Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

KAPETULU 16

“Ufunjike Mifunda haJiholo”

“Ufunjike Mifunda haJiholo”

EZEKELE 9:4

CHISHINA: Omu vatu vakushishika vamumakumbi aEzekele vavafunjikile mifunda mangana vayovoke, nomu kufunjika mifunda chalumbununa makumbi ano

1-3. (a) Mwomwo ika Ezekele alikomokelele, kaha vyuma muka atachikijile kutalisa kukunongesa Yelusalema? (b) Vihula muka natushimutwila?

EZEKELE alikomokelele chikuma hakumona chakumwenesa chize chasolwele vyuma vyaunyengwe valingilenga vaYuleya vakulikanga mutembele muYelusalema. * Vaze vaka-kulikanga vapihishile chihela chize chapwile chakulemesela Kalunga muIsalele. Vapihishilenga tembele nakupihisa nawa lifuchi lyaYuta lyosena naulyanyi. Yehova apihililile chikuma havyuma vyavipi valingilenga vatu jenyi, kaha alwezele Ezekele ngwenyi: “Nanguvasolwela kulundundu yami.”—Ezeke. 8:17, 18.

2 Ezekele evwile kukola kumuchima hakumona omu Yehova akwachililile kulundundu Yelusalema natembele yenyi yajila, nakufwila kuvinongesa. Tunafwelela Ezekele alihulishile ngwenyi: ‘Vyuma muka navisoloka kuli vatu vakushishika vali munganda? Kutala kaveshi kuvanongesako tahi? Nge kaveshi kuvanongesako, kaha nachipwa ngachilihi ngocho?’ Ezekele vamulwezele omu nachikapwa. Nakushimbula chiku kufuma haze atambwile mujimbu wakusopesa Yelusalema, evwile lizu lyakukanguka ngwalyo, sanyika vaze navanongesa nganda. (Ezeke. 9:1) Omu atwalileho lika kutala chakumwenesa kana, Ezekele atachikijile jino ngwenyi vatu vakushishika navakayovoka omu navakanongesa Yelusalema.

3 Omu tuli nakupandama kukukuma chakano kaye, nayetu tunahase kufwila kutachikiza ovo navakayovoka haluyando lwalunene. Tushimutwilenu havihula vino navitukafwa: (1) Vyuma muka vikwavo amwene Ezekele muchakumwenesa? (2) Chakumwenesa kana chateselemo ngachilihi mumakumbi enyi? (3) Chalumbununa yika kuli yetu makumbi ano?

“Sanyika Vaze Navanongesa Nganda Vezenga”

4. Lumbununenu vyuma amwene nakwivwa Ezekele muchakumwenesa.

4 Vyuma muka cheka vize Ezekele amwene nakwivwa muze muchakumwenesa? (Tangenu Ezekele 9:1-11.) Amwene malunga 7 “navafuminyina kuchikolo chahelu chakumutamba wakunote” pamo kwakamwihi nakuze kwapwililile likombelo lyakwivwisa lisungu chipwe kuze kwapwilile mapwevo vaze vapwile nakulila kalunga Tamuze. (Ezeke. 8:3, 14) Vaze malunga 7 vengilile muchipango chamukachi katembele nakwimana kwakamwihi nalijiko lyakulumbila lyaunengu. Ava malunga kavemanyine kuze kulijiko mangana valumbe wanako. Lwola kanelu Yehova ketavililenga mawana vahanyinenga hatembeleko. Hali vaze malunga 7, malunga 6 ‘vapwile navitwa vyakupuzwisa mumavoko avo.’ Kaha uze wakusokesa 7 apwile wakulihandununa kuli vakwavo. Avwalile lihina lyamwaza kaha kapwile nachitwako, oloze “apwile nachinoma chavyuma vyakusonekesa chamuka-kusoneka.”

5, 6. Mwomwo ika vatu vamwe vavafunjikilile mifunda? (Talenu muvwimbimbi wakulivanga.)

