1-3. (a) E aera bwa e kona ni kabebeteaki Etekiera n te miitara ibukin ana kambwaaun ae kamimi te tembora? (Nora te taamnei ni moan te mwakoro aei.) (b) Tera ae ti na rinanona n te mwakoro aei?

IANGOA Etekiera ngke ai 50 ana ririki. E a kona ngkai n uring ana ririki n taenikai ake 25. E a maan naba n uruaki te tembora are i Ierutarem. Ngkana e iaiangoa naba Etekiera te tai are nangi beku iai bwa te ibonga n te tembora anne, e aki koro naba bukina. Tao 56 tabun riki te ririki ao e a toki naba te taenikai, ngaia are e ataia Etekiera bwa e na aki ooa kaokaia ana aomata Iehova nako abaia, ao e na aki naba nora manga katean te tembora. (Ier. 25:11) E nanokawaki Etekiera ni baikai?

² Ai akoira Iehova n rinean te tai aei bwa e na angan iai Etekiera te miitara ae moan te abwabwaki, are e na kabebeteaki raoi iai te mwaane ae kakaonimaki aei, ao n anganaki te kantaninga ae raoiroi! E kaokaki nako abana te burabeti aei n te miitara anne, ao ni katukaki i aon te maunga ae rangi n rietata. Ikanne are e a boo iai ma “te mwaane temanna ae taraana kaanga taraan te buraati.” E kaneweabaaki raoi iroun te anera aei n ana kambwaaun ae kamimi te tembora. (Wareka Etekiera 40:​1-4.) Ai aron ae e a bon roko n te tembora! E bae ni kakorakoraaki ana onimaki Etekiera n te baei, e miroaroa iai, ao tao e aki ota naba iai teutana.  E ngae ngke a bati baika irekereke ma te tembora ae e noria aei aika titeboo ma te tembora are e ataia i Ierutarem, ma e bon rangi ni kaokoro naba.

³ E koreaki te miitara ae kakaongora aei ni kabaneani mwakoron te boki ae Etekiera aika ruaiwa. Ti na maroroakina ngkai te iango ae ti riai ni karekea n neneran te miitara aei, ao ni karekea otara iai. Imwina ti na manga rinanona bwa te baere e noria Etekiera bon titeboo ma te tembora n taamnei ae kakannato are e a manga kabwarabwaraa te abotoro Bauro irabubua te ririki imwina, ke tiaki. Te kabanea, ti na neneria bwa tera nanon te miitara anne nakon Etekiera ao raona n taenikai.

4. Tera te kabwarabwara ngkoa ni kaineti ma te tembora are n te miitara, ma tera ae e a noraki riaina ngkai?

⁴ Ngkoa ao e kabwarabwaraaki n ara boki nako bwa e nora te tembora n taamnei ae kakannato Etekiera, are te tembora are e a manga korea taekana te abotoro Bauro ni kairana n te taamnei n ana reta nakoia taian Ebera. * Ibukin te ota anne ao e taraa n eti ae e na kabongana ana kabwarabwara Bauro ibukin te umwanrianna ae tabu, ni kaotia bwa a bati baika irekereke ma ana tembora Etekiera aika tei ibukin te bwai teuana, ke kaikonakani banna. Ma imwin te ukeuke riki ae irianaki n te tataro ao kananoan te iango iai, ao e a noraki riain te kabwarabwara ae bebete riki ni kaineti ma te tembora ae n ana miitara Etekiera.

5, 6. (a) E kangaa te abotoro Bauro ni kaota te nanorinano ngke e maroroakina taekan te umwanrianna ae tabu? (b) Tera ae e taekinna Bauro ibukin tabeua bwain te umwanrianna ae tabu, ao ti na kangaa ni kairekerekea ma otara ni kaineti ma te tembora ae n ana miitara Etekiera?

⁵ N taraana, e raoiroi riki ngkana ti aki ukeria bwa a tei ibukin tera bwaai nako aika irekereke ma te tembora ae n ana miitara Etekiera. Bukin tera? Iangoa te katoto ae kakaongora aei. Ngke e maroroakina Bauro taekan te umwanrianna ae tabu ao te tembora n taamnei, ao e taekini bwain te umwanrianna ae tabu tabeua, n aron te baan ni kabueki ribano ae te koora, rabunan te ati ni berita, ao te tiaeki ae te koora ae kanoana te manna. E taekinna bwa boni kaikonaki ni burabeti baikai? E oti bwa e aki kairaki n te taamnei bwa e na karaoa anne. Ma e korea aei Bauro: “Ai tiaki ngkai taini kabwarabwaraan raoi baikai.” (Ebera 9:​4, 5) E kukurei Bauro n aantaeka ni kairana n te taamnei ao n nanorinano ni kantaningaa Iehova.​—Ebera 9:8.

