Meyemé
1. Za a ne Beta Babylone?
Aval avé bia yeme na “Beta Babylone” a ne ndeme ya bivuse miñyebe bise ya émo ji? (Nlitan 17:5) Tame fase mam ma:
Bivuse miñyebe bi ne si se meku’u menyin. Kalate Zambe a jô na Beta Babylone a jôé “bizu’u bi bôt, a meyoñ” abui, a na a “jôô bejô bôte ya si.”—Nlitan 17:15, 18.
Beta Babylone a vo’o bo ndeme ya éjôé éziñ ya si nyi nge ke bebo makit. Éyoñe Beta Babylone a ye tyamban, “bejô bôte ya si” a “bekuane biôm” ba ye ke ôsu a nyiñ.—Nlitan 18:9, 15.
Beta Babylone a ve éyôlé Yéhôva mvit. Kalate Zambe a loone nye na minga bijabô, amu a bo élat a bijôé ya émo ji asu na bi ve nye moné a mam mefe. (Nlitan 17:1, 2) A joñôlô bôte ya meyoñe mese, a kuliya fe abui metyi.—Nlitan 18:23, 24.
Bula’ane nlô ajô 13, ñye’elane 6
2. Éyoñ évé nje Messie a mbe a yiane so?
Kalate Zambe a nga jô na besondô 69 be mbe be yiane lôt ôsusua na Messie a so.—Lañe’e Daniel 9:25.
Éyoñ évé nje besondô 69 bete be nga taté? Be nga taté mbu 455 Ô.É.J. Mbu ôte ñwô Ngovina Néhémie a nga bulane ke “kôme Jérusalem a beta lôñe” nye.—Daniel 9:25; Néhémie 2:1, 5-8.
Besondô 69 be nga bo abime mimbu avé? Éyoñe minkulane mejô miziñ ya Kalate Zambe mia belan éfia môs, mia kômbô kobô ajô ya mbu wua. (Nlañane bôt 14:34; Ézékiel 4:6) Nalé a tinane na éyoñe nkulan ajô wo kobô ajô sondô jia, sondô jia éte é ne ndeme ya mimbu zangbwal. Nde, bi ne jô na nkulan ajô ya besondô 69 wo kobô ajô mimbu 483 (69 x 7).
Besondô 69 be nga man mbu ôvé? Éyoñe bia lañe mimbu 483 ataté mbu 455 Ô.É.J., bia ke kui mbu 29 É.J. a Mbu ôte ôbien ñwô Yésus a nga duban a bo Messie!—Luc 3:1, 2, 21, 22.
Bula’ane nlô ajô 15, ñye’elane 5
3. Ye wo ye kañese na be saé wo a metyi?
Bedokita be ne belane metyi me môt émien éyoñe ba saé nye. E ne kui na môt ate a ve môt mfe metyi mé, nge ke na be ba’ale me asu éyoñe bé sale nye. Mimboone mite mise mi nji bo mvo’é asu Bekristen—Deutéronome 15:23.
Ve bedokita be ne bo mam mefe me nji bo abé asu Bekristen, aval ane, e bo mimfaseban, hémodialyse, hémodilution. Bedokita be ne fe belane minsini a ba’ale metyi ma kui nkôkon nyul nté ba sale wô, nge ke nyi a bo na nleme môt ô wo’on nté ba sale nye. Kristen ése ja yiane tyik avale bedokita ba ye belane metyi mé éyoñe ba kômbô sale nye, éyoñe ba kômbô bo mimfaseban, nge ke nté ba saé nye. Nde fe, bedokita bese ba bo ki mam mete avale da, ajô te ôsusua na Kristen ja kañese ôsal, mimfaseban, nge ke fatan nsaéban éziñ, ja yiane kôme jeñe na é yem aval avé dokita a zu belane metyi mé. É ne sili ébien minsili mi:
Nge ba vaa ma metyi nyul a futi me beminsini été, to’o a ne ve asu étun éyoñ, ye mone môte ya nleme wom a kañese na metyi mete me ngenane ngabe jia ya nyule jam, a na da sili ki na be “sôé me si”?—Deutéronome 12:23, 24.
