaka waYehova wakwivwila vatu uselewa.”—Isa. 61:2; talenu nawa Wavaka-Kolinde 2, 6:1, 2.

25, 26. (a) Mulimo muka vatela kuzata vaka-kukavangiza Kulishitu vosena, kaha vali nakuuzata ngachilihi? (b) Natukashimutwila ika mukapetulu nakavangizaho?

25 Numba tuhu ndungo wakushishika eji kutwaminyinanga mulimo wakuhuhumuna vatu, oloze Yesu alweza “vosena” vaze veji kumukavangiza vapwenga ‘vakutona.’ (Mako 13:33-37) Tweji kukavangizanga lushimbi kana hakupwa lika vakutona kushipilitu nakukundwiza vaka-kulama vamakumbi ano. Nge natutesamo mulimo wetu wakwambulula, kaha natusolola hatoma ngwetu twapwa vakutona. (Chimo. 2, 4:2) Chuma muka cheji kutulingisanga tuzate mulimo kana? Chuma chimwe shina muchima wakufwila kulwila vatu. (Chimo. 1, 4:16) Kalinwomu vatu vavavulu vanonge mwomwo yakuhona kwivwilila kumazu akuhuhumuna aze vali nakuvilika vaka-kulama vamakumbi ano. (Ezeke. 3:19) Oloze chuma chachinene cheji kutulingisanga tuzate mulimo kana shina, mwomwo yakusaka kulwezako vakwetu mujimbu wamwaza wakuvuluka nge, kulemesa chamuchano vanachikindulwisa. Oholyapwa ‘mumwaka waYehova wakwivwila vatu uselewa,’ vatu vavavulu vanahase kwiza mangana tulinunge hamwe nakulemesa Kalunga ketu Yehova wachiyulo nazangi. Vatu vosena vaze navakayovoka omu navakanongesa kano kaye kakuhuka, navakalivwisa kuwaha kutwama muchiyulo chaMwanenyi Kulishitu Yesu. Shikaho twatela kukundwiza vaka-kulama vamakumbi ano hakulwezanga vatu mujimbu wamwaza.—Mateu 24:14.

Tweji kukafwanga vaka-kulama vamakumbi ano hakuya nakwambulula mujimbu wamwaza (Talenu palangalafu 25)

26 Yehova nanungu hamwe vatu jenyi mujila yakulipwila shimbu kanda anongese kano kaye kakuhuka. Mukapetulu nakavangizaho natukashimutwila haupolofweto uze wahanjika vyakuwanyisa vitondo vivali. Upolofweto kana naukatukafwa tukamone omu Yehova nanungu vatu jenyi hamwe mujila yakulipwila.

^ par. 15 Lizu lyakwamba ngwavo “lupi” lyasoloka mapapa akuzomboka 60 mumukanda waYelemiya.

^ par. 23 Nge muli nakusaka kutachikiza vyaupolofweto kana nomu wateselemo, kaha talenu hamutwe wakwamba ngwavo “Wangana Unaputuka Kuyula Mwilu” mumukanda waWangana waKalunga Unakuyula, hakapetulu 2.