5 Vyuma muka alingile uze lunga apwile nachinoma chavyuma vyakusonekesa? Vamuhanyine mulimo waunene kuli Yehova. Amulwezele ngwenyi: “Hitangana munganda yaYelusalema ufunjike mifunda hajiholo javatu vaze vali nakulishimwoka nakulikemenena mikemo havyuma vyaunyengwe vali nakulinga vatu munganda.” Omu Ezekele amwene vyuma kana, pamo ashinganyekele vyuma vyasolokele omu visemi vakushishika vavaIsalele vasapwilile manyinga havipamba vyahelu, nahavipamba vyakujihachi vyavikolo, kupwa chinjikizo chakusolola nge vana vavo vavatwatwa kaveshi kuvanongesako. (Kulo. 12:7, 22, 23) Kweseka nachakumwenesa chaEzekele, uno mifunda yize vafunjikile vatu kuli uze lunga apwile nachinoma chavyuma vyakusonekesa yikiko yapwile chinjikizo chakukavayovola omu navakanongesa Yelusalema tahi?

6 Kukumbulula chihula kana chapendamina hakutachikiza vyuma vyalingishile vatu vavafunjike mifunda. Vatu vaze vafunjikile mifunda shina vaze vapwile “nakulishimwoka nakulikemenena mikemo” havyuma vyaunyengwe vapwile “nakulinga vatu munganda.” Jino mwomwo ika vatu kana vavafunjikilile mifunda? Mwomwo valyonyingilenga mumichima, hakumona omu vatu valemeselenga makombelo hatembele, nomu Yelusalema yazalile navilinga vyaulyanyi naujila navilinga vyakuhenga. (Ezeke. 22:9-12) Kaha nawa vasolwele hatoma ngwavo vahungile vyuma kana. Vilinga vyavo nahanjikiso yavo vyasolwele hatoma nge vazangile chikuma kulemesa chamuchano nakuhunga chikuma vyuma vyavipi vyapwile nakusoloka mulifuchi kana. Yehova ayowele vatu kana mwomwo yamuchima wenyi wakutetela.

7, 8. Mulimo muka vazachile vaze malunga vapwile navitwa vyakupuzwisa, kaha vyuma muka vyakavangijileho?

7 Mulimo muka vazachile vaze malunga 6 vapwile navitwa vyakupuzwisa? Ezekele evwile Yehova mwahana jindongi vaze malunga ngwenyi: Kavangizenu uze lunga ali nachinoma chavyuma vyakusonekesa mangana mukajihe vatu vosena kusezaho kaha vaze vali namifunda hajiholo javo. Yehova avalwezele ngwenyi: “Putukilenu kuchihela chami chajila.” (Ezeke. 9:6) Vaze vaka-kujiha vavalwezele vaputukile hatembele muYelusalema, yize kayapwile cheka yajila kuli Yehovako. Vavangililile kujiha vakulwane vavaIsalele 70 “vaze vapwile kulutwe lwazuvo” vaze vapwile mutembele nakulumba wana walivumba lyamwaza kuli tulunga vamakuli.—Ezeke. 8:11, 12; 9:6.

8 Vyuma muka vyakavangijileho? Muze muchakumwenesa kavahanjikamo numba nge uze lunga apwile nachinoma chavyuma vyakusonekesa awanyine vatu vavilinga vyamwaza vaze vatelelele kufunjika mifunda mangana vavayovoleko. Oloze omu Ezekele atwalileho lika kutala nakwivwilila, amwene uze lunga apwile nachinoma chavyuma vyakusonekesa mwaneha mujimbu kuli Yehova ngwenyi: “Ngunalingi vyuma vyosena wangulwezanga.” (Ezeke. 9:11) Tunahase kulihulisa ngwetu: ‘Vyuma muka vyasolokele kuvatu vamuYelusalema? Kutala vatu vakushishika vapwilemo vayovokele tahi?’

