1.  Ọna Ẹñwu A Neke Ma Babilọn Lile?

2.  Iko Mẹsaya ana tejugede?

3.  Ọna Ọga Eche Kpa Ku Ma Ad’ẹbiẹ Chekwu

4.  Ẹñwu Neke Jẹñwu Ọkọ Kp’ọya Ki D’uña Tẹ Ñw’ọlama?

5.  Amuche

6.  Ọga Ki Neke M’amonẹ

7.  Ọla Aja Enya Kpai Ọla Ọda

 1. Ọna Ẹñwu A Neke Ma Babilọn Lile?

Ẹñwu jẹñwu wa kaki “Babilọn Lile” dago ñwu ọgbọ am’ọna-Ọjọ-egwa ọlemi? (Ọla Ebitẹ 17:5) G’ẹñwu ki jẹñwu wa ma:

• I d’ugbo duu ef’ilẹ-i. Baibul kakini Babilọn Lile lẹ gwugwu oji “ọwọ amonẹ kp’abo uchẹichi.” Baibul ñọ kakini “am’onu anẹ ilẹ j’efu ọda onu-wñ.”​—Ọla Ebitẹ 17:​15, 18

• I neke ch’abo gọmẹti abẹk am’anyaja n. “Am’onu anẹ ilẹ” kpai “am’anyaja” ana li Babilọn Lile lẹ iko ku ma adu w’ukpoji.​—Ọla Ebitẹ 18:​9, 15.

• I ajẹñwu amonẹ kpibe ẹbiẹnẹ lugbo Ọjọ. Baibul dọ k’ajọkọ todu ki ach’ukọlọ kp’abo gọmẹti ki neke na gb’ọkọ kpai amẹñwu omunẹ kw’ugbo ma. (Ọla Ebitẹ 17:​1, 2) I ak’amonẹ du ki def’ilẹ la. Owñ la ch’ẹtẹ ukwu amonẹ wewe-i.​—Ọla Ebitẹ 18:​23, 24.

Dabi t’ukọchẹ 13 ọgba 6

 2. Iko Mẹsaya ana tejugede?

Baibul ka tanẹ kakini aladi mebie ugbo ọgbọ mẹta nyoke mẹla [69] ache taki Mẹsaya ki wa.​—Gba Daniẹl 9:25.

• Iko aladi mebie ugbo ọgbọ mẹta nyoke mẹla [69] lẹ chanẹ? I chanẹ ef’ọdọ 455 T.I.K.W. Iko lẹ, Igọbina Nihẹmaya wa Jerusalẹm ki du “dabi w’ẹgwu, ku ma la fu kọ”.​—Daniẹl 9:25; Nihẹmaya 2:​1, 5-8.

• Abu aladi mebie ugbo ọgbọ mẹta nyoke mẹla [69] lẹ gbanẹ kade? Efu ichẹ ka ef’amachẹ Baibul,  ọjọ ka dago ñwu ọdọ ka. (Ekaluka 14:34; Izikiẹl 4:6) E-lẹ du ña kaki aladi du dago ñwu ọdọ mebie. Efu achẹ-i, aladi mebie ugbo ọgbọ mẹta nyoke mẹla [69] lẹ ch’ọdọ ulọkọ kp’ọgbọ mẹlẹ nyoke mẹta [483], owñ ch’aladi 69 ugbo ọjọ mebie.

• Ẹgba aladi mebie ugbo ọgbọ mẹta nyoke mẹla lẹ kpoji? Ichẹñwu k’a kaluka ọdọ 483 kw’ọdọ 455 T.I.K.W. e-lẹ adu wa w’ọdọ 29 I.K. a Ọdọ-i gbagẹdẹ owñ Jisọs che baptism owñ i la tejugede kaki owñ che Mẹsaya!​—Luku 3:​1, 2, 21, 22.

Dabi t’ukọchẹ 15 ọgba 5

 3. Ọna Ọga Eche Kpa Ku Ma Ad’ẹbiẹ Chekwu

I n’amọna k’amidọktọ ach’ọga onẹ kpa kp’ẹbiẹ ẹnẹ lẹ. I ch’ọgbọ duu am’ọna-i Abo Kraist ochochi ajẹ kp’ama n. Dab’ujiwe, abo ka ad’ẹbiẹ ñwu amonẹ abẹki eta ñwu am’idọktọ. Abomunẹ ajẹñwu am’idọktọ f’ẹbiẹ ma tanẹ ichẹñwu ku ma atene ch’ukọlọ abẹ ñwu ma todu ku ma dabi du t’uma ọla ichẹñwu ku ma f’ukọlọ ma che kpa. Ama, Abo Kraist ochochi cha ch’amẹñwu-i n.​—Ọlọda Eduwa Onukeji 15:23.

