Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO 16

“Ubikke Citondezyo Ankumo Zyabantu”

“Ubikke Citondezyo Ankumo Zyabantu”

EZEKIELI 9:4

MAKANI AALI MUCIBALO: Mbobakabikkwa citondezyo aabo ibakali kusyomeka mumazuba aa Ezekieli alimwi ancokwaamba kubikkwa citondezyo mazuba aano

1-3. (a) Ncinzi cakamugambya Ezekieli, alimwi ino ncinzi ncaakazyiba kujatikizya kunyonyoonwa kwa Jerusalemu? (b) Mibuzyo nzi njotutiilange-lange?

EZEKIELI wakagambwa! Wakazwide akubona cilengaano cazintu zisesemya zyalo ba Juda basiluleyo nzyobakali kucita mutempele mu Jerusalemu. * Basikuzanga aabo bakabusofwaazya busena mbubwenya ibwakali busena bwabukombi busalala mu Israyeli. Pele busofwaazi tiibwakali buyo atempele. Cisi ca Juda cakazwide nkondo alimwi tiicakali kukonzya kucinca. Kanyemede kapati akaambo kazintu nzyobakali kucita bantu bakwe basalidwe, Jehova wakaambila Ezekieli kuti: “Ndilacita cabukali kapati.”—Ezk. 8:17, 18.

2 Eelo kaka cakamucisa kapati Ezekieli kuzyiba kuti Jerusalemu alimwi atempele ilyakasetekene zyakaba zintu zikalazya Jehova alimwi akuti zyakali kuyoonyonyoonwa! Tacidoonekwi buya kuti Ezekieli wakalibuzya kuti: ‘Mbuti kujatikizya baabo basyomeka ibali mumunzi ooyu? Sena bayoofwutuka? Ikuti naa mboobo, munzila nzi?’ Ezekieli kunyina naakali kuyoolindila bwiinguzi kwaciindi cilamfwu. Muciindi buyo cisyoonto wakamvwa kujatikizya lubeta lwa Jerusalemu lucisizya moyo alimwi wakamvwa ajwi kalyoongolola kwiita basikunyonyoona baabo ibayoobetekwa a Leza. (Ezk. 9:1) Mbocakali kuyaabuzumanana cilengaano, musinsimi wakazyiba kuti aabo beelela bakali kuyoofwutuka kulunyonyooko lwa Jerusalemu.

3 Notulangila mamanino aabweende bwazintu bubyaabi oobu, andiswe tulakonzya kulibuzya kujatikizya ibayoofwutuka kulunyonyooko lupati lulaafwaafwi kusika. Lino atulange-lange mibuzyo eeyi: (1) Ino ncinzi citobela ncaakabona Ezekieli mucilengaano? (2) Ino cilengaano eeco cakazuzikizyigwa buti mumazuba aakwe? (3) Ino cilengaano cabusinsimi eeci caamba nzi mumazuba eesu?

“Kobaita Aabo Batiisubule”

4. Amupandulule ncaakabona Ezekieli alimwi akumvwa mucilengaano.

4 Ino ncinzi citobela Ezekieli ncaakabona alimwi akumvwa mucilengaano? (Amubale Ezekieli 9:1-11.) Wakabona baalumi bali ciloba kababoola “kuzwa kulubazu lwamulyango waatala uulangide kunyika,” ambweni afwaafwi aakali cikozyanyo cabuzuba naa aakali bamakaintu ibakali kulila leza uutegwa Tamuzi. (Ezk. 8:3, 14) Baalumi bali ciloba bakanjila mulubuwa lwamukati lwatempele alimwi akwiima afwaafwi acipaililo camukuba. Pele baalumi aaba tiibakaboolela kuleta cipaizyo. Ciindi cakutambula zituuzyo kutempele cakaliindide kale. Baalumi bali cisambomwe bakaliimvwi “umwi aumwi kajisi cilwanyo cakwe cakupwayauzya mujanza lyakwe.” Mwaalumi waciloba wakaliindene abamwi. Wakasamide cisani cuuba-uba, katajisi cilwanyo, pele wakajisi “nkomo yazilembyo yamulembi.”

