1.  “Babilona Yomutuna” ki Mañi?

2.  Mesia Naakabonahala Lili?

3.  Mialafelo Yeama Kuitusisa Mali

4.  Kukauhana ni Mutu Yemunyalani ni Yena

5.  Mazazi A Lipumulo ni Mikiti

6.  Matuku Ayambukela

7.  Litaba za Lipisinisi ni za Mulao

 “Babilona Yomutuna” ki Mañi?

Luziba cwañi kuli “Babilona Yomutuna” uyemela bulapeli kaufela bwa buhata? (Sinulo 17:5) Munyakisise litaba zelatelela:

• Ufumaneha kai ni kai mwa lifasi. Babilona Yomutuna utaluswa kuli uinzi fahalimwaa “buñata ni macaba.” Unani “mubuso obusa malena ba lifasi.”—Sinulo 17:15, 18.

• Babilona Yomutuna hakoni kuba kopano ya bupolitiki kamba ya lipisinisi. “Malena ba lifasi” ni “balekisi” habana kuyundiswa hamoho ni yena.—Sinulo 18:9, 15.

• Usinya libizo la Mulimu. Ubizwa kuli lihule kakuli uswalisana hahulu ni babusi ba lifasi kuli afumane masheleñi ni kuli bamushemube. (Sinulo 17:1, 2) Upuma-puma batu mwa lifasi kaufela. Mi ubulaile batu babañata.—Sinulo 18:23, 24.

Mukutele kwa tuto 13 sisupo 6

 2. Mesia Naakabonahala Lili?

Bupolofita bwa Bibele bubonisa kuli nekuka fita lisunda ze 69, mi hasamulaho Mesia naakataha.—Mubale Daniele 9:25.

• Lisunda ze 69 nelikalile lili? Neli ka silimo sa 455 B.C.E. sanaafitile Mubusisi Nehemia mwa Jerusalema kuto kutisa sinca ni “kuyaha sinca” muleneñi.—Daniele 9:25; Nehemia 2:1, 5-8.

• Lisunda ze 69 neliingile nako yekuma kai? Mwa bupolofita bobuñwi bwa Bibele, lizazi lililiñwi liyemela silimo silisiñwi. (Numere 14:34; Ezekiele 4:6) Ili kutalusa kuli sunda iliñwi iyemela lilimo ze 7. Mi ka kuya ka bupolofita bo, lisunda ze 69 liyemela lilimo ze 483 (lisunda ze 69 halitaimiswa ka mazazi a 7).

• Lisunda ze 69 nelifelile lili? Halubala kuzwa 455 B.C.E., lilimo ze 483 liluisa kwa silimo sa 29 C.E. a Seo ki sona silimo luli fanakolobelelizwe Jesu ni kuba Mesia!—Luka 3:1, 2, 21, 22.

Mukutele kwa tuto 15 sisupo 5

 3. Mialafelo Yeama Kuitusisa Mali

Kunani mialafelo yemiñwi yetokwanga kuitusisa mali a mukuli. Ka kuba Bakreste, halufangi mali aluna kwa batu babañwi, kamba kubuluka mali aluna eluka pompelwa haluka pazulwa kwapili.—Deuteronoma 15:23.

Nihakulicwalo, hakusika fosahala kuitusisa mialafelo yemiñwi. Mialafelo yeo ikopanyeleza kutatuba mali, kualafiwa ka mualafelo wa hemodialysis, wa hemodilution, mualafelo obizwa cell salvage, kamba wa kuitusisa mushini wa heart-lung bypass. Mukreste ni mukreste uswanela kuikatulela mwakaitusisezwa mali ahae ka nako yapazulwa, hatatubiwa, kamba mwa mialafelo yeminca. Baalafi baezanga lika zeshutana-shutana mwa mualafelo wo. Hamueza likatulo ka za mialafelo yebakona kuitusisa mali amina, munyakisise lipuzo zelatelela:

• Haiba nicomekiwa mupila kuli mali aka azusiwe mwa mubili waka ni kukutisezwa mwateñi, kono mwendi mali aka ato palelwa kukutela mwa mubili nihaiba ka nakonyana, kana lizwalo laka lakona kunilumeleza kuunga kuli mali ao asali kalulo ya mubili waka, ni kuli haatokwi “kuasululela fafasi”?—Deuteronoma 12:23, 24.