Ama, i n’amọna omunẹ ku ma ad’ẹbiẹ chekwu k’Ẹnẹ Kraist ochochi atu kp’ọla-wñ ichẹñwu ki agba abẹk i gba n. Ujiwe am’ọna lẹ che eche tẹsti ẹbiẹ; ed’imachini yọ iwa ki def’ẹbiẹ onẹ todu k’ikpili-wñ ma ch’ukọlọ gẹ n, ku ma la d’ẹbiẹ lẹ dabi tef’ọla-wñ; ed’omi-ọla koji ẹbiẹ onẹ ichẹñwu ku ma atene ch’ukọlọ ñwu k’ẹbiẹ ki we ch’ofu, k’ẹbiẹ lẹ ki la dabi w’ọla-wñ iko ku ma f’ukọlọ-wñ che kpa; ed’ẹbiẹ dabi t’ef’ọla onẹ ubi ku ma d’imachini fa kwefu ọla-wñ, ku ma la d’ẹñwu ku ma adọ ọsijin alu ẹnẹfu tefu-wn. Okoke Ẹnẹ Kraist atu kp’ọla-wñ alu ku ma ad’ẹbiẹ-wñ chekwu le alu ku ma ach’ukọlọ-wñ, ku ma ache tẹsti ẹbiẹ-wñ abẹki alu ku ma d’ẹbiẹ-wñ chekwu le alu ku ma ach’ọga-wñ kpa. Ọna k’amidọktọ ka ach’amẹñwu-i neke ch’ojoji ñw’ọla ma. Tak Ẹnẹ Kraist ka ki jẹ kp’ọna ku ma ach’ukọlọ-wñ, ọna ku ma che tẹsti ẹbiẹ-wñ abẹki ed’ẹbiẹ ch’ọga-wñ kpa, i dukpẹ ki m’ọna k’amidọktọ ad’ẹbiẹ-wñ chekwu le jali. Kpibe oji amene-i:

• Ma ad’ẹbiẹ mi tef’ẹñwu ka ki we cha dagba ki ch’iko ree? Akonẹ-ọla mi ajẹ kaki ẹbiẹ mi i che ta abẹki na li dab’ẹñwu ki dukpẹ ku du “daj’anẹpẹtẹ dab omiofo”?​—Ọlọda Eduwa Onukeji 12:​23, 24.

• Ẹñwu na che ichẹñwu ku ma af’ẹbiẹ kwefu ọla mi, ku ma la ach’amarida ka ef’ẹbiẹ mi taku ma du dabi tef’ọla mi? Akonẹ-ọla mi ajẹ ku dabi gb’ẹbiẹ lẹ abẹki i ad’ihianyi ñwu mi?

Dabi t’ukọchẹ 39 ọgba 3

 4. Ẹñwu Neke Jẹñwu Ọkọ Kp’ọya Ki D’uña Tẹ Ñw’ọlama?

Baibul jẹ k’ọkọ kp’ọya ku ma d’uña tẹ ñw’ọlama n. I ñọ jẹ k’ẹnẹ ka efu ma ki dabi n’ọkọ abẹki ọya omunẹ ubi ku ma d’uña tẹ ñw’ọlama n. (1 Abo Kọrint 7:​10, 11) Ama, i n’iko ka k’Abo Kraist ka atu ku ma d’uña tẹ ñw’ọkọ abẹk ọya ma.

• Ichẹñwu k’ọkọ gbejugede kọ edejutẹ akwọra unyi-wñ: Ichẹñwu k’ọkọ kọ edejutẹ akwọra unyi, k’abo akwọra unyi-wñ ma la n’amẹñwu ekwu ki dukpẹ n.​—1 Timoti 5:8.

• Ekp’ọkọ abẹk oya igbe ololo: Igbe ekp’ọkọ abẹki ọya ololo neke jẹñwu ọga achigili chanẹ abẹki ed’ọlai ọkọ abẹki ọya lẹ t’ukwu.​—Abo Galatia 5:​19-21.

