Skip to content

Skip to table of contents

Longatudha

Longatudha
  1.  Bbo Babiloni ká kʉ addu?

  2.  Masiya ká ka ndi sie ngbá saa na?

  3.  Ju na le matunzo nji nari

  4.  Ndoa chi ná ndrŭ ndima kana nga ndo nari (Kutengana)

  5.  Bbobbo ddo le má nari

  6.  Nja le ró ro ta nja le ro ná dhe

  7.  Turusa dhi lo ndirigoti sheria dho ka ná lo

 1. Bbo Babiloni ká kʉ addu?

“Bbo Babiloni” kʉ kali dhi dini krʉ nari ká ko chu ngbaribbai? (Ufunuo 17:5) Anja i lo:

  • Ri kʉ dz’ djó krʉ kʉ ná ngalu. Biblia tu Bbo Babiloni nanga “birobiro kʉ ná ndrŭ djó ndirigoti ndrŭ tsɨ” djó di nari bbai. Ri “pinyo dz’ djó pikpa djo.”​—Ufunuo 17:15, 18.

  • Ri nga kʉ politiki inga turusa dhi chama ri. Biblia ripo “dz’ djó pikpa” ndirigoti “turusa nji ná kpa” nzɨ si sadha ro ba ri le si sa ná saa na ri.​—Ufunuo 18:9, 15.

  • Ri chelo ti Mungu djo. Ri le nzi ndumba dhonalo ri gba ndi tso guvernema na ndiro ndi ba mbø inga nja kʉ ná faida d’e. (Ufunuo 17:1, 2) Ri ndrŭ tsɨ krʉ shasha. Ndirigoti ri djotsina bí kʉ ná ndrŭ cheni che.​—Ufunuo 18:23, 24.

Angʉ somo 13 na nukta 6 djo

 2. Masiya ká ka ndi sie ngbá saa na?

Biblia d’rangʉeri Masiya si nari njí yenga ka ndi dae 69.​—Azø Danieli 9:25.

  • Yenga 69 tso ká ngangʉeni ngbá saa na? Ri tso ngangʉeni cho 455 na Y.G.N. Fø saa na, Guvernere Nehemia singʉe Yerusalemu na “nja ndi ngʉ ndirigoti ndi chi” bba ki d’e.​—Danieli 9:25; Nehemia 2:1, 5-8.

  • Yenga 69 dzá danga ká ngʉe ngbabø? Biblia nǎ nja kʉ ná unabi nǎ, ddo ddi (1) adi dhǒ nari kʉ cho ddi (1). (Hesabu 14:34; Ezekieli 4:6) Yenga ddi (1) kʉ cho saba (7). I unabi nǎ, yenga 69 bbʉ cho 483 (yenga 69 x ddo 7).

  • Yenga 69 ká singʉeni ngbá saa na? Cho 455 Y.G.N. djó ro ni zø cho 483 ró, ni ra si cho 29 djo Y.G.G. a Føri kʉ Yesu bangʉe batiso ndirigoti Masiya ke ngʉngʉe na cho nganga!​—Luka 3:1, 2, 21, 22.

Angʉ somo 15 na nukta 5 djo

 3. Ju na le matunzo nji nari

Nja kʉ ná matunzo adi ri u le njinjí dhe dhi le ró ju na. Føri kana nja ri tso nzá uni Wakristo dho ri. Loroji na, Mukristo nzá ka ndi bbʉ ndi ró ju ro ri inga le tu ndi ró ju le si na njínji luti ri.​—Kumbukumbu la Torati 15:23.

Nì mai ri kʉ føro, nja kʉ ná matunzo tso ka ndi uni ngbà. Føri kʉ ju dhi teste le nji nari ma, hémodialyse ma, hémodilution ma, récuperation du sang épanché ma, inga le njínji mashini na le thí ma, ledhó pumo ma rɨngana nari ma na. Kila Mukristo dho ringani ndi vʉ ngbaribbai ma, le si njínji ndi ró ju na operasio le si ndi nji ná saa na, ndi ró ju dhi teste le si nji ná saa na, inga nja kʉ ná ufundi na le ndi tunza ná saa na nari nga ndindiro. Krʉ kʉ ná wanganga nzɨ adi njínji fø chu na ddiddi ri. Følo dho, fø di ná chulu le ndi tunza nari tso Mukristo u nari njí, ke dho ringani ndi chu ngbaribbai ma le si njínji ndi ró ro le tu ná ju na nari bblo. Mukristo dho ringani ndi dhuri ndi tso ɨ:

  • Njati le liri ma ndí nǎ ju di da mashini lu ndirigoti ndi ki ngʉ ma ndí na, ro ddikpa saa na ri bbá ndi bbí nari tso bbá ró ká ma ka ma ddiri ngbǎ? Madhó zamiri ká ka ndi nja fø ju go kʉ ma ndi ró sehemu ri inga “dz’ djo” le ka le d’rø ri?​—Kumbukumbu la Torati 12:23, 24.

