1. ၁.  ပသ့ၣ်ညါနီၤဖး ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်

2. ၂.  မ့းၡံအၤ အိၣ်ဖျါထီၣ်လၢ အဆၢကတီၢ်ဖဲလဲၣ်

3. ၃.  တၢ်ကူစါယါဘျါ လၢအပၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်သွံၣ်

4. ၄.  တၢ်အိၣ်လီၤဖးဒီး သးသမူတံၤသကိး

5. ၅.  နံၤသဘျ့ ဒီးမူးပွဲတဖၣ်

6. ၆.  တၢ်ဆါလၢ အဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်တၢ်သ့

7. ၇.  တၢ်ဖံးတၢ်မၤ ဒီးတၢ်မူးတၢ်ရၢ်

 ၁. ပသ့ၣ်ညါနီၤဖး ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်

“ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ်” န့ၣ်အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ လၢအကမၣ်ခဲလၢာ်န့ၣ် ပသ့ၣ်ညါဘၣ်ဒ်လဲၣ်. (လီၣ်ဖျါ ၁၇:၅) ပကကွၢ်သကိး တၢ်ဂ့ၢ်တနီၤ–

• ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ်န့ၣ် ဒိၣ်စိလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်. လံာ်စီဆှံ တဲဝဲလၢ ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ်န့ၣ် အဆ့ၣ်နီၤလၢ “ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်” ဒီး “ပှၤကလုာ်တဖၣ်” အဖီခိၣ်. ဒီးဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ်န့ၣ် “အအိၣ်ဒီးအဘီအမုၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်အစီၤပၤတဖၣ် အဖီခိၣ်လီၤ.”​—လီၣ်ဖျါ ၁၇:​၁၅, ၁၈.

• ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ်န့ၣ် တကဲဝဲ ပဒိၣ်တဖုဖု မ့တမ့ၢ် စံပွါယ့ (မုၢ်ကျိၤဝဲၤကွာ်) အတၢ်ကရၢကရိ တခါခါဘၣ်. ဖဲဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ် ဘၣ်တၢ်မၤဟးဂီၤအီၤအခါ “ဟီၣ်ခိၣ် အစီၤပၤတဖၣ်” ဒီး “ပှၤပှ့ၤတၢ်ဆါတၢ်ဖိ” အိၣ်မူဒံး.​—လီၣ်ဖျါ ၁၈:​၉, ၁၅.

• ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ်န့ၣ် အမၤဟးဂီၤ ကစၢ်ယွၤအမံၤ. ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ်န့ၣ် ဒ်သိးအကဒိးန့ၢ်ဘၣ် ကျိၣ်စ့ ဒီးတၢ်အဂၤတဖၣ်အဂီၢ် အဖီၣ်လိာ်သးစုဒီး ဟီၣ်ခိၣ်အပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ် အဃိ လံာ်စီဆှံကိးအီၤလၢ ပိာ်မုၣ်ဆါလီၤအီၣ်သး. (လီၣ်ဖျါ ၁၇:​၁, ၂) တကးဒံးဘၣ် ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ်န့ၣ် အဆှၢကမၣ်ဝဲ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ ကိးကလုာ်ဒဲး ဒီးခီဖျိလၢ ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ်အဃိန့ၣ် ပှၤသံဝဲဒီဒူၣ်.​—လီၣ်ဖျါ ၁၈:​၂၃, ၂၄.

က့ၤကွၢ်ကဒါက့ၤ တၢ်မၤလိ ၁၃, နီၣ်ဂံၢ် ၆

 ၂. မ့းၡံအၤ အိၣ်ဖျါထီၣ်လၢ အဆၢကတီၢ်ဖဲလဲၣ်

လံာ်စီဆှံ တဲဆိပာ်စၢၤဝဲလၢ မ့းၡံအၤ ကအိၣ်ဖျါထီၣ်ဖဲ ၆၉ နွံ ကတၢၢ်ကွံာ်ဝဲ အဆၢကတီၢ်.​—ဖး ဒၤနံးယ့လး ၉:၂၅.

