Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

MATAUPU 13

“Ia Faamatala Atu le Malumalu”

“Ia Faamatala Atu le Malumalu”

ESEKIELU 43:10

TAULAʻIGA O LE MATAUPU: Le uiga o le faaaliga o le malumalu paia na vaaia e Esekielu

1-3. (a) Aiseā na mafai ai ona faamāfanafanaina Esekielu i le faaaliga i se malumalu telē? (Tagaʻi i le ata i luga aʻe o le matua.) (e) O le ā o le a tatou talanoaina i lenei mataupu?

 SEʻI mafaufau iā Esekielu i le 50 o ona tausaga. O loo tomānatu Esekielu i le 25 tausaga talu ona faaaunuua o ia. Ua tele tausaga talu ona faatamaʻia le malumalu i Ierusalema. Afai na faamoemoe Esekielu e auauna i Ierusalema o se ositaulaga, ua ia iloa nei ua lē taunuu lona faanaunauga. E foliga mai e 56 tausaga o loo totoe o le faaaunuua i Papelonia, ma ua iloa e Esekielu o le a ia lē vaai i le taimi e toe faafoʻisia ai e Ieova lona nuu i lo latou laueleele ma toe fausia le malumalu. (Iere. 25:11) Po o le a faanoanoa ai Esekielu ona o na mafaufauga?

2 Maʻeu le agalelei o Ieova i le filifilia o lenei taimi e faailoa atu ai iā Esekielu lenei faaaliga auʻiliʻili, lea e mautinoa o le a matuā faamāfanafanaina ai lenā tane faamaoni ma ia maua ai le faamoemoe! E ala i lenā faaaliga, na toe ave ai le perofeta i lona atunuu ma tuu i luga o se mauga e matuā maualuga lava. A o iai Esekielu i inā, na ia feiloaʻi ai i “se tagata ua pei ona foliga o le ʻapamemea.” O ia o se agelu, ma na ia ave Esekielu e faamatamata i se malumalu telē. (Faitau le Esekielu 40:1-4.) Na pei lava o se mea moni o loo tupu. E mautinoa le matuā faamalosia o le faatuatua o Esekielu ma maofa i lenā mea, ae atonu na lē mautonu foʻi o ia. E ui o lenei malumalu e tele mea na ia vaaia e masani ai, ae na matuā ese lava mai i le malumalu na ia iloaina i Ierusalema.

3 O lenei faaaliga mataʻina o loo faamatalaina i mataupu mulimuli e iva o le tusi o Esekielu. Seʻi o tatou talanoaina le vaaiga e ao ona iā i tatou, a o iloiloina lenei faaaliga ma lona uiga. O le a tatou tilofaʻia foʻi pe faamata o le malumalu sili faaleagaga lea na vaaia e Esekielu, o le malumalu foʻi lenā na faamatala auʻiliʻili e le aposetolo o Paulo i senituri mulimuli ane. O le a tatou iloiloina foʻi le uiga o le faaaliga mo Esekielu ma ē na latou faaaunuua faatasi.

Ua Manaʻomia Ona Sui lo Tatou Malamalamaga

4. O le ā lo tatou malamalamaga na iai e tusa ai o le faaaliga o le malumalu, ae o le ā ua tatou iloa nei?

4 I tausaga ua teʻa, na taʻua ai i a tatou lomiga na vaaia e Esekielu le malumalu sili faaleagaga o Ieova, lea na faagaeeina le aposetolo o Paulo e tusi faatatau i ai i lana tusi i Kerisiano Eperu. * O lenā manatu na foliga ai na talafeagai ona tatou faia ni faaataga ma faataunuuga o le tele o vala o le malumalu na vaaia e Esekielu, e ala i le faaaogā o faamatalaga a Paulo e faatatau i le faleʻie paia. Peitaʻi, o le suʻesuʻe atili, tatalo, ma le manatunatu loloto, ua tatou iloa ai le manaʻomia o se isi faamalamalamaga faigofie o le faaaliga a Esekielu e faatatau i le malumalu.

