ISAMBILILO 03
Kani Mungacetekela Ifi Baibolo Ilabila?
Baibolo ili ne milayi iyakuti ubwingi ne kufunda ukuweme makosa. Cipale mulafwaisha ukwishiba ifi isambisha, nangaba’ti shimbi impindi mulakanika kani ifilembelwemo fya cine. Kani mungacetekela imilayi ne kufunda ifilembelwe mwi buuku lyakube’fi ilyalembelwe akale makosa? Kani mungacetekela ifi Baibolo ilabila pa kulitemwesha amekalilo aweme pali bubuno bukumo na kuntangiile? Abantu abakuti ubwingi efi balanguluka. Popele, boneni na mwebo kani mungacetekela ifi Baibolo ilabila.
1. Kani Baibolo libuuku lya bucine neli lya fishimiko?
Baibolo ilalabila ati muli yo mulilembelwe “amashiwi a bucine.” (Uwakutulisha 12:10) Ilalabila pa fintu ifya cine ifyacitikile ne bantu bacinenene. (Pendeni Luku 1:3; 3:1, 2.) Abalemba amalyashi aakale ne basambilila ku fyakushikaala balisangene ukweba’ti ifi Baibolo ilabila pa bantu, inshiku, imipunda, ne fintu ifyacitikile akale, fyacine.
2. Nindo tungalabilila ati ifi Baibolo ilabila fya cine?
Baibolo ilalabila pa fintu ifitafyaishibikilwepo ili yalukulembwa. Ku cakubwenako ilalabila na pa fya sayansi. Ifi Baibolo ilabila pali fifi, tafyacetekelwepo ku bantu abengi pa mpindi ili yalukulembwa. Nangabe’fyo, abasambilile sayansi balisumine ukweba’ti ifi Baibolo ilabila fya cine. Muli bucine, ifi Baibolo ilabila fya cine “ukufuma na ku mpindi ya kutanga.”—Amasamo 119:160.
3. Nindo twelelwe ukucetekela ifi Baibolo ilabila pa fikacitika kuntangiile?
Mu Baibolo muli ukushimika a ukulabila pa fintu “ifyo ifitafingacitwa.” (Yisaya 46:10) Yalibuulishishe bwino ifi ifintu fyali ne kucitika imyaka iingi ili tafingacitwa. Yalibuulishishe ifyakuti ubwingi ukulosha kuli fyefyo ifintu fili mu calo pali bubuno bukumo. Muli lilino isambililo, twakusalalako ukushimika ukusangwa mu Baibolo. Ukukonshiwa kwa kuku ukushimika kulasangalasha makosa!
SAMBILILENI IFINGI
Boneni ifi sayansi buno bukumo isuminanshanya na fyefyo Baibolo yalabiile. Eli, boneni na fyefyo ukushimika kumbi ukulembelwe mu Baibolo kulukukonshiwa.
4. Ifi sayansi isuminanshanya na Baibolo
Akale abantu baalicetekele ati icalo pali apa cikele. Tambeni VIDYO.
Boneni ifyalembelwe mwi buuku lyakwe Jobo imyaka 3,500 iipitilepo. Pendeni Jobo 26:7, eli ne kwambaala icakwipushe’ci:
-
Nindo amashiwi akweba’ti icalo ‘cilikobekelwe apa lukoso’ akankamanikila abantu?
Abasambilile sayansi baalishibile lukoso ificitika ku menda muli ba 1800. Alatango’kuya mwiulu koti ni kamfwa, eli ne kuloka imindondo pa calo ca panshi. Pano, boneni ifi Baibolo yalabiile imyaka cipale 3,500 iipitilepo. Pendeni Jobo 36:27, 28, eli ne kwambaala ifyakwipushe’fi:
-
Nindo ifi Baibolo ilabila pa ficitika ku menda fingamukankamikileni?
-
Kani ili ilembo mwapenda lyakosha shani ubucetelo bwenu muli fyefyo Baibolo ilabila?