• တၢ်ဆၢကတီၢ် ၆၉ နွံအံၤ စးထီၣ်အသးလၢ အဆၢကတီၢ်ဖဲလဲၣ်. အစးထီၣ်အသးဖဲ ချ.ခ.န ၄၅၅ နံၣ်. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ပဒိၣ်နဃ့မယၤ ဟဲက့ၤတုၤလၢ ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ် ဒ်သိးက “သူၣ်ထီၣ်ကဒါက့ၤ” ဝ့ၢ်အံၤလီၤ.​—ဒၤနံးယ့လး ၉:၂၅; နဃ့မယၤ ၂:​၁, ၅-၈.

• တၢ်ဆၢကတီၢ် ၆၉ နွံအံၤ အယံာ်ဝဲထဲလဲၣ်. လၢဝံအတၢ်စံးပာ်တနီၤအပူၤ တနံၤန့ၣ် အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ တနံၣ်. (၄ မိၤၡ့ ၁၄:၃၄; ယဃ့းစက့လး ၄:၆) အဃိ တနွံန့ၣ် အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ နွံနံၣ်. ဒီးလၢဝံအတၢ်စံးပာ် တခါအံၤအပူၤ ၆၉ နွံန့ၣ် အယံာ်ဝဲ ၄၈၃ နံၣ် (၆၉ နွံ x ၇ နံၤ).

• တၢ်ဆၢကတီၢ် ၆၉ နွံအံၤ ကတၢၢ်ကွံာ်ဝဲလၢ အဆၢကတီၢ်ဖဲလဲၣ်. တၢ်ဆၢကတီၢ် ၆၉ နွံ လၢအအဲၣ်ဒိးတဲဝဲ ၄၈၃ နံၣ်အံၤ ပမ့ၢ်စးထီၣ်ဒွးအီၤဖဲ ချ.ခ.န ၄၅၅ နံၣ်န့ၣ် ကကတၢၢ်ကွံာ်ဝဲဖဲ ခ.န ၂၉ နံၣ်. a ဒီး ခ.န ၂၉ နံၣ်န့ၣ် အကဲဝဲတနံၣ်ဃီဖဲ ယ့ၣ်ၡူးဒိးဘျၢထံ ဒီးကဲထီၣ် မ့းၡံအၤ.​—လူၤကၣ် ၃:​၁, ၂, ၂၁, ၂၂.

က့ၤကွၢ်ကဒါက့ၤ တၢ်မၤလိ ၁၅, နီၣ်ဂံၢ် ၅

 ၃. တၢ်ကူစါယါဘျါ လၢအပၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်သွံၣ်

တၢ်ကူစါယါဘျါ တနီၤန့ၣ် ပှၤသူကဒါက့ၤဝဲ ပှၤဆါအနီၢ်ကစၢ်အသွံၣ်. ဒ်ပမ့ၢ်ခရံာ်ဖိအသိး ပတဟ့ၣ်မၤဘူၣ်လီၤပသွံၣ်ဘၣ်. ဒီးတချုးလၢ ပဖှဲး (ခွဲ) သးဒံးဘၣ်န့ၣ် ပတပာ်ဖှိၣ်ဃာ် ပနီၢ်ကစၢ်အသွံၣ် လၢပှၤကသွီနုာ်က့ၤ လၢပမိၢ်ပှၢ်အပူၤဘၣ်.​—၅ မိၤၡ့ ၁၅:၂၃.

ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ကူစါယါဘျါ အကျိၤအကျဲတနီၤန့ၣ် ပတူၢ်လိာ်အီၤသ့. အဒိတနီၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ ပှၤမၤကွၢ်ပသွံၣ်, တၢ်မၤကဆှီသွံၣ်လၢစဲး (hemodialysis), ဟံမိၤဒလူၡၢၤ (hemodilution), စဲ(လ်) စဲလဘ့း (cell-salvage) ဒီးစဲးလၢအမၤတၢ်လၢသးဒီးပသိၣ်အလီၢ် (heart-lung bypass machine) လီၤ. ဒီးခရံာ်ဖိတဂၤ ဖဲပှၤကဖှဲးအီၤအခါမ့ၢ်ဂ့ၤ, ပှၤမၤကွၢ်အီၤအခါမ့ၢ်ဂ့ၤ မ့တမ့ၢ် ဖဲပှၤကူစါယါဘျါအီၤ တမံၤမံၤအခါမ့ၢ်ဂ့ၤ အကသူက့ၤ အနီၢ်ကစၢ်အသွံၣ် ဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် အနီၢ်ကစၢ် ဘၣ်ဆၢတဲာ်ဝဲလီၤ. ကသံၣ်သရၣ် တဂၤဒီးတဂၤ မၤဝဲတၢ်ကူစါယါဘျါ အကျိၤအကျဲ တဒ်သိးလိာ်အသးဘၣ်. အဃိ တချုးလၢနတူၢ်လိာ်လၢ ပှၤကဖှဲးနၤ, မၤကွၢ်နၤ မ့တမ့ၢ် ကူစါယါဘျါနၤ တမံၤမံၤဒံးဘၣ်န့ၣ် ပှၤကသူက့ၤ နနီၢ်ကစၢ်အသွံၣ် ဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် နကဘၣ်ဃုသ့ၣ်ညါဆိ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး. သံကွၢ်လီၤနသးလၢ–