5, 6. (a) Na faapefea ona faaalia e le aposetolo o Paulo le lotomaulalo ina ua ia talanoa e faatatau i le faleʻie paia? (e) O le ā se faamatalaga a Paulo i nisi vaega o le faleʻie paia, ma o le ā le vaaiga e tatau ona iā i tatou e tusa ai o le malumalu i le faaaliga a Esekielu?

5 E foliga mai e lē o se faiga atamai lo tatou faia o se faauigaga faafaatusa pe faavaloaga, o vala uma o le malumalu i le faaaliga a Esekielu. Aiseā? Ia mātau mai se faaaʻoaʻoga faatupu manatu: Ina ua talanoa Paulo e faatatau i le faleʻie paia ma le malumalu faaleagaga, na ia taʻua ai nisi o vaega o le faleʻie paia e pei o le ipu auro e faamū ai mea manogi, ufiufi o le atolaau, ma le fagu auro sa iai le manai. Pe na faia e Paulo se faatatauga faavaloaga o na mea taʻitasi? E aliali mai e leʻi faagaeeina e le agaga paia Paulo e faia faapea. Nai lo o lea, na tusi Paulo: “E lē o le taimi lenei e faamatala auʻiliʻili ai nei mea.” (Epe. 9:4, 5) Na lotomalie Paulo e mulimuli i le taʻitaʻiga a le agaga paia ma faatalitali ma le lotomaulalo iā Ieova.—Epe. 9:8.

6 O le vaaiga foʻi lenā e tatau ona iā i tatou e faatatau i le malumalu i le faaaliga a Esekielu. E tele foʻi faamatalaga auʻiliʻili o lenā faaaliga, ma e sili ona tatou faatalitali iā Ieova e na te faamalamalamaina mai mea pe afai e manaʻomia se isi faamalamalamaga. (Faitau le Mika 7:7.) Pe e tatau la ona tatou manatu ua lē o toe faasusulu mai e le agaga o Ieova se isi malamalamaga e faatatau i lenei faaaliga? E leai!

Pe na Vaaia e Esekielu le Malumalu Sili Faaleagaga?

7, 8. (a) O le ā le malamalamaga ua fetuunaʻi nei? (e) O le ā le eseesega o le malumalu i le faaaliga ma le malumalu faaleagaga na faamatala e Paulo?

7 E pei ona taʻua muamua, mo le tele o tausaga na taʻua ai i a tatou lomiga le vaaia e Esekielu o le malumalu sili faaleagaga o Ieova, lea foʻi na faagaeeina Paulo e tusi faatatau i ai i lana tusi i Kerisiano Eperu. Peitaʻi, o isi saʻiliʻiliga atili ua tatou iloa ai e leʻi vaaia e Esekielu le malumalu sili faaleagaga. Aiseā?

8 Muamua, o le malumalu na vaaia e Esekielu e lē tutusa ma faamatalaga faagaeeina a Paulo. Seʻi manatu i lenei mea: Na faamanino mai e le aposetolo o Paulo, o le faleʻie paia i aso o Mose o se ata po o se faaataga o se mea e sili atu. Na iai i le faleʻie paia le potu o le “Mea e Sili Ona Paia,” e pei lava o malumalu o Solomona ma Serupapelu ia e tutusa o la fausaga. Na taʻua e Paulo lenā potu o “le mea paia na faia e lima” ma na ia faamatalaina e faapea “o le ata lea o le mea moni.” O le ā la lenā mea moni? Na faamatala e Paulo “o le lagi” lea e afio ai Ieova. (Epe. 9:3, 24) Pe na vaaia e Esekielu le lagi? E leai. E leai se faamatalaga a Esekielu e iloa ai na ia vaaia ni mea faalelagi i lenei faaaliga.—Faatusatusa i le Tanielu 7:9, 10, 13, 14.

9, 10. O le ā le eseesega o taulaga na faia i le malumalu i le faaaliga a Esekielu ma le malumalu sili faaleagaga na faamatala e Paulo?