⁶ E kona naba n taekinaki anne n te boto n reirei ni kaineti ma te tembora ae n ana miitara Etekiera. E riao mwaitini bwaina aika kaotaki iai. Ao e taraa n raoiroi riki kantaningaan Iehova bwa e na kamataatai bwaai ngkana e kainnanoaki riki te kamataata. (Wareka Mika 7:7.) Ma ti riai ni kakoauaa ngkanne ae e tuai ni kamataataa riki te miitara aei taamnein Iehova? Ti aki!

7, 8. (a) Tera te ota ae e a tia ngkai ni kaetaki? (b) Tera kaokoron te tembora are n te miitara ma te tembora n taamnei are e kabwarabwaraa Bauro?

⁷ N aron are taekinaki mai mwaina, e a tia ni kakabwarabwaraaki n ara boki nako n ririki aika bati bwa Etekiera e nora ana  tembora n taamnei ae kakannato Iehova, are e a manga korea taekana Bauro ni kairana n te taamnei n ana reta nakoia taian Ebera. Ma imwin te ukeuke riki ao ti a kakoauaa bwa e aki kona Etekiera n nora te tembora n taamnei ae kakannato n te tai arei. Bukin tera?

⁸ Te moan, e aki boraoi te tembora are e noria Etekiera ma ana kabwarabwara Bauro ni kairana n te taamnei. Iangoa aei: E kamataataa te abotoro Bauro bwa te umwanrianna ae tabu are n ana bong Mote boni bannan te bwai ae kakawaki riki. Titeboo tein te umwanrianna ae tabu ma te tembora are e kateia Toromon ao are e kateia Terubabera, ae iai te ruu iai ae “Moan te Tabu.” E arana te ruu anne Bauro bwa “te Ruu ae Moan te Tabu ae karaoaki ni baia aomata,” ao e kabwarabwaraa bwa tiaki te ruu ni koaua ma boni “katotongan te tabo ae tabu ni koaua.” Tera te tabo ae tabu ni koaua? E kabwarabwaraa Bauro bwa boni “karawa.” (Ebera 9:​3, 24) E koaua bwa boni karawa are e noria Etekiera? Tiaki. Akea n ana miitara Etekiera taekan ae e nori bwaini karawa.​—Kabotaua ma Taniera 7:​9, 10, 13, 14.

9, 10. Ni kaineti ma taiani karea, e kangaa ni kaokoro te tembora ae n ana miitara Etekiera ma te tembora n taamnei ae kakannato are e kabwarabwaraa Bauro?

⁹ Te bwai riki ae kaota raoi kaokoron ana miitara Etekiera ma ana kabwarabwara Bauro, e irekereke ma taiani karea. E ongo Etekiera te kaetieti ibukin taian angakarea, ae kamatataaki raoi nakoia aomata, mataniwi, ao te utu n ibonga. A riai n anga aia karea ibukin oin aia bure. A riai naba n anga taiani karea n raoi, ae tao a kona ni kaai ni kanna n taabo n amwarake ake n te tembora. (Etek. 43:​18, 19; 44:​11, 15, 27; 45:​15-20, 22-25) A karaoaki aeka n angakarea aika okioki karaoaia aikai n te tembora n taamnei ae kakannato?

¹⁰ E mataata ao ni bebete kaekaana. E kabwarabwaraa Bauro ni kangai: “Ngke e roko Kristo bwa te ibonga ae rietata ibukini baika raraoi ake a a tia ni koro bukia, ao e rin n te umwanrianna ae kakannato ao ae kororaoi riki ae aki karaoaki ni baia aomata, ae tiaki bwain te aonnaba aei. E aki rin n te Ruu ae Moan te Tabu ma raraaia kooti ke kaao mwaane aika ataei, ma e bon rin ma oin raraana, n tii te taina ma e manena n aki toki ao e karekea kamaiuara ae teimatoa n aki toki.” (Ebera 9:​11, 12) Ngaia are bon tii teuana te angakarea ae karaoaki n te tembora n taamnei ae kakannato. Bon te karea ni kaboomwi ao e anga te Ibonga ae Rietata ae Kakannato Riki ae Iesu Kristo. E mataata ngkanne bwa te tembora ae n ana miitara Etekiera, are a bati iai taiani karea aika kooti ma kaao mwaane, bon tiaki te tembora n taamnei ae kakannato.