• ပှၤမ့ၢ်ဒုးဟးထီၣ်ကွံာ် ယသွံၣ်တနီၤလၢယမိၢ်ပှၢ်အပူၤ ဒီးယသွံၣ်အတၢ်လဲၤတရံး မ့ၢ်လဲၤပတုာ်ဝဲတစိၢ်ဖိန့ၣ် မ့ၢ်ယသးလၢအသ့ၣ်ညါဒၣ်တၢ် ကပျဲယၤလၢ ယကထံၣ်လၢ ယသွံၣ်အံၤ အဘၣ်ဃးဒီးယၤဒံးဧါ မ့တမ့ၢ် ကြၢးလၢအဘၣ်တၢ် “လူလီၤအီၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်လိၤ” လံဧါ.​—၅ မိၤၡ့ ၁၂:​၂၃, ၂၄.

• ဖဲပှၤဖှဲးယၤအခါ ပှၤမ့ၢ်ထုးထီၣ်ယသွံၣ် ဒီးကျဲၣ်ကျီအီၤဒီးကသံၣ် ဝံၤဒီး ပၢနုာ်က့ၤလၢယမိၢ်ပှၢ်အပူၤ (မ့တမ့ၢ် လၢယမိၢ်ပှၢ်အလိၤ) န့ၣ်မ့ၢ်အကမၤဘၣ်ဒိ ယသးလၢအသ့ၣ်ညါဒၣ်တၢ်ဧါ. မ့ၢ်ယကတူၢ်လိာ် တၢ်ကူစါယါဘျါ အကျိၤအကျဲအံၤဧါ.

က့ၤကွၢ်ကဒါက့ၤ တၢ်မၤလိ ၃၉, နီၣ်ဂံၢ် ၃

 ၄. တၢ်အိၣ်လီၤဖးဒီး သးသမူတံၤသကိး

လံာ်စီဆှံ တဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါဝဲလၢ ပှၤဒီမိၢ်ဝၤ ကအိၣ်လီၤဖးလိာ်အသးဘၣ်. ဒီးလံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလၢ ပှၤလၢအအိၣ်လီၤဖးဒီး အသးသမူတံၤသကိးန့ၣ် အဆီဟံၣ်ဆီဃီ ဒီးပှၤအဂၤတဂၤ လၢအသီတဘျီ တန့ၢ်ဘၣ်. (၁ ကရံၣ်သူး ၇:​၁၀, ၁၁) ဘၣ်ဆၣ် ခရံာ်ဖိတနီၤ ဆၢတဲာ်လီၤအသးလၢ အကအိၣ်လီၤဖးဒီး အသးသမူတံၤသကိး လၢတၢ်ဂ့ၢ် လၢလာ်တဖၣ်အံၤအဃိလီၤ.

• ဝၤတဂၤ တအဲၣ်ဒိး လုၢ်အီၣ်လုၢ်အီ အဟံၣ်ဖိဃီဖိ နီတစဲးဘၣ်– အဒိ ဝၤတဂၤ တအဲၣ်ဒိးလုၢ်အီၣ်လုၢ်အီ အဟံၣ်ဖိဃီဖိ လၢနီၢ်ခိတခီဘၣ် အဃိ အဟံၣ်ဖိဃီဖိ အကျိၣ်စ့ မ့တမ့ၢ် တၢ်အီၣ်တၢ်အီတအိၣ်ဘၣ်.​—၁ တံၤမသ့း ၅:၈.