• Ichẹñwu k’ẹnẹ lẹ gbejugede atene ekpọna nyu arẹ ẹnẹkeji ñwu Jihofa: Ichẹñwu k’ọkọ abẹki ọya ajẹñwu gbiti ñwu ẹnẹkeji ki rẹ Jihofa.​—Ẹwñ 5:29.

Dabi t’ukọchẹ 42 ọgba 3

  5. Amuche

Ẹnẹ Kraist ochochi an’ọwọ ef’amuche ki akp’Ọjọ ẹdọ biẹ n. Ama, otila i che k’Ẹnẹ Kraist ochochi ki d’akonẹ-ọla-wñ tu ẹñwu ki ache iko k’amonẹ ach’amuche lẹ. G’amujiwe-i.

• Ichẹñwu k’onẹ gw’ẹ k’ẹ wọla uche. Ẹ neke kakini, “Agba.” Ichẹñwu k’ẹnẹ lẹ atene kọchẹ manyu, ẹ neke kanẹreju ñwu ẹñwu ki chi k’ẹ ma n’ọwọ ef’amuche lẹ n.

• Ọkọ abẹk ọya wẹ ki ma ch’Ẹnibenu Jihofa n d’ẹ ku mẹ na j’ujẹñwu dama kpai abo akwọra unyi-wñ ẹgba uche ka. Ichẹñwu k’akonẹ-ọla wẹ jẹ ñwẹ k’ẹ lo, ẹ neke ka ñwu ọkọ abẹk ọya wẹ tak ẹ lo kaki ichẹñwu k’ẹñwu ku ma ache ọmọ an’ọwọ kp’ẹñwu ki Baibul ma jẹ n, ẹ na bu ma n’ọwọ efu-wñ n.

• Ichẹñwu k’ẹnẹ k’ẹ ch’ukọlọ ñwu d’ẹñwu ele ñwẹ iko ku ma ch’uche ka. I dukpẹ k’ẹ gba ele lẹ? I ch’otila i che k’ẹ kọ n. Ẹnẹ k’ẹ ch’ukọlọ ñwu adu ñwẹ todu k’ẹ bu ma ch’uche lẹ abẹk i adu ñwẹ todu k’ukọlọ k’ẹ che ñwu che w’ọ eju?

• Ichẹñwu k’onẹ d’ẹñwu ele ñwẹ iko ku ma ach’uche ka. Ẹnẹ lẹ neke kakini: “U che ma kaki ẹ cha ch’uche-i n, ama na tene ku d’ẹñwu-i ñwẹ.” I neke che kaki ẹnẹ lẹ ch’enẹ ki ach’ọwọ i che. Abẹki i n’ẹñwu ki ajẹñwu ẹ kpibe kakini ẹnẹ lẹ ache ki j’ukẹdọno wẹ ma abẹk i atene ki lọna ka ki jẹñwu ẹ n’ọwọ ef’uche lẹ? Ubi k’ẹ f’ibe kpẹ oji ene-i, uwẹ n’etu kp’ọla wẹ ichẹñwu k’ẹ gba abẹk ẹ gba n. Efu amẹñwu duu k’a che, i dukpẹ k’a ja k’a chẹñwu ki ajẹñwu wa n’akonẹ-ọla ọmẹmẹlẹ kpai ẹñwu ki adu ña kaki a gwọnyu Jihofa kpaka.​—Ẹwñ 23:1.

Dabi t’ukọchẹ 44 ọgba 1

 6. Ọga Ki Neke M’amonẹ

Ufẹdọ k’a nẹ ñwu amonẹ ajẹñwu wa k’a chẹñwu du k’a neke che k’a we k’ọga m’amonẹ. Ichẹñwu k’a n’ọga ki neke m’amonẹ abẹki ichẹñwu k’a neju kaki a n’ọga ki neke m’amonẹ, e-lẹ ajẹñwu wa k’a f’ọla wa de k’a we k’ọga lẹ m’abomunẹ. A chabalẹ todu ki Baibul d’ọda kakini: “Ẹ ki fẹdo ekeji-wẹ dab’ọla-wẹ.”​—Abo Rom 13:​8-10.