9 O se isi eseesega tele o le faaaliga a Esekielu ma faamatalaga a Paulo, o le ofoina lea o taulaga. Na faalogo Esekielu i le tele o faatonuga na tuuina atu i tagata, taʻitaʻi, ma ositaulaga e faatatau i le faia o taulaga. Sa tatau ona latou faia ni taulaga mo a latou lava agasala. Sa tatau foʻi ona latou faia ni taulaga faifaatasi lea sa mafai ai ona latou aai faatasi i potu ʻai o le malumalu. (Eseki. 43:18, 19; 44:11, 15, 27; 45:15-20, 22-25) Pe na faia e lē aunoa ni taulaga i le malumalu sili faaleagaga?

O le malumalu i le faaaliga a Esekielu e lē o le malumalu sili faaleagaga

10 E faigofie ma manino le tali. Na faamatala e Paulo: “Ina ua afio mai Keriso o se ositaulaga sili o mea lelei ua faataunuuina, ua ui ane o ia i le faleʻie e sili ma atoatoa ona lelei e leʻi faia e lima, o lona uiga, e lē o se foafoaga faalelalolagi. E leʻi ulu atu o ia i le mea paia ma toto o ʻoti ma tamaʻi povi poʻa, ae o lona lava toto, e na o le faatasi lava ona faia, ma mauaina ai e ia le faaolataga e faavavau mo i tatou.” (Epe. 9:11, 12) O lea la, e na o le tasi lava le taulaga na faia i le malumalu sili faaleagaga. O le taulaga togiola lea na faia e le Ositaulaga Silisili o Iesu Keriso. E manino mai la, o le malumalu i le faaaliga a Esekielu lea na faia ai le tele o taulaga i ʻoti ma povi poʻa, e lē o le malumalu sili faaleagaga.

11. Aiseā e leʻi faailoa mai ai e le Atua upu moni e faatatau i le malumalu sili faaleagaga i aso o Esekielu?

11 O le a tatou iloiloina le māfuaaga lona lua e ala ai ona tatou faapea atu e leʻi vaaia e Esekielu le malumalu sili faaleagaga: E leʻi oo i le taimi a Ieova e faailoa atu ai na upu moni. Ia manatua, na taulaʻi muamua atu le faaaliga a Esekielu i tagata Iutaia na faaaunuua i Papelonia, o ē na tausia le Tulafono faa-Mose. I le māeʻa ai o le faaaunuua o i latou, na tatau ona latou toe foʻi i Ierusalema ma tausia lenā Tulafono e faatatau i le tapuaʻiga mamā, e ala i le toe fausia o le malumalu ma lona fata faitaulaga. O le a faaauau ona latou faia taulaga i inā, ma na latou faia faapea mo le toetoe 600 tausaga. Seʻi manatu i aafiaga i tagata Iutaia pe ana faapea e faaali atu i ai e Esekielu le malumalu faaleagaga, lea na faia ai e le ositaulaga sili le taulaga i lona lava ola, ma lē toe manaʻomia ai ona faia isi taulaga uma. O le ā se aafiaga o lenā faaaliga iā i latou? Po o le a latou lē toe mananaʻo ai e usiusitaʻi i le Tulafono faa-Mose? E pei ona masani ai, e faatoʻā faailoa mai e Ieova upu moni i le taimi tatau ma talafeagai lelei mo ona tagata.

12-14. O le ā le fesootaʻiga o le malumalu i le faaaliga a Esekielu ma faamatalaga a Paulo i le malumalu faaleagaga? (Tagaʻi i le pusa “Eseese Malumalu, Eseese Lesona.”)

12 O lea, o le ā le fesootaʻiga o le malumalu i le faaaliga a Esekielu ma faamatalaga a Paulo i le malumalu faaleagaga? Ia manatua, e leʻi faavaeina faamatalaga a Paulo i le malumalu i le faaaliga a Esekielu. Nai lo o lea, na faavae ana faamatalaga i le faleʻie paia i aso o Mose. E moni na taʻua e Paulo nisi o mea na iai i le malumalu o Solomona ma Serupapelu, ma na iai foʻi i le malumalu i le faaaliga a Esekielu. Peitaʻi, e eseese mea na taulaʻi i ai Esekielu ma Paulo i a la tusitusiga. * E ui lava e lē tutusa a la tusitusiga, ae e lē feteenaʻi foʻi. I le ā le itu?

