1.  Babele Anene izayakene

2.  Nkia ntangwa Masia kadi moneka?

3.  Mpila za mawuku zisadilwanga menga

4.  Dina dilenda fila akazi mu vambana

5.  Lumbu ya nkinzi ye lumbu yavundu ya nsi

6.  Yimbevo isambukilanga

7.  Kinkita ye mambu mevavanga lusadisu lwa luyalu

 1. Babele Anene izayakene

Aweyi tuzayidi wo vo e “Babele Anene,” mabundu mawonso maluvunu isunzulanga? (Lusengomono 17:5) Tala mambu malende:

• Ovukumunanga nza yawonso. Bibila kivovanga vo Babele Anene ofongele vana ntandu a ‘ndonga ye zula.’ ‘Oyalanga e ntinu mia nza.’—Lusengomono 17:15, 18.

• Ke kintwadi kia tuyalu ko yovo kintwadi kia kinkita. Bibila kivovanga vo vava Babele Anene kefwaswa “e ntinu mia nza” ye “akiti” bevuluka muna lufwasu lwandi.—Lusengomono 18:9, 15.

• Ovezanga Nzambi. Oyikilwanga vo nkembi kadi osalanga entwadi ye ayadi ye kani dia vua nzimbu yo malau mankaka. (Lusengomono 17:1, 2) Ovukumunanga wantu a zula yawonso. Ovondesanga mpe wantu ayingi.—Lusengomono 18:23, 24.

Vutuka muna longi dia 13, diambu dia 6

 2. Nkia ntangwa Masia kadi moneka?

Bibila kiasakula vo tumingu 69 tuvioka, i bosi, o Masia omoneka.—Tanga Daniele 9:25.

• Nkia ntangwa tumingu 69 twayantika? Muna mvu wa 455 Vitila Tandu Kieto. Muna mvu wauna, Nekemiya wa Nguvulu walwaka muna Yerusaleme mu “vutulwisa yo tungulula” e mbanza.—Daniele 9:25; Nekemiya 2:1, 5-8.

• O tumingu 69 kolo kwa twazingila? Muna ungunza wankaka wa Bibila, e lumbu kimosi kisunzulanga mvu umosi. (Ntalu 14:34; Yezekele 4:6) Ozevo, konso lumingu mvu nsambwadi lusunzulanga. Omu ungunza wau, o tumingu 69 tuna ye mvu 483 (69 x 7).

• O tumingu 69 nkia ntangwa twafokoka? Avo tutangidi mvu 483 tuka muna mvu wa 455 Vitila Tandu Kieto, tulwaka muna mvu wa 29 wa Tandu Kieto. a Owau i mvu Yesu kavubwa yo kituka Masia.—Luka 3:1, 2, 21, 22.

Vutuka muna longi dia 15, diambu dia 5

 3. Mpila za mawuku zisadilwanga menga

Vena ye mpila za mawuku zisadilwanga menga ma mbevo yandi kibeni. Zankaka muna mpila zazi, Akristu ke betambulwilanga zo ko. Muna bonga e nona, wantu ankaka bevananga menga mau kimana masadilwa kwa akaka yovo malundwa kimana masadilwa vava kepasulwa muna lumbu ilanda. Akristu ke balendi vanga diambu diadi ko.—Nsiku 15:23.

Kansi, vena ye mpila zankaka za mawuku zilenda tondakana. Zankaka muna mpila zazi i katula menga mu vanga e kizame yovo lufimpu, hemodialise, hemodiluição, sadila menga ma muntu yandi kibeni yovo bomba coração-pulmão. Konso Nkristu kafwete baka e nzengo yandi kibeni mu mpila ifwete sadilwa menga mandi muna ntangw’a lupasu, lufimpu yovo mu wuka konso kimbevo kena kiau. Konso dotolo olenda sadila e mawuku mama mu mpila yaswaswana. Muna kuma kiaki, vitila o Nkristu katonda konso mpila zazi za mawuku, kafwete zaya una e menga mandi mesadilwa. Badika yuvu ilende:

• Avo menga mame masilu muna masini yo yambula viokela muna mianzi miame mu fikolo, nga yibadikila mo diaka vo menga mame? Nga e ntona zame zikumfila mu ‘yitila mo vana ntoto’?—Nsiku 12:23, 24.