• ပှၤတဂၤ မၤဒၢၣ်မၤဆါ အသးသမူတံၤသကိး နးမး– အဒိ ပှၤတဂၤ မၤဒၢၣ်မၤဆါ အသးသမူတံၤသကိး တုၤလၢ တၢ်ဘၣ်ယိၣ်အလီၢ် အိၣ်ထီၣ်လၢအသးသမူတံၤသကိး အတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ ဒီးအသးသမူအဂီၢ်.​—ကလၤတံ ၅:​၁၉-၂၁.

• ပှၤတဂၤ ကဲထီၣ် တၢ်ဘၣ်ယိၣ်အလီၢ်ဖးဒိၣ်လၢ အသးသမူတံၤသကိး အနီၢ်သးအဂီၢ်– အဒိ ပှၤတဂၤ ဂုာ်ကျဲးစၢးတြီ အသးသမူတံၤသကိး တုၤဒၣ်လဲာ် အသးသမူတံၤသကိး ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤတန့ၢ်လၢၤဘၣ်.​—မၤတၢ် ၅:၂၉.

က့ၤကွၢ်ကဒါက့ၤ တၢ်မၤလိ ၄၂, နီၣ်ဂံၢ် ၃

  ၅. နံၤသဘျ့ ဒီးမူးပွဲတဖၣ်

နံၤသဘျ့ ဒီးမူးပွဲတဖၣ် လၢအတဘၣ် ယဟိဝၤယွၤအသးဘၣ်န့ၣ် ခရံာ်ဖိအမ့ၢ်အတီတဖၣ် တမၤဝဲဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ခရံာ်ဖိတဂၤဘၣ်တဂၤ ကပၣ်ဃုာ်လၢ မူးပွဲတခါခါဧါ တပၣ်ဃုာ်ဘၣ်ဧါန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ကဘၣ်ဆၢတဲာ်တၢ် ဒ်အသးလၢအသ့ၣ်ညါဒၣ်တၢ် ဟံးစုနဲၣ်ကျဲအီၤအသိးလီၤ. ပကကွၢ်သကိး တၢ်အိၣ်သး လၢလာ်အံၤတနီၤ.

• ဖဲပှၤဆၢဂ့ၤဆၢဝါနၤလၢ မူးပွဲတခါခါ အဂီၢ်အခါ. နတဲအီၤယိယိဖိလၢ “တၢ်ဘျုး” သ့. ဒီးပှၤတဂၤန့ၣ် မ့ၢ်အဲၣ်ဒိးသ့ၣ်ညါအါထီၣ် ဘၣ်ဃးဒီး ဘၣ်မနုၤအဃိ နတမၤ နံၤသဘျ့ ဒီးမူးပွဲဘၣ်လဲၣ်န့ၣ် နတဲပၠးအီၤသ့.

• ဖဲနသးသမူတံၤသကိး လၢအတမ့ၢ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးဘၣ်တဂၤ မၢနလဲၤ အီၣ်တၢ်အီတၢ်ဒီး အဘူးအတံၢ် ဖဲနံၤသဘျ့ ဒီးမူးပွဲဘၣ်ဝဲအခါ. နသးလၢအသ့ၣ်ညါဒၣ်တၢ် မ့ၢ်ဟ့ၣ်နၤအခွဲးလၢ နကလဲၤန့ၣ် တချုးလၢနလဲၤဒံးဘၣ်န့ၣ် တဲဆိပာ်စၢၤ နသးသမူတံၤသကိးလၢ ဖဲပှၤအီၣ်သကိးတၢ်အခါ အဘူးအတံၢ် မ့ၢ်မၤလုၢ်လၢ်တခါခါ လၢအဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလၢ အကမၣ်န့ၣ် နတမၤဘၣ်.