Chakumwenesa Kana Chateselemo Ngachilihi muMakumbi AEzekele?

9, 10. Vatu vamwe muka vayovokele omu vanongesele Yelusalema, kaha vyuma muka valingile numba vayovoke?

9 Tangenu Mijimbu 2, 36:17-20. Upolofweto waEzekele wateselemo mu 607 B.C.E. omu maswalale vavaMbavilone vanongesele Yelusalema hamwe kaha natembele. Ngana ‘mwalupasa mulivoko lyaYehova,’ vaMbavilone vavazachishile kuli Yehova mangana vazangamise vatu vakuhona kushishika vamuYelusalema. (Yele. 51:7) Uno vatu vosena vavajihile tahi? Nduma. Chakumwenesa vamwenesele Ezekele chasolwele nge vatu vamwe kaveshi kukavajiha kuli vaMbaviloneko.—Kupu. 18:22-33; Petu. 2, 2:9.

10 Vangamba jaYehova vakushishika vavavulu vayovokele, vakufwana nge vaLekave, naEvete-meleke kaEchopa, nakapolofweto Yelemiya namuka-kumusonekelako Mbaluke. (Yele. 35:1-19; 39:15-18; 45:1-5) Kweseka nachakumwenesa vamwenesele Ezekele, tunahase kukukulula ngwetu vatu kana pamo vapwile “nakulishimwoka nakulikemenena mikemo havyuma vyaunyengwe” valingilenga vatu muYelusalema. (Ezeke. 9:4) Shimbu kanda vanongese Yelusalema, ava vangamba jaKalunga vahungile vyuma vyavipi nakukundwiza kulemesa chamuchano, echi chavalingishile vayovoke.

11. Uno vaze vamalunga 6 vapwile navitwa vyakupuzwisa nauze lunga apwile nachinoma chavyuma vyakusonekesa chamuka-kusoneka vemanyinako veya?

11 Uno ava vatu vakushishika vavafunjikile chikupu mifunda yivene yize vamwene nameso avo tahi? Kakwatwama mujimbu wakusolola nge Ezekele chipwe kala kapolofweto ayile muYelusalema nakufunjika vatu vakushishika mifunda hajiholoko. Echi chakumwenesa vamwenesele Ezekele chasolola vyuma vize valingile vangelo vize vatu kavamweneko. Lunga uze apwile nachinoma chavyuma vyakusonekesa chamuka-kusoneka, namalunga 6 vaze vapwile navitwa vyakupuzwisa vemanyinyineko vana vaYehova vakushishika vakushipilitu vaze veji kulinganga mwaya muchima wenyi. (Samu 103:20, 21) Chakuzeneka kuhuhwasana, Yehova azachishile vangelo mangana vanongese vatu vamuYelusalema vakuhona kushishika. Hakufunjika mifunda yachifwanyisa hajiholo javaze vayovokele, chasolola nge vangelo navakanongesa kaha vaka-kuhuka, oloze vatu vakushishika navakayovoka.

Chakumwenesa chaEzekele Chalumbununa Yika Kuli Yetu Makumbi Ano?

12, 13. (a) Mwomwo ika Yehova akwachililile kulundundu Yelusalema, kaha mwomwo yika tunafwelela ngwetu mwalinga mwomumwe namumakumbi ano? (b) Uno vatu vamuYelusalema vakuhona kushishika vemanyinako Kulishitendomu tahi? Lumbununenu. (Talenu lipwata lyakwamba ngwavo “Uno Yelusalema Yemanyinako Kulishitendomu Tahi?”)