• Muna ntangwa mawuku yovo lupasu, avo menga mame makatwilu mu nitu, maveleleso yo vutula mo diaka mu nitu ame, nga ntona zame za longwa kwa Bibila zitokana yovo zitambulwila diambu diadi?

Vutuka muna longi dia 39, diambu dia 3

 4. Dina dilenda fila akazi mu vambana

Diambu dia Nzambi ke dikasakesanga fu kia vambana ko. Disonganga nkutu vo konso ndiona ovambana yo nkaz’andi, kena yo nswa wasompa ko. (1 Korinto 7:10, 11) Kansi, vena ye mambu malenda fila Nkristu mu vambana yo nkaz’andi.

• Avo ke lungisanga nsatu za esi nzo ko: Avo yakala ke zolanga lungisa nsatu za esi nzo andi ko yamu tezo kia kondwa e madia.—1 Timoteo 5:8.

• Avo nkwa nsoki: O yakala yovo nkento owandanga nkaz’andi, moyo yo mavimpi ma nkaz’andi kesianga mu vonza.—Ngalatia 5:19-21.

• Avo okunsianga kitantu kalembi sambila Yave. Yakala yovo nkento osimanga nkaz’andi kayambula sadila Yave.—Mavangu 5:29.

Vutuka muna longi dia 42, diambu dia 3

  5. Lumbu ya nkinzi ye lumbu yavundu ya nsi

Akristu ke bekembelelanga nkinzi ke miyangidikanga Yave ko. Kansi, konso Nkristu kafwete sadila e ntona zandi zalongwa kwa Bibila mu baka e nzengo za dina kevanga muna mambu mankaka vava wantu ankaka bekembelanga lumbu ya nkinzi. Tala nona ilende.

• Avo muntu uvovese vo nkinzi ambote. Olenda kumvutula kaka vo “Ntondele.” Kansi, avo muntu ozolele zaya mayingi, olenda toma kunsasila e kuma kukembelelanga nkinzi wowo ko.

• Nkaz’aku una vo ke Mbangi a Yave ko uvovese vo nuenda dila vamosi ye yitu yandi muna lumbu yavundu ya nsi. Avo e ntona zaku ziyambwidi vo wenda, vitila nuenda, sasila kwa nkaz’aku vo ekolo nukala kwakuna avo vavangamene diambu dina ngwizani ye nsambil’aluvunu, kuyikama diambu diodio ko.

• Avo mfumu aku a salu uvene lukau muna nsungi a noele yovo bwanana. Nga kutambula lo ko? Olenda kwaku tambula. Kansi, avo otambwidi lo, nga difila mfumu aku a salu mu yindula vo nkinzi wa nsuk’a mvu okembelanga? Yovo obadikila dio vo mpila yasongela luyangalalu lwandi muna salu kiaku?

• Avo muntu uvene lukau muna nsungi a noele yovo bwanana. O muntu uvene lukau olenda vova vo: “Nzeye wo vo kukembelanga lumbu yayi ko. Kansi, nzolele kuvana lukau lwalu.” Dilenda kala vo muntu ndioyo ngemba kaka kazolele kusonga. Olenda kukiyuvula: “Nga lukwikilu lwame kazolele tonta yovo ozolele kumfila yakembela nkinzi miami?” E kiuvu kiaki kikusadisa mu baka nzengo kana vo otambula lukau lolo yovo ve. Kansi, kana nkutu nkia nzengo obaka, vanga mawonso mu kala ye ntona zambote yo sikila ye kwikizi kwa Yave.—Mavangu 23:1.

