Zende koyikaramo

Zende koyikaramo

Mauzera

Mauzera
  1.  Omu natu dimburura Babironi zonene

  2.  Siruwoke nga moneka Mesiyasa?

  3.  Uhaku omu mwa hamena honde

  4.  Eligaunuko

  5.  Mapwizumuko noyipito

  6.  Mauvera gomukagu

  7.  Ngesefa ntani yopaveta

 1. Omu natu dimburura Babironi zonene

Ngapi twa yi diva asi “Babironi zonene” kwa fanekesa maukarelikarunga nagenye goyimpempa? (Ehororo 17:5) Tara maumbangi aga:

  • Age kwa lihanena mouzuni mudima. Bibeli kwa tanta asi Babironi zonene kwa hingira ‘ponombunga dovantu noyirongo.’ Age ‘kupangera vahompa navenye womouzuni.’—Ehororo 17:15, 18.

  • Age kapisi munapolitika ndi munangesefa. “Ohompa vepevhu” ntani “varandesi” kapi ngava va zonagura po kumwe nage.—Ehororo 18:9, 15.

  • Age kuswaukisa Karunga. Age kumutumbura asi hondedi, morwa kuruganena kumwe nomapangero yipo a gwane yimaliwa ndi mauwa gapeke. (Ehororo 17:1, 2) Age kupukisa vantu wokonomuhoko nadinye. Ntani age kwa dipagesa vantu wovanzi.—Ehororo 18:23, 24.

Tengura kosirongwa 13 sitwa 6

 2. Siruwoke nga moneka Mesiyasa?

Bibeli kwa pumbire asi ngapa pita yivike 69 komeho a moneke Mesiyasa.—Resa Ndaniyera 9:25.

  • Siruwoke ya tamekere yivike 69? Ayo kwa tamekere momvhura 455 B.C.E. Momvhura ozo, Nehemiya yipo ga ka sikire moJerusarema a ka “tungurure” sitata.—Ndaniyera 9:25; Nehemiya 2:1, 5-8.

  • Siruwo sokuhura kupi ya gusire yivike 69? Kuliza nomauporofete gamwe gomoBibeli, ezuva limwe kwa fanekesa mvhura zimwe. (Numeri 14:34; Hesekiyeli 4:6) Yipo nye, sivike simwe kwa fanekesa nomvhura 7. Mouporofete ou, yivike 69 ta yi tu pe nomvhura 483 (yivike 69 x mazuva 7).

  • Siruwoke ya hege yivike 69? Nsene tu varura nomvhura 483 kutundilira momvhura 455 B.C.E., ta yi tu reta momvhura 29 C.E. a Momvhura ezi yimo va mu kuhwire Jesus ntani yipo ga kere Mesiyasa.—Rukasa 3:1, 2, 21, 22.

Tengura kosirongwa 15 sitwa 5

 3. Uhaku omu mwa hamena honde

Pwa kara uhaku omu ava ruganesa honde zomuntu zamwene. Pasihonena, muntu kuvhura a gave honde zendi va zi mu pungwire yivike yongandi, yipo ngava ka zi ruganese apa ngava mu taura. Nye Vakriste kapi tava vhuru kurugana yininke oyo.—Deuteronomium 15:23.

Nye uhaku umwe kuvhura va u tambure Vakriste. Pasihonena, kukugusa honde va zi konakone ndi kuzikuhwa nokuzitengwidira mo morutu (hemodialysis) ndi kukugusa honde nokuzipinganesera po nomema (hemodilution), ndi kukuhwa honde ezi ono zumbanesa petauro nokuzikutengwidira (cell-salvage) ndi kuruganesa ehina lyokupomba honde posiruwo setauro (heart-lung bypass machine.) Nkenye Mukriste ga hepa kutokora omu nava ruganesa honde zendi momaukaro ogo. Nkenye ndokotora kuvhura a rugane nongendeseso odo monkedi zokulisiga. Yipo nye, komeho Mukriste a tambure nkenye ngendeseso zetauro, zekonakono ndi zouhaku, age ga hepa kugwana mauzera omu honde zendi nava zi ruganesa. Gazadara ko komapuro aga gana kukwama ko:

  • Ngapi nsene honde zange va zi pwagesa morutu, nokuzihagekesa kugenda nampili karuwogona? Ezwi lyange lyokomutjima ngali pulisira nge ni zi tare asi azo simpe honde zange, ntani kapisi hepero va zi “tjisire pevhu” ndi?—Deuteronomium 12:23, 24.