  • Njati matunzo dhi saa na le tu ma ndí nǎ ju, nari thí le thɨ ndirigoti le ngʉ ri ki ma ndí na ró ká ma ka ma ddiri ngbǎ? Ri ká ka ndi sa madhó bʼlo nyǒ Biblia kă ná zamiri sa? Inga ma ká ka ma u fø matunzo tso u?

Angʉ somo 39 na nukta 3 djo

 4. Ndoa chi ná ndrŭ ndima kana nga ndo nari (Kutengana)

Biblia pori nari kʉ, kpetsi ke ma, isɨle ma na dho nzá ringani ndima ndo ndima kana nga ri. Ndirigoti ri dhori pʉlʉpʉlʉ nari kʉ, njati kpa ndo ndima kana nga ró kpadho nzá ringani ndima chi ndoa ki ri. (1 Wakorinto 7:10, 11) Nì mai ri kʉ føro, nja kʉ ná lo ka ndi liri Wakristo ndo ndima kana nga ndo.

  • Nda na le ledhó familia tsotsokodha gʉ nari: Kpetsi ke ndidhó familia dhó mahitaji tso ndi gba nari gʉgʉ, kpø familia kosa lazima dhi ritsi ná ngadjo, loroji na nyo mai.​—1 Timoteo 5:8.

  • Kpetsi ke inga isɨle ndi lai nzá bbo nari: Bbo lé le lai nza nari ka ndi liri nza le nzá na ledhó afya ngʉ che inga ledhó shinga é hatari nǎ.​—Wagalatia 5:19-21.

  • Kpetsi ke inga isɨle ndi lai ma kana kʉ Yova na ná kau li hatari na bbo nari: Kpetsi ke inga isɨle rili nzɨ ndi lai njinjí Yova dho.​—Matendo 5:29.

Angʉ somo 42 na nukta 3 djo

 5. Bbobbo ddo le má nari

Wakristo nzɨ adi nzá tho Yova nyǒ ná bbobbo ddo má ri. Ro Wakristo krʉ dho ringani ndima bbari ndima dhó zamiri ddá chutso ndima dho ddiddi Biblia ddi longa ri dho nari bbai, ndiro ndima vʉ lo nanga bbobbo ddo ronga lø ná nja lo djo dʼe. Anja sese kʉ ná loroji.

  • Ddikpa le po bblo bbo ddo ni dho ná saa na. Ni ka ni pori, “Mbai ni dho.” Njati le jiri ndi chu lo bbo ró, ni ka ni tu nzɨ ni adi bbobbo ddo má dhonalo nga tu.

  • Ni lai ndoa ni chi na ná nga kʉ Yova dzá Dimu ná le inga ná ke pori ni si ni nyonga familia nǎ ndrŭ ma na bbo ddo dyi ná saa na. Njati nidhó zamiri u ritso ni rára ró, ni ka ni tu ringa ni lai dho nzina nari kʉ, njati rie wapagani dhó desturi ro ma sie ddi fø nyo dhi saa na ri ró, ni nzɨ si rinyo ri.

  • Njati nidhó patro bbʉ kado ni dho bbo ddo dhi saa na ró. Ni ká ka ni nyí ri nyi? Ni dhé ka ni njari. Nidhó patro ká rinja fø kado ndi bbʉ bbo ddo dho, inga ri ndi bbʉ ndi nanga jini nidhó bblo njí dho nari djotsina?

  • Ddikpa le bbʉ kado ni dho bbo ddo dhi saa na ró. Le ka ndi pori: “Ma churi ngbà ni nzɨ adi bbo ddo má ri, ro ma jiri ma bbʉ i kado ni dho.” Njaro le nanga jini ji ndi bbʉ ri ni dho. Njaro, ká ni ka ni ddiri le riji ndi mbu nidhó udha inga ndi liri ni má bbo ddo dho ná sababu ro ma ká kʉ ddi? B’lo ni chu fø lo nari goti, ni ka ni nja ni ká ka ni kó fø kado ko ma na ri. Kodhó longavʉdha krʉ nǎ, ko adi riji ko é bblo kʉ ná zamiri na ndirigoti ko tøni chi Yova dho.​—Matendo 23:1.