11. E aera ngke e tuai ni boo ana tai te Atua ni kaotii koaua ibukin te tembora n taamnei ae kakannato, n ana bong Etekiera?

¹¹ E a uotira anne nakoni kauouani bukina ngkai tiaki te tembora n taamnei ae kakannato are e noria Etekiera: E tuai ni boo ana tai te Atua ni kaotii koaua akanne n te tai arei. Uringnga bwa ana miitara Etekiera e kaineti moa nakoia taenikai ake I-Iutaia  ake i Baburon, ake a mena i aan te Tua Rinanoni Mote. Ngkana a a kainaomataaki, a na okira Ierutarem ao ni kakairi n te Tua anne ni kaineti ma te taromauri ae itiaki, n aroia ni manga katea te tembora ma baonikareana. Ao a na teimatoa n anganga taiani karea ikekei, n aron ae a karaoia i nanon ririki aika kaania onobubua. Iangoa rotakia I-Iutaia n ana miitara Etekiera ngke arona bwa e kaotaki nakoia te tembora n taamnei, ae te tembora are e anga iai oini maiuna te ibonga ae rietata bwa te karea ae tii teuana, ao a a bane iai ni katokaki karea nako! A na kangaa n ota n te miitara anne? Tiaki a nang kairaki bwa a na aki ongeaba n te Tua Rinanoni Mote? N aron ae e kakaraoia Iehova, e kaokaotii koaua n te tai ae riai ao ngkana a a tauraoi ana aomata ni butimwaei.

12-14. Tera irekereken te tembora are e noria Etekiera ao ana kabwarabwara Bauro ibukin te tembora n taamnei? (Nora te bwaoki ae “Tembora Aika Kakaokoro, ao Reireiara Aika Kakaokoro.”)

¹² Tera ngkanne irekereken te tembora ae n ana miitara Etekiera ma ana kabwarabwara Bauro i aon te tembora n taamnei? Uringnga are e aki kabotoa ana maroro Bauro i aon te tembora ae n ana miitara Etekiera, ma e kabotoa i aon te umwanrianna ae tabu are n ana bong Mote. E koaua ae e taekini bwaai tabeua Bauro aika iai naba n te tembora are e kateia Toromon ao are e kateia Terubabera, aika iai naba n te tembora ae n ana miitara Etekiera.  Ma e ngae n anne a kaokoro baike a kaatuui taekaia Etekiera ao Bauro n aia koroboki. * A aki kabwarabwaraa te bwai ae tii teuana bwa a kakaokoro baike a korei, ma iai irekerekeia. N te aro raa?

¹³ Ti kona n iangoi irekereken rongorongo aika uoua aika n te Baibara aikai ni kangai: Mairouni Bauro ti reiakina taekan ana babaire Iehova ibukin te taromauri, ao mairoun Etekiera ti reiakina taekan ana kaetieti Iehova ibukin te taromauri. Ibukin reiakinara taekan ana babaire Iehova ibukin te taromauri ae itiaki, e a kaotii Bauro baika nanonaki ni bwain te tembora n taamnei, n aron te ibonga ae rietata, taiani karea, te baonikarea, ao te Ruu ae Moan te Tabu. Ma ibukini kamatataan ana kaetieti aika rietata Iehova ibukin te taromauri ae itiaki, ti a karekea man ana miitara Etekiera ibukin te tembora, otara ae teretere raoi ae rota ara iango ma nanora aika kaineti ma ana kaetieti Iehova.

¹⁴ Tera ngkanne otara ngkai? Tiaki nanona bwa e aki rangi ni kakawaki ibukira ngkai te bae nanonaki n ana miitara Etekiera. Ti na rinanon raoi ngkai aroia ni kakabwaiaaki n te miitara aei I-Iutaia aika kakaonimaki ake n ana bong Etekiera ao ake imwina riki, bwa ti aonga n nora aroni kakabwaiaakira naba iai.