Ye mone môte ya nleme wom é ndeñele ma nge nté ba sale ma, bedokita ba vaa ma abim metyi éziñe nyul, be fubu me nge futi jôm éziñ éfe été, a beta futi ma me nyul été?
Bula’ane nlô ajô 39, ñye’elane 3
4. Éyoñe beluk ba kandan
Kalate Zambe a lebe ki beluk na be kandan. A jô ne fômelé na éyoñe beluk ba tyi’i na ba kandan, nalé a ve ki môt ase ya be be fili ya ke lu’u môte mfe. (1 Becorinthien 7:10, 11) Ve mam méziñ me ne bo na Kristen é ne nlu’an é tyi’i na ja kandan a môt é nga luk.
Nlô ya nda bôte wo vañe bene toñe nda bôte jé: Nnôm éziñ a ne vañe bene toñe nda bôte jé, a too ke na a ne ngule ya bo de, a nalé a ne bo na nda bôt é kate nyiñ.—1 Timothée 5:8.
Nlu’u wua a wo’o nyu mbo’o bibôm: Nnôm nge ke minga a ne wobane bibôm aval e ne na a ku ôkon nge ke na awu e nto nye bebé.—Begalate 5:19-21.
Nlu’u wua a kômbô tyam élat nyu mbok a bili a Yéhôva: Nlu’u wua a bo na nyu mbok a kate bo Yéhôva ésaé.—Mam Minlôman 5:29.
5. Mebôk
Bekristen be ne étyi teke bo mebô’ô me ne abé mise me Yéhôva. Ve Kristen ése ja yiane belane mone môte ya nleme wé asu na é fas aval avé ja ye bo éyoñe mebô’ô mete ma ye boban. Bi tame nyoñe bone bive’an.
Môt a jô wo na Mbamba abôk. Ô ne yalane tyi’ibi na, “Akiba.” Nge môt ate a kômbô yeme mam mefe, ô ne timine nye amu jé wo jeme ki abô’ô ete.
Nge môt ô nga luk a nji bo Ngaa Yéhôva, éyoñe te a bañete wo na ô zu di a nye a bôte befe éyoñ abô’ô éziñ é ne. Nge mone môte ya nleme wôé a kañese na ô ke mbañete ôte, ô ne kate môte wôé na nté mi ne wôé, nge be taté na ba bo jam éziñ da tyame ñye’elan éziñ ya Kalate Zambe, wo ye ke nyoñe ngap.
Masa wôé a kô’ôlane wo moné éyoñe ya mebôk. Ye wo yiane bene moné a te kô’ôlane yôp? Ô nji bo ntindane ya bo de. Ye e mise mé, e nyoñe das éte a ne v’ane wo jem abôk ete? Ye a ve wo das éte amu mbamba ésaé wo bo?
Môt éziñ a ve wo das éyoñe ya mebôk. Môt ate a ne jô wo na: “Ma yeme na ô bili ki ajô a abô’ô ete, ve jame da, ma kômbô wo ve das éte.” Éko éziñe na a ve wo das éte amu a ne mbamba nlem. E ne fe bo na a kômbô ve’ele wo asu na a yem nge wo jô ve anyu anyu na wo jeme ki mebô’ô mete. Éyoñ ô kômeya fas, womien wo yiane tyik nge wo ye kañese das éte nge momo. Éyoñ ése bia nyoñe ntyi’an éziñ, nkômbane wongan ô ne na bi bi mbamba mone môte ya nlem, a na bi ba’ale mbamba élat a Yéhôva.—Mam Minlôman 23:1.
Bula’ane nlô ajô 44, ñye’elane 1
6. Akon da kôéban
Mbôle bia nye’e bôte bevok, bi ne ntyele ya bo teke kôé môt éziñ ôkon. Bia fas ajô ete éyoñe bi bili ôkon wo kôéban, nge ke éyoñe bi bili beamu ya simesane na ba te kôé bia aval ôkon ete, a na bôte befe be ne wô be’e. Bia bo nalé amu Kalate Zambe a jô bia na: “Wo ye nye’e bôt befe aval ane womien.”—Beromain 13:8-10.
