Pfukelani kha mafhungo

Pfukelani kha zwi re ngomu

NDIMA 16

“U Swaye Vhathu Kha Phanḓa”

“U Swaye Vhathu Kha Phanḓa”

HESEKIELE 9:4

TSHIPIKWA: Nḓila ye vhathu vha fhulufhedzeaho vha misini ya Hesekiele vha swaiwa ngayo uri vha ponyoke na zwine honoho u swaiwa ha amba zwone misini yashu

1-3. (a) Ndi ngani Hesekiele o mangala, nahone o pfa mini nga ha u fheliswa ha Yerusalema? (b) Ri ḓo fhindula mbudziso dzifhio?

HESEKIELE o mangala! U kha ḓi bva u vhona bono ḽa zwithu zwi nengisaho zwine Vhayuda vho guneaho vha khou zwi ita thembeleni ya Yerusalema. * Eneo mashandukwa o tshikafhadza fhethu ha vhurabeli ho kunaho Isiraele. A si thembele fhedzi yo tshikafhadzwaho. Shango ḽa Yuda ḽo ḓala vhuvemu nahone a vhu tsha langea. Yehova o dinalea nga maanḓa nga nṱhani ha zwine zwa khou itwa nga vhathu vhawe vho nangwaho. O vhudza Hesekiele a ri: “Ndi ḓo vha sinyutshela.”—Hesek. 8:17, 18.

2 Zwo vhaisa vhukuma Hesekiele u ḓivha uri Yehova o sinyutshela Yerusalema na thembele yaho ye ya vha i khethwa na uri u ḓo zwi fhelisa! A zwi timatimisi uri Hesekiele o ḓivhudzisa uri: ‘Hu ḓo itea mini kha vhathu vha fhulufhedzeaho vha re henefho muḓini? Naa vha ḓo ponyoka? Arali vha tshi ḓo ponyoka, zwi ḓo itea nga nḓila-ḓe?’ Hesekiele o ṱavhanya a wana phindulo. Musi a tshi kha ḓi tou bva u pfa uri muḓi wa Yerusalema u ḓo haṱulwa lu vhavhaho, o pfa ipfi ḽihulu ḽi tshi khou amba na vhane vha ḓo fhelisa wonoyo muḓi. (Hesek. 9:1) Musi bono ḽi tshi khou bvela phanḓa, mbilu ya muporofita Hesekiele yo rula musi a tshi pfa uri vhathu vha fhulufhedzeaho vha ḓo ponyoka musi muḓi wa Yerusalema u tshi fheliswa.

3 Samusi ri tsini na vhufhelo ha ḽino shango ḽivhi, na riṋe ri nga ḓivhudzisa uri ndi vhafhio vhane vha ḓo ponyoka vhufhelo vhune ha khou ḓa. Zwino kha ri haseledze nga ha uri: (1) Hesekiele o dovha a vhona mini kha bono? (2) Zwi re kha bono zwo itea hani misini yawe? (3) Ḽeneḽi bono ḽi ri kwama hani ṋamusi?

“Nga Hu Sendele Vhane Vha Ḓo Fhelisa”

4. Ṱalutshedzani uri Hesekiele o dovha a vhona na u pfa mini kha bono.

4 Hesekiele o dovha a vhona na u pfa mini kha bono? (Vhalani Hesekiele 9:1-11.) Ho bvelela vhanna vha sumbe vha tshi bva “thungo ya khoro ya nṱha yo lavhelesaho devhula,” khamusi tsini na he ha vha hu na tshifanyiso tshine tsha sinyusa Mudzimu kana he vhafumakadzi vha vha vha tshi khou lilela hone mudzimu ane a pfi Thamusi. (Hesek. 8:3, 14) Vhanna vha sumbe vho dzhena muṱani wa nga ngomu wa thembele nahone vha ima tsini na aḽeṱare ya koporo ya u ṋekedza zwiṱhavhelo. Fhedzi vhenevho vhanna vho vha vha songo ḓisa tshiṱhavhelo. Yehova o vha a si tsha ṱanganedza zwiṱhavhelo zwe zwa vha zwi tshi ṋekedzwa thembeleni. Muṅwe na muṅwe wa vhenevho vhanna vha rathi “o vha o fara tshiṱhavhane tsha u vhulaya.” Munna wa vhusumbe o vha o fhambana navho. O vha o ambara ḽinene, a songo fara tshiṱhavhane, fhedzi o vha o fara “tshishumiswa tsha muṅwaleli tshine tsha fara inki na tsha u ṅwala.”

