ထံၣ်တမှံကွၢ် မိတဂၤ ကတဲာ်ကတီၤထီၣ်ဝဲ အဖိခွါဖိတဂၤလၢ ကလဲၤထီၣ်ကၠိအဂီၢ်. မိတဂၤအံၤ ဒုးလုၢ်ဝဲ အဖိခွါထံ ဒီးဒုးကၤထီၣ်အီၤ ဆ့ကၤလၢအကဆှဲကဆှီ. အမိမၤဝဲဒ်အံၤအဃိ အဖိခွါအံၤအိၣ်ဒီး တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့လၢအဂ့ၤ. ဒီးပှၤဂၤသ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲလၢ အမိအပါ ကွၢ်ထွဲအီၤဂ့ၤဂ့ၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး ပပါယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ဒိးဝဲလၢ ပကအိၣ်ကဆှဲကဆှီ တကးဒံးဘၣ် အအဲၣ်ဒိးဝဲလၢ ပတၢ်ဆိကမိၣ်, ပတၢ်စံးတၢ်ကတိၤ ဒီးပလုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝး ကဘၣ်ကဆှီ. ပမ့ၢ်အိၣ်ကဆှဲကဆှီန့ၣ် ကဲဘျုးလၢ ပနီၢ်ကစၢ်အဂီၢ် ဒီးကမၤလၤကပီၤ ယဟိဝၤယွၤစ့ၢ်ကီး.

၁. ပအိၣ်ကဆှဲကဆှီ ကသ့ဒ်လဲၣ်.

ယဟိဝၤယွၤ တဲပှၤလၢ “သုကဘၣ်စီဆှံလီၤ.” (၁ ပ့းတရူး ၁:၁၆) ပအိၣ်စီဆှံန့ၣ် အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ ပကဘၣ်အိၣ်ကဆှဲကဆှီ ဒီးပတၢ်ဆိကမိၣ်စ့ၢ်ကီး ကဘၣ်ကဆှီ. ဒီးပအိၣ်ကဆှဲကဆှီသ့ခီဖျိ ပလုၢ်ထံလုၢ်နိ, ပကူပကၤ တၢ်ကူတၢ်ကၤလၢအကဆှီ, ပပာ်ပဟံၣ် ဒီးပတၢ်ဖိတၢ်လံၤ ကဆှဲကဆှီထီဘိ. တကးဒံးဘၣ် ပမၤကဆှီစၢၤ ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အလီၢ် လၢအမ့ၢ် ဘီမုၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ်. ပမ့ၢ်အိၣ် ကဆှဲကဆှီ ဒ်အံၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ ပမၤလၤကပီၤ ယဟိဝၤယွၤ.​—၂ ကရံၣ်သူး ၆:​၃, ၄.

၂. ဒ်သိး ပကအိၣ်ကဆှီအဂီၢ် ပကဘၣ်ဟးဆှဲး လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝး မနုၤတဖၣ်လဲၣ်.

လံာ်စီဆှံ ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤလၢ ပက “မၤကဆှီထီၣ် ပသးလၢ တၢ်ခဲလၢာ်လၢ အမၤဘၣ်အၢ ပဖံးပညၣ် ဒီးပသူၣ်ပသး.” (၂ ကရံၣ်သူး ၇:၁) အဃိ ပဂုာ်ကျဲးစၢး ဟးဆှဲး တၢ်တမံၤဂ့ၤတမံၤဂ့ၤလၢ အကမၤဘၣ်ဒိ ပနီၢ်ခိတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ ဒီးပတၢ်ဆိကမိၣ်. ခီဖျိလၢ ပဘၣ်ဆိကမိၣ်တၢ် လၢအဘၣ်ယဟိဝၤယွၤ အသးအဃိ ပဂုာ်ကျဲးစၢးအဂ့ၤကတၢၢ်လၢ ပကထုးထီၣ်ကွံာ် ပတၢ်ဆိကမိၣ်လၢ အတကြၢးတဘၣ်ဘၣ်. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၀၄:၃၄) တကးဒံးဘၣ် ပတတဲ တၢ်ကတိၤလၢ အဘၣ်အၢဘၣ်သီဘၣ်.​—ဖး ကလီးစဲ ၃:၈.

