Ir al contenido

Ir al índice

Nota irunu

Nota irunu
  1.  Uunt Babiloniasha ya ainia?

  2.  Jesussha urutai uunt anaikiamu ajastiniuya?

  3.  Tsuakratin ainia ii numpejai warinia itiurkartata nu nekatniuitji

  4.  Kanaktin

  5.  Namper najanainiamu

  6.  Sunkur utsukratkamnia

  7.  Chicham iwiaratin

 1. Uunt Babiloniasha ya ainia?

Uunt Babiloniaka antar religión ainiana nuiti urukamtai ainis taji? (Apukarípsis 17:5). Nu nekaatai.

  • Ashi nunkanam awai. Yuus papiinmanka Uunt Babiloniaka nayantsanam eketeawai tawai. Nu nayantsaka ashi nunkanmaya aentsun nakumeawai. Aents anaikiamu eketainiana nuna uuntrinkia Uunt Babiloniaiti (Apukarípsis 17:15, 18).

  • Aents anaikiamu eketainiana nu nuya warinkish surin ainiana nusha acharminiaiti. Uunt Babilonia amukamtai ashi nunkanmaya anaikiamu eketainiana nu tura warinkish surin ainiana nusha iwiaku juakartatui tawai Yuus papii (Apukarípsis 18:9, 15).

  • Yajauchin najanuk Yuusan natsan ujuwawai. Uunt Babiloniaka yainkiat tusa uunt anaikiamu eketainiana nuna yainiaiti. Tuma asa tsanirmatai nuwa aintsaiti (Apukarípsis 17:1, 2). Ashi aentsun anankeawai tura nukap aents jakaruana nuna ni mawaruiti (Apukarípsis 18:23, 24).

Akankamu 13 número 6 nui waketkitin

 2. Jesussha urutai uunt anaikiamu ajastiniuya?

Jesús uunt anaikiamu ajatsain 69 atsakamu nankaamastiniaiti Yuusa chichame tu timiayi (Taniar 9:25 aujsata).

  • Urutainia 69 atsakamusha juarnakmia? Jesús taatsain 455 uwitin nui juarnakmiayi. Nu uwitin Nehemías Jerusalenkan ataksha jeamtiasa tamiayi (Taniar 9:25; Neemías 2:1, 5-8).

  • 69 atsakamusha urutma tsawannak ta? Yuus papiinmanka chikichik tsawan chikichik uwin nakumui (Wekasarma [Números] 14:34; Isekiár 4:4-8). Chikichik atsakamuka 7 uwiyaiti. Tuma asamtai jui, 69 atsakamun aujmateana nuka 483 uwin tawai (69 x 7).

  • 69 atsakamusha urutain amukamia? Jesús taatsain 455 uwitinia juarkir 483 uwi iniankasrik 29 uwitin ejettaji. a Nu uwitin Jesús imianmiayi. Turunamtai uunt anaikiamu ajasmiayi (Rúkas [Lucas] 3:1, 2, 21; 3:22 TNM).

Akankamu 15 número 5 nui waketkitin

 3. Tsuakratin ainia ii numpejai warinia itiurkartata nu nekatniuitji

Kristu aentstikia tunamkaij tusar ii numpejai warinia itiurkartata nu penker nekaatniuitji. Ii numpe chikich suchaitji. Arum apujtursarat tusar ii numpe jusar ikiuchuitji (Muisais Ujakma [Deuteronomio] 15:19-23).

Antsu juka iik enentaimsar turamniaitji: examen de sangre, hemodiálisis, hemodilución. Aintsan jujaisha iik enentaimsar tsuamarminiaitji: Máquina de recuperación de sangre turutskesha de circulación extracorpórea (bomba de derivación cardiopulmonar ainisha tutainti). Tsuakratin ainia ii numpen itiurkartiniait nu iik enentaimsar titiniaitji. Tsuakratin ainiana nuka mashikia metek najancha ainiawai. Tuma asamtai operajatsuk, examenkesh najantsuk turutskesha doctor juna turattjame turamainiakrin ii numpejai warinia itiurkartata nu penker nekaatniuitji. Juni animiasta:

  • Winia numparun warinmaninsha akupkarmatai muchitiamun iniaisamtainkia ataksha awakeki apujtursatarum timiniashitiaj? Nuyanchuka nakitratniuashitiaj? (Muisais Ujakma [Deuteronomio] 12:20-25).

  • Numparun jusar iwiarar ataksha apujtursattsa wakeruiniakui apujmamsamniashitiaj?

Akankamu 39 número 3 nui waketkitin

 4. Kanaktin

Yuusa chichamenka nuatnaikiatiram kanaktiarum tatsui tura aintsan kanakiaruka chikichjai nuatnaikiacharminiaiti tawai (1 Kurintiunam 7:10, 11). Kristu aentscha kanakiarush iruneawai.

  • Aishman ni nuarin ni uchirin penker iistinian nakitiakui: Aishrinkia ni uchiri utsumainiamun penke suachkuinkia nuwaka kanakminiaiti (1 Timiutéun 5:8).

  • Ti katsumeam: Ti katsumeam waitiak mantuawain tusa kanakminiaiti (Karaseanam [Gálatas] 5:19-21).

  • Jehová enentaimtusain tusa penke nakitiakui: Aishrinsha turutskesh nuwencha Jehová penke umirkachmin amajeamka kanakminiaiti (Túramuri̱ [Hechos] 5:29).

