ZƐŊ-LƐƐI 32
Ɣala Ŋɔkaloŋ-laai Kaa Naa Tii Kɛi!
Ɣala Ŋɔkaloŋ-laai e pɛlɛ tii kɛi ɣala-taa goraŋ 1914 su. Tãi ti ŋɔnɔ ɓe nuu-kpune ŋɔkɛ-mɛi-laai gbɛɛ-ŋa tãi kɔɔ e pilaŋ la. Ku nyiŋi kɔlɔŋ leŋ? Kwa pai lonoi e pilaŋ mɛnii ma Ŋala-kɔlɔi e mo naa-tuɛi, mɛni-ŋai kɛi ŋeniɛi sui da berei nuu-kpune e pɛlɛ tuai la e siɣe goraŋ 1914 ma.
1. Le ɓe Ŋala-kɔlɔi e mo naa-tuɛ?
Dania kɔlɔi e nɛ a gɛɛ Ɣala Ŋɔkaloŋ-laai e kɛ pai pɛlɛi tii kɛi ‘goraŋ lɔɔlu mɛi feerɛi’ kpɛɛ-ŋa. (Dania 4:16, 17) Koraŋ ŋɔŋdɔ tamaa tɛɛ, Zisɛ e ŋɔnɔ tãi tɔnɔi ti toli a “Zɛ̃tai-ŋai ditãi,” nyaŋ e mo nuai dia a gɛɛ tãi ti fe nii kpɛɛ ni. (Luu 21:24) Yɛɛ berei kwa pai gaai lai, goraŋ lɔɔlu mɛi feerɛi e kpɛɛ 1914 su.
2. Le ɓe kɛi ŋeniɛi su, nyaŋ nua tua-pere kaa leŋ e siɣe goraŋ 1914 ma?
Zisɛ ŋɔpolu-ɓelai di mare kɛ diyɛɛi mai: “Le-tãi ɓe mɛni-ŋai ŋi da pai kɛi lai, da le-ŋɛi-kɛ-maa ɓe gaa ipa-mɛni ma da ŋeniɛi kpɛɛ-ŋai?” (Maafiu 24:3) Gɛɛ di mare-kɛɛ sukulai, Zisɛ e lono e pilaŋ mɛni tamaa ma naa-tuɛ nyii kɛ pa kɛi a pɛlɛ tii kɛi a Kaloŋ ɣala-taa, Ɣala Ŋɔkaloŋ-laai su. Di taŋa ɓa kɔ, puru, da lɔii kpɛ̃liŋɔɔ kɛtɛ-ŋa. (Maafiu 24:7 lono.) Ŋala-kɔlɔi e ŋɔnɔ mo naa-tuɛ a gɛɛ nuu-kpune tua-pere a “ŋele-ŋai gbɛɛ-ŋa tai” a pa pai a “mɛni-kpɔlu” tamaa. (2 Temete 3:1-5) Mɛni-ŋai ŋi di pɛlɛ kɛi a damaa e siɣe goraŋ 1914 ma.
3. Le mɛni ɓe ŋeniɛi kɛ pere aa nyɔŋ la e siɣe tãi ma Ɣala Ŋɔkaloŋ-laai e pɛlɛ tii kɛi lai?
Tãi Zisɛ e kɛ la a Kaloŋ Ɣala Ŋɔkaloŋ-laai sui, tãi kpua yee mu e kɔ pɛlɛ Setɔŋ da nyinaŋ nyɔmɔɔ-ŋai dia. Zisɛ e Setɔŋ yee mɛi ɣale. Ŋala-kɔlɔi nyɛɛ “di doo nɔii ma da ŋɔkela-ŋai kelee.” (Mɛni-lɛɛi 12:9, 10, 12) Setɔŋ lii ŋwanai a ŋanaa kpɛni fei e gɔlɔŋ a gɛɛ da pai zu karai. Mɛni ma, nya ɓe gɛi mɛni-soli da mɔ̃lɛ-laa kɛ ɓo ŋeniɛi gwaa kelee. Nyiŋi a pɔri kpɔnii kua a gɛɛ ku mɛnii kaa gɛ mɛni nyɔmɔɔ tamaa kaa la ŋeniɛi sui! Ɣala Ŋɔkaloŋ-laai a pai mɛni-kpɔlu-ŋai ŋi kelee kperai.
