JOKWA 32
Janea la Loba di mábotea janea!
Janea la Loba di botedi janea o mo̱ń o mbu 1914. O mu mbu me̱ne̱ pe̱ nde mińa misukan ma manea ma bato ba benama mi botedino̱. Ne̱ni di bino̱ nika e? Jombweye bedinge̱ ba Bibe̱l, mambo me o bolane̱ o wase na bedangwedi ba bato botea o mbu 1914.
1. Nje Bibe̱l e tano̱ e bīse̱ e?
Kalat’a Daniel e ta e bīse̱ ná Janea la Loba di me̱nde̱ nde botea janea o su la pambo a ponda ni belabe̱ ná “midiyo samba.” (Daniel 4:16, 17) Bebwea ba mimbu ombusa ponda, Yesu a bele̱ ni pambo a ponda ná “pond’a basibi,” a lee̱ pe̱ ná e si ta e mápo̱ o su lao. (Lukas 21:24) Ka nje te̱ di me̱nde̱no̱ je̱ne̱, mi midiyo samba mi po̱i nde o su lao o mbu 1914.
2. Njika mambo me o bolane̱ na bedangwedi be o je̱ne̱ne̱ botea o mbu 1914 e?
Bokwedi ba Yesu ba ta ba baise̱ mo̱ ná: “Nje e me̱nde̱ be̱ eyemban a bepo̱yedi bo̱ngo̱ na ya su la wase.” (Mateo 24:3) O jalabe̱ lao, Yesu a bīse̱ mambo jita ma me̱nde̱ bolane̱ ke̱ a mábotea janea o mo̱ń ka Kiṅ’a Janea la Loba. Oteten a ma mambo o be̱n bila, njai na soa la mińangadu. (Langa Mateo 24:7.) Bibe̱l e bīse̱ pe̱ ná bedangwedi ba bato o “mińa misukan” be me̱nde̱ bola ná longe̱ di be̱ “bobe.” (2 Timoteo 3:1-5) Man mambo na ben bedangwedi ba botedi nde je̱ne̱ne̱ tobotobo o mbu 1914.
3. Ońola nje mambo ma timbino̱ be̱ bobe jita botea ponda Janea la Loba di botedino̱ janea e?
Son a ponda ombusa Yesu timba Kiṅ’a Janea la Loba, anane̱ Satan na midī ma bobe o mo̱ń. Satan a dipedi. Bibe̱l e makwala ná a “ta ńimbabe̱le̱ o wase, ange̱l ao pe̱ yimbabe̱le̱ mwemba na mo̱.” (Bebīsedi 12:9, 10, 12) Satan e o malinga mande̱ne̱ ebanja a bi ná a me̱nde̱ ńamsabe̱. A mawana so̱ ndutu na take o wase ńe̱se̱. Nik’e mongwane̱ biso̱ o so̱ṅtane̱ ońola nje bete̱medi ba wase beno̱ bobe nika. Nde Janea la Loba di me̱nde̱ bo̱le̱ yi ndutu ye̱se̱.
ALA O NJIBA
E̱ne̱ ońola nje di bino̱ ná Janea la Loba di botedi nde janea o mbu 1914 na nje nika ńangame̱nno̱ tute̱le̱ biso̱ o bola.
4. Muso̱ngi ma ponda mu malane̱ o mbu 1914
Loba a boli Nebukadnesar kiṅ’a Babilon ńa kwaṅ, edinge̱ o ndo̱ti. Ni ndo̱ti na beteledi bena Daniel a bolino̱ ońol’ao ba malee̱ ná e ta nde ńombwea janea la Nebukadnesar name̱ne̱ pe̱ na Janea la Loba.—Langa Daniel 4:17. a
Langa Daniel 4:20-26, nde o bolane̱ ebambu ye owan o jalabe̱ myuedi mi mabupe̱:
-
(A) Nje Nebukadnesar e̱nno̱ o ndo̱t’ao e?—Ombwa myemba 20 na 21.
-
(B) Nje e po̱yedi bo bwele e?—Ombwa mwemba 23.
-
(C) Nje e ta yangame̱n bolane̱ o su la “midiyo samba” e?—Ombwa mwemba 26.
Mulatako mwena mwe oteten a bwele ba ndo̱ti na Janea la Loba
EDINGE̱ (Daniel 4:20-36)
Janea
(A) Bwele bonde̱ne̱
Janea di sumwabe̱
(B) “Ke̱ bo bwele,” ese̱le̱ ná “midiyo samba mi tombeye mo̱”
Janea di botedi pe̱te̱
(C) “Janea lo̱ngo̱ di me̱nde̱ pe̱te̱ timba wa o mā”
O belondisedi baboso ba y’edinge̱ . . .
-
(D) Bwele bo ta nde eyemban a nja e?—Ombwa mwemba 22.
-
(E) Ne̱ni janea di sumwabe̱no̱ mo̱ e?—Langa Daniel 4:29-33.
-
(F) Nje e po̱yedi Nebukadnesar o su la “midiyo samba” e?—Langa Daniel 4:34-36.
BELONDISEDI BABOSO
Janea
(D) Nebukadnesar, kiṅ’a Babilon
Janea di sumwabe̱
(E) Ombusa mbu 606 B.P.A., etum a mbu samba Nebukadnesar a mabo̱lo̱ne̱ so̱ṅtane̱ lao a titi pe̱ to̱ ná anea
Janea di botedi pe̱te̱
(F) Nebukadnesar a makusa pe̱te̱ so̱ṅtane̱ lao̱ na mo̱ a botea pe̱te̱ janea
O belondisedi be londe̱ beba ba y’edinge̱ . . .