Aval avé bi ne tôñ abendé ete? Môt a be’e ôkon wo kôéban a yiane ki vutan a bôte bevok, aval ane mebatan, mewuban. A yiane ki wô’ô ôlun nge bôte ba bañete ki nye menda map, amu ba simesane na bibu’a ya menda me bôte map bi ne be’e ôkon ôte. Nde fe, nge môt a bili ôkon wo kôéban, a yiane de taté kate ntebele bemvendé ya akônda ôsusua na a ke duban, ndemben bé fas aval avé be ne ta’a mam asu na bôte bevo’o bé duban môs ôte be bo teke be’e ôkon ôte. Nge Kristen ja simesane na é ne bi ôkone wo kôéban, ja yiane taté ke bo mimfaseban ôsusua na ja kobô ajô aluk a Kristen éfe. Nge bia bo nalé, bii liti na bia nye’e bôte bevok, a na môt ase ya be bia a fombô ki ’ve mfa’a ya mam mé émien, ve ... a fombô fe mame ya ba bevok.’—Bephilippien 2:4.
Bula’ane nlô ajô 56, ñye’elane 2
7. Mam me moné a nkômane mejô
Bi ne sa’ale abui mejô e tii a moné nge bia ve ngule ya tili mintyi’ane mise bia nyoñ mfa’a ôte afep, to’o môte bia be nye bia bo mam me moné a ne Kristen. (Jérémie 32:9-12) Ve e ne kui na Bekristen béziñ be bi mejô amu mam me moné nge ke amu jam afe. Be ne ngule ya kôm avale mejô ete tyi’ibi a mvo’é été, teke na bôte befe ba wô’ô de.
Nde, aval avé ô ne kôm ajô éyoñe môt a te wo bo mbia jam, aval ane éyoñ a te ve wo éyôlé mvit, nge ke na a te wo wôse moné? (Lañe’e Matthieu 18:15-17.) Yésus a nga liti mam melale wo yiane bo:
Jeñe’e na ô kôm ajô ete mia nye bebaé.—Fombô’ô éfus 15.
Nge ô kate kôme de mia nye bebaé, lo’on étôtôlô Kristen jia nge ke bibaé na bi ke a wo.—Fombô’ô éfus 16.
Nge to’o nalé, ajô da kate kômban, fo’o ve éyoñe te nje wo ke yene bemvendé ya akônda.—Fombô’ô éfus 17.
Bia ve ngule jangan ése asu na bi bo teke kee bobejañ aba mejô, amu jam ete e ne wo’o Yéhôva a ékôane jé ôsame. (1 Becorinthien 6:1-8) Ve biyoñ biziñ, e ne sili na jam éziñ e ke kômban aba mejô aval ane: ajô ya élik, éyoñe môt a los mam me makit, abime moné assurance a yiane ve éyoñ ébubua ja te kui. A ne fe bo ntyaman aluk, nge ke éyoñe bôte be tyameya alu’u dap ba yi na aba mejô e tyi’i za a ye ba’ale bon, a abime moné môte mbok a yiane lôm. Nge Kristen ja ke aba mejô asu na é ke kôm avale mejô ete, a ve ngul ése asu na é kôme me évôvoé été, ja tyame ki atiñ éziñ ya Kalate Zambe.
Ve nge môt éziñe ya akônda a te bo mbia nsem aval ane e jô’ôbô môte mbok a ngul, e jabe bongô, e wube mbia ñwuban, e wôé môt, éyoñe te Kristen ja ke nye somane be betebe ôsu ya bijôé, Kristen éte ja tyame ki atiñ éziñ ya Kalate Zambe.
a Ataté mbu 455 Ô.É.J. akekui mbu 1 Ô.É.J., nalé a bo mimbu 454. Ataté mbu 1 Ô.É.J. akekui mbu 1 É.J., nalé a bo mbu wua (bia lañ ki mbu 0). Ataté mbu 1 É.J. akekui mbu 29 É.J., nalé a bo mimbu 28. Éyoñe bia late mimbu mite mise, bia bi mimbu 483.