MƐNI TAMAA MAA-KƆRI
Mɛnii kaa gɛ kwa pɔri laai la a gɛɛ Galoŋ-laai e pɛlɛ tii kɛi goraŋ 1914 su da mɛnii maa nɛ̃ɛi ku gɛi.
4. Ŋala-kɔlɔi ŋɔtuɛ-mɛni-ŋai di nɛ a gɛɛ Ɣala Ŋɔkaloŋ-laai e pɛlɛ tii kɛi goraŋ 1914 su
Ɣala e gɛ Galoŋ Nɛbukinaza nyii kɛ Babeloŋ e see ɓo e pilaŋ mɛnii kɛ pa kɛi tinaa-tuɛ-perei ma. Zee-wooi da berei Dania e zukula lai, e nɛ a gɛɛ e kɛ a bilaŋɔɔ Nɛbukinaza ŋɔkɛi-mɛi-laai ma da Ɣala Ŋɔkaloŋ-laai.—Dania 4:17 lono. a
Dania 4:20-26 lono, gɛ ni ka tii kɛ a basii a gɛɛ ka mare-kɛɛ-ŋai ŋi sukulai kaa:
-
(A) Le ɓe Nɛbukinaza e gaa ŋɔsee-wooi su?—Ŋoo-kpua 20 da 21 kaa.
-
(B) Le ɓe kɛ pa kɛi a ŋurui?—Ŋoo-kpua 23 kaa.
-
(C) Le ɓe kɛ pa kɛi a ‘goraŋ lɔɔlu mɛi feerɛi’ kpɛɛ-ŋa?—Ŋoo-kpua 26 kaa.
Berei Zee-wooi E Pilaŋ Ŋuru Kɛtɛi Ma Pilaŋɔi La Ɣala Ŋɔkaloŋ-laai Mai
DUƐ-MƐNII (Dania 4:20-36)
Kɛ-mɛi-laa
(A) Ŋuru kɛtɛi
Kɛ-mɛi-laa aa kpera
(B) “Ŋurui tee I doo” “koraŋ lɔɔlu mɛi feerɛ yee mu”
Kɛ-mɛi-laa aa pa polu
(C) “Ikaloŋ-laai a pai pai polu ŋɔnɔ ipɔ”
Duɛ-mɛnii ŋaa-see maa-ŋuŋ . . .
-
(D) Ŋurui sukulai ɓa le?—Ŋoo-kpua 22 kaa.
-
(E) Ŋɔkɛ-mɛi-laai e kpera leŋ?—Dania 4:29-33 lono.
-
(F) Le ɓe kɛ a Nɛbukinaza ‘goraŋ lɔɔlu mɛi feerɛi’ kpɛɛ-ŋa?—Dania 4:34-36 lono.
DUƐ-MƐNII ŊAA-SEE MAA-ŊUŊ
Kɛ-mɛi-laa
(D) Nɛbukinaza, Babelɔŋ Kaloŋ
Kɛ-mɛi-laa aa kpera
(E) Goraŋ 606 B.C.E. tɛɛ polu ma, Galoŋ Nɛbukinaza e ŋɔkili-ŋa-siai laŋ, nyaŋ ve pɔri ni ŋɔkaloŋ tii kɛi koraŋ lɔɔlu mɛni feerɛ kpɔɔi yee mu
Kɛ-mɛi-laa aa pa polu
(F) Nɛbukinaza e ŋɔkili-ŋa-siai sɔlɔ ɓo polu, e ŋɔnɔ pɛlɛ ŋɔkaloŋ tii kɛi
Duɛ-mɛnii ŋaa-see veerɛi su . . .