5, 6. Ho itea mini kha vhe vha swaiwa? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.)

5 Munna o faraho inki na tsha u ṅwala o vha a tshi fanela u ita mini? Yehova o mu ṋea mushumo muhulwane. O ri: “Tshimbila na muḓi woṱhe wa Yerusalema, u swaye vhathu kha phanḓa vhane vha khou lila na u gomela nga nṱhani ha zwithu zwoṱhe zwi nengisaho zwine zwa khou itwa muḓini.” Khamusi nga tshenetsho tshifhinga, Hesekiele o humbula tshifhinga tshee vhabebi vha fhulufhedzeaho vha Vhaisiraele vha swaya fureme dza miṋango nga malofha, u itela uri matanzhe avho a si vhulawe. (Ek. 12:7, 22, 23) Kha bono ḽa Hesekiele, naa vhathu vhe vha swaiwa kha phanḓa nga munna o faraho inki na tsha u ṅwala, vho vha vha tshi ḓo ponyoka musi muḓi wa Yerusalema u tshi fheliswa?

6 U itela u wana phindulo, ri tea u thoma ra ḓivha uri ndi ngani vhathu vho swaiwa. Ho swaiwa phanḓa dza vhane vha khou “lila na u gomela” nga nṱhani ha zwithu zwi nengisaho “zwine zwa khou itwa muḓini.” Zwino ri nga ri mini nga vho swaiwaho? Vho pfiswa vhuṱungu nga u vhona hu tshi gwadamelwa midzimu ya zwifanyiso thembeleni. Vho dovha vha pfiswa vhuṱungu na nga vhuvemu, u ḓifara luvhi na tshanḓanguvhoni zwe zwa vha zwo ḓala muḓini wa Yerusalema. (Hesek. 22:9-12) Zwiṅwe hafhu, a vho ngo dzumba nḓila ye vha vha vha tshi ḓipfa ngayo. A zwi timatimisi uri zwe vhenevho vhathu vha mbilu dzavhuḓi vha zwi amba na u zwi ita, zwo sumbedza nḓila ye vha vha vha tshi nengwa ngayo zwe zwa vha zwi tshi khou itwa shangoni ḽa havho na uri vho ḓikumedza kha vhurabeli ho kunaho. Yehova o vha a tshi ḓo khathutshela vhenevho vho lugaho na u vha tsireledza.

7, 8. Vhanna vha re na zwiṱhavhane zwa u vhulaya vho ita hani mushumo wavho, nahone ho vha na mvelelo dzifhio?

7 Zwino vhanna vha rathi vha re na zwiṱhavhane zwa u vhulaya vho vha vha tshi tea u ita hani mushumo wavho? Hesekiele o pfa Yehova a tshi vha vhudza uri: Tevhelani munna o faraho inki na tsha u ṅwala, ni vhulaye muṅwe na muṅwe nga nnḓa ha vho swaiwaho kha phanḓa. Yehova o ri: “Ni fanela u thoma nḓuni yanga khethwa.” (Hesek. 9:6) Vhenevho vhanna vho vha vha tshi fanela u thoma mushumo wavho Yerusalema, thembeleni ye ya vha i si tsha vha khethwa kha Yehova. Ho vha hu tshi tea u thoma ha vhulawa “vhahulwane vha re phanḓa ha nnḓu,” vhane vha vha vhahulwane vha 70 vha nnḓu ya Isiraele vhe vha vha vha tshi khou ṋekedza zwioro kha midzimu ya mazwifhi thembeleni.—Hesek. 8:11, 12; 9:6.

8 Ho itea mini nga murahu ha zwenezwo? Musi Hesekiele a tshee o sedza na u thetshelesa, ha ḓa munna o faraho inki na tsha u ṅwala a amba na Yehova a ri: “Ndo ita zwe wa mmbudza.” (Hesek. 9:11) Ri nga ḓivhudzisa uri: ‘Ho itea mini kha vhadzulapo vha Yerusalema? Naa hu na vhathu vha fhulufhedzeaho vhe vha ponyoka musi hu tshi fheliswa muḓi wa Yerusalema?’

Zwi Re Kha Bono Zwo Itea Hani Misini Ya Hesekiele?

9, 10. Ndi vhafhio vhaṅwe vha fhulufhedzeaho vhe vha ponyoka musi Yerusalema hu tshi fheliswa, nahone ri nga ri mini nga havho?