Angʉ somo 44 na nukta 1 djo

 6. Nja le ró ro ta nja le ro ná dhe

Ko jirie ndrŭ ji nari dho, ko adi krr ndiro nzɨ ko ró che kʉ ná dhe ta nja ndrŭ ro ró. Njati ko churi ko ró kʉ ta ka ndi ta nja ndrŭ ro ná dhe inga ko ka ko ba fø di ná dhe ri ró, ringani ko é krr. Ko rinji fø dhonalo kʉ Biblia rija ɨ: “Nidho ringani ni ji ni lai ni nganga bbai.”​—Waroma 13:8-10.

Nja ndrŭ ró ro ta ná dhe kʉ ró ná ke ká ka ndi dhǒ fø di ná jidha ngbaribbai? Fø di ná dhe kʉ ró ná ke dho nzá ringani ndi dho jidha nja ndrŭ dho mbʉ ndi kpa mbʉ nari chulu ri. Kedho nzá ringani ndi nanga kani ka ri njati nja ndrŭ nzi ndi nzá ma ndima bba, kpa jiri ndima b’o ndima dhó familia ronga nari dho ró. Ndirigoti batiso fø di ná ke ba nari njí, kedho ringani ndi tilo baraza ya wazee dhó muratibu na ndi ró kʉ ná dhe djo, ndiro mpango løni nzɨ ke ró fø dhe lø batiso si ba ná nja ndrŭ ró. Fø di ná dhe kʉ ró ná ke ndi lai ne ndoa dho nari njí, kedho ringani ndi njí ndi ró ju dhi teste vi. Fø ni rinji nari na, ni ridho ni ngaddi ni nja ndrŭ djo, “dhonalo ni nzɨ ni nganga dhó faida dhé ne ri, ro nja ndrŭ dhó faida maddi.”​—Wafilipi 2:4.

Angʉ somo 56 na nukta 2 djo

 7. Turusa dhi lo ndirigoti sheria dho ka ná lo

Ko ka ko nyí bí kʉ ná kpakpalo tso njati ko di barua ndi ko kana krʉ kʉ ná mbø dhi lo dho inga turusa dhi lo dho ró, rie ko lai Mukristo na ma ró. (Yeremia 32:9-12) Njaro Wakristo kana sese kʉ ná kpakpalo ka ndi bani mbø dhi lo inga nja d’i lo djó. Ringani kpa thɨ ri thí lele ndirigoti kpa njí ngoi ndima kana.

Ko ká ka ko si ko kana bbo kʉ ná kpakpalo ngbaribbai, rie loroji na gbʉ dhi lo inga kali dhi lo ri ro? (Azø Matayo 18:15-17.) Yesu d’rangʉe ko ka ko njí ná gbo kʉ ná lo:

  1. Animburi ni si lo ni kana ro niniro.​—Anja verse 15.

  2. Njati ni rrni nzá ró, anzi kutaniko nǎ dhidhi kiroho nǎ ná ddikpa le inga aro kʉ ná ndrŭ, nja ni rá fø ke dhi ngana d’e.​—Anja verse 16.

  3. Njati ni ki rrni nza dhé ró, ringani ni rá ri d’ra wazee dho.​—Anja verse 17.

Bí kʉ ná nja lo nǎ, ri nzá ngani ko bbø ko djoi bbø ri dhonalo ri ka ndi liri ndrŭ e che kʉ ná ngaddidha na Yova djo ndirigoti kutaniko djo. (1 Wakorinto 6:1-8) Ro, nja kʉ ná lo ka ndi uri le si sheria nji: ndoa nga le kló nari ma, sheria nji le ra ndiro le tso uni le ngu nzø inga le b’o nzø ronga nari ma, familia dhó lotso gbadha dho le vʉ le di bbʉ ná mbø ma, asirase le lipa nari ma, testama le ne ndi tso uni sheria njí nari ma na. Fø di ná lo na rá sheria nji ngoi kana ná Mukristo nzá ra njonjo Biblia nǎ shauri ró ro ri.

Njati ddikpa bbo kʉ ná kpakpalo banga ró, loroji na, jeuri ma, ngba le viole nari ma, bbo kʉ ná ritsi le d’u nari ma, inga ndrŭ le hwi nari ma na dho rá sheria nji ná Mukristo nzá ra njonjo Biblia nǎ shauri ró ro ri.

Angʉ somo 56 na nukta 3 djo

a Cho 455 Y.G.N. djó ro kpø cho 1 djo Y.G.N. kʉ cho 454. Cho 1 Y.G.N. djó ro kpø cho 1 djo Y.G.G. kʉ cho ddi (cho zero ro ngangʉe ri.) Ndirigoti cho 1 Y.G.G. djó ro kpø cho 29 djo Y.G.G. kʉ cho 28. Føri krʉ bbʉ cho 483.