12 Kalinwomu tumone “luyando lwalunene, luze kanda lusolokengaho lyehi kufuma kukuputuka chakaye palanga nakulelo lino, kaha chipwe kulutwe nawa kalweshi kukasoloka chekako.” (Mateu 24:21) Omu tuli nakuvandamina luyando kana, tunahase kulihulisa ngwetu: Uno vatu vosena navakanonga tahi nyi nakukasala vamwe? Twafwelela ngwetu nakukasala vamwe. Uno vangamba jaYehova vamuchano navakavafunjika mifunda mangana vakayovoke tahi? Eyo. Uno chakumwenesa vamwenesele Ezekele chize chasolwele lunga uze apwile nachinoma chavyuma vyakusonekesa chinakutesamo makumbi ano tahi? Eyo. Mwomwo ika tunakumbulwila ngocho? Hakusaka tutachikize kanawa, tushimutwilenu cheka chakumwenesa vamwenesele Ezekele.

13 Uno mwatachikiza vyuma vyalingishile Yehova akwachile kulundundu Yelusalema tahi? Talenu cheka mazu atwama hali Ezekele 9:8, 9. (Tangenu.) Omu Ezekele evwile woma ngwenyi pamo “vaIsalele vosena vaze vanasaleho” navavanongesa, Yehova amulwezele vyuma viwana vyamulingishile akwachile kulundundu Yelusalema. Chatete, “kuhengesa” chavatu mulifuchi ‘chatohwele chikuma.’ * Chamuchivali, lifuchi lyaYuta lyazalile “namilonga yakumwanga manyinga.” Chamuchitatu, Yelusalema yize yapwile nganda yawangana waYuta yazalile “navilinga vyakuhenga.” Chamuchiwana, vatu valihakwilililenga ngwavo Yehova kapwile “nakumona” vilinga vyavo vyavipiko. Namakumbi ano nawa vatu vanazange ujila, ulyanyi navilinga vyakuhenga ngana muze valingilenga vatu muYelusalema. Hakuwana nge Yehova “keshi kunungwojoka chipwe kwalumuka[ko],” ngocho mwakanongesa kano kaye mwomwo yavilinga vyavipi ngana muze alingile mumakumbi aEzekele. (Yako. 1:17; Mala. 3:6) Shikaho twatela kutachikiza ngwetu vaze malunga 6 vakwachile vitwa vyakupuzwisa, nalunga uze apwile nachinoma chavyuma vyakusonekesa navazata cheka mulimo kana mumakumbi ano.

Kalinwomu ava malunga 6 vali navitwa vyakupuzwisa vazate mulimo wavo (Talenu palangalafu 12 na 13)

14, 15. Vyakutalilaho muka vyasolola nge Yehova eji kuhuhumwinanga vatu chimweza shimbu kanda anehe utenu wenyi?

14 Uno chakumwenesa vamwenesele Ezekele chili nakutesamo ngachilihi makumbi ano? Kachi nge natushinganyeka omu wateselemo upolofweto kana kunyima, nachitukafwa tumone omu uli nakutesamo makumbi ano, nomwo naukatesamo kulutwe. Tuchishimutwilenu havyuma vimwe vize tunamono vinatesamo navize navikatesamo kweseka naupolofweto kana.

15 Yehova eji kuhuhumunanga vatu shimbu kanda anehe utenu wenyi. Ngana muze twashimutwilanga muKapetulu 11, Yehova atongwele Ezekele ‘kupwa muka-kulama kuzuvo yaIsalele.’ (Ezeke. 3:17-19) Kuputuka vene mu 613 B.C.E., Ezekele ahuhumwinenga vaIsalele vyakunongesa chize chapwile nakwiza. Navapolofweto veka vakufwana nge Isaya naYelemiya vahuhumwinenga vatu ngwavo Yelusalema navakayinongesa. (Isa. 39:6, 7; Yele. 25:8, 9, 11) Makumbi ano, Yehova ali nakuzachisa Kulishitu akafwe kalizavu kakandende kavaka-Kulishitu vawavisa mangana vahane vangamba jaKalunga vamuchano kulya chakushipilitu nakuvahuhumuna vatachikize luyando lwalunene luze luli nakwiza kulutwe.—Mateu 24:45.