9 Vhalani 2 Koronika 36:17-20. Zwe zwa porofitiwa nga Hesekiele zwo itea nga 607 B.C.E., musi mmbi ya Babele i tshi fhelisa muḓi wa Yerusalema na thembele yawo. U fana na “tshinwelo . . . tshanḓani tsha Yehova,” Yehova o shumisa Vhababele u itela u pfisa vhuṱungu vhathu vha Yerusalema vha sa fhulufhedzei. (Yer. 51:7) Naa ho vhulawa vhathu vhoṱhe? Hai. Kha bono ḽa Hesekiele, ho dzula ho ambiwa uri vhaṅwe vho vha vha sa ḓo vhulawa nga Vhababele.—Gen. 18:22-33; 2 Pet. 2:9.

10 Ho ponyoka vhathu vho vhalaho vha fhulufhedzeaho u katela na Vharekhaba, Ebede-meleke wa Muetopia, muporofita Yeremia na muṅwaleli wawe Baruki. (Yer. 35:1-19; 39:15-18; 45:1-5) U ya nga zwi re kha bono ḽa Hesekiele, ri nga amba uri vho ponyokaho vho vha vha tshi khou “lila na u gomela nga nṱhani ha zwithu zwoṱhe zwi nengisaho” zwe zwa vha zwi tshi khou itwa Yerusalema. (Hesek. 9:4) Zwi tou pfala uri musi muḓi wa Yerusalema u sa athu fheliswa, vhenevho vhathu vho sumbedza nga mbilu yoṱhe uri vha vhenga vhuvhi na uri vho ḓikumedza kha vhurabeli ho kunaho. Zwenezwo zwo ita uri vha si fheliswe.

11. Vhanna vha rathi vho faraho zwiṱhavhane zwa u vhulaya na munna o faraho tshishumiswa tsha muṅwaleli tshine tsha fara inki na tsha u ṅwala vha imela mini?

11 Naa vhenevho vhathu vha fhulufhedzeaho vho swaiwa zwa vhukuma u itela uri vha tshidzwe? Bivhili a i ambi uri Hesekiele, muṅwe muporofita kana muṅwe muthu o tshimbila muḓini wa Yerusalema a tshi swaya vhathu vha fhulufhedzeaho kha phanḓa. Nga zwenezwo, zwi khagala uri bono ḽa Hesekiele ḽi dzumbulula zwe zwa vha zwi tshi khou itea ṱadulu zwine vhathu vha si kone u zwi vhona. Munna o faraho tshishumiswa tsha muṅwaleli tshine tsha fara inki na tsha u ṅwala na vhanna vha rathi vho faraho zwiṱhavhane zwa u vhulaya, vha imela vharuṅwa vha fhulufhedzeaho vhane vha dzula vho lugela u ita zwine Mudzimu a zwi funa. (Ps. 103:20, 21) A zwi timatimisi uri Yehova o shumisa vharuṅwa vhawe u livhisa musi hu tshi fheliswa vhathu vha sa fhulufhedzei vha muḓi wa Yerusalema. Musi vharuṅwa vha tshi swaya lwa pfanyisedzo phanḓa dza vhathu vha fhulufhedzeaho, vho vha vha tshi khou ita vhungoho ha uri hu si fheliswe vhathu vhoṱhe.

Bono Ḽa Hesekiele Ḽi Ri Kwama Hani Ṋamusi?

12, 13. (a) Ndi ngani Yehova o tevhulela mbiti dzawe Yerusalema, nahone ndi ngani ri tshi nga lavhelela uri u ḓo ita zwi fanaho na ṋamusi? (b) Naa muḓi wa Yerusalema u sa fhulufhedzei u fanyisela Vhurereli ha Mazwifhi? Ṱalutshedzani. (Sedzani bogisi “Naa Muḓi Wa Yerusalema U Fanyisela Vhurereli Ha Mazwifhi?”)

12 Hu si kale ri ḓo vhona khaṱhulo ya Mudzimu i sa athu u vhuya ya vhonwa. Hu ḓo vha na “maṱungu mahulu a sa athu u vhuya a vha hone u bva tshee shango ḽa sikwa u swika zwino, ha tsha ḓo dovha a vha hone.” (Mat. 24:21) Musi ro lindela tshenetsho tshiitea tshihulwane, ri nga ḓivhudzisa mbudziso dza ndeme dzi tevhelaho: Naa vhufhelo vhu ḓo fhelisa vhathu vhoṱhe kana hu ḓo vha na vhane vha ḓo ponyoka? Naa vhagwadameli vha Yehova vho kunaho vha ḓo swaiwa nga iṅwe nḓila uri vha ponyoke? Naa zwe zwa porofitiwa kha bono ḽa Hesekiele ḽa munna o faraho inki na tsha u ṅwala, zwi khou itea misini yashu? Phindulo ya dzenedzo mbudziso tharu ndi ee. Ndi ngani ri tshi ralo? U itela u wana phindulo, kha ri dovhe ri ambe nga bono ḽa Hesekiele.