5. Ifintu ificindeme ifi Baibolo yashimikile
Pendeni Yisaya 44:27–45:2, eli ne kwambaala icakwipushe’ci:
-
Findo ifi Baibolo yashimikile pa mushi wa Babiloni ili kwashele imyaka 200 ukweba’ti onalwe?
Ilyashi lya kale lilabuulishisha ati Koleshe, Imfumu ya Pasai ne bashilikani bakwe balyonawile umushi wa Babiloni mu 539 B.C.E. b Baalitulile umufolo ne kupasusha amenda aali mu nika iyashingulukilo’mushi. Imilyango ya kwingila mu mushi nayo yalishele lukoso iisukile. Popele, abashilikani baalingiile ne konaala umushi wa Babiloni ukwakubulo’kulwa. Ukufika na ino mpindi, apapitile imyaka ukucila pali 2,500, umupunda apali umushi wa Babiloni ulishele lukoso masala. Boneni ifi Baibolo yashimikile.
Pendeni Yisaya 13:19, 20, eli ne kwambaala icakwipushe’ci:
-
Kani ifyacitikile ku mushi wa Babiloni fyalikonseshe shani uku ukushimika?
Amasala a Babiloni mu calo ici beta buno bukumo ati Iraq
6. Baibolo yalishimikile pa filukucitika buno bukumo
Baibolo ilalabila ati tulukwikala “pa nshiku sha kupelako.” (2 Timote 3:1) Boneni ifi Baibolo yalabiile ati e fikalukucitika pa nshiku sha kupelako.
Pendeni Matayo 24:6, 7, eli ne kwambaala icakwipushe’ci:
-
Findo ifi Baibolo yalabiile ati efikalukucitika pa nshiku sha kupelako?
Pendeni 2 Timote 3:1-5, eli ne kwambaala ifyakwipushe’fi:
-
Kani Baibolo ilalabila ati abantu bakalukuli shani pa nshiku sha kupelako?
-
Pali yiyi imibelo, ni isa mubwenepo abantu balangisha?
BAMBI BALALABILA ATI: “Mu Baibolo muli lukoso ifishimiko.”
-
Findo filengeshe mwebo ukusumina’ti tungacetekela ifi Baibolo ilabila?
IFI MWASAMBILILA
Ilyashi lya kale, sayansi eli ne kushimika fyonse lukoso filalangisha ukweba’ti mungacetekela ifi Baibolo ilabila.
Kani Munganuka?
-
Kani Baibolo libuuku lya bucine neli lya fishimiko?
-
Kani ni muli findo umu sayansi isuminanshanya na Baibolo?
-
Kani mulukulanguluka ati Baibolo ilabuulishisha ifikacitika kuntangiile? Nindo mwalabilile’fyo?
ISHIBILENIPO NA FIMBI
Kani kuliko ifi Baibolo ilabila ifipuseneko na fyefyo abasambilile sayansi basangene?
“Kani Sayansi Ilasuminanshanya na Fyefyo Baibolo Ilabila?” (Ilyashi lya pa jw.org)
Kani findo ifi Baibolo yalabiile ifilukucitika “pa nshiku sha kupelako”?
“Ukushimika 6 Ukulembelwe mu Baibolo Ukulukukonshiwa” (Akatambo ka Wakulama, May 1, 2011)
Boneni ukukonshiwa kwa fyefyo Baibolo yashimikile pa Bufumu bwa BaGiliki (abaEla).
Boneni ifi ukushimika ukwa mu Baibolo kwaalwile ifi umwalalume umbi alukulanguluka.
“Nalukubona Koti BaLesa Takupo” (Akatambo ka Wakulama Na. 5 2017)
Cipale Mungapendako Nafifi:
IFYAKWIPUSHA IFIPUSHIWA MAKOSA
Kani Isambililo lya Baibolo Cindo?
Boneni ifyasuko pa lwe sambililo lya Baibolo ilya pa lukoso.