• ဖဲနတၢ်မၤခိၣ် အဲၣ်ဒိးဟ့ၣ်အါထီၣ်နၤစ့ (bonus) ဖဲနံၤသဘျ့ ဒီးမူးပွဲဘၣ်ဝဲအခါ. ပတဲလၢ ပတကြၢးတူၢ်လိာ်စ့အံၤဘၣ်န့ၣ် ကသ့ဧါ. ပတဲဒ်န့ၣ် တသ့ဘၣ်. အဒိ မ့ၢ်နတၢ်မၤခိၣ် ကဆိကမိၣ်လၢ ခီဖျိနတူၢ်လိာ်စ့အံၤအဃိ နပၣ်ဃုာ်လၢ မူးပွဲအပူၤဧါ. မ့တမ့ၢ်ဘၣ်န့ၣ် အဟ့ၣ်အါထီၣ်နၤစ့ မ့ၢ်လၢ အအဲၣ်ဒိးပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်စံးဘျုးစံးဖှိၣ် လၢနမၤတၢ်ဆူၣ်အဃိဧါ.

• ဖဲပှၤတဂၤဟ့ၣ်နၤတၢ်ဟ့ၣ် ဖဲနံၤသဘျ့ ဒီးမူးပွဲဘၣ်ဝဲအခါ. ပှၤလၢ အဟ့ၣ်နၤတၢ်ဟ့ၣ်တဂၤ ကတဲနၤလၢ “ယသ့ၣ်ညါလၢ နတမၤမူးပွဲအံၤဘၣ်, ဘၣ်ဆၣ် ယအဲၣ်ဒိးဟ့ၣ်နၤ တၢ်ဟ့ၣ်အံၤ.” ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် မ့ၢ်လၢအသးဂ့ၤအဃိ အဝဲအဲၣ်ဒိးဟ့ၣ်နၤ တၢ်ဟ့ၣ်တမံၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဝဲအဲၣ်ဒိးမၤကွၢ်နၤ မ့တမ့ၢ် လ့ပစီနၤလၢ နကပၣ်ဃုာ်လၢ မူးပွဲအံၤအပူၤ. အဃိ နဆိကမိၣ်ထံ တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤဝံၤအလီၢ်ခံ နကတူၢ်လိာ်တၢ်ဟ့ၣ်အံၤဧါ တတူၢ်လိာ်ဘၣ်ဧါန့ၣ် နနီၢ်ကစၢ် ကဘၣ်ဆၢတဲာ်လီၤ. ဒီးပမ့ၢ်ဆၢတဲာ်တၢ် တမံၤဂ့ၤတမံၤဂ့ၤန့ၣ် ပအဲၣ်ဒိးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤ ဒီးပအဲၣ်ဒိးအိၣ်ဒီး သးလၢအသ့ၣ်ညါဒၣ်တၢ်လၢ အကဆှီ.​—မၤတၢ် ၂၃:၁.

က့ၤကွၢ်ကဒါက့ၤ တၢ်မၤလိ ၄၄, နီၣ်ဂံၢ် ၁

 ၆. တၢ်ဆါလၢ အဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်တၢ်သ့

ခီဖျိလၢ ပအဲၣ်ပှၤဂၤအဃိ ပမ့ၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဆါလၢ အဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်တၢ်သ့ မ့တမ့ၢ် ပမ့ၢ်ဆိကမိၣ်လၢ ပအိၣ်ဒီး တၢ်ဆါလၢ အဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်တၢ်သ့န့ၣ် ဒ်သိး ပတၢ်ဆါသုတဘၣ်ကူ ပှၤဂၤတဂ့ၤအဂီၢ် ပကဘၣ် ပလီၢ်ပသးဒိၣ်မး. ပမ့ၢ်မၤဒ်အံၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ ပမၤထွဲ လံာ်စီဆှံ အတၢ်မၤလိာ် လၢအမ့ၢ် “နကဘၣ် အဲၣ်ပှၤလၢနဃၢၤ ဒ်နအဲၣ်လီၤ နနီၢ်ကစၢ်အသး အသိးလီၤ.”​—ရိမ့ၤ ၁၃:​၈-၁၀.

ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်ဆါလၢ အဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်တၢ်သ့န့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်လၢ ပှၤဂၤအဖီခိၣ် သ့ဒ်လဲၣ်. ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်ဆါလၢ အဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်တၢ်သ့န့ၣ် အမ့ၢ်တဖိးဟုပှၤဂၤ ဒီးနၢမူပှၤဂၤဘၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ အပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ် လၢပှၤဂၤအဖီခိၣ်. အဒိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဂၤ အဲၣ်ဒိးဒီသဒၢ အဟံၣ်ဖိဃီဖိအဃိ အမ့ၢ်ကွဲမုာ်ပှၤဂၤလၢအဟံၣ် ဘၣ်ဆၣ် မ့ၢ်တကွဲမုာ် ပှၤလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်ဆါ တဂၤအံၤဘၣ်န့ၣ် ပှၤလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်ဆါ တဂၤအံၤ တကြၢးသးထီၣ်တၢ်ဘၣ်. ဒီးပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်ဆါလၢ အဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်တၢ်သ့တဂၤ တချုးလၢ အဒိးဘျၢထံဒံးဘၣ်န့ၣ် အကဘၣ်တဲဘၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်ကရူၢ် အပှၤရဲၣ်လီၤကျဲၤလီၤတၢ်တဂၤ လၢအတၢ်အိၣ်သး. အမ့ၢ်မၤဝဲဒ်န့ၣ်န့ၣ် ဒ်သိး အတၢ်ဆါ သုတဘၣ်ကူ ပှၤဒိးဘျၢထံ လၢအဂၤတဂ့ၤအဂီၢ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်ကရူၢ် အပှၤရဲၣ်လီၤကျဲၤလီၤတၢ်တဂၤ ရဲၣ်ကျဲၤဆိပာ်စၢၤ တၢ်တမံၤမံၤသ့. ဒီးပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်ဆါလၢ အဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်တၢ်သ့တဂၤ တချုးလၢ အပာ်တၢ်အဲၣ်တီဒံးဘၣ်န့ၣ် အကြၢးမၤကွၢ်ဆိအသွံၣ်. အမ့ၢ်မၤဝဲဒ်န့ၣ်န့ၣ် အပာ်ဖျါထီၣ်လၢ အသူၣ်အိၣ်သးအိၣ်ပှၤဂၤ ဒီးအတ ‘ကွၢ်လီၤထဲလၢ အနီၢ်ကစၢ် အဘျုးဘၣ်’ ဒီးအ “ဆိကမိၣ်န့ၢ်တၢ်လၢ ပှၤဂၤအဂီၢ် စ့ၢ်ကီး” လီၤ.​—ဖံလံးပံၤ ၂:၄.

က့ၤကွၢ်ကဒါက့ၤ တၢ်မၤလိ ၅၆, နီၣ်ဂံၢ် ၂

 ၇. တၢ်ဖံးတၢ်မၤ ဒီးတၢ်မူးတၢ်ရၢ်

ပဝဲခရံာ်ဖိတဖၣ် တချုးလၢ ပမၤသကိးတၢ်ဒီး ပှၤတဂၤဂၤ မ့တမ့ၢ် မၤသကိးတၢ်ဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဂၤဂၤဒံးဘၣ်န့ၣ် ဒ်သိးဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲ သုတအိၣ်ထီၣ်တဂ့ၤအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤ တၢ်အၢၣ်လီၤအလံာ်အုၣ်သး မ့တမ့ၢ် ကွဲးနီၣ်ဃာ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤခဲလၢာ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲး. (ယံးရမံယၤ ၃၂:​၉-၁၂) ပမၤတၢ်အၢၣ်လီၤအလံာ်အုၣ်သး ဒီးကွဲးနီၣ်ဃာ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤခဲလၢာ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလံ သနာ်က့ တဘျီတခီၣ်န့ၣ် ကျိၣ်စ့တၢ်ဂ့ၢ်ကီ ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အဂၤ အိၣ်ထီၣ်သ့. ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲ မ့ၢ်အိၣ်ထီၣ်န့ၣ် ပကြၢးမၤဘၣ်ဂီၢ်က့ၤ တၢ်ကီတၢ်ခဲဒီး ပှၤလၢ ပမၤသကိးတၢ်ဒီးအီၤတဂၤန့ၣ် လၢတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤ ဒီးမၤအီၤလၢအဆိအချ့.

