1-3. (a) Mwanda waka Ezekyele i muvutakanibwe ñeni, ne i bika byaefunda pa bonakani bwa Yelusalema? (b) Le i bipangujo’ka byotusa kubandaula?

EZEKYELE i muvutakanibwe ñeni! Ukitamba mu kumona kimonwa kya bintu bya munyanji bininge bilonga Bayuda batupondo mu tempelo ya mu Yelusalema. * Bano bantomboki abasubija kifuko kikalanga bu kité kya butōtyi butōka mu Isalela. Kadi kebasubijepo’nka tempelo kete. Ntanda ya Yuda ibayula bukalabale kebubwanyapo kupwa. Pa kusanshijibwa bininge na bintu bilonga bantu bandi batongwe, Yehova wasapwila Ezekyele amba: “Nkalonga bintu na bukalabale.”​—Ezk. 8:17, 18.

² Bine, bibasansa Ezekyele bininge pa kumona’mba Yelusalema ne tempelo yandi ijila bisa kufikilwa na bukalabale bwa Yehova ne konakanibwa! Ezekyele ye uno weipangula’mba: ‘Le bisa kwikala namani na bantu ba kikōkeji badi mu kino kibundi? Le basa kupanda? Shi i amo, basa kupanda namani?’ Bukidi bonka Ezekyele watana kilondololwa. Kepejijepo na pawaivwana musapu wa butyibi utala Yelusalema, waivwana diwi dikatampe dīta boba baleta butyibi bwa Leza. (Ezk. 9:1) Kimonwa pokyendelela, mupolofeto wefunde bivule bitala kupanda kwandi​—amba bonakani, kebukekalapo bwa mu kavutakanya, inoko bukasañuna. Bine, boba bafwaninwe basa kupanda!

 ³ Potulwa na mfulo ya ino ngikadilo mibi ya bintu, netu tubwanya kwiipangula mwanda wa kuyuka i ani usa kupanda ku bonakani bukatampe bwafwena’bu. Nanshi tubandaulei bino bipangujo: (1) Le i bika byāmwene monka Ezekyele mu kimonwa? (2) Le kimonwa kyāfikidile namani mu mafuku andi? (3) Le kino kimonwa kya bupolofeto kidi na buluji’ka mu ano etu mafuku?

4. Shintulula byāmwene monka Ezekyele ne kwivwana mu kimonwa.

⁴ Lelo i bika byāmwene monka Ezekyele ne kwivwana mu kimonwa? (Tanga Ezekyele 9:1-11.) Bana-balume basamba-babidi bāfwenene “batamba dya ku kibelo kya pangala kitadidile kungala,” padi i kubwipi na kwādi kiyukeno kya mukao nansha na kwādi kudidila bana-bakaji leza Tamuza. (Ezk. 8:3, 14) Bana-balume basamba-babidi bātwelele mu kipango kya munda kya tempelo, bāimana kubwipi na kisōkelo kya bitapwa kya mukuba. Inoko bano bana-balume kebāilepo mwanda wa kulambula bitapwa. Kitatyi kya kulambula bitapwa bitabijibwe ku tempelo kyādi ke kipite kala. Bana-balume basamba bāimene “muntu ne muntu na kyabulwi kyandi kya kulalakanya nakyo mu kuboko kwandi.” Mwana-mulume wa busamba-bubidi wādi mwishile bininge. Wādi uvwele bivwalwa bya bukonge, kadi kādipo na kyabulwi, ino wādi na “kakibīko ka bwīno ka mulembi” nansha “mulamwanga bwīno bwa musonekeji,” na munenena kunshi kwa dyani.

5, 6. Le tubwanya kufula ku kunena bika pa boba bātūdilwe kayukeno? (Tala kifwatulo ku ngalwilo.)

