SETŠHUTO 03
Mara Nje Bhayibele ya Resa?
Di tlele dilo tso Bhayibele yi di tshepisang fote yi yeletsa ga tsa go tlala. O ka kraya le wene o kwa o nabela go tšiba gore anthe yi tšhutisa ying, mara o sa nape o nyaka go kena ka hlogo. Puku yowa ke ya botala, mara nje tso yi di tshepisang le tso yi re yeletsang ga tsona ke nnete? Mo Bhayibele yi re lephelo lago le ka natefa gana byalo fote le sa nyoko natefa le ku mahlong, nje o ka yi tshepa? Dimiliyoni tsa batho di ya yi tshepa taba yone. Tla re bone, aritši kela le wene o ka yi tshepa.
1. Tso Bhayibele yi di bolabolang, nje ke nnete kela di fo re ‘tlo’?
Bhayibele yona beng mo yi tipolabola yi re yi tshwere “mantsu ya go korola ya nnete.” (Mmolabodi 12:10) Yi bolabola ka dilo tso di yyeng dya makega tsa mannete fote di makega ga batho ba mannete. (Bala Luka 1:3; 3:1, 2.) Ba go tlala ba go tšiba dilo tsa botala le bo ba go yepolla dilo tsa botala le bona ba hlayye gore Bhayibele ya resa mo yi bolabola ka matšatši, batho, dipoleke le dilo tso di makegiyeng.
2. Ke ntaba re re tso Bhayibele yi di hlayang a dya šiya ke nako?
Bhayibele yi šupetsiye gatleletlele gore ya di kgona go hlaya dilo di soko makega gore go nyoko makega ying ku mahlong. Mo re beyisa, ya bolabola le ka ditaba tsa sayense. Ga ditaba tsa mohlobo wonone, batho ba go tlala ke mo ba yi sola, ba re a yi bolabole nnete. Mara lekgono ba tso tsa sayense baa dumela gore tso Bhayibele yi di bolabolang ke nnete. Yi “dula yi tshepega, gana byalo le go ya go yye.”—Pisalema 111:8.
3. Di nyaka re tshepe tso Bhayibele yi reng di nyoko makega ku mahlong, ke ntaba?
Bhayibele yi bolabola ka diporofeto a tsa “dilo tsa gore a di soko makega.” (Jesaya 46:10) Tso yi re botsang ka tsona gore di makegiye, ke mo go le botala ka matla yi hlayye gore di nyoko makega. Le tso re di bonang di makega lekgono yi bolabodiye ka tsona botala, fote a ya pumutsa le ka gonyana. Ga setšhuto sowa, re nyoko lebelela diporofeto tse dingwana tsa Bhayibele. Ka mokgo di korolang dya makatsa!
KENELELA
Lebelela ka mokgo sayense ya lekgono yi yemang le Bhayibele, ke mokane o nyakolle diporofeto tse dingwana tsa go makatsa tsa Bhayibele.
4. Sayense yi yema le Bhayibele
Ku botala, batho ba go tlala ke mo ba tshepa gore lefase le thegeletsiye ke se sengwana. Kgana VIDIYO.
Lebelela tso di leng ga puku ya Jobo tsa gore di na le gana hala ga 3 500 ya mengwaga di ngwadiwwe. Bala Jobo 26:7, ke mokane le petapete ka putsiso yowa:
-
Ke ntaba mantsu yawa ya gore lefase a la “thegeletsa ke selo” ma makatsa?
Taba ya modukulugo wa meetši ya lefase yi thomme go kwisisega gabutši ka mengwaga ya bo-1800. Mara lebelela tso Bhayibele yi di hlayyeng diketekete tsa mengwaga ya go fela. Bala Jobo 36:27, 28, ke mokane le petapete ka diputsiso tsowa:
-
Hlatollo yowa ya gore meetši ma dukuluga byang yi lula ka matla, mara ke ntaba yi re šiya re yahlamme?
-
Mo o fetsa go bala mangwalo yawa, nje o kwa ma maka gore o nape o yi tshepa ka matla Bhayibele?