16. Uno etu vatu jaYehova tweji kufunjikanga mifunda vaze navakayovoka tahi? Lumbununenu.

16 Vatu jaYehova kaveshi kufunjika mifunda vatu vaze navakayovokako. Anukenu ngwenu Ezekele kavamulwezele ayenga muYelusalema nakufunjika mifunda vatu vaze navakayovokako. Chochimwe nawa vatu jaYehova makumbi ano kavavahana mulimo wakufunjika mifunda vatu vaze navakayovokako, oloze vatuhana kaha mulimo wakwambulula mujimbu wamwaza. Tweji kusololanga ngwetu twamona mulimo kanou kupwa waulemu hakwambulula natwima mujimbu wamwaza waWangana waKalunga, nakuhuhumuna vatu ngwetu kano kaye kakuhuka kalinwomu vakanongese. (Mateu 24:14; 28:18-20) Shikaho twatwama namulimo wakukafwa vatu vamwaza michima vezenga mukulemesa chamuchano.—Chimo. 1, 4:16.

17. Vyuma muka vatela kulinga vatu oholyapwa numba vakavafunjike mifunda yakukayovoka?

17 Hakusaka tukayovoke omu navakanongesa kano kaye, twatela kupwa nalufwelelo oholyapwa. Ngana muze tunalinangula lyehi, vatu vamichima yamwaza vahungile vilinga vyavipi nakukundwiza kulemesa chamuchano, numba vayovoke omu vanongesele Yelusalema mu 607 B.C.E. Omu mukiko chatela kupwa namakumbi ano. Shimbu kanda kaye vakanongese, vatu vatela “kulishimwoka nakulikemenena mikemo” havilinga vyakuhuka vize vinalisale mukaye. Vatela kusolola hatoma ngwavo vakundwiza kulemesa chamuchano muvilinga namuhanjikiso yavo. Navalinga ngachilihi ngocho? Vatela kwitavila mujimbu wamwaza waWangana, nakuputuka kupwa navilinga ngana vize apwile navyo Kulishitu, nakulihana kuli Yehova nakuvambapachisa, nakukundwiza vandumbu jaKulishitu namichima yavo yosena. (Ezeke. 9:4; Mateu 25:34-40; Efwe. 4:22-24; Petu. 1, 3:21) Vatu vaze navakafunjika mifunda shina vaze kaha navalinga vyuma kanevi tunavuluka, nakupwa lika vakushishika palanga nahaluyando lwalunene.

18. (a) Lwola muka Yesu mwakafunjika mifunda vatu vamichima yamwaza, kaha mujila muka? (b) Uno vaka-Kulishitu vawavisa vakushishika navakavafunjika mifunda tahi? Lumbununenu.

18 Yesu ikiye mwakafunjika vatu mifunda. Mumakumbi aEzekele, vangelo vapwile namulimo wakufunjika vatu vakushishika mifunda mangana vayovoke. Makumbi ano, uze lunga apwile nachinoma chavyuma vyakusonekesa chamuka-kusoneka emanyinako Yesu Kulishitu omu mwakeza “muupahu wenyi” nakusopesa vaka-mafuchi osena. (Mateu 25:31-33) Yesu mwakeza haluyando lwalunene hanyima yakunongesa kwitava chamakuli. * Halwola kanelu shimbu kanda Alamangetone yiputuke, hakiko Yesu mwakasopesa vatu kupwa mikoko chipwe vapembe. Vaze vatwama “[mu]liyongomena lyalinene” navakavasopesa chipwe ngwetu kuvafunjika mifunda kupwa mikoko, kulumbununa nge “navakatambula kuyoya chahaya myaka yosena.” (Kuso. 7:9-14; Mateu 25:34-40, 46) Nyi ngachilihi vaka-Kulishitu vawavisa vakushishika? Kaveshi kukavafunjika mifunda yakuyovoka haAlamangetoneko. Oloze navakavalamika tutachikijilo twamakumishilo shimbu kanda vafwenga chipwe shimbu kanda luyando lwalunene luputuke. Kaha shimbu kanda Alamangetone yiputuke navakavasangula nakuya mwilu.—Kuso. 7:1-3.