-
(G) Ŋurui sukulai ɓa le?—1 Kɔlɔnikɔ 29:23 lono.
-
(H) Dikɛ-mɛi-laai e kpera leŋ? Ku gɔlɔŋ leŋ a gɛɛ dife kɛ ni tii kɛi tãi Zisɛ e kɛ la nɔii mai?—Luu 21:24 lono.
-
(I) Mi tãi ɓe di galoŋ-laai ŋi see la polu, nyaŋ mi pere?
DUƐ-MƐNII ŊAA-SEE VEERƐI
Kɛ-mɛi-laa
(G) Eezuɛ kaloŋ-ŋai nyii-ŋai kɛ tɔɔi Ɣala Ŋɔkaloŋ-laai pɔɔ-ŋai
Kɛ-mɛi-laa aa kpera
(H) Di Zerusalɛŋ su-kara, Eezuɛ kaloŋ-ŋai dikɛ-mɛi-laai e kpera tii kɛi a koraŋ 2,520
Kɛ-mɛi-laa aa pa polu
(I) Zisɛ e pɛlɛ tii kɛi a Kaloŋ ɣala-taa Ɣala Ŋɔkaloŋ-laai mɛi
Goraŋ lɔɔlu mɛi feerɛi gula giei kɛ pere
Ŋala-kɔlɔi mela taŋa a kpɔŋ maa tɛɛ kupɔ a gɛɛ ku gwaa takpɛni-ŋa ŋa kaa ma. Gɔɔŋ-maa ɓa, Mɛni-lɛɛi kɔlɔi e mo a gɛɛ koraŋ saaɓa da gbura sukulai ɓa folo 1,260. (Mɛni-lɛɛi 12:6, 14) Goraŋ lɔɔlu mɛi feerɛi ti seeɛ giei feerɛ kaa a folo 2,520. Tãi taŋa Ŋala-kɔlɔi a tii kɛ a ɣele-kuu kpaa folo a kɛ lonoi e pilaŋ koraŋ ma. (Izikiɛ 4:6) Mɛni ma goraŋ lɔɔlu mɛi feerɛi Dania kɔlɔi sui sukulai ɓa koraŋ 2,520.
5. Ŋeniɛi maa aa faleŋ e siɣe goraŋ 1914 ma
Zisɛ e berei lɛ ŋeniɛi kɛ pere a pai kɛi la a kɛ a Kaloŋ. Luu 21:9-11 lono, gɛ ni ka lono e pilaŋ mare-kɛɛ ŋi ma:
-
Mɛni-ŋai ŋi nenɛ ɓe yaa gaa kpaa yaa maa tuŋ mɛnii?
Zia-nuui Pɔɔ e berei lɛ nua tua-pere a pai kɛi la nuu-kpune ŋɔkɛ-mɛi-laai kpɛɛ-ŋa tãi su. 2 Temete 3:1-5 lono, gɛ ni ka lono e pilaŋ mare-kɛɛ ŋi ma:
-
Dua-pere-ŋai ŋi nenɛ ɓe yaa gaa nua kponoi saa?
6. Maa nɛ̃ɛi mɛnii Ɣala Ŋɔkaloŋ-laai a gɛi e kulii kula
Maafiu 24:3, 14 lono, gɛ ni ka lono e pilaŋ mare-kɛɛ-ŋai ŋi dia:
-
Tii mɛni kpanaŋɔɔ kɛɛ leŋ ɓe nɛi a gɛɛ Ɣala Ŋɔkaloŋ-laai kaa naa tii kɛi?
-
Ya pɔri dii ŋi ta kɛi leŋ?