⁵ Lelo uno mwana-mulume wa kakibīko ka bwīno wādi wa kulonga bika? Yehova aye mwine wāmupele mwingilo mukatampe, amba: “Pita mu kibundi, mu Yelusalema, kadi tūla kayukeno pa mapala a bantu batompola ne kubinza pa mwanda wa bintu byonso bya munyanji bilongwa mu kibundi.” Padi pano, Ezekyele ye uno wāvulukile bambutwile ba kikōkeji bene Isalela bātūdile kayukeno ka mashi pa lubao lwa pangala pa kibelo kyabo ne pa ñunji bu kayukeno ka amba babo bana babedi bakapanda ku bonakani. (Div. 12:7, 22, 23) Le mu kimonwa kya Ezekyele, kayukeno kātūdilwe pa mpala na mwana-mulume wādi na kakibīko ka bwīno kādi na kitungo kimo kyonka—bu kiyukeno kya amba yewa udi nako ukapanda ku bonakani bwa Yelusalema?

⁶ Kilondololwa kidi patōka shi tubandaule pene patūlwa kayukeno. Kayukeno kādi ka kutūlwa pa mapala a boba bādi “batompola ne kubinza” pa mwanda wa bintu bya munyanji byādi “bilongwa mu kibundi.” Le tubwanya kufula ku kunena bika pa boba bātūdilwe kayukeno? Kintu kimo bidi, bādi na bulanda bukatampe mu mutyima pa mwanda wa butōtyi bwa bilezaleza bwādi butōtelwa ku tempelo ne pa mwanda wa bukalabale, busekese, ne disubi byāyudile mu Yelusalema. (Ezk. 22:9-12) Kadi, bimweka bu kebāfilepo mwiivwanino wabo. Binenwa ne bilongwa bya bano bantu ba mityima myoloke byāmwekele pa  mushikwa obādi bashikilwe bintu byādi bilongeka mu ntanda ne mu kwipāna kwabo mu butōtyi butōka. Yehova, pa lusa lwandi, wādi wa kupandija bano bantu bafwaninwe.

7, 8. Lelo bana-balume bādi na byabulwi bya kulalakanya nabyo bāvuije mwingilo wabo muswelo’ka, ne byāfudile kwepi?

⁷ Le penepo, bana-balume basamba bādi na byabulwi bya kulalakanya nabyo bāvuije mwingilo wabo muswelo’ka? Ezekyele wāivwene misunsa mivule bulombodi bwādi bwibapa Yehova amba: Londai mwana-mulume udi na kakibīko ka bwīno kadi ipayai muntu yense kutalula’mo’nka boba batūdilwe kayukeno pa mapala abo. Yehova wāsoñenye amba: “Mukashilwila ku kipandulwe kyami.” (Ezk. 9:6) Boba bādi baleta butyibi bādi bafwaninwe kushilwila mwingilo wabo mu bukata bwa Yelusalema, mu tempelo, mine keyākidipo ikola ku meso a Yehova. Bantu babajinji bādi bafwaninwe kwipaibwa i “bakulumpe badi ku meso a njibo”​—bakulumpe 70 ba Isalela bādi mu tempelo bālambula ensense ku baleza ba bubela.​—Ezk. 8:11, 12; 9:6.

 ⁸ Lelo byāfudile kwepi? Ezekyele paādi wendelela na kutala ne kwivwana, mwana-mulume wādi na kakibīko ka bwīno wāleta lapolo kudi Yehova amba: “Nalonga enka mowaunsoñaninye.” (Ezk. 9:11) Tubwanya kwiipangula’mba: ‘Le bekadi ba mu Yelusalema byēbekadile namani? Le kekwādipo bantu ba kikōkeji bāpandile ku bonakani?’

9, 10. Le i bantu’ka bamo ba kikōkeji bādi ba kupanda ku bonakani bwa Yelusalema, ne i bika byotubwanya kunena pobadi?

