Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

LUFUNJISHO 03

Nanchi Mwaketekela Byaamba Baibolo Nyi?

Nanchi Mwaketekela Byaamba Baibolo Nyi?

Baibolo waamba pa milaye yavula bingi kabiji witubuula ne mwakubila bintu. Ne anweba mukeba bingi kuyuka byaamba Baibolo, bino kampe kechi mukebatu kutwezhamo mutwe ne. Nanchi mwafwainwa kuketekela milaye ne lujimuno luji mu uno buku wa kala nyi? Abya kine mwafwainwa kuswa byaamba Baibolo pa kwikala bwikalo bwawama luno ne kulutwe nyi? Bantu bavula baswa kino. Tubena kukeba anweba bene mwimwene bino bishinka.

1. Nanchi Baibolo waamba bintu bya kine nyi?

Mu Baibolo muji “byambo bya bukine.” (Musapwishi 12:10) Kabiji waamba pa bintu byapichilemo bantu. (Tangai Luka 1:3; 3:1, 2.) Bashayuka ne bafunda bya kupoyapoya baswa kuba’mba bintu byo banemba mu Baibolo nabiji bintu byamwekele kala, moba amwekejilepo bintu, bantu bo baambapo mu Baibolo ne mapunzha bya kine.

2. Nanchi Baibolo wafwainwa kwitukwasha nangwa kya kuba wa kala nyi?

Baibolo waambijile jimo bintu byavula byabujile ne kuyukanyikwa kimye kyo bamunembelenga. Bimye bimo Baibolo waamba pa ntanda ne jiulu. Bantu bavula kechi baswile byaambile Baibolo pa byamba ba sayansi ne. Pano bino, bakeba bya kukebakeba ba mu ano moba baswa kuba’mba byaamba Baibolo bya kine. Mambo Baibolo “kimye kyonse yaketekelwa, pa kino kimye ne myaka ne myaka.”Salamo 111:8.

3. Mambo ka o twafwainwa kuketekela byaamba Baibolo pa bintu bikamweka kulutwe?

Mu Baibolo muji bungauzhi a bwaambijile jimo “bintu bikyangye kumweka.” (Isaya 46:10) Baibolo waambijile jimo bintu byavula bikamweka kulutwe. Kabiji waambijile jimo bintu bibena kumweka mu ntanda lelo jino. Mu uno mutwe, tusakwisamba pa bungauzhi bwa mu Baibolo. Byaambijile jimo Baibolo kala bibena kufika.

FUNJILAIPO BIKWABO

Imwenai anweba bene bibena kwamba bashayuka ba sayansi byo byakwatankana na byaamba Baibolo. Kabiji kebelaipo ne bishinka bikwabo pa bungauzhi bwa mu Baibolo bo mwatemwa.

4. Byamba bashayuka ba sayansi byaswañana na byaamba Baibolo

Kala bantu bavula bayukile’mba ntanda beikajika pa kintu kimo. Tambai VIDYO.

Monai byambo byanembelwe kala mu buku wa Yoba myaka 3,500 yapitapo. Tangai Yoba 26:7, ne kwisamba buno bwipuzho:

  • Mambo ka ñambilo ya kuba’mba ntanda beikobeka “pa lwele” o ilengela bantu kukumya?

Byo papichile myaka 200, bantu po po bayukile bilengeka mvula. Pano akimonai byaambijile jimo Baibolo pa myaka 3,500 yapitapo. Tangai Yoba 36:27, 28, ne kwisamba ano mepuzho:

  • Jishinda jaamba Baibolo pa bilengwa mvula jimulengela kulangulukapo’mba ka pa Baibolo?

  • Nanchi binembelo byo mwatanga bimutundaika kuswa byaamba Baibolo nyi?

5. Baibolo waambijile jimo pa bintu byanema bikamweka

Tangai Isaya 44:27–45:2, ne kwisamba buno bwipuzho:

  • Ñanyi bintu byaambijile jimo Baibolo saka kwashala myaka 200 konauna muzhi wa Babilona?

Bishinka byavula bimwesha’mba mfumu Kilusa wa bena Pelisha ne bashilikale banji bashinjile muzhi wa Babilona myaka 540 Yesu saka akyangye ne kusemwa. Byo baubile pa kushinda uno muzhi, basendwile mema a mu mukola azhikijilanga muzhi. Byo bafikile mu uno muzhi batwelejile ku bibelo bya muzhi byashajiletu kyashi. Bashilikale bashinjile muzhi wa Babilona kwa kubula kulwa nkondo. Lelo jino, kukila pa myaka 2,500 yapitapo, muzhi wa Babilona washalatu masala. Pano monai byaambijile jimo Baibolo.

Tangai Isaya 13:19, 20, ne kwisamba buno bwipuzho:

  • Nga buno bungauzhi bwafikile byepi?

Mpunzha ya Babilona yashalatu ke masala mu muzhi wa Iraq

6. Baibolo waambijile jimo bintu bibena kumweka ano moba

Baibolo witubuula’mba tubena kwikala “mu moba a kupelako.” (2 Timoti 3:1) Akimonai byaambijile jimo Baibolo pa ano moba a kupelako:

Tangai Mateo 24:6, 7, ne kwisamba buno bwipuzho:

  • Ñanyi bintu Baibolo byo aambijile jimo amba bikamwekanga mu moba a kupelako?

Tangai 2 Timoti 3:1-5, ne kwisamba ano mepuzho:

  • Ñanyi byubilo biji na bantu mu ano moba a kupelako byaambijilepo jimo Baibolo?

  • Ñanyi byubilo biji mu kinembelo kyo twatanga byo mubena kumona mu bantu mu ano moba?

BANTU BAMO BAMBA’MBA: “Baibolo ke buku mwayula mashimikila a kala a kusombatu.”

  • Nga anweba, ñanyi kintu kimulengela kushiinwa’mba byaamba Baibolo bya kine?

ÑANYI BISHINKA BYO MWAFUNDA?

Bintu byamwekele kala ne byamba ba sayansi ne bungauzhi bubena kufika, bimwesha’mba twafwainwa kuketekela byaamba Baibolo.

Mepuzho a kupitulukamo

  • Nanchi Baibolo waamba bintu bya kine nyi, inyi waamba bya bubela?

  • Ñanyi bintu bimo byamba ba sayansi byakwatankana na Baibolo?

  • Abya mwaswa’mba Baibolo wambila jimo bintu bikamweka kulutwe nyi? Ñanyi bintu bimulengela kuswa nangwa kukana?

Ubai bino

KEBAI BISHINKA BIKWABO

Nanchi mu Baibolo mujipo po balubankanya kunemba nyi?

“Nanchi Byamba ba Sayansi ne Baibolo Wibyambapo Nyi?” (Kibaaba kiji pa jw.org)

Ñanyi bintu byamwesha’mba tuji “mu moba a kupelako”?

“Bungauzhi bwa mu Baibolo 6 bo Mwamona Bubena Kufika” (Kyamba kya Usopa, July 1, 2011)

Fundai pa bungauzhi bwa mu Baibolo bwafikile bwaamba pa bufumu bwa Bangiliki.

Bungauzhi bwa mu Baibolo” Bwitukosesha  (5:22)

Monai bungauzhi bwa mu Baibolo byo bwakwashishe muntu umo kuswa byaamba Baibolo.

“Naitabijile’mba Lesa Ufwako” (Kyamba kya Usopa Na. 5 2017)

a Bungauzhi bulumbulula byambo byafuma kwi Lesa byaamba pa bintu bikamweka kulutwe.