Vutuka muna longi dia 44, diambu dia 1

 6. Yimbevo isambukilanga

Wau vo tuzolanga wantu, tuvanganga mawonso mu lembi sambukisa yimbevo kwa akaka. Muna kuma kiaki, avo tuzeye wo vo kimbevo kisambukilanga tuna kiau yovo yindula vo tusambukilu kimbevo ye tulenda kio sambukisa kwa akaka, tufwete toma kuyikeba. Tuvanganga wo kadi tulemvokelanga e nkanikinu a Bibila uvovanga vo: “Ofwete zola o nkwaku wauna okuyizolelanga.”—Roma 13:8-10.

O muntu una ye kimbevo kisambukilanga, aweyi kalenda songela zola kwa mpila yayi kwa akaka? Muntu ndioyo kafwete bimbakana ko yovo fiba akaka. Avo akaka ke bambokelese ko kuna nzo zau, kafwete kendalala ko, kadi bavangidi wo muna tanina esi nzo zau. Vitila kavubwa kafwete zayisa kimbevo kiandi kwa mfidi a buka kia akuluntu kimana bavanga nkubika mu tanina akaka ana bevubwa. Avo muntu kena ye ziku ko vo kimbevo kisambukilanga kena kiau? Adieyi kafwete vanga vitila kayantika banda kimakangu? Muntu ndioyo kafwete vangisa kizame kia menga. Avo ovangidi wo, osonga vo ke tokanenanga ‘kaka wete dia yandi kibeni ko, kansi wete dia akaka mpe.’—Filipi 2:4.

Vutuka muna longi dia 56, diambu dia 2

 7. Kinkita ye mambu mevavanga lusadisu lwa luyalu

Tulenda venga ntantani muna soneka konso diambu ditadidi nzimbu muna nkanda kana nkutu vo muntu ndioyo tuwizane yandi mpangi eto. (Yeremiya 32:9-12) Kansi, ezak’e ntangwa kana nkutu Akristu balenda tantana mu kuma kia nzimbu yovo mambu mankaka. Kanele vo i wau, bafwete singika ntantani zazi vana vau kuna luvuvamu ye vana fulu kia yau kaka.

Aweyi tulenda singikila mambu mampwena nze vunginika yovo kumba? (Tanga Matai 18:15-17.) Yesu wayika mambu tatu tufwete vanga:

1. Vava singika mambu vana fulu kia yeno kaka.—Tala tini kia 15.

2. Avo diambu ke disingamene ko, lomba kwa mpangi mosi yovo zole zazikuka benda yaku.—Tala tini kia 16.

3. Avo muntu kazolele wila mpangi zazi ko, mokena ye akuluntu.—Tala tini kia 17.

O nata mpangi zeto kuna mbazi a nkanu, dilenda fila wantu mu kala ye ngindu zabendomoka mu kuma kia Yave ye nkutakani. (1 Korinto 6:1-8) Kansi, vena ye mambu mevavanga vo manatwa kwa luyalu, nze vonda longo, nani okala ye kiyekwa kia sansa wana, nzimbu za dikila wana, nkanda milenda kutanina kele vo vabwidi diambu yovo kinkita kibwidi ye muntu ofwete sia kimbangi kia nkanda mia mavua kele vo muntu ofwidi. Avo Nkristu onete mambu mama kuna mbazi a nkanu, kafwete vangila mawonso kuna luvuvamu lembi kulula nkanikinu mia Bibila.

Adieyi tuvova avo Nkristu ovangidi diambu diansoki nze leka mwan’akete mu kingolo, nuana, vonda muntu yo yiya? O mpangi ona onete diambu diadi kwa afundisi kakulwidi nkanikinu mia Bibila ko.

Vutuka muna longi dia 56, diambu dia 3