⁹ Tanga 2 Bilongwa bya Mafuku 36:17-20. Bupolofeto bwa Ezekyele bwāfikidile mu mwaka wa 607 Y.K. pāile kibumbo kya divita kya bene Babiloni konakanya Yelusalema ne tempelo yandi. Pamo bwa ‘kitomeno mu kuboko kwa Yehova,’ bene Babiloni bāikele bu kingidilwa kyāingidije Yehova pa kuleta mfuto yandi pa Yelusalema wampikwa kikōkeji. (Yel. 51:7) Le bantu bonso bāipailwe? Aa. Kimonwa kya Ezekyele kyālaile amba bantu bamo kebakepaibwapo na bene Babiloni.​—Ngo. 18:22-33; 2 Pe. 2:9.

¹⁰ Bantu bavule ba kikōkeji bāpandile, kimfwa bene Lekaba, Ebede-Meleke mwine Efiopya, mupolofeto Yelemia, ne mulembi wandi Baluki. (Yel. 35:1-19; 39:15-18; 45:1-5) Kupityila ku kimonwa kya Ezekyele, tubwanya kunena’mba bano bantu ye bano bādi “batompola ne kubinza pa mwanda wa bintu byonso bya munyanji” byādi bilongwa mu Yelusalema. (Ezk. 9:4) Na bubine, kumeso kwa bonakani kufika, bālombwele na mutyima onso mushikwa obādi bashikilwe bibi ne kwipāna kwabo mu butōtyi butōka, bine byēbalengeje bekale ku mulongo wa bantu ba kupanda.

11. Le bana-balume basamba bādi na byabulwi bya kulalakanya nabyo ne mwana-mulume wādi na kakibīko ka bwīno ka mulembi bādi belekeja bāni?

¹¹ Lelo bano bantu ba kikōkeji bātūdilwe kayukeno ka kupanda kamweka na meso? Kekudipo myanda nansha imo ilombola’mba muntu kampanda​—nansha Ezekyele, nansha ke mupolofeto mukwabo​—wāpityile mu Yelusalema wenda utūla kayukeno pa mapala a bantu ba kikōkeji. Nanshi mobimwekela, kimonwa kya Ezekyele kya bupolofeto kisokola bintu byādi bilongeka mu kīkalo kya mūlu, bine kebyādipo bibwanya kumonwa na bantu. Mwana-mulume wādi na kakibīko ka bwīno ka mulembi ne bana-balume basamba bādi na byabulwi bya kulalakanya nabyo bādi belekeja mu kimonwa bipangwa bya Yehova bya kikōkeji bya ku mushipiditu, bine bifikidijanga nyeke kiswa-mutyima kyandi. (Ñim. 103:20, 21) Na bubine, Yehova wāingidije bamwikeulu bandi mwanda wa kwendeja mwingilo wa kufikidija butyibi bwandi pa Yelusalema wampikwa kikōkeji. Pamo bwa abo batūla kayukeno pa mapala a boba bādi bafwaninwe kupanda, bamwikeulu bālongele bukomo bwabo bonso mwanda wa kuyuka’mba butyibi kebukonakanyapo muntu ye-yense, inoko bukatonga ba kwipaya.

12, 13. (a) Mwanda waka Yehova wāpungulwidile bukalabale bwandi pa Yelusalema, ne mwanda waka tufwaninwe kukulupila’mba bikekala muswelo umo onka ne mu ano etu mafuku? (b) Lelo bipwilo bya kine Kidishitu i muneneno wa kyelekejo ufunkila pa Yelusalema wampikwa kikōkeji? Shintulula. (Tala kapango “Le Bipwilo bya Kine Kidishitu I Muneneno wa Kyelekejo Ufunkila pa Yelusalema?”)