• Kana lizwalo laka lelilutilwe ki Bibele lika nisisita haiba ka nako yenipazulwa, mali aka amañwi azusiwa, acinciwa hanyinyani, ni kukutisezwa mwa mubili waka?

Mukutele kwa tuto 39 sisupo 3

 4. Kukauhana ni Mutu Yemunyalani ni Yena

Linzwi la Mulimu lahanisa kukauhana mi libonisa hande kuli haiba mutu akauhana ni yanyalani ni yena, asike anyala kamba kunyalwa kusili. (1 Makorinte 7:10, 11) Nihakulicwalo, Bakreste babañwi baiketezi kukauhana ni mutu yebanyalani ni yena bakeñisa miinelo yemiñwi.

• Kuitulela kubabalela lubasi: Muuna uhana kufumanela lubasi lwahae lika za kwa mubili, kuli mane lubasi lupalelwa kufumana lika zebatokwa zazi ni zazi.—1 Timotea 5:8.

• Kunyandiswa hahulu: Kunyandiswa hahulu kuli mane mutu uikutwa kuli wakona kubulaiwa.—Magalata 5:19-21.

• Kupalelwisa mutu kusebeleza hande Jehova: Muuna kamba musali utahisa kuli mutu yanyalani ni yena asike asebeleza hande Jehova.—Likezo 5:29.

Mukutele kwa tuto 42 sisupo 3

  5. Mazazi A Lipumulo ni Mikiti

Bakreste habaezangi mikiti yesatabisi Jehova. Kono Mukreste ni Mukreste uswanela kuitusisa lizwalo lahae lelilutilwe ki Bibele kuli azibe zaswanela kueza mwa miinelo yemiñwi yeama mikiti ya lipumulo. Halunyakisiseñi mitala yelatelela.

• Haiba mutu yomuñwi amilakaleza kuba ni pumulo yende. Mwakona kumualaba feela kuli, “Niitumezi.” Kono haiba mutu yo abata kuziba libaka hamusa ezangi mikiti ya kuhupula lizazi la pumulo, mwakona kumutaluseza libaka hamusa ezangi.

• Haiba mutu yomunyalani ni yena yasi Paki ya Jehova amimema kuyoca sico fa lizazi la pumulo. Haiba lizwalo lamina limilumeleza kuya, mwakona kutaluseza bakumina pili musikaya kale, kuli haiba kukayo eziwa lizo za bulapeli bwa buhata ka nako ya kuca, hamuna kuyoca ni bona.

• Haiba mubelekisi wamina amifa mpo fa lizazi la pumulo. Kana muswanela kuhana kuamuhela mpo yeo? Mwendi hamutokwi kueza cwalo luli. Kana mubelekisi wamina uunga kuli mpo yamifa ki kalulo ya mukiti wa pumulo, kamba kana ubata feela kubonisa buitumelo kwa musebezi wamina omunde?

• Haiba mutu yomuñwi amifa mpo ya kuhupula lizazi la pumulo. Mutu yamifa mpo ukona kubulela kuli, “Naziba kuli hamuezangi mukiti wa kuhupula lizazi la pumulo le, kono nibata kumifa feela mpo ye.” Mwendi umifa feela kabakala kuli wafana. Kono kucwañi haiba mutu umifa mpo yeo ka kubata kulika feela tumelo yamina kamba kubata kuli mueze mukiti wa kuhupula lizazi la pumulo? Hamulaho wa kunyakisisa litaba zeo, ki ku mina kuiketela haiba mukaamuhela mpo yeo kamba kutokwa. Mwa likatulo zelueza kaufela, lubata kuba ni lizwalo lelinde ni kusepahala ku Jehova.—Likezo 23:1.

Mukutele kwa tuto 44 sisupo 1

 6. Matuku Ayambukela

Bakeñisa kuli lwalata batu, lubonanga teñi kuli haluyambukisezi babañwi matuku. Kacwalo, ibe kuli lwakula butuku bobuyambukela kamba luikutwa kuli mwendi lunani butuku bo, luswanela kutokomela kuli haluyambukisezi babañwi. Lueza cwalo bakeñisa kuli Bibele ilulaela kuli: “Ulukela kulata wahenu mouitatela.”—Maroma 