Akankamu 42 número 3 nui waketkitin

 5. Namper najanainiamu

Kristu aentstikia namper Jehová nakitiamunam pachinchaitji. Kristu aentska namper akuinkia wariniak turat nunaka ninki enentaimsatniuiti. Namper akui wari itiurkamniaitiam nu nekaata.

  • Namper akui amesha penker nankaamasta turamkui. Arantamujai yuminsajme timiniaitme. Antsu urukamtai pachintsuj nuna nekaatasa wakerakuinkia jintiamniaitme.

  • Aishrumkesha nuwemkesha testigo de Jehovachu ii shuar nampera najanainiawai, yurumutai turamkui. Nui wetaj takumka amek enentaimpratniuitme. Tura nui weaknasha ni najanainiamunam pachinkiashminiaitjiai timiniaitme.

  • Takatan nerenniuri namper akui patasan akirmaktasa wakerakui. Nu kuit nakitrattameash? Nuka amek enentaimsatniuitme. Nu kuitian namper asamtai ama turutskesha penker takakma asakminin ama?

  • Namper a asamtai yaksha warinkish amakui. Yaksha junis turamminiaiti: Ameka ju nampernum pachinchaitme tumaitkiusha juna amastasa wakerajai. Nu aents shiir enentaimturmak amasminiaiti. Tumaitkiusha ju enentaimsata: Nekasash pachinchait tusasha amasminiaiti. Tuma asamtai penker enentaimpram achiktaj takumka achikminiaitme. Warinkish najankursha shiir enentaimsattsar wakeraji nuya Jehovasha umirkattsar wakeraji (Túramuri̱ [Hechos] 23:1).

Akankamu 44 número 1 nui waketkitin

 6. Sunkur utsukratkamnia

Aents anea asar sunkur utsukratkamnia takakkurkia turutskesha takakea ainis nekapeakrikia chikich aents utsukaij tusar aneartiniaitji. Yuusa chichame tana nu umiktasar nuka turaji. Yuusa chichame junis tawai: “Ame aya̱shim aneam núnismek ashí shuar aneeta” (Rúmanam 13:8-10).

Nu chicham umiktai tusar wari itiurkatniuitiaj? Sunkur utsukratkamnian achiakuka yanaksha mejeaschatniuiti, miniaksashtiniaiti, turutskesha ewejenkesha susashtiniaiti. Sunkuran utsukratkamnian achiakuka ni jeen yaksha ipiachmaka kajekchatniuiti. Imiantiaj takunka uuntri ainia nuna chichamprinian sunkur utsukratkamnian achiakeajai tu titiniaiti. Nuna turakka chikichniasha utsukchartatui. Yaksha anajmanairtaj takunka sunkur utsukratkamnian achiakeajtai tusa numpen examen najatmamamniaiti. Nuna turakka Yuus papii tana aintsan aya niniunak enentaimtsuk chikich aentsnasha yainminia nuna enentaimiawai (Jiripiusnum [Filipenses] 2:4).

Akankamu 56 número 2 nui waketkitin

 7. Chicham iwiaratin

Kuitniun manikiaij tusar warinkish najanatsarkia papii najanatniuitji. Chikich Kristu aentsjaisha aintsar turatniuitji (Jirimías 32:9-12). Papii najanawaruitkiusha chichamnaka wainkiarminiaiti. Chichaman wainkiarka kajernaitsuk warik ninki iwiarartiniaiti.

Yaksha anankrata kasartamkakrin turutskesha antar tsanumprutmawakrin itiurkaria iwiaramniaitiaj? (Matéu 18:15-17). Jesús ju turatniuitrume timiayi.

  1. Chichaman wainkiarka ninki pujusar iwiarartiniaiti (Akantramuri 15 iista).

  2. Iwiaratniun tujinkiarka Kristu aentsun jimiaran turutskesh chikichkimkesha nemartusta nijiai aujmattsattaj tiarminiaiti (Akantramuri 16 iista).

  3. Nuna turawar iwiaratniun tujinkiarka antsu nuinkia uunt anairamujai aujmattsartiniaiti (Akantramuri 17 iista).

Ii yachinkia turutskesha ii umainkia chicham iwiarattsar chichaman iwiarin ainiana nui jukishtiniaitji. Nu turakrikia Jehová naari yajauch ujukattaji tura ni iruntramurisha yajauch juaktatui (1 Kurintiunam 6:1-8). Antsu ju chichamka chichaman iwiarin ainiana nui iwiaramniaitji: divorcio, custodia de los hijos, pensión alimenticia, indemnización de seguro, declaración de bancarrota turutskesha testamento. Kristu aents chichaman iwiarin ainiana nui, chichaman iwiareakka yajauchikia najantsui.

Tura aintsan violación, abuso de menores, tura yaksha ti katsumkartakui, kasameakui turutskesha mankartuamtainkia Kristu aentstisha denuncia apujsamniaitji. Nu turakur yajauchikia najantsuji.

Akankamu 56 número 3 nui waketkitin

a Jesús taatsain 455 uwitinia juarki, 1 uwitin jea 454 uwi awai. Jesús taatsain uwi 1 juarki, uwi 1 timianainkia chikichik uwi awai. 1 uwitinmaya juarki uwi 29 timianainkia 28 uwi awai. 454 uwi nuya 1 uwisha tura 28 uwisha mash nekapmarmaka 483 uwi jiniawai (454+1+28=483).