¹² Dyalelo tutengele kufikidila kwa butyibi bwa Leza kebwamwekele kashā​—“kyamalwa kikatampe kekyaikele’ko kashā tamba ku ngalwilo ya ino ntanda kufika ne pano, aa, kadi kekikekala’kopo monka.” (Mat. 24:21) Pano potutengele kino kinkumenkume kikatampe, tubwanya kwiipangula bino bipangujo: Le bonakani bwiya’bu bukekala bwa mu kavutakanya’ni nansha bukatonga ba kwipaya? Le batōtyi ba Yehova batōka bakatūlwa kayukeno ka kupanda mu muswelo kampanda? Mu muneneno mukwabo, lelo kimonwa kya Ezekyele kya bupolofeto kya mwana-mulume udi na kakibīko ka bwīno kifikidilanga ne mu ano etu mafuku? Kilondololwa ku bino bipangujo byonso i en-en. Mwanda waka tubanena namino? Pa kutana malondololo, tujokelei mu kimonwa kya Ezekyele.

¹³ Le ukivulukile kine kyālengeje Yehova apungulwile bukalabale bwandi pa Yelusalema wa kala? Tala monka Ezekyele 9:8, 9. (Tanga.) Ezekyele paātuyukile amba bonakani bwādi butengele kufika bwādi bwa konakanya “bashele’ko bonso ba Isalela,” Yehova wāletele bubinga buná bwaāletele butyibi. Bubinga bubajinji, “kilubo” kya muzo kyādi “kikata, kikata bininge.” * Bubinga bwa bubidi, ntanda ya Yuda yādi ‘miyule kumwanga mashi.’ Bubinga bwa busatu, Yelusalema, mwipata mwa bulopwe bwa Yuda, wādi ‘muyule bubi.’ Bubinga bwa buná, bantu bādi babingija mashinda abo mabi na kulanga’mba Yehova “kamwenepo” bilongwa byabo bibi. Mwene bino binenwa biifwene na bya ino ntanda ya dyalelo myoneke mu mwikadilo, ya bukalabale, ya bubi, ne yampikwa kikōkeji? Bine, Yehova “kashintangapo nansha kwalamuka,” bintu byākolomwene bukalabale bwandi boloke mu mafuku a Ezekyele, bimukalabajanga ne mu ano etu mafuku. (Yak. 1:17; Mal. 3:6) Nanshi, tufwaninwe kukulupila’mba bana-balume basamba badi na byabulwi bya kulalakanya nabyo ne mwana-mulume udi na kakibīko ka bwīno bakekala na mwingilo wa kwingila mu ano etu mafuku!

14, 15. Le i bimfwa’ka bilombola’mba Yehova udyumunanga bantu kumeso kwa kuleta bonakani?

¹⁴ Le penepo, kimonwa kya Ezekyele kya bupolofeto kifikidilanga namani mu ano etu mafuku? Shi tutale muswelo wāfikidile kino kimonwa pa kala, tubwanya kuyuka byobya bitutengele pano ne mu mafuku a kumeso. Tubandaulei kufikidila kumo kwa bupolofeto bwa Ezekyele kotwimwena kufikidila pano ne kotusa kumona mu mafuku a kumeso.

¹⁵ Yehova udyumunanga bantu kumeso kwa kuleta bonakani. Monka motwekimwenine mu Shapita 11 wa kino kitabo, Yehova wāpele Ezekyele mwingilo wa “bu mulami wa njibo ya Isalela.” (Ezk. 3:17-19) Tamba mu mwaka wa 613 Y.K., Ezekyele wādyumwine Isalela patōkelela ku bonakani bwāfwenene. Bapolofeto bakwabo, kubadila’mo ne Isaya ne Yelemia, nabo bāelele lubila lwa kidyumu lutala kyamalwa kyādi kya kufikila Yelusalema.  (Isa. 39:6, 7; Yel. 25:8, 9, 11) Mu ano etu mafuku namo, Yehova, kupityila kudi Kidishitu, wingidijanga kakisumpi katyetye ka bengidi bashingwe māni ke mwandapo’tu wa kudisha batōtyi batōka, bengidi ba mu njibo kete, ino i ne mwanda wa kudyumuna bantu bakwabo pa kyamalwa kikatampe kīya bukidibukidi’ki.—Mat. 24:45.