5, 6. Ncinzi ncotukonzya kwaamba kujatikizya baabo ibakabikkwa citondezyo? (Amubone cifwanikiso icili kumatalikilo aacibalo.)

5 Ino mwaalumi iwakajisi nkomo yazilembyo wakeelede kucita nzi? Wakapegwa mulimo mupati kuzwa kuli Jehova lwakwe kumugama: “Koinda mumunzi, mu Jerusalemu, ubikke citondezyo ankumo zyabantu ibalila akutongela akaambo kazintu zyoonse zisesemya zicitika mumunzi.” Ambweni aciindi aawo, Ezekieli wakayeeya kujatikizya cakacitika musyule kubazyali basyomeka bana Israyeli ibakabikkide citondezyo cabulowa aatala aamulyango aaminsende yamulyango kacili citondezyo cakuti bana babo bataanzi bakeelede kufwutulwa kuzwa kulunyonyooko. (Kul. 12:7, 22, 23) Mucilengaano ca Ezekieli, sena citondezyo icakali kubikkwa ankumo zyabantu amwaalumi iwakajisi nkomo yazilembyo, cakali citondezyo cakuti ooyo wakabikkidwe citondezyo wakeelede kufwutuka kulunyonyooko lwa Jerusalemu?

6 Bwiinguzi bulalibonya kabotu ciindi notulanga-langa cakapa kuti bantu babikkwe citondezyo. Cakeelede kubikkwa ankumo zyabantu aabo ibakali ‘kulila akutongela’ akaambo kazintu zisesemya izyakali ‘kucitwa mumunzi.’ Ncinzi lino ncotukonzya kwaamba kujatikizya baabo ibakabikkwa citondezyo? Cakusaanguna, bakapenga kapati mumyoyo yabo kutali buyo akaambo kakukomba mituni ikwakali kucitwa kutempele pele alimwi akaambo kankondo, bwaamu, alimwi abumpelenge bwakazwide mu Jerusalemu. (Ezk. 22:9-12) Kuyungizya waawo, kweelede kuti kunyina nobakasisa kujatikizya mbobakali kulimvwa. Majwi alimwi amilimo yababombe myoyo aaba cakutadooneka yakatondezya mbobakali kulimvwa kujatizya izyakali kucitika mucisi alimwi akulyaaba kwabo kubukombi busalala. Muluzyalo lwakwe, Jehova tanaakali kuyoobanyonyoona bantu aaba ibeelela.

7, 8. Ino baalumi ibakajisi zilwanyo zyakupwayauzya bakaubeleka buti mulimo wabo, alimwi ncinzi cakacitika kumamanino?

7 Ino mbuti lino baalumi bali cisambomwe ibakajisi zilwanyo zyakupwayauzya mbobakali kuyakuucita mulimo wabo? Ezekieli wakaamvwa malailile Jehova ngaakabalailila: Amutobele mwaalumi uujisi nkomo yazilembyo alimwi mukajaye muntu uuli woonse ccita buyo ooyo iwakabikkwa citondezyo ankumo yakwe. Jehova wakaamba kuti, “Mweelede kutalikila kubusena bwangu busalala.” (Ezk. 9:6) Basikujaya bakeelede kutalika mulimo wabo atempele eeni, lyalo ilyatakacisetekene kuli Jehova. Ibakeelede kusaanguna kujaigwa ‘mbapati ibakali kumbele lyaŋanda’ nkokuti baalu bamu Israyeli bali 70 ibakali mutempele alimwi ibakali kuumpa tununkilizyo kuli baleza bakubeja.—Ezk. 8:11, 12; 9:6.

8 Ino ncinzi cakacitika kumamanino? Ciindi Ezekieli naakazumanana kulangilila alimwi akuswiilila, mwaalumi iwakajisi nkomo yazilembyo wakaambila Jehova kuti: “Ndacita mbubonya mboondilailila.” (Ezk. 9:11) Kunyina ncotukonzya kwaamba kunze buyo lyakulibuzya kuti: ‘Ino zintu zyakabeendela buti bantu bamu Jerusalemu? Sena kuli bantu basyomeka ibakafwutuka kulunyonyooko lwa Jerusalemu?’