Ɣala Ŋɔkaloŋ-laai kaa naa tii kɛi, nyaŋ tãi ŋɔkɛ-mɛi-laai a pai kɛi la nɔii kelee mɛi aa lɛɣɛ. Ibulu 10:24, 25 lono, gɛ ni ka lono e pilaŋ mare-kɛɛ ŋi ma:
-
Le ɓe maa nɛ̃ɛi ku kelee ku gɛ kwa kɛ “ŋelei ti kaai gɛ lɛɣɛ”?
Ya mɛni ta maa-kɔri nyii a pɔri kpɔŋ maa tɛɛi nua pɔ e dimaa kɔ̃ɔ, le ɓe a ilii kula a gɛɛ I gɛ?
NUU TA A PƆRI I MARE KƐI: “Le mɛni ɓe Ziova Ŋɔsere-faa Kɛ-ɓelai da mo la a gɛɛ goraŋ 1914 kaa a koraŋ mɛni kpanaŋɔɔi?”
-
Ya pɔri kɛi le?
MƐNI-ŊUŊ-ŊAI YAA MAA-KƆRII
Ŋala-kɔlɔi ŋɔtuɛ-mɛni-ŋai da mɛnii-ŋai kɛi ŋeniɛi sui da nɛ a gɛɛ Ɣala Ŋɔkaloŋ-laai kaa naa tii kɛi. Kwa nɛ a gɛɛ ku laai a mɛnii ŋi kwa ɣala-woo ɓo e pilaŋ ma, kukɛ li goyaŋ-ŋai su.
Gili-too-ŋa mare-kɛɛ-ŋai
-
Le ɓe kɛ goraŋ lɔɔlu mɛi feerɛi kpɛɛ-ŋa nyii Dania kɔlɔi e lono e pilaŋ mai?
-
Le ɓe gɛ ikɛ laa la a gɛɛ Ɣala Ŋɔkaloŋ-laai e pɛlɛ tii kɛi goraŋ 1914 su?
-
Ya pɔri nɛi leŋ a gɛɛ I laai la a gɛɛ Galoŋ-laai kaa tii kɛi lonii ma?
MƐNI TAKPƐNI-ŊA MAA-KƆRI
Mɛnii kaa mɛni-pɔlɔ pɔ̃yɛ-ɓela da nua takpɛni-ŋa daa mo e pilaŋ mɛni maa faleŋɔɔ-ŋai kɛi ŋeniɛi sui dia e siɣe goraŋ 1914 ma.
“Tãi Nua Tua-pere Maa E Faleŋ La A Ŋanaai” (Kɛ-a-iŋɛi!, Dɛniŋ 2007)
Berei kaa duɛ-mɛnii Maafiu 24:14 sui e naloŋ tɔnɔ ŋɔkɛ-ɣeniɛi maa faleŋ lai.
“Bɔɔ Kɔɔ Wɛli E Kɛ Ma E Tɛɛ Sɛŋ Kelee Ta Ma!” (Nyeŋkeŋ No. 3 2017)
Ku gɔlɔŋ leŋ a gɛɛ duɛ-mɛnii Dania ŋuŋ 4 sui pilaŋɔi Ɣala Ŋɔkaloŋ-laai ma?
“Mi Tãi Ɓe Ɣala Ŋɔkaloŋ-laai E Pɛlɛ Tii Kɛi La? (Maa-ŋuŋ 1)” (Nyeŋkeŋ, Ŋweei 1, 2014)
Le ɓe nɛ a gɛɛ ‘goraŋ lɔɔlu mɛi feerɛi’, Dania ŋuŋ 4 sui e kpɛɛ goraŋ 1914 su?
“Mi Tãi Ɓe Ɣala Ŋɔkaloŋ-laai E Pɛlɛ Tii Kɛi La? (Veerɛi 2)” (Nyeŋkeŋ, Bɔrɔŋ-kpalai 1, 2014)
a Zɛŋ-lɛɛ feerɛi nyii gaa Mɛni takpɛni-ŋa maa-kɔri kpiniŋ kpɛɛ-ŋai kaa zɛŋ-lɛɛi ŋi su.