15. (a) Tera te boto n iango man te taetae ni burabeti ae n ana miitara Etekiera? (b) Tera te kaokoro ae ti noria i marenan Etekiera mwakoro 8 ao Etekiera mwakoro 40 nakon 48?

 ¹⁵ Ibukin ataakini kaekaan te titiraki anne man te Baibara, ti na nori titiraki aika rereitaki ao a irekereke, ake a na buokira n ota raoi. Te moan, tera te boto n iango man te taetae ni burabeti ae n te miitara aei? Bon tii taekan ae e na manga kaokaki te taromauri ae itiaki! E mataata anne iroun Etekiera. E a tia ni korei kanoan Etekiera mwakoro 8, ike e a kabwarabwaraa iai Iehova aroni buakakan te waaki n te tembora i Ierutarem. Ao e bae n rangi ni kimwareirei Etekiera ni manga korea taekan te bae kamimi ae kaitaraan raoi anne, ake a mena ni mwakoro 40 nakon 48. Ti nora iai taekan te taromauri ae itiaki, ae te taromauri ae mimitong ibukin Iehova ni kaineti ma te Tua Rinanoni Mote, ao tiaki taekani kabuakakaan te taromauri ae itiaki.

16. E kangaa ana miitara Etekiera ibukin te tembora ni kamatoaa raoi te baere e a kaman taekinna Itaia tebubua te ririki imwaina?

¹⁶ Ngkana e na kaokaki nakon arona taromaurian Iehova ao e riai ni karietataaki. Tebubua tabun te ririki imwain anne ao e kairaki n te taamnei te burabeti are Itaia bwa e na korea ae kangai: “Ni kabaneani boong ao e na kateaki ni kamatoaaki i aon taubukini maunga, maungan ana auti Iehova ao e na karietataaki i etan taian tabuki.” (Ita. 2:2) E a kamani katerea Itaia ae e na kaokaki te taromauri ae itiaki ibukin Iehova ao ni karietataaki, kaanga ai aron ae katokaaki i aon te maunga ae te kabanea n rietata. Ao e mena ia Etekiera n te miitara aei? E mena “i aon te maunga ae rangi n rietata” n tataraa ana auti Iehova! (Etek. 40:2) E a kamatoaaki n ana miitara Etekiera aei bwa e na kaokaki te taromauri ae itiaki.

17. Kabwarabwaraa kanoan Etekiera mwakoro 40 nakon 48.

¹⁷ Iangoa te kabwarabwara teutana i aon te baere e noria Etekiera ao n ongo, aika n Etekiera mwakoro 40 nakon 48. E matakuakina te anera ngke e tabe n anaa abwakin te oo, mataroan nako te oo, katawanang, ao ai te tabo ae tabu n te tembora. (Etek. 40-42) Imwina ao e a riki te bae kamimi: E a roko Iehova ma mimitongina n te tembora! E anga te kaetieti Iehova nakoia ana aomata aika titibanako, ibonga, ao mataniwi. (Etek. 43:​1-12; 44:​10-31; 45:​9-12) E nora te karaanga Etekiera ae raanga man te tabo ae tabu, ao e uota te maiu ma te kakabwaia ngke e a raanga nakon Taari ae Mate. (Etek. 47:​1-12) Ao e nora te aba bwa e a tibwaaki nakoni mwakoro aika baireaki raoi tiaaitiia, ao e a karaoaki te taromauri ae itiaki n uakaan ma nukan te aba. (Etek. 45:​1-8; 47:13–48:35) Tera raoi te rongorongo ae reke iai? E mataata bwa e karaui iai nanoia ana aomata Iehova bwa e na boni kaokaki te taromauri ae itiaki ao ni karietataaki. E na kakabwaiaa te auti are tataromauriaki iai n arona ni memena iai, ao e na karaangai kakabwaia man te tembora anne, aika a na uota te marurung, te maiu, ao te kaetieti nakon te aba are e a manga kaokaki.