13 O le fesootaʻiga lenei o nei vaega e lua o le Tusi Paia: O tusitusiga a Paulo e aʻoaʻoina ai i tatou e faatatau i le faatulagaga a Ieova mo le tapuaʻiga, ae o tusitusiga a Esekielu e aʻoaʻoina ai i tatou e faatatau i tapulaa a Ieova mo le tapuaʻiga. Ina ia tatou malamalama i le faatulagaga a Ieova mo le tapuaʻiga mamā, na faailoa mai ai e Paulo uiga o mea o loo i le malumalu faaleagaga e pei o le ositaulaga sili, o taulaga, o le fata faitaulaga, ma le Mea e Sili Ona Paia. Ae ina ia faamatilatila tapulaa maualuluga a Ieova mo le tapuaʻiga mamā, o le faaaliga a Esekielu i le malumalu o loo maua ai faamatalaga auʻiliʻili e mafai ona tāmau ai i o tatou mafaufau ma loto le tele o lesona e faatatau i tapulaa a Ieova.

14 O le ā so tatou manatu e faatatau i le toe fetuunaʻiga o lo tatou malamalamaga? E lē faapea ua lē toe aogā le faaaliga a Esekielu mo i tatou i aso nei. Ina ia tatou iloa aogā o lenei faaaliga iā i tatou, seʻi o tatou tilofaʻia aogā na maua e tagata Iutaia faamaoni i aso o Esekielu ma faasolo mai ai.

O le ā le Uiga o le Faaaliga i Tagata Iutaia na Faaaunuua?

15. (a) O le ā le feʻau autū faavaloaga o le faaaliga a Esekielu? (e) O le ā le eseesega o le Esekielu mataupu e 8 ma le Esekielu mataupu 40 e oo i le 48?

15 Ina ia maua le tali a le Tusi Paia i lenā fesili, seʻi o tatou tilofaʻia nisi o fesili e fesoasoani iā i tatou e maua ai le ata atoa. Fesili muamua, o le ā le feʻau autū faavaloaga o le faaaliga? O le tali faigofie, o le a toe faafoʻisia le tapuaʻiga mamā. Na matuā manino lenā manatu iā Esekielu. O le taimi lenā ua uma ona ia tusia le mataupu e 8 o le Esekielu, lea na faamatala auʻiliʻili ai e Ieova le tulaga leaga o le malumalu i Ierusalema. E mautinoa na fiafia Esekielu ina ua ia tusia se feʻau na matuā tuufaafeagai ma na faamatalaga, lea ua faamauina i le mataupu 40 e oo i le 48. Nai lo o le faaleagaina o le tapuaʻiga mamā, ae e tatou te aʻoaʻoina mai i na mataupu le tulaga e tatau ona iai le tapuaʻiga mamā, o se faaaʻoaʻoga lelei atoatoa o le auala e tapuaʻi ai iā Ieova e tusa ai ma le Tulafono faa-Mose.

16. Ua faapefea ona faamautinoa mai i le faaaliga a Esekielu i le malumalu le mea na valoia e Isaia i le 100 tausaga muamua atu?

16 E tatau ona faasilisilia le tapuaʻiga mamā iā Ieova, ina ia toe faafoʻi ai i lona tulaga e tatau ona iai. I le silia i le 100 tausaga muamua atu, na faagaeeina ai le perofeta o Isaia e tusi: “O aso e gata ai, o le a oo ina faatumauina ai le mauga o le fale o Ieova i luga o tumutumu o atumauga, o le a faamaualugaina foʻi e sili i aʻega.” (Isa. 2:2) Na iloa lelei e Isaia o le a toe faafoʻisia ma faasilisilia le tapuaʻiga mamā iā Ieova, e tai pei ua tuu i luga o se mauga e sili ona maualuga. Ae o fea o loo iai Esekielu i lenei faaaliga mai i le Atua? O loo iai o ia i luga o “se mauga e matuā maualuga” ma o loo ia vaai atu i le fale o Ieova. (Eseki. 40:2) Ua faamautinoa mai i le faaaliga a Esekielu, o le a toe faafoʻisia le tapuaʻiga mamā.