5. Bhayibele yi bolabodiye ka dilo tse dikgolo di soko makega
Bala Jesaya 44:27–45:2, ke mokane le petapete ka putsiso yowa:
-
Ke dilo difeng tso di hlayyeng ke Bhayibele 200 ya mengwaga Bhabhilona yi soko bane yi psyitlanyiwa?
Dilo tsa botala di šupetsa gore Kgoši ya Peresiya yo ba reng ke Sayirasi le masole yage, ba yye ba hlula mutši wa Bhabhilona ka 539 B.C.E. b Ba yye ba psyisa noka yo ne yi pasopa mutši wone. Mo šele ba kenne ka mutšing wone wa gore digheyiti ne ba di šiyye di bulegiye, ba yye ba wo hlula lula. Go šele go fitiye 2 500 ya mengwaga taba yone yi makegiye, mara le lekgono lowa Bhabhilona go sa na go le mašuping. Lebelela tso Bhayibele yi di hlayyeng di soko makega.
Bala Jesaya 13:19, 20, ke mokane le petapete ka putsiso yowa:
-
Tso di makegiyeng ka Bhabhilona di napa di šihlela ka mokgo mang gore tso di hlayyeng ke seporofeto sowa di makegiye?
Mašupi ya Bhabhilona, lekgono re go tšiba go le Iraq
6. Bhayibele yi hlayye botala gore dilo tso re di bonang lekgono di nyoko makega
Bhayibele yi re botsa gore re phela ga “dinako tsa mafelelo.” (2 Thimothi 3:1) Lebelela tso Bhayibele yi hlayyeng botala gore di nyoko makega ka dinako tso tsa rune.
Bala Matewu 24:6, 7, ke mokane le petapete ka putsiso yowa:
-
Ke difeng dilo tsa gore Bhayibele yi napiye yi thuletsa gore di nyoko makega ka dinako tsa mafelelo?
Bala 2 Thimothi 3:1-5, ke mokane le petapete ka diputsiso tsowa:
-
Mo Bhayibele yi bolabola ka batho ba dinako tso tsa mafelelo, yi yitseri go nyoko ba ba mohlobo mang?
-
Ayitsano wene o šele o ba bonne batho ba mohlobo wonone?
BATHO BA BANGWANA BA RE: “Bhayibele ke puku ya go fo tikela ku fote ke ya batho ba gore ba phidiye ku botala.”
-
Wene o bona nkare o maka king ka matlamatla gore o nape o di tshepa tsa gore Bhayibele yi bolabola nnete?
MONOPO
Dilo tsa botala, sayense le seporofeto, ka mokana ga tsona di šupetsa gore o ka yi tshepa Bhayibele.
Tigopotse
-
Tso Bhayibele yi di bolabolang, nje ke nnete kela di fo re ‘tlo’?
-
Ke ga ditaba tsa mohlobo mang ga gore sayense yi yema le Bhayibele?
-
Ayitsano o bona nkare Bhayibele ya hlaya gore go nyoko makega ying ku mahlong? Ke ntaba o reyane?
NYAKELA
Ga ditaba tsa go yelana le sayense, nje yi gona ya gore Bhayibele yi pumutsiye mo yi bolabola ka yona?
“Ayitsano Sayense yi Yema le Bhayibele?” (Hlogotaba ya gore yi nyarela ga wepsayete)
Ke dilo difeng tsa gore ka nnete di ya makega “dinako [tso] tsa mafelelo”?
“6 ya Diporofeto Tsa Bhayibele Tsa Gore di Makega o Kene o di Lebelele” (Sewokamelo sa May 1, 2011)
O ko kweng gore tso Bhayibele yi di porofitiyeng ka Mmušo wa Gerika di makegiye ka mokgo mang.
Lebelela ka mokgo diporofeto tsa Bhayibele di gelepiyeng morene mongwana gore a thomise go tseya Bhayibele ka mokgo mongwana.
a Mo re bolabola ka diporofeto, re ra le melayetsa ya go tšwa ga Modimo ya tso di nyoko makegang ku mahlong.
b B.C.E. yi yemela “Before the Common Era” ya gore yi rela mo Jeso a soko bane a tla ho lefaseng, ke mokane C.E. yi yemela “Common Era” ya gore yi rela nako ya go tlugisela mo a šele a segele lefaseng.