ဘၣ်ဆၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဂၤ မ့ၢ်တဲဟးဂီၤပဂ့ၢ် မ့တမ့ၢ် သူဝဲတၢ်လံၣ်တၢ်လီ ဒ်သိးအကမၤန့ၢ် ပတၢ်ဖိတၢ်လံၤအဂီၢ်န့ၣ် ပကြၢးမၤဒ်လဲၣ်. (ဖး မးသဲ ၁၈:​၁၅-၁၇.) ဒ်သိး ကမၤဘၣ်ဂီၢ်က့ၤ တၢ်ဂ့ၢ်ကီအဂီၢ် ခရံာ်ဖိတဖၣ် ကဘၣ်မၤထွဲဝဲ ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ် လၢလာ်သၢထံၣ်အံၤ–

1. ၁. ဂုာ်ကျဲးစၢး မၤဘၣ်ဂီၢ်က့ၤ တၢ်ဂ့ၢ်ကီ ထဲနၤဒီးအီၤခံဂၤ.​—ကွၢ် အဆၢဖိ ၁၅.

2. ၂. နတၢ်ဂ့ၢ်ကီ မ့ၢ်တဘၣ်ဂီၢ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် လဲၤကိးဃုာ်ဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ အဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤ တဂၤခံဂၤ.​—ကွၢ် အဆၢဖိ ၁၆.

3. ၃. နတၢ်ဂ့ၢ်ကီ မ့ၢ်တဘၣ်ဂီၢ်ဒံးဘၣ်မၣ် လဲၤတဲသကိး နတၢ်ဂ့ၢ်ကီအံၤဒီး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်.​—ကွၢ် အဆၢဖိ ၁၇.

အါတက့ၢ်န့ၣ် ပတလိၣ် တီၣ်ထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်အရူဘၣ်. ပမ့ၢ်တီၣ်ထီၣ်န့ၣ် အကမၤဘၣ်ဒိ ယဟိဝၤယွၤ ဒီးပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်. (၁ ကရံၣ်သူး ၆:​၁-၈) ဘၣ်ဆၣ် ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်တနီၤနီၤန့ၣ် ဒ်သိးပကမၤကတၢၢ်ကွံာ်အီၤ ဒ်ပဒိၣ်အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ အိၣ်ဝဲအသိးအဂီၢ် ပကဘၣ်တီၣ်ထီၣ်အီၤလၢ စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်အရူ. အဒိတနီၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ ပှၤကမၤန့ၢ်လံာ်လီၤဖး, ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကကွၢ်ထွဲဖိ, တၢ်နီၤလီၤက့ၤကျိၣ်စ့ဆူ ဒီမိၢ်ဝၤလၢအလီၤဖးအအိၣ်, တၢ်န့ၢ်ဘၣ် အ့ၤၡူရဲး (insurance) အစ့အီၣ်လိး, တၢ်ပၢနုာ်မံၤလၢ ပှၤဟ့ၣ်လိၢ်တၢ်တဖၣ်အစရီပူၤ ဖဲပှၤလိးက့ၤဒ့ၣ်ကမၢ် တန့ၢ်လၢၤဘၣ်အခါ ဒီးတၢ်ပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤ တၢ်ကွဲးပာ်တၢ်န့ၢ်သါလီၤ. ခရံာ်ဖိတဂၤ မ့ၢ်တီၣ်ထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤ လၢစံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်အရူ ဒီးအမ့ၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢး မၤဘၣ်ဂီၢ်က့ၤ တၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤန့ၣ် တမ့ၢ်လၢ အမၤတၢ်လၢ အထီဒါလိာ်သးဒီး လံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဘၣ်.

တၢ်ကမၣ်ဖးဒိၣ် ဒ်သိးဒီး တၢ်မၤတရီတပါ, တၢ်ထိတၢ်တီၢ်တၢ်, တၢ်မၤသံမၤဝီ မ့တမ့ၢ် တၢ်တမျာ်တၢ် မ့ၢ်ကဲထီၣ်အသး ဒီးခရံာ်ဖိတဂၤ မ့ၢ်တီၣ်ထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤလၢ ပဒိၣ်ပပှၢ်အအိၣ်န့ၣ် တမ့ၢ်လၢ အမၤတၢ်လၢ အထီဒါလိာ်သးဒီး လံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဘၣ်.

က့ၤကွၢ်ကဒါက့ၤ တၢ်မၤလိ ၅၆, နီၣ်ဂံၢ် ၃