O le malumalu na vaaia e Esekielu o loo tū i se nofoaga maualuga (Tagaʻi i le palakalafa 16)

17. O le ā se otootoga o le Esekielu mataupu 40 e oo i le 48?

17 Seʻi mātau se otootoga puupuu o mea na vaai ma faalogo i ai Esekielu o loo faamauina i le Esekielu mataupu 40 e oo i le 48. Sa ia vaaia le agelu o loo fuaina faitotoʻa, le pā, lotoā ma le malumalu. (Eseki. 40-42) Na sosoo ai ma se mea mataʻina na tupu: Ua iai le mamalu o Ieova i le malumalu, ma ua avatu e Ieova fautuaga i ona tagata fouvale, o ositaulaga ma taʻitaʻi. (Eseki. 43:1-12; 44:10-31; 45:9-12) Na vaaia e Esekielu se vai o loo tafe mai i le malumalu o loo aumaia ai le ola ma faamanuiaga a o tafe atu i le Sami Mate. (Eseki. 47:1-12) Na ia vaaia foʻi le vaevaeina o le laueleele, ma o loo iai le tapuaʻiga mamā e lata i le ogatotonu o le laueleele. (Eseki. 45:1-8; 47:13–48:35) O le ā le feʻau autū na aumaia ai? E manino mai, na faamautinoa atu e Ieova i ona tagata o le a toe faafoʻisia ma faasilisilia le tapuaʻiga mamā. O le a ia faamanuia i lona maota tapuaʻi e ala i lona faatasi atu i ai. O le iʻuga, e maua e tagata o le a toe faafoʻisia i le laueleele le manuia faaleagaga ma le faaletino, e pei ona faaalia i le tafe o le vai mai i le malumalu.

O le malumalu na vaaia e Esekielu ua faaata mai ai le auala o le a toe faafoʻisia ai e Ieova le tapuaʻiga mamā (Tagaʻi i le palakalafa 17)

18. Pe na faasino atu le faaaliga o le malumalu i se nofoaga moni? Faamatala.

18 Fesili lona lua, pe na faasino atu le faaaliga i se nofoaga moni? E leai. E foliga mai na vave ona iloa e Esekielu ma ē na faaaunuua na ia faamatala atu i ai lenei faaaliga, e lē o faasino atu i se nofoaga moni. Aiseā? Ia manatua, na vaaia e Esekielu le malumalu i “se mauga e matuā maualuga.” E talafeagai lenā faamatalaga ma le valoaga a Isaia ae e lē talafeagai ma le nofoaga moni o loo iai le malumalu. Sa iai le malumalu o Solomona i le mauga o Moria i Ierusalema, ma o i inā o le a toe fausia mulimuli ane ai. Ae pe “e matuā maualuga” lenā mauga? E leai. O le mea moni, na siʻomia le mauga o Moria i isi mauga e taitutusa pe sili atu foʻi lo latou maualuluga. O le isi vala, e matuā telē le malumalu na vaaia e Esekielu. O le telē o le lotoā o le malumalu lea e siʻomia e le pā e lē mafai ona ofi i le tumutumu o le mauga o Moria, ma e lē mafai foʻi ona ofi i le aai o Ierusalema i aso o Solomona. E lē gata i lea, e mautinoa e leʻi faatalitalia e ē na faaaunuua o le a tafe mai se vaitafe moni mai i le malumalu ma agaʻi atu i le Sami Mate ma toe maua ai le ola i na vai. O le vala mulimuli, o atumauga o le Nuu Folafolaina e lē mafai ai ona faia ni tuaoi sasaʻo i le vā o tofi o ituaiga, e pei ona faamatalaina i le faaaliga. O lea, e lē o uiga atu le faaaliga i se nofoaga moni.