18. E riai n iangoaki kanoan te miitara ibukin te tembora, bwa boni bwaai ni koaua? Kabwarabwaraa.

 ¹⁸ Te kauoua, e riai n iangoaki kanoan te miitara aei bwa boni bwaai ni koaua? E aki. A waekoa n ataia Etekiera ma raona n taenikai ake e kabwarabwaraa ana miitara nakoia, bwa bon tiaki bwaai ni koaua kanoana. Bukin tera? Uringnga are e nora te tembora Etekiera i aon “te maunga ae rangi n rietata.” E ngae ngke titeboo anne ma ana taetae ni burabeti Itaia, ma e aki tonuraoi ma nnen te tembora ni koaua. E mena te tembora are e kateia Toromon i aon te Maunga ae Moria i Ierutarem, ao anne te tabo ae e na manga kateaki naba iai imwina. Ma te koaua bwa anne “te maunga ae rangi n rietata”? Tiaki. E bon otabwaniniaki te Maunga ae Moria ni maunga aika titeboo rietaia ma ngaia ke a rietata riki. Irarikina naba, e rangi ni bubura ana kambwaaun te tembora are e noria Etekiera. E rangi n raababanako oona ae tobibi, ao e a aki tau i aon taubukin te Maunga ae Moria. E aki naba tau n te kaawa are Ierutarem are n ana bong Toromon! Ao teuana riki, a bon aki kantaningaia taenikai aikai bwa e na iai te karaanga raoi ae e na raanga man te tembora nakon Taari ae Mate, ike e nang mam iai ranin taari are akea te bwai ae maiu iai. Te kabane, e aki kona n reke tian abaia baronga nako ae e ineti raoi, n aron are kabwarabwaraaki n te miitara, bwa bon te aono ae maungaunga te Aba ni Berita. Ngaia are e aki riai n iangoaki kanoan te miitara aei bwa boni bwaai ni koaua.

19-21. Tera raoi ae e kantaningaia Iehova bwa a na rotaki iai aomata ni kaineti ma ana miitara Etekiera, ao bukin tera bwa a kona n namakina anne?

 ¹⁹ Te katenua, tera ae a riai n namakinna ana aomata Etekiera n te miitara? Ngkana a iaiangoa rietatan ana kaetieti Iehova ibukin te taromauri ae itiaki aomata aikai ao a riai ni maamaa. E tuanga Etekiera Iehova bwa e na “kabwarabwaraa te tembora nakoia tibun Iteraera.” E riai ni mataata raoi ana kabwarabwara Etekiera i aon te tembora n te aro ae kangaa a na kona iai I-Iteraera ni “kamatebwaia taamneina.” E aera ngkai a na kananoa aia iango aomata i aon te tembora? N aron are ti noria, tiaki ibukina bwa a aonga ni kateia, ma n aron are e taku Iehova, “bwa a aonga ni maamaa ibukin aia bure.”​—Wareka Etekiera 43:​10-12.

²⁰ Bukin tera bwa e kona te miitara aei n ringi nanoia aomata aika raoiroi aikai ao a na maamaa iai? Nora are e tuangaki Etekiera: “Natin te aomata, kakauongo, mataku, ao ongora raoi nakoni bwaai ni kabane aika N na tuangko ni kaineti ma kaetietin ao tuan ana tembora Iehova.” (Etek. 44:5) E okioki Etekiera n ongo taekani kaetieti ao tuua. (Etek. 43:​11, 12; 44:24; 46:14) E kakauringaki naba Etekiera ana kaetieti Iehova, n aron naba te abwaki n te mwanokunibai ao taiani bwai n tau rawawata aika eti raoi. (Etek. 40:5; 45:​10-12; kabotaua ma Taeka N Rabakau 16:11.) Maroaka ae e riaon 50 mwaitin ana tai Etekiera ni korei taeka ake a rairaki bwa “bairea” ao “baireana” ao tabeua riki rinanin taeka aikai!

²¹ Ma bon taekani bwaai ni baire, bwaai n tau rawawata, tuua, ao kaetieti, are e tuangia ana aomata Iehova? N taraana ao e kauringia n te taetae ae matoa, te koaua ae rangi ni kakawaki ae kangai: Bon tii Iehova ae katei kaetieti ibukin te taromauri ae itiaki. A bon riai ni maamaa naake a a tia ni kitani kaetieti akanne! Ma n aaro raa ae a reireinaki iai I-Iutaia n te miitara aei? Ti na nori katoto aika kaineti raoi ma aei, n te mwakoro ae imwina. E na buokira n ota raoi riki n ae nanonaki ibukira ni boong aikai n te miitara ae rianako aei.