Ino Cilengaano Eeci Cakazuzikizyigwa Buti Mumazuba aa Ezekieli?

9, 10. Ino mbaani bamwi ibakali kusyomeka ibakafwutuka kulunyonyooko lwa Jerusalemu, alimwi ncinzi ncotukonzya kwaamba kujatikizya mbabo?

9 Amubale 2 Makani 36:17-20. Businsimi bwa Ezekieli bwakazuzikizyigwa mu 607 B.C.E. ciindi mpi yabana Babuloni noyakanyonyoona Jerusalemu alimwi atempele lyanguwo. Mbubwenya mbuli “nkapu mujanza lya Jehova,” bana Babuloni cakali cibelesyo Jehova ncaakabelesya kusubula Jerusalemu iwatakali kusyomeka. (Jer. 51:7) Sena bantu boonse bakajaigwa? Peepe. Cilengaano ca Ezekieli cakasinsima kuti bamwi tabakajaigwi abana Babuloni.—Matl. 18:22-33; 2Pet. 2:9.

10 Bantu banji basyomeka bakafwutuka, kubikkilizya a Rekabu, Ebedi-meleki muna Etiopiya, musinsimi Jeremiya, alimwi a Baruki, mulembi wakwe. (Jer. 35:1-19; 39:15-18; 45:1-5) Kweelana acilengaano ca Ezekieli, tulakonzya kwaamba kuti bantu aabo kweelede kuti bakali ‘kulila akutongela akaambo kazintu zyoonse zisesemya izyakali kucitwa mu Jerusalemu.’ (Ezk. 9:4) Kalutanacitika lunyonyooko, beelede kuti bakatondezya kuzwa ansi aamoyo kuti bakabukaka bubi alimwi akulyaaba kubukombi busalala, calo icakapa kuti beelele kufwutuka.

11. Mbaani ibakali kwiimininwa abaalumi bali cisambomwe ibakajisi zilwanyo zyakupwayauzya alimwi amwaalumi iwakajisi nkomo yazilembyo yamulembi?

11 Sena bantu aabo basyomeka bakabikkwa citondezyo cini kutegwa bafwutuke? Kunyina makani aatondezya kuti Ezekieli naa musinsimi uuli woonse, wakainda mu Jerusalemu akubikka citondezyo ankumo zyabantu aabo basyomeka. Aboobo, tacidoonekwi kuti businsimi bwacilengaano ca Ezekieli buyubununa icakali kucitika kujulu alimwi icatakali kulibonya kubantu. Mwaalumi iwakajisi nkomo yazilembyo yamulembi alimwi abaalumi bali cisambomwe ibakajisi zilwanyo zyakupwayauzya cakali cilengaano ciiminina zilenge zya Jehova zyamuuya zisyomeka, zyalo lyoonse izilibambilide kucita kuyanda kwakwe. (Int. 103:20, 21) Cakutadooneka, Jehova wakabelesya bangelo kusololela lubeta kubantu batakali kusyomeka. Kubikka citondezyo cacikozyanyo ankumo zyabantu ibatakeelede kujaigwa cakali kupandulula kuti lubeta tiilwakali kusikila bantu boonse.

Ino Cilengaano ca Ezekieli Caamba nzi Mumazuba Eesu?

12, 13. (a) Nkaambo nzi Jehova ncaakanyema kujatikizya Jerusalemu, alimwi nkaambo nzi ncotukonzya kulangila kuti ulakonzya kunyema amumazuba eesu? (b) Sena Bunakristo Bwanyika bwakali kwiimininwa a Jerusalemu iwatakali kusyomeka? Amupandulule. (Amubone kabbokesi kakuti “Sena Bunakristo Bwanyika Bwiimininwa a Jerusalemu?”)