Am’ọna ẹñwu ẹnẹ ki n’ọga lẹ neke d’ufẹdọ ñ’abomunẹ? Ẹnẹ ki n’ọga lẹ ki we d’ọwọ ñw’onẹ, egb’onẹ mẹdọ abẹki ed’alu k’onẹ alu. I ki kp’ẹdọ biẹ ichẹñwu k’abo ka ma neke d’ọ w’unyi ma todu ku ma atene edide abo akwọra unyi ma n. Tak ẹnẹlẹ ki la che baptism, i dukpẹ ki ka ñwu af’abogijo-dama lugbo ọga-wñ todu ku ma neke m’alu ku ma ach’o baptism lọna k’ọga lẹ ma m’abomunẹ n. Tak ẹnẹ meji ki kọla en’ọlama, ẹnẹ ki neju kaki i n’ọga ki am’amonẹ dukpẹ ki g’ẹdọ ọla-wñ ki che tẹsti ẹbiẹ. Lefu ech’e-lẹ, ẹ du tejugede kaki ẹ kwula ñwu amonẹ alu ki ma ‘chẹñwu e-wẹ kate w’ẹ eju n, chai e-abomunẹ.’​—Abo Filipia 2:4.

Dabi t’ukọchẹ 56 ọgba 2

 7. Ọla Aja Enya Kpai Ọla Ọda

Ichẹñwu k’a d’ọwọ t’ọtakada ijali ẹgba k’a ny’aja kp’abomunẹ dagba ki ch’ọmaye wa ef’ujeju abudọ abẹki ẹnẹ omunẹ, e-lẹ neke ch’atẹko wa k’ihianyi ki we dagbade awa kp’abomunẹ. (Jẹrẹmaya 32:​9-12) Ama, Ẹnẹ Kraist meji neke n’amihianyi egini egini lugbo ọla ọkọ abẹki ẹñwu omunẹ. I dukpẹ ku ma hika f’amọla abalẹ ñwọru piopio kp’urẹdọ ki la ch’agbade ama kpai ẹnẹlẹ kate.

Ọna ẹñwu dukpẹ k’a kpoji ọla ki lugbo ebulumonẹ abẹki ed’ọlemi gb’ẹñwu kwugbo onẹ? (Gba Matiu 18:​15-17.) Jisọs d’ẹñwu mẹta k’a neke che ña wa:

1. Mẹ ja ku mẹ f’ọla ki d’adẹ mẹ kpoji agbade amẹ meji kate.​—G’ọgba 15.

2. Ichẹñwu ki ma jẹ che abalẹ n, ka ñwu ẹnẹ ka abẹki ẹnẹ meji ki gbọkonẹ ef’ujeju abudọ ku ma leb’ẹ t’ugbo-wñ.​—G’ọgba 16.

3. Ichẹñwu k’ọla lẹ ma ñọ kpoji abalẹ n, ẹgba lẹ own ẹ neke ka ñwu abogijo ku ma ch’atẹko wẹ.​—G’ọgba 17.

Ichẹñwu ki jẹ che, a ki d’amomaye wa lot’ukọtu n todu ki neke n’odu ekpabiẹ wa ñwu Jihofa kpai ujeju abudọ. (1 Kọrint 6:​1-8) Ama, i che n’amọla ki ch’abọda dukpẹ ku ma kpoji-wñ. ọla lugbo udaru ọkọ kp’ọya, ẹnẹ k’ọma ad’ugbo-wñ ubi k’ọkọ kp’ọya mu daru, ọkọ k’ukọtu ka k’ọkọ abẹki ọya ki na ra ñwu ẹnẹ ekeji-wñ ubi ku ma daru, ọkọ k’abo inchọrans ara, ọmẹ k’onẹ abẹki unyi ukọlọ jẹ ku ma ma neke ra n, ọna ku ma akp’ẹñwu ogwu ubi k’onẹ lekwu. Ẹnẹ Kraist ki ach’alu du ki neke che k’ukọtu ki kpoji ọla aba-i ñwu d’ọla ọda duu efu Baibul re n.

Ichẹñwu ki ch’ọla ki chẹ gbiti dabu ed’onẹ manẹ, ech’abutabu kp’imọtọ, egbejugede ch’onẹ agbe, ichẹñwu k’amoji m’adu onẹ ko manyu onẹ ekpa. Ẹnẹ Kraist duu ki d’ọla aba-i lo tugbo ab’ọda, ẹnẹ lẹ d’ọla ọda duu efu Baibul re n.

Dabi t’ukọchẹ 56 ọgba 3