တၢ်အဂၤလၢ ကမၤဘၣ်အၢ ပနီၢ်ခိ ဒီးပတၢ်ဆိကမိၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ်. တၢ်မူၤတၢ်ဘှီးန့ၣ် အမၤဘၣ်ဒိ ပနီၢ်ခိတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ အဃိ ပဟးဆှဲး တၢ်မူၤတၢ်ဘှီး ဒ်သိးဒီး ညါသူး, တၢ်အီၣ်သဘျုၣ်သဲးသၣ်, တၢ်အီမီာ်ထူ ဒီးတၢ်မူၤတၢ်ဘှီးလၢအဂၤတဖၣ်. ပမ့ၢ်ဟးဆှဲး တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ် ပတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ ကဂ့ၤဒိၣ်ဝဲတစဲး ဒီးမ့ၢ်ဝဲ ပပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်ဟ့ၣ်လၢအမ့ၢ် ပသးသမူ. တကးဒံးဘၣ် ပဂုာ်ကျဲးစၢး အိၣ်ဒီး လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝး လၢအကဆှီ ခီဖျိ ပမၤနၢၤကွံာ် လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝး လၢအမ့ၢ် တၢ်ဖူးလဲး နီၢ်ကစၢ်မုၣ်ခွါက့ၢ်ဂီၤ ဒီးတၢ်ကွၢ်တၢ်ဂီၤဘ့ၣ်ဆ့. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၉:၃၇; အ့းဖ့းစူး ၅:၅) ပကပာ်တ့ၢ်ကွံာ် လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝးတဖၣ်အံၤန့ၣ် တညီဝဲဘၣ် ဘၣ်ဆၣ် ယဟိဝၤယွၤ ကမၤစၢၤပှၤ.​—ဖး ယၡါယၤ ၄၁:၁၃.

 ဃုသ့ၣ်ညါအါထီၣ်

၃. ပမ့ၢ်အိၣ်ကဆှဲကဆှီန့ၣ် ပမၤလၤကပီၤ ယဟိဝၤယွၤ

ပမ့ၢ်ဖး ဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢ အဟ့ၣ်လီၤဝဲ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ လၢပျၢၤတဖၣ်န့ၣ် ပကသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ကစၢ်ယွၤ အဲၣ်ဒိးဝဲလၢ အပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ကအိၣ်ကဆှဲကဆှီ. ဖး ၂ မိၤၡ့ ၁၉:၁၀ ဒီး ၃၀:​၁၇-၁၉ ဝံၤဒီး တဲသကိး တၢ်သံကွၢ် လၢလာ်တဖၣ်အံၤ–

• ဒ်လံာ်စီဆှံအဆၢတဖၣ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ကဆှဲကဆှီန့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ထံၣ်အိၣ်ဒ်လဲၣ်.

• ဒ်သိး နကအိၣ် ကဆှဲကဆှီထီဘိအဂီၢ် နမၤတၢ်မနုၤသ့လဲၣ်.

ဒ်သိး ပကအိၣ်ကဆှဲကဆှီထီဘိအဂီၢ် ပကဘၣ်ဟ့ၣ်လီၤတၢ်ဆၢကတီၢ် ဒီးပကဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢး. ဒီးပအိၣ်ဖဲလဲၣ်ဂ့ၤဖဲလဲၣ်ဂ့ၤ, ပဖှီၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ ပကဲဒိၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ ပအိၣ်ကဆှဲကဆှီသ့. ကွၢ်တၢ်ဂီၤမူ ဝံၤဒီး တဲသကိး တၢ်သံကွၢ် လၢလာ်တဖျၢၣ်အံၤ.

• ပှၤလၢ ပလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤအီၤတဖၣ် မ့ၢ်ထံၣ်ဝဲလၢ ပတၢ်ဖိတၢ်လံၤ ကဆှဲကဆှီန့ၣ် ကကဲထီၣ် တၢ်လၤကပီၤလၢ ယဟိဝၤယွၤ အဂီၢ်ဒ်လဲၣ်.

၄. ပတုာ်ကွံာ် လုၢ်လၢ် လၢအတဂ့ၤဘၣ်တဖၣ်

နမ့ၢ်အီမီာ် မ့တမ့ၢ် သူကသံၣ်မူၤဘှီးန့ၣ် နကပတုာ်ကွံာ်အီၤအဂီၢ် ကကီဖးဒိၣ်ညါ. ဘၣ်ဆၣ် ဒ်သိးနပတုာ်ကန့ၢ်အဂီၢ် တၢ်မနုၤမၤစၢၤနၤသ့လဲၣ်. ဆိကမိၣ်ကွၢ်မီၤ, လုၢ်လၢ်တဖၣ်အံၤ ကမၤဘၣ်ဒိနၤဒ်လဲၣ်. ဖး မးသဲ ၂၂:​၃၇-၃၉ ဝံၤဒီး တဲသကိး တၢ်သံကွၢ် လၢလာ်တဖၣ်အံၤ. နမ့ၢ်အီမီာ် မ့တမ့ၢ် နမ့ၢ်သူကသံၣ်မူၤဘှီးန့ၣ်

• ကမၤဘၣ်ဒိ နတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤဒ်လဲၣ်.

• ကမၤဘၣ်ဒိ နတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး နဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဒီးပှၤလၢနဃၢၤဒ်လဲၣ်.

ဆၢတဲာ်လီၤနသး လၢနကပတုာ်ကွံာ် လုၢ်လၢ်လၢအတဂ့ၤဘၣ်တဖၣ် ဒီးဆိကမိၣ်ထီၣ်လၢ နကပတုာ်ကွံာ်အီၤအဂီၢ် နကမၤဒ်လဲၣ်. a ကွၢ်တၢ်ဂီၤမူ.