13 Naa ni a zwi humbula uri ndi ngani Yehova o tevhulela mbiti dzawe muḓini wa Yerusalema? Dovhani ni vhale Hesekiele 9: 8, 9. (Vhalani.) Musi Hesekiele o tshuwa, a tshi humbula uri hu nga fheliswa “masalela oṱhe a Isiraele,” Yehova o mu vhudza zwiitisi zwiṋa zwe zwa ita uri a haṱule vhenevho vhathu. Tsha u thoma, “vhukhakhi” ha lwonolwo lushaka ho vha vhu “vhuhulu vhukuma.” * Tsha vhuvhili, shango ḽa Yuda ḽo vha “ḽo ḓala nga malofha o shululwaho.” Tsha vhuraru, Yerusalema hune ha vha musanda wa muvhuso wa Yuda, wo vha “wo ḓala nga vhutshinyi.” Tsha vhuṋa, vhathu vho ḓifhura nga murunzi wa ningo, vha humbula uri Yehova “ha vhoni” u ḓifara havho luvhi na mishumo yavho mivhi. Naa zwenezwi a zwi fani na zwine zwa khou itea ṋamusi kha ḽino shango ḽo ḓalaho vhathu vhane vha ḓifara luvhi, vhane vha ita zwa vhuvemu, zwa tshanḓanguvhoni na vha si na lutendo? Samusi Yehova a sa “shanduki,” zwe zwa mu sinyusa tshifhingani tsha Hesekiele, zwi a mu sinyusa na ṋamusi. (Yak. 1:17; Maḽ. 3:6) Nga zwenezwo, ri fanela u lavhelela uri vhanna vha rathi vha re na zwiṱhavhane zwa u vhulaya na munna o faraho inki na tsha u ṅwala, vha na mushumo une vha ḓo u ita misini yashu!

Vhanna vha rathi vho faraho zwiṱhavhane zwa u vhulaya vha ḓo ita mushumo wavho hu si kale (Sedzani dziphara 12, 13)

14, 15. Ndi tsumbo dzifhio dzi sumbedzaho uri Yehova u thoma a tsivhudza vhathu a sa athu u ḓisa vhufhelo?

14 Zwe zwa porofitiwa kha bono zwi khou itea hani misini yashu? Arali ra humbulisisa nga ha nḓila ye zwe zwa porofitiwa kha bono zwa itea ngayo tshifhingani tsho fhiraho, ri ḓo kona u ḓivha zwine ra nga zwi lavhelela zwino na tshifhingani tshi ḓaho. Ṱhogomelani zwiṅwe zwithu zwe ra zwi vhona kana zwine ra ḓo zwi vhona musi hu tshi itea zwe zwa porofitiwa nga Hesekiele.

15 Yehova u tsivhudza vhathu a sa athu u vha fhelisa. Samusi ro zwi guda kha Ndima 11 ya ino bugu, Yehova o vhea Hesekiele uri a vhe “mulindi wa vha nnḓu ya Isiraele.” (Hesek. 3:17-19) U thoma nga 613 B.C.E., Hesekiele o tsivhudza Vhaisiraele uri vhufhelo vhu tsini. Na vhaṅwe vhaporofita vha ngaho Yesaya na Yeremia, vho tsivhudza vhathu nga ha khombo ye ya vha i tshi ḓo ḓela muḓi wa Yerusalema. (Yes. 39:6, 7; Yer. 25:8, 9, 11) Misini yashu, Yehova u shumisa Kristo ane a shumisa tshigwada tshiṱuku tsha vho ḓodzwaho uri vha ṱhogomele vhagwadameli vha Yehova, vhane vha vha vha nnḓu yawe. Vhenevho vhaḓodzwa vha dovha vha tsivhudza vhaṅwe nga ha maṱungu mahulu a re tsini-tsini.—Mat. 24:45.