  • Ngapi nsene honde zange va zi gusa mo morutu nokugwederera mo yuma, makura konyima va zi tengwidire morutu rwange? Ezwi lyange lyokomutjima kuvhura li pulisire nge ni tambure ngendeseso ozo ndi?

Tengura kosirongwa 39 sitwa 3

 4. Eligaunuko

Bibeli kapi azi korangeda valikwali va ligaunuke. Ntani nsene valikwali vana ligaunuka, kapi yina kutanta asi va hepa kukwara ko gwapeke. (1 Vakolinte 7:10, 11) Nye pwa kara maukaro gamwe aga aga ninkisa Vakriste vamwe va tokore kuligaunuka.

  • Nsene nturagumbo ta nyoka kupakera mbili epata lyendi: Nturagumbo ta nyoka kupakera mbili yihepwa yepata lyendi, nokuninkisa epata li dire kukara noyininke eyi vana hepa.—1 Timoteusa 5:8.

  • Nsene kuna kukutekura unene momudona: Mulikwali kuvhura a hepeke mukwawo dogoro ukanguki wendi neparu lyendi li kare mosiponga.—Vagarata 5:19-21.

  • Nsene elikwatakano lyoge naJehova mosiponga lina kara: Mulikwali ta nyokesa mukwawo kukarera Jehova.—Yirugana 5:29.

Return to lesson 42 point 3

 5. Mapwizumuko noyipito

Vakriste kapi ava lihameke moyipito eyi ayi dili kuhafesa Jehova. Nye nkenye Mukriste ga hepa kuruganesa ezwi lyendi lyokomutjima eli ga deura kuliza nonompango doBibeli, yipo a tokore eyi na rugana momaukaro gamwe. Konakona yihonena yimwe.

  • Nsene gumwe ta ku harere silika songandi si ku gende po nawa. Kuvhura o limburure asi: “Mpandu.” Ano nsene muntu ana hara kudiva ko yoyinzi, kuvhura omu fatwilire eyi o dilire kudana sipito oso.

  • Mulikwali goge ogu ga dira kukara Mbangi ta ku pura mu ze mu ka hafere novanekoro posiruwo sepwizumuko lyongandi. Nsene ezwi lyoge lyokomutjima kuna kukupulisira o ze, fatwilira mulikwali goge komeho zosiruwo asi kapi no ka lihameka mo mosipito nsene namu ka hamena nompo dosipagani.

  • Nsene muhona goge ta ku pe bonasi posiruwo sepwizumuko. Kuvhura o nyoke kuzitambura ndi? Kapisi hepero. Muhona goge kuna kugava bonasi ozo morwa silika songandi ndi morwa ana hara kulikida rupandu koyirugana yoge yoyiwa?

  • Gumwe ta ku pe uhwi posiruwo sepwizumuko. Ogu ana kukupa uhwi kuvhura a uyunge asi: “Na yi diva asi kapi o dana sipito esi, nye na hara kukupa uhwi ou.” Nampo age kuna hara tupu kukupa uhwi. Ndi ove nampo kuna kulizuvha asi age kuna hara kuheteka epuro lyoge, ndi kuna hara nove o dane sipito oso ndi? Konyima zokulipura mapuro aga, alyo etokoro lyoge nsene to tambura uhwi owo ndi hawe. Nkenye eli etokoro natu tura po, ose tuna hara kukara nezwi lyewa lyokomutjima ntani nokulimburukwa Jehova.—Yirugana 23:1.