19. Veya navakakafwa Yesu kunongesa kano kaye kakuhuka? (Talenu lipwata lyakwamba ngwavo, “Kulishimwoka Nakulikemenena Mikemo, Kufunjika Mifunda Nakupuzwojola—Lwola Muka Kaha Mujila Muka?”)

19 Mwangana wamwilu Yesu Kulishitu, namaswalale jenyi vamwilu navakanongesa kano kaye kakuhuka. Muchakumwenesa vamwenesele Ezekele, vaze malunga 6 vapwile navitwa vyakupuzwisa kavaputukile kunongesa vatuko, oloze vavandaminyine uze lunga avwalile lihina lyamwaza akumise kufunjika vatu mifunda. (Ezeke. 9:4-7) Chochimwe nawa, Yesu mwakavangila kusopesa vatu vakumafuchi osena chipwe ngwetu kuvafunjika mifunda kupwa mikoko chipwe vapembe numba jino kukapwe kunongesa. Jino hajita yaAlamangetone, Yesu mwakatwaminyina vaka-kwasa jita vamwilu kulumbununa vangelo navaze 144,000 mwakayula navo, vakanongese kaye kakuhuka nakuyovola vangamba jaKalunga vakushishika nakuvengisa mukaye kakahya kakwoloka.—Kuso. 16:14-16; 19:11-21.

20. Vishina muka tunalinangula kuchakumwenesa vamwenesele Ezekele chize chasolwele lunga apwile nachinoma chavyuma vyakusonekesa?

20 Tunawahilila chikuma havishina tunalinangula kuchakumwenesa vamwenesele Ezekele chize chasolwele lunga apwile nachinoma chavyuma vyakusonekesa chamuka-kusoneka. Tunafwelela chikupu ngwetu, Yehova mwakanongesa vaka-kuhuka, oloze vaka-kwoloka mwakavayovola. (Samu 97:10) Twatachikiza vyuma twatela kulinga mangana vakatufunjike mifunda numba tukayovoke. Hakupwa tuvangamba jaYehova, tuli nakufwila kukilikita chikuma mulimo wakwambulula mujimbu wamwaza, nakuhuhumuna vaze vali nakulishimwoka nakulikemenena mikemo mwomwo yavilinga vyakuhuka vyamukaye kaSatana. Shikaho tuli namulimo wakukafwa vaze vali “namichima yamwaza yakusaka kuyoya chahaya myaka yosena” mangana tulemesele hamwe Yehova. Echi nachikavalingisa vakavafunjike mifunda mangana vakayovoke nakukapwa mukaye kakahya kakwoloka—Vili. 13:48.

^ par. 1 Chakumwenesa vamwenesele Ezekele chavyuma vyaunyengwe vize valingilenga vatu mutembele vachilumbununa muKapetulu 5 mumukanda uno.

^ par. 13 Mukanda umwe wahanjika ngwawo, lizu lyachiHepeleu vavuluka ngwavo “kuhengesa” linahase kulumbununa “kuhingika.” Mukanda weka wahanjika ngwawo lizu kana valizachisa “chikuma mukwitava, kakavulu valizachisa hakulumbununa omu eji kwivwanga mutu nge navulumuna mulonga kuli Kalunga.”

^ par. 18 Echi kachalumbununa nge vatu vamukwitava chamakuli vosena navakafwa omu navakanongesa Mbavilone Yayineneko. Halwola kana navatwamina vamwe navakafuma mukwitava chamakuli kaha navakakana ngwavo kavapwile mukwitava kanako.—Zeka. 13:3-6.