-
(G) Bwele bo ta nde eyemban a nja e? —Langa 1 Myango 29:23.
-
(H) Njika ponda janea labu di po̱ino̱ o su e? Ne̱ni di bino̱ ná nate̱na ponda Yesu a tano̱ o wase ba si ta banea e?—Langa Lukas 21:24.
-
(I) Njika ponda na owe̱ni di janea di botedino̱ pe̱te̱ e?
BELONDISEDI BE LONDE̱ BEBA
Janea
(G) Kiṅ’a Israel yena i jai o kond’a janea ńa Loba
Janea di sumwabe̱
(H) Yerusalem e bulabe̱le̱, kiṅ’a Israel to̱ po̱ e s’anedi pe̱ o pambo a ponda ńa 2 520 la mbu
Janea di botedi pe̱te̱
(I) Yesu a mabotea janea o mo̱ń ka Kiṅ’a Janea la Loba
Ne̱ni so̱nge̱le̱ midiyo samba e?
Mongo ma Bibe̱l mō̱ ma mongwane̱ biso̱ o so̱ṅtane̱ mape̱pe̱. K’eyembilan, kalat’a Bebīsedi e makwala ná ponda ilalo n’epasi nika ńe nde 1 260 mińa. (Bebīsedi 12:6, 14) Midiyo samba me nde ponda ilalo n’epasi ngedi iba, nika ńe nde 2 520 la mińa. Ponda iwo̱ Bibe̱l e kwaledi te̱ ońola buńa bō̱ nik’e mapula nde kwala mbu mō̱. (Hesekiel 4:6) Nika pe̱ nde yeno̱ ońola midiyo samba kalat’a Daniel e kwaledino̱; mi midiyo samba me nde 2 520 la mbu.
5. Mundi ma wase mu tuko botea 1914
Yesu a ta a bīse̱ mambo ma me̱nde̱ bolane̱ o wase ombusa mo̱ timba Kiṅe̱. Langa Lukas 21:9-11, nde lo kwaleye pe̱ ońola min myuedi:
-
Oteten a man mambo, njika mo̱ we̱nno̱ to̱ o sengino̱ e?
Ńamuloloma Paulo a ta a bīse̱ ne̱ni bato ba me̱nde̱no̱ be̱ o mińa misukan ma byanedi ba bato ba benama. Langa 2 Timoteo 3:1-5, nde lo kwaleye pe̱ ońola min myuedi:
-
Oteten a ben bedangwedi njika mo̱ o me̱ne̱no̱ bato ba be̱n we̱nge̱ e?
6. Janea la Loba jangame̱n tute̱le̱ biso̱ o ebolo
Langa Mateo 24:3, 14, nde lo kwaleye pe̱ ońola min myuedi:
-
Njik’ebol’a mweńa e malee̱ ná Janea la Loba di mábotea janea e?
-
Ne̱ni weno̱ ná o no̱ngo̱ dongo o y’ebolo e?
Janea la Loba di mábotea janea, buńa pe̱ di me̱nde̱no̱ janea wase ńe̱se̱ bo si po̱ti pe̱. Langa Bonahebe̱r 10:24, 25, nde lo kwaleye pe̱ ońola min myuedi:
-
Nje mō̱ ńasu te̱ angame̱nno̱ bola kana di “me̱ne̱no̱ ná buńa bo masisea be̱be̱” e?
Nje o me̱nde̱no̱ bola yete̱na o bi lambo le ná longwane̱ bato bape̱pe̱ di sunga pe̱ babo̱ e?
MOTO E NÁ A BAISE̱ NÁ: “Ońola nje Mboṅ a Yehova i makwalano̱ ná mbu 1914 mwe nde mbu mwe mweńa jita e?”
-
O me̱nde̱ nde jalabe̱ ná nje e?
EBONGOLO
Bedinge̱ ba Bibe̱l, muso̱ngi ma ponda na mambo me o bolane̱ o wase ba malee̱ ná Janea la Loba di mábotea janea. Di malee̱ ná di dube̱ nika ke̱ di mate̱ dikalo lao jukea pe̱ o ndongame̱n.
Ndimbisedi
-
Nje e bolane̱ o su la midiyo samba kalat’a Daniel e tano̱ e bīse̱ e?
-
Nje e mabole̱ wa mbaki ná Janea la Loba di botedi nde janea o mbu 1914 e?
-
Ne̱ni weno̱ ná o lee̱le̱ ná o dube̱ ná Janea la Loba di mábotea janea e?
BATA WASA
Langa nje bato ba myango na bape̱pe̱ ba kwalino̱ jombwea mbadi wase e tukono̱ botea mbu 1914.
“Bedangwedi ba bato be tuko o mbad’a bobe o wase ńe̱se̱” (Umwe̱!, Dibaba 2007)
E̱ne̱ ne̱ni eding’a Mateo 24:14 e tukono̱ longe̱ la moto mō̱.
“Na ta na to̱ndo̱ Baseball buka mambo me̱se̱!” (Njongo a Betatedi No̱. 3 2017)
Njika mulatako mwe oteten a eding’a Daniel bepasi 4 na Janea la Loba e?
“Njika ponda Janea la Loba di botedino̱ janea e? (Dongo 1)” (Njongo a Betatedi, Maye̱se̱ 1, 2014)
Nje e malee̱ ná “midiyo samba” kalat’a Daniel e makwaleano̱ mi po̱i nde o su o mbu 1914 e?
“Njika ponda Janea la Loba di botedino̱ janea e? (Dongo 2)” (Njongo a Betatedi, Tinini 1, 2014)
a Ombwa tema iba isukan o dongo Bata Wasa la din jokwa.