16. Samusi ri vhathu vha Yehova, naa ri a swaya vhane vha ḓo ponyoka? Ṱalutshedzani.

16 Vhathu vha Yehova a vha swayi vhane vha ḓo ponyoka. Ri songo hangwa uri Hesekiele ho ngo vhudzwa uri a tshimbile a tshi swaya vhathu vha muḓi wa Yerusalema vhane vha ḓo ponyoka. Nga hu fanaho ṋamusi, vhathu vha Yehova a vha ngo vhudzwa uri vha swaye vhane vha ḓo ponyoka. Fhedzi ro vhudzwa uri ri huwelele samusi ri vha nnḓu ya Kristo ya pfanyisedzo. Ri sumbedza uri ri dzhiela nṱha mushumo we ra ṋewa wone, nga u vhudza vhaṅwe mafhungo maḓifha nga u fhisea na u vha tsivhudza uri ḽino shango ḽivhi ḽi tsinisa na u fheliswa. (Mat. 24:14; 28:18-20) Musi ri tshi ita zwenezwo, ri vha ri tshi khou shela mulenzhe kha u thusa vhathu vha mbilu dzavhuḓi uri vha ṱanganele kha vhurabeli ho kunaho.—1 Tim. 4:16.

17. Vhathu vha tea u ita mini zwino uri vha kone u swaiwa tshifhingani tshi ḓaho?

17 U itela uri vhathu vha ponyoke vhufhelo, vha fanela u sumbedza zwino uri vha na lutendo. Samusi ro zwi vhona mathomoni a yeneyi ndima, vhe vha ponyoka musi muḓi wa Yerusalema u tshi fheliswa nga 607 B.C.E. vho zwi sumbedza hu tshee nga phanḓa uri vha vhenga vhuvhi zwi tshi bva mbiluni na uri vho ḓikumedza kha vhurabeli ho kunaho. Zwi fana na ṋamusi. Vhathu vha fanela u zwi sumbedza vhufhelo vhu sa athu u ḓa uri vha khou “lila na u gomela,” u sumbedza uri vha khou pfa vhuṱungu nga nṱhani ha vhuvhi ha ḽino shango ḽivhi. Nṱhani ha u dzumba nḓila ine vha ḓipfa ngayo, vha fanela u sumbedza uri vho ḓikumedza kha vhurabeli ho kunaho nga zwine vha zwi amba na zwine vha zwi ita. Vha nga zwi itisa hani? Vha tea u thetshelesa musi hu tshi huwelelwa khavho, vha bvele phanḓa vha tshi ambara vhumuthu vhu fanaho na ha Kristo. Vha tea u sumbedza uri vho ḓiṋekedzela kha Yehova nga u lovhedzwa na u tikedza vharathu vha Kristo nga u fhulufhedzea. (Hesek. 9:4; Mat. 25:34-40; Vhaef. 4:22-24; 1 Pet. 3:21) Vhane vha ḓo swaiwa uri vha ponyoke, ndi vhane vha dzhia honoho vhukando zwino, vha vha vhe kha vhurabeli ho kunaho musi maṱungu mahulu a tshi thoma.

18. (a) Yesu Kristo u ḓo swaya hani vha faneleaho, nahone lini? (b) Naa vhaḓodzwa vha fhulufhedzeaho vha tea u swaiwa? Ṱalutshedzani.

18 Yesu ndi ene ane a ḓo swaya vha faneleaho. Misini ya Hesekiele, vharuṅwa vho shela mulenzhe kha u swaya vhathu vha fhulufhedzeaho uri vha ponyoke. Misini yashu, munna o faraho inki na tsha u ṅwala u imela Yesu Kristo musi a tshi “ḓa e kha vhugala” sa Muhaṱuli wa tshaka dzoṱhe. (Mat. 25:31-33) Yesu u ḓo ḓa nga maṱungu mahulu musi vhurereli ha mazwifhi ho no fheliswa. * Nga tshenetsho tshifhinga, musi Haramagedo i tsini-tsini na u thoma, Yesu u ḓo haṱula vhathu sa nngu kana mbudzi. Vha “gogo ḽihulu” vha ḓo haṱulwa kana u swaiwa sa nngu, zwine zwa sumbedza uri “vha ḓo wana vhutshilo vhu sa fheli.” (Nzumb. 7:9-14; Mat. 25:34-40, 46) Hu pfi mini nga vhaḓodzwa vha fhulufhedzeaho? A zwi ṱoḓei uri vha swaiwe uri vha ponyoke nndwa ya Haramagedo. Fhedzi vha ḓo swaiwa lwa u fhedza musi vha sa athu u lovha kana maṱungu mahulu a sa athu u thoma. Vhaḓodzwa vhane vha ḓo vha vha tshee kha ḽifhasi vha ḓo iswa ṱaḓulu musi nndwa ya Haramagedo i sa athu u thoma.—Nzumb. 7:1-3.