12 Lino-lino tuyoobona lubeta lwa Leza lutanabwenwe amuntu uuli woonse, nkokuti “mapenzi mapati aatanacitikide kuzwa kumatalikilo aanyika kusikila sunu, alimwi kunyina naayooba limbi pe.” (Mt. 24:21) Notulindila kuti zintu eezyo zicitike, tulakonzya kubuzya mibuzyo iiyandika kapati yakuti: Sena lunyonyooko luboola luyoobanyonyoona bantu boonse, naa lunoosala? Sena bakombi ba Jehova basalala bayoobikkwa citondezyo cakufwutuka? Munzila imwi inga twabuzya kuti, Sena businsimi bwacilengaano ca Ezekieli bwamwaalumi iwakajisi nkomo yazilembyo bulazuzikizyigwa mumazuba eesu? Bwiinguzi kumibuzyo yoonse yotatwe mbwakuti inzya. Nkaambo nzi ncotukonzya kwaamba boobo? Kutegwa tuzyibe, atujokele kucilengaano ca Ezekieli.

13 Sena mulaciyeeya icakamunyemya Jehova kujatikizya Jerusalemu wansiku? Amujalule alimwi kulugwalo lwa Ezekieli 9:8, 9. (Amubale.) Ciindi Ezekieli naakayoowa kuti lunyonyooko luboola ambweni lwaamba “kunyonyoona ba Israyeli basyeede boonse,” Jehova wakaamba twaambo tone ncolwakali kuboolela lubeta. Kakusaanguna, “cinyonyoono” cacisi cakali ‘cipati kapati.’ * Kabili, cisi ca Juda ‘cakazwide micito yakutila bulowa.’ Katatu, Jerusalemu, imunzi mupati wabwami bwa Juda, ‘mwakali bumpelenge bwalo-bwalo.’ Kane, bantu bakali kutobela nzila zyabo zibyaabi kabayeeya kuti Jehova ‘taiboni pe’ micito yabo mibyaabi. Twaambo tumunyemya Jehova kujatikizya nyika mazuba aano tulikozyenye atooto twakamunyemya kujatikizya Jerusalemu wansiku. Aboobo mbwaanga Jehova ‘tasanduki naa tacinci,’ zintu izyakamunyemya kuciindi ca Ezekieli zilakonzya kumunyemya amumazuba eesu. (Jak. 1:17; Malk. 3:6) Aboobo lino, tweelede kulangila kuti baalumi bali cisambomwe ibakajisi zilwanyo zyakupwayauzya alimwi amwaalumi iwakajisi nkomo yazilembyo banoojisi mulimo wakucita mazuba aano!

Baalumi bali cisambomwe ibakajisi zilwanyo zyakupwayauzya lino-lino bayooba amulimo wakucita (Amubone muncali 12 a 13)

14, 15. Nzikozyanyo nzi izitondezya kuti Jehova ulabacenjezya bantu katananyonyoona?

14 Ino mbuti cilengaano cabusinsimi bwa Ezekieli mbocizuzikizyigwa mumazuba eesu? Ikuti twayeeya kujatikizya cilengaano mbocakazuzikizyigwa kaindi, tulakonzya kuzyiba ncotweelede kulangila lino alimwi akumbele. Atulange-lange kuyaambele kumwi nkotwabona naa nkotuyoobona mukuzuzikizyigwa kwabusinsimi bwa Ezekieli.

15 Jehova ulabacenjezya bantu kacitanasika ciindi calunyonyooko. Mbubwenya mbotwakabona mu Cibalo 11 cabbuku eeli, Jehova wakabikka Ezekieli ‘kuti abe mulindizi kuli bamuŋanda ya Israyeli.’ (Ezk. 3:17-19) Kutalikila mu 613 B.C.E., cakusalazya Ezekieli wakabacenjezya bana Israyeli kujatikizya lunyonyooko ilwakali afwaafwi kuboola. Basinsimi bamwi, kubikkilizya a Isaya alimwi a Jeremiya, abalo bakaamba kujatikizya mapenzi akali kunoomusikila Jerusalemu. (Is. 39:6, 7; Jer. 25:8, 9, 11) Mumazuba eesu, Jehova, kwiinda muli Kristo, wabelesya kabunga kasyoonto kababelesi bananike kutali buyo kusanina bakombi basalala, babelesi bamuŋanda, pele alimwi akucenjezya bamwi kujatikizya mapenzi mapati aali afwaafwi kusika.—Mt. 24:45.