19-21. O le ā le aafiaga na manaʻo Ieova e oo i tagata ona o le faaaliga a Esekielu, ma aiseā na tatau ai ona oo iā i latou na faalogona?

19 Fesili lona tolu, o le ā le aafiaga o lenei faaaliga i le nuu o Esekielu? Na tatau ona lagona e tagata le māsiasi pe a manatunatu i le maualuluga o tapulaa a Ieova mo le tapuaʻiga mamā. Na taʻu atu e Ieova iā Esekielu “ia faamatala atu le malumalu i le aiga o Isaraelu.” Na tatau ona matuā māeʻaeʻa le faamatalaina e Esekielu o le malumalu, ina ia mafai ai e tagata Isaraelu ona “iloiloina le ata o le malumalu.” Aiseā na tatau ai ona manatunatu tagata i lenā malumalu? E pei ona tatou aʻoaʻoina, e lē faapea ina ia latou fausia ai le malumalu, ae “ina ia latou lagona ai le māsiasi ona o a latou mea sesē” e pei ona fetalai mai ai Ieova.—Faitau le Esekielu 43:10-12.

20 Aiseā na tatau ai ona ootia lotofuatiaifo o tagata lotofaamaoni ma māsiasi i lenei faaaliga? Seʻi mātau le faamatalaga lenei na fai atu iā Esekielu: “Le atalii e o le tagata, ia uaʻi atu, ia vaavaai ou mata, ma ia faalogologo lelei i mea uma ua ou fai atu ai iā te oe e tusa ai ma tuutuuga ma tulafono o le malumalu o Ieova.” (Eseki. 44:5) Sa faalogo Esekielu mai i lea taimi i lea taimi i tuutuuga ma tulafono. (Eseki. 43:11, 12; 44:24; 46:14) Sa masani foʻi ona faamanatu atu iā Esekielu tapulaa a Ieova, e oo lava i le fua o le umi o le kupita ma le fua saʻo o le mamafa o se mea. (Eseki. 40:5; 45:10-12; faatusatusa i le Faataoto 16:11.) E lētioa la faaaogāina e Esekielu i le silia i le 50 taimi i lenei faaaliga upu i le uluaʻi gagana mo le “fua” ma le “fuaina.”

21 O le ā na faailoa atu e Ieova i ona tagata i le taʻua o fua, mamafa, tulafono, ma tuutuuga? E foliga mai na faamanatu atu e Ieova iā i latou i se auala mataʻina le upu moni tāua lenei: E na o Ieova e faataatiaina tapulaa mo le tapuaʻiga mamā. Na tatau ona māsiasi i latou na see ese mai i na tapulaa. O ā auala na aʻoaʻo atu ai i tagata Iutaia na lesona mai i le faaaliga? O le a talanoaina i le mataupu o loo mulimuli mai nisi o faaaʻoaʻoga maʻoti, lea o le a tatou manino atili ai foʻi i le uiga o lenā faaaliga mataʻina mo i tatou i aso nei.

Aiseā o le a māsiasi ai tagata lotofaamaoni ona o le faaaliga o le malumalu? (Tagaʻi i palakalafa 19-21)

^ O le malumalu faaleagaga o le faatulagaga lea a Ieova mo le tapuaʻiga mamā, e faavae i le taulaga togiola a Iesu Keriso. Ua tatou iloa na amata lenei faatulagaga i le 29 T.A.

^ O se faaaʻoaʻoga, na taulaʻi Paulo i le ositaulaga sili ma lana matafaioi i le Aso o le Togisala i tausaga taʻitasi. (Epe. 2:17; 3:1; 4:14-16; 5:1-10; 7:1-17, 26-28; 8:1-6; 9:6-28) Ae e lē o taʻua i le faaaliga a Esekielu le ositaulaga sili po o le Aso o le Togisala.