19. Yesu u ḓo vha e na vhafhio musi a tshi fhelisa ḽino shango? (Sedzani bogisi “U Lila Na U Gomela, U Swaya, U Vhulaya, Zwi Ḓo Itea Lini Nahone Hani?”)

19 Yesu Kristo ane a vha Khosi i re ṱaḓulu u ḓo haṱula ḽino shango e na mavhuthu awe a ṱaḓulu. Kha bono ḽa Hesekiele, vhanna vha rathi vha re na zwiṱhavhane zwa u vhulaya vho thoma vha lindela munna o ambaraho ḽinene a tshi fhedza u swaya, vha kona u fhelisa muḓi wa Yerusalema. (Hesek. 9:4-7) Nga hu fanaho, Yesu u ḓo thoma a haṱula vhathu vha tshaka dzoṱhe na u swaya nngu dzine dza ḓo ponyoka. Nga murahu, ḽino shango ḽivhi ḽi ḓo fheliswa. Nga nndwa ya Haramagedo, Yesu u ḓo ranga phanḓa mmbi ya ṱaḓulu ine ya katela vharuṅwa vhakhethwa na vhoṱhe vha 144 000 vhane a ḓo vhusa navho. Vha ḓo lwa na ḽino shango ḽivhi, vha ḽi fhelisa tshoṱhe, vha tshidza vhagwadameli vha Yehova uri vha dzule shangoni ḽiswa.—Nzumb. 16:14-16; 19:11-21.

20. Ro guda mini kha bono ḽa Hesekiele ḽa munna o faraho tshishumiswa tsha muṅwaleli tshine tsha fara inki na tsha u ṅwala?

20 Ri livhuwa lungafhani uri ri khou guda zwithu zwine zwa ri khwaṱhisa kha bono ḽa Hesekiele ḽa munna o faraho tshishumiswa tsha muṅwaleli tshine tsha fara inki na tsha u ṅwala! Ri na vhungoho ha uri Yehova ha nga fhelisi vhavhuya musi a tshi a tshi fhelisa vhavhi. (Ps. 97:10) Ri a ḓivha zwine ra tea u zwi ita uri ri swaiwe u itela uri ri kone u ponyoka tshifhingani tshi ḓaho. Sa vhashumeli vha Yehova, ro ḓiimisela u shela mulenzhe kha u ḓivhadza mafhungo maḓifha nga hune ra nga kona ngaho na u tsivhudza vhane vha khou lila na u gomela nga nṱhani ha vhuvhi vhu re shangoni ḽa Saṱhane. Nga zwenezwo, ri nga vha na ndugelo ya u thusa vho “ḓiimiselaho u wana vhutshilo vhu sa fheli” uri vha ṱanganele na riṋe kha vhurabeli ho kunaho. Zwenezwo zwi ḓo ita uri vha kone u swaiwa uri vha ponyoke, vha tshile shangoni ḽiswa ḽa Mudzimu.—Mish. 13:48.

^ phar. 1 Kha Ndima 5 ya yeneyi bugu, ho haseledzwa nga ha bono ḽa Hesekiele ḽi ambaho nga ha zwithu zwi nengisaho zwe zwa vha zwi tshi khou itwa thembeleni.

^ phar. 13 U ya nga iṅwe bugu, ipfi ḽine ḽa ri “vhukhakhi,” nga Tshihevheru ḽi nga ambela kha “u tshinya nga khole.” Iṅwe bugu i sumbedza uri ḽeneḽi ipfi “ḽi shumiswa kha vhurereli, kanzhi ḽi shumiselwa u sumbedza uri muthu u na mulandu wa u ḓifara luvhi kana ndi muvhi phanḓa ha Mudzimu.”

^ phar. 18 Zwi vhonala uri u fheliswa ha Babele Ḽihulu a zwi ambi uri hu ḓo fheliswa vhathu vhoṱhe vha re kha vhurereli ha mazwifhi. Nga tshenetsho tshifhinga, vhaṅwe vhafunzi vha nga ṱutshela vhurereli ha mazwifhi, vha amba uri a vho ngo vhuya vha vha tshipiḓa tshaho.—Sak. 13:3-6.