16. Sena swebo mbuli bantu ba Jehova tulababikka citondezyo aabo bayoofwutuka? Amupandulule.

16 Bantu ba Jehova tababikki citondezyo alibaabo ibayoofwutuka. Kamuyeeya kuti Ezekieli tanaakaambilwa kuti ainde mu Jerusalemu lwakwe mwini akubikka bamwi citondezyo cakufwutuka. Mbubwenya buyo, bantu ba Jehova mazuba aano tabapedwe mulimo wakubikka citondezyo cakufwutuka kubantu beelela. Muciindi caboobo, mbuli babelesi bamuŋanda ya Kristo yakumuuya, tupedwe mulimo wakukambauka. Tulatondezya kuti tulaubikkila maano mulimo ooyu kwiinda mukuba basungu kukambauka makani mabotu aa Bwami bwa Leza alimwi akwiinda mukucenjezya bantu kuti nyika eeyi mbyaabi ilaafwaafwi kumana. (Mt. 24:14; 28:18-20) Aboobo tulijisi coolwe cakugwasya babombe myoyo kuzyiba bukombi busalala.—1Tim. 4:16.

17. Ncinzi bantu ncobeelede kucita lino kutegwa bakeelele kubikkwa citondezyo kumbele?

17 Kutegwa bakafwutuke kulunyonyooko luboola, bantu bayandika kutondezya lusyomo lwabo lino. Mbubwenya mbotwabona kale, aabo bakafwutuka kulunyonyooko lwa Jerusalemu mu 607 B.C.E. kalutanacitika lunyonyooko bakatondezya kuzwa ansi aamoyo kuti bakabukaka bubi alimwi akulyaaba kubukombi busalala. Ncimwi buyo amazuba aano. Kalutanasika lunyonyooko, bantu beelede ‘kulila alimwi akutongela,’ nkokuti kupenga mumoyo akaambo kazintu zibyaabi zili munyika eeyi. Alimwi muciindi cakulisisa kujatikizya mbobalimvwa, beelede kutondezya kwiinda mumajwi alimwi amumilimo yabo kujatikizya kulyaaba kwabo kubukombi busalala. Mbuti mbobakonzya kucita boobo? Beelede kuutambula mulumbe uuli mukukambaukwa mazuba aano, kuba abube mbuli bwa Kristo, kubbapatizyigwa kutegwa batondezye kulyaaba kwabo kuli Jehova, alimwi akugwasyilizya banabokwabo Kristo cakusyomeka. (Ezk. 9:4; Mt. 25:34-40; Ef. 4:22-24; 1Pet. 3:21) Balikke aabo bacita boobo lino, alimwi abaabo ibayoojanika kabali bakombi basalala ciindi camapenzi mapati, mbabayoobikkwa citondezyo cakufwutuka.

18. (a) Mbuti alimwi ndilili Jesu Kristo nayoobabikka citondezyo aabo beelela? (b) Sena bananike basyomeka bayoobikkwa citondezyo? Amupandulule.

18 Jesu uyoobabikka citondezyo aabo ibeelela. Mumazuba aa Ezekieli, bangelo bakatola lubazu mukubikka bantu basyomeka citondezyo cakufwutuka. Mukuzuzikizyigwa kwabusinsimi oobu mazuba aano, mwaalumi iwakajisi nkomo yazilembyo yamulembi wiiminina Jesu Kristo ciindi aakuboola “mubulemu bwakwe” kali Mubetesi wamasi oonse. (Mt. 25:31-33) Kuboola kwa Jesu kuyoocitika lyamapenzi mapati, bwaakumana kunyonyoonwa bukombi bwakubeja. * Aciindi eeco ciyandika kapati, kaitanatalika Amagedoni, Jesu uyoobeteka bantu kuba mbelele naa mpongo. Aabo banooli cibeela ‘cankamu mpati’ bayoobetekwa, naa kubikkwa citondezyo, kabali mbelele, kutondezya kuti “bayootambula buumi butamani.” (Ciy. 7:9-14; Mt. 25:34-40, 46) Mbuti kujatikizya bananike basyomeka? Tabakabikkwi citondezyo cakufwutuka lya Amagedoni. Muciindi caboobo, bayootambula ciganto camamanino ambweni kabatanafwa naa kaatanatalika mapenzi mapati. Mpoonya, aciindi cimwi kaitanatalika Amagedoni, bayootolwa kujulu.—Ciy. 7:1-3.

19. Ino mbaani ibayoomusangana Jesu kunyonyoona bweende bwazintu oobu? (Amubone kabbokesi kakuti “Kulila Akutongela, Kubikka Citondezyo, Kupwayaula—Ndilili Alimwi Mubuti?”)

19 Mwami wakujulu, Jesu Kristo, alimwi ampi zyakwe zyakujulu bayoobunyonyoona bweende bwazintu oobu. Mucilengaano ca Ezekieli, baalumi bali cisambomwe ibakajisi zilwanyo zyakupwayauzya tiibakatalika kunyonyoona kusikila mane mwaalumi wakasamide cisani cuuba-uba naakamanizya mulimo wakwe wakubikka citondezyo. (Ezk. 9:4-7) Mbubwenya buyo, lunyonyooko luboola luyootalika ciindi Jesu aakumana kubeteka bantu bamumasi oonse alimwi akubikka zitondezyo kumbelele kuti zileelela kufwutuka. Mpoonya, lyankondo ya Amagedoni, Jesu uyoosololela basikalumamba bakujulu, balo babikkilizya bangelo basalala alimwi abalelinyina a Jesu ibali 144,000, kulwana nyika eeyi mbyaabi, kwiinyonyoona cakumaninina, kufwutula bakombi basalala alimwi akubanjizya munyika mpya yabululami.—Ciy 16:14-16; 19:11-21.

20. Nziiyo nzi zipa bulangizi nzyotwaiya kucilengaano ca Ezekieli camwaalumi iwakajisi nkomo yazilembyo yamulembi?

20 Eelo kaka tulalumba kapati akaambo kaziiyo zipa bulangizi nzyotwaiya kucilengaano ca Ezekieli camwaalumi iwakajisi nkomo yazilembyo yamulembi! Tulakonzya kuba alusyomo lwakuti Jehova takanyonyooni balulami antoomwe ababi. (Int. 97:10) Twazyiba ncotweelede kucita lino kutegwa tukabikkwe citondezyo cakufwutuka kumbele. Mbotuli bakombi ba Jehova, tulikanzide kutola lubazu kusikila mpotugolela mukwaambilizya makani mabotu alimwi akoongolola kucenjezya baabo balila akutongela akaambo kabubi ibuli munyika ya Saatani. Aboobo tulijisi coolwe cakugwasya baabo ‘ibalibambilide kutambula buumi butamani’ kutusangana mubukombi busalala, alimwi akuba bantu beelela kubikkwa citondezyo cakufwutuka munyika ya Leza mpya yabululami.—Mil. 13:48.

^ munc. 1 Cilengaano ca Ezekieli cazintu zisesemya izyakali kucitikila mutempele cakabandikwa mu Cibalo 5 cabbuku eeli.

^ munc. 13 Kweelana abbuku limwi iligwasya kuvwuntauzya, ibbala lya Chihebrayo ilyaambidwe kuti “cinyonyoono” lilakonzya kupa muzeezo “wacibi cipati kapati.” Alimbi bbuku iligwasya kuvwuntauzya litondezya kuti bbala eeli “lilabelesyegwa kapati mubukombi, kanji-kanji lilabelesyegwa kutondezya kutalilemeka naa kubisizya Leza.”

^ munc. 18 Cakweelela, kunyonyoonwa kwa Babuloni Mupati tacaambi kujaigwa kwabantu boonse ibali mubukombi bwakubeja. Aciindi eeco, nobaba basololi bazikombelo ambweni bayoozwa mubukombi bwakubeja akulitaminina kuti kunyina nobakali cibeela cambubo.—Zek. 13:3-6.