ဖး ဖံလံးပံၤ ၄:၁၃ ဝံၤဒီး တဲသကိး တၢ်သံကွၢ် လၢလာ်တဖျၢၣ်အံၤ–

• တၢ်ဃ့ထုကဖၣ်, တၢ်ဖးလံာ်စီဆှံ ဒီးတၢ်ထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ထီဘိန့ၣ် မၤစၢၤပှၤတဂၤဂၤ လၢအကပတုာ်ကွံာ် အလုၢ်လၢ် လၢအတဂ့ၤဘၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်.

 ၅. ထုးထီၣ်ကွံာ် တၢ်ဆိကမိၣ်လၢအတဂ့ၤဘၣ် ဒီးပတုာ်ကွံာ် လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝး လၢအတဂ့ၤဘၣ်

ဖး ကလီးစဲ ၃:၅ ဝံၤဒီး တဲသကိး တၢ်သံကွၢ် လၢလာ်တဖၣ်အံၤ–

• တၢ်ကွၢ်တၢ်ဂီၤဘ့ၣ်ဆ့, တၢ်ဖူးလဲး နီၢ်ကစၢ်မုၣ်ခွါက့ၢ်ဂီၤ ဒီးစဲး(စ်)ထံ (sexting) လၢအမ့ၢ်ဝဲ ပှၤဆှၢဝဲတၢ်ဂီၤ မ့တမ့ၢ် တၢ်ကတိၤ လၢလီတဲစိအပူၤ လၢအဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်သးကတၢန့ၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ ယဟိဝၤယွၤ ထံၣ်ဝဲလၢ အကဲတၢ်လၢ အတကဆှီဘၣ်လဲၣ်.

• ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ဒိးဝဲလၢ ပတၢ်ဆိကမိၣ် ဒီးပလုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝး ကဘၣ်ကဆှီန့ၣ် နဆိကမိၣ် အကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲဧါ. ဘၣ်မနုၤအဃိ နဆိကမိၣ် ဒ်န့ၣ်လဲၣ်.

ဒ်သိး နထုးထီၣ်ကွံာ် တၢ်ဆိကမိၣ် လၢအတဂ့ၤဘၣ် ကသ့အဂီၢ် နကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်. ကွၢ်တၢ်ဂီၤမူ.

ဒ်သိး ပတၢ်ဆိကမိၣ် ဒီးပလုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝး ကကဆှီအဂီၢ် ယ့ၣ်ၡူးဟ့ၣ်ဝဲ တၢ်အဒိတခါ. တၢ်အဒိတခါအံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပကဘၣ်ဆၢတဲာ်လီၤပသး လီၤတံၢ်လီၤဆဲး လၢပကမၤ တၢ်လၢပဘၣ်မၤတဖၣ်. ဖး မးသဲ ၅:​၂၉, ၃၀ ဝံၤဒီး တဲသကိး တၢ်သံကွၢ် လၢလာ်တဖျၢၣ်အံၤ–

• ယ့ၣ်ၡူး တအဲၣ်ဒိးတဲဝဲလၢ ပကဘၣ်မၤဆါလီၤ ပနီၢ်ကစၢ် နီၢ်ကီၢ်ကီၢ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် အအဲၣ်ဒိးတဲဝဲလၢ ပကဘၣ်မၤတၢ်တမံၤမံၤ. အဃိ ဒ်သိး ပဟးဆှဲး တၢ်ဆိကမိၣ်လၢ အတဂ့ၤဘၣ် ကသ့အဂီၢ်ပကဘၣ် ဆၢတဲာ်လီၤပသး လီၤတံၢ်လီၤဆဲး လၢပကမၤ တၢ်မနုၤလဲၣ်. b

နမ့ၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢး ထုးထီၣ်ကွံာ် တၢ်ဆိကမိၣ် လၢအတဂ့ၤဘၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤဝဲ နတၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢး. ဖး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၀၃:​၁၃, ၁၄ ဝံၤဒီး တဲသကိး တၢ်သံကွၢ် လၢလာ်တဖျၢၣ်အံၤ–

• နကပတုာ်ကွံာ် လုၢ်လၢ်ပသကဲာ်ပဝး လၢအတဂ့ၤဘၣ်အဂီၢ် နမၤအီၤတဘျီဃီ မ့ၢ်တန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ် ဒ်သိး နသုတဟ့ၣ်အၡူတဂ့ၤအဂီၢ် လံာ်စီဆှံတဆၢအံၤ ကမၤစၢၤနၤဒ်လဲၣ်.

 တၢ်ဂ့ၢ်လၢအရ့ဒိၣ်

ပနီၢ်ခိ, ပတၢ်ဆိကမိၣ် ဒီးပလုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝး မ့ၢ်ကဆှီန့ၣ် ပမၤသးခု ယဟိဝၤယွၤအသး.

တၢ်ကွၢ်ကဒါက့ၤ

• ဘၣ်မနုၤအဃိ အရ့ဒိၣ်လၢ ပကဘၣ်အိၣ် ကဆှဲကဆှီလဲၣ်.

• နအိၣ်ကဆှဲကဆှီလၢ နီၢ်ခိတကပၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်.

• ဒ်သိးနတၢ်ဆိကမိၣ် ဒီးနလုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝး ကကဆှီထီဘိအဂီၢ် နကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်.