Tengura kosirongwa 44 sitwa 1

 6. Mauvera gomukagu

Ose kwa hara vantu, eyi yiyo atu likungire yipo tu dire kuhanesa mauvera gomukagu kwava wopeke. Nsene asi twa kara nouvera womukagu ndi nampo kuna kugazara asi twa kara nawo, twa hepa kulikunga yipo tu dire kukagwisa ko wopeke. Ose kuyirugana oyo, morwa Bibeli kututantera asi: “Hara mukweni moomu wa lihara nyamoge.”—Varoma 13:8-10.

Ngapi muntu ogu a kara nouvera womukagu na likida eharo kwava wopeke? Muntu ogu ana kara nouvera womukagu kapisi a hetekere ko kulidingira ndi kuncumita vantu wopeke. Kapisi a lizuvhe udona nsene vantu vamwe kapi vana kumuzigida komambo gawo, morwa awo kuna hara kupopera mapata gawo. Ntani komeho a gwane ekuho, ga hepa kutantera ukaro wendi muwapaiki gombunga zovakuronambunga, yipo va ture po mawapaiko mokupopera vakwawo ava ana kugwana nawo ekuho. Komeho zokulivandekera nagumwe, muntu ogu ga kere nouvera womukagu va hepa kukakonakona honde zendi. Nsene ayi rugana eyi, ayo nga yi likida asi ga hara wopeke ntani kapi a ‘kondjere tupu uwa wanyamwendi nye kukondjera hena uwa wava wopeke.’—Vafilipi 2:4NW.

Tengura kosirongwa 56 sitwa 2

 7. Ngesefa ntani yopaveta

Ose kunyokera po nompata ndi madiro kulizuvha pokutjanga nodokumende edi nadi likida umbangi, nampili ose kuna kurugana ngesefa namunazinyetu. (Jeremiya 32:9-12) Nampili ngoso, Vakriste kuvhura va kare simpe nomadiro kulizuvha kuhamena yimaliva ndi yimwe ngoso. Nsene yihoroka oyo, va hepa kukohonona po udigu owo nombili ntani pwanyamwawo.

Nye ngapi natu kohonona po maudigu gomanene ngwendi kukumbangera ndi kurundira? (Resa Mateusa 18:15-17.) Jesus ga tu tantera yininke yitatu eyi natu rugana:

  1. Kohononeni po udigu pwanyonelike.—Tara velise 15.

  2. Nsene kapi yina kutompoka, pura ko munazinyetu gumwe ndi vavali ava va kura pampepo va ze kumwe nove.—Tara velise 16.

  3. Nsene simpe kapi muna kuvhura kuukohonona po, kuvhura nye mu ze kovakuronambunga.—Tara velise 17.

Ya wapa tu dire kutwara vanavazinyetu kompanguro, morwa kuvhura vantu va uyunge momudona Jehova ntani nombungakriste. (1 Vakolinte 6:1-8) Nye pwa kara maukaro gamwe aga twa hepa kutwara kompanguro ngwendi: elizumbo, ogu na gusa munona pokatji kovalikwali ava vana kulizumba, epulisiro lyokufuta yimaliwa mulikwali ogu wa zumba ndi mwa ligaunuka nage, nodokumende doinsurance, ndi nombapira dimwe hena dopangesefa. Mukriste ogu azi kompanguro mokukohonona po maukaro ogo, kapi ana kuteza po nompango domoBibeli.

Nsene yininke yoyidona unene yina horoka ngwendi muntu vana kwatere kononkondo, kuna kuhepeka vanona, kuna homokere muntu, kuna vaka yininke yoyinene ndi kuna dipaga muntu, Mukriste ogu a twara udigu owo kwaforomani ndi kovaporosi kapi ana kuteza po nompango domoBibeli.

Tengura kosirongwa 56 sitwa 3

a Kutundilira momvhura 455 B.C.E. dogoro mo-1 B.C.E., ta yi tu pe nomvhura 454. Ano kutundilira mo-1 B.C.E. dogoro mo-1 C.E., ta yi tu pe mvhura zimwe (kapi pwa kere mvhura zo-zero). Ntani kutundilira mo-1 C.E. dogoro momvhura 29 C.E., ta di tu pe nomvhura 28. Ano nomvhura odo nsene tu di tura kumwe ta di tu pe nomvhura 483.