16. Le batwe bantu ba Yehova tutūlanga kayukeno pa bantu ba kukapanda? Shintulula.

¹⁶ Bantu ba Yehova kebatūlangapo kayukeno pa boba ba kukapanda. Vuluka’mba Ezekyele kāsoñanibwepo kupita mu Yelusalema monso wenda utūla kayukeno ka kupanda pa bantu. Ne bantu ba Yehova dyalelo nabo mo monka, kebapelwepo mwingilo wa kutūla pa bantu kayukeno ka kupanda. Ino, byotudi bengidi ba mu njibo ya ku mushipiditu ya Kidishitu, twi bapebwe mwingilo wa kusapula. Tulombolanga’mba tukwete uno mwingilo na makasa abidi na kusapula myanda miyampe ya Bulopwe bwa Leza na bupyasakane ne na kwela na kipyupyu lubila lwa kidyumu amba ino ntanda mibi isa kufula panopano ponka. (Mat. 24:14; 28:18-20) Nanshi tukwashanga bantu ba mityima myoloke batwele mu butōtyi butōka.​—1 Tm. 4:16.

17. Lelo i bika bifwaninwe kulonga bantu pano mwanda wa kwitūla ku mulongo wa boba bakatūlwa kayukeno mu mafuku a kumeso?

¹⁷ Pa kupanda ku bonakani bwiya’bu, bantu bafwaninwe kulombola lwitabijo lwabo pano. Monka motwekimwenanga kūlu’ku, boba bāpandile ku bonakani bwa Yelusalema mu mwaka wa 607 Y.K. bālombwele kumeso kwa kitatyi mutyima wabo wa kushikwa bibi ne kwipāna ku butōtyi butōka. Ne dyalelo nadyo mo monka. Kumeso kwa bonakani kufika, bantu bafwaninwe ‘kutompola ne  kubinza,’ ko kunena’mba, kwikala na bulanda bukatampe ku mutyima pa mwanda wa bibi bilongeka mu ino ntanda. Pa kyaba kya kufya mwiivwanino wabo, bafwaninwe kulombola na binenwa ne na bilongwa byabo kwipāna kwabo mu butōtyi butōka. Le bakalonga kino namani? Bafwaninwe kwitaba biyampe ku mwingilo wa busapudi wingilwa dyalelo ne kwendelela kuvwala bumuntu budi pamo na bwa Kidishitu, kubatyijibwa bu kilomboji kya kwipāna kwabo kudi Yehova, ne kukwatakanya banababo na Kidishitu na lulamato. (Ezk. 9:4; Mat. 25:34-40; Ef. 4:22-24; 1 Pe. 3:21) Enka boba balondalonda uno mwikadilo dyalelo—kadi bakatwela mu kyamalwa kikatampe bu batōtyi batōka—bo abo kete bakafwaninwa kutūlwa kayukeno ka kupanda.

18. (a) Le Yesu Kidishitu ukatūla kayukeno pa boba bafwaninwe muswelo’ka ne kitatyi’ka? (b) Le bene Kidishitu bashingwe māni ba kikōkeji basakilwa kutūlwa kayukeno? Shintulula.

¹⁸ Kutūlwa kayukeno kwa boba bafwaninwe kukalongeka mu kīkalo kya mūlu. Mu mafuku a Ezekyele, bamwikeulu bāingile mwingilo wa kutūla kayukeno pa bantu ba kikōkeji ba kupanda. Mu kufikidila kwa mu ano etu mafuku, mwana-mulume udi na kakibīko ka bwīno ka mulembi welekeja Yesu Kidishitu kitatyi ‘kyakāya mu ntumbo’ yandi bu Mutyibi wa mizo yonso. (Mat. 25:31-33) Kuno kwiya kwa Kidishitu kukalongeka pa kitatyi kya kyamalwa kikatampe, pa kupwa kwa konakanibwa kwa mutōtelo wa bubela. * Mu kino kitatyi kya pa bula, kumeso’tu kwa Amakedona kushilula, Yesu ukatyibila bantu mambo bu mikōko nansha bu bambuji. Boba ba mu “kibumbo kikatampe” bakatyibilwa mambo, nansha kutūlwa kayukeno bu mikōko, kine kilombola’mba  “bakenda . . . mu būmi bwa nyeke.” (Kus. 7:9-14; Mat. 25:34-40, 46) Le bashingwe māni ba kikōkeji nabo le? Abo kebakasakilwapo kutūlwa kayukeno ka kukapanda pa Amakedona. Ino, bakatūlwa kiyukeno kya mfulo padi kumeso kwa abo kufwa nansha kumeso kwa kyamalwa kikatampe kushilula. Ebiya, kitatyi kampanda kumeso kwa Amakedona kushilula, bakaselelwa mūlu.​—Kus. 7:1-3.

19. I bāni bakāya na Yesu mwanda wa kufikidija butyibi pa ino ngikadilo ya bintu? (Tala kapango “Kutompola ne Kubinza, Kutūla Kayukeno, Kulalakanya​—Kitatyi’ka ne Muswelo’ka?”)

¹⁹ Mulopwe wa mūlu, Yesu Kidishitu pamo ne bibumbo byandi bya divita bya mūlu bakafikidija butyibi pa ino ngikadilo ya bintu. Mu kimonwa kya Ezekyele, bana-balume basamba badi na byabulwi bya kulalakanya nabyo, kebāshilwilepo kuleta bonakani kufika ne byāpwile mwana-mulume uvwele bivwalwa bya bukonge mwingilo wa kutūla kayukeno. (Ezk. 9:4-7) Muswelo umo onka, bonakani bwiya’bu bukashilula pa kupwa kwa Yesu kutyibila bantu ba mizo yonso mambo ne kutūla kayukeno ka kupanda pa mikōko. Ebiya, pa divita dya Amakedona, Yesu ukaludika bibumbo bya mūlu bya divita, mwine mubadilwa bamwikeulu bajila ne ba 144 000 bakaludika nandi, mwanda wa kufikidija butyibi pa ino ntanda mibi, kwiyonakanya fututu ne kupandija batōtyi batōka ne kwibatweja mu ntanda mipya myoloke.​—Kus. 16:14-16; 19:11-21.

20. Le i bufundiji’ka busenga botwefunda ku kimonwa kya Ezekyele kya mwana-mulume udi na kakibīko ka bwīno ka mulembi?

²⁰ Bine, tufwijanga’ko bininge pa bufundiji busenga botwifunda ku kimonwa kya Ezekyele kya mwana-mulume udi na kakibīko ka bwīno ka mulembi! Tubwanya kukulupila na mutyima onso amba Yehova kakonakanyapo babi ne boloke kumo. (Ñim. 97:10) Tubayuka bintu byotufwaninwe kulonga pano mwanda wa kukatūlwa kayukeno ka kupanda mu mafuku a kumeso. Byotudi batōtyi ba Yehova, twi basumininwe kusapula ne pa mfulo myanda miyampe ne kwela lubila lwa kidyumu ku boba batompola ne kubinza pa mwanda wa bibi bilongeka mu ntanda ya Satana. Tudi na dyese dya kukwasha boba “badi na mutyima muyampe wa kukamona būmi bwa nyeke” belunge netu mu butōtyi butōka ne kwitūla ku mulongo wa boba bakatūlwa kayukeno ka kupanda ne kutwela mu ntanda mipya myoloke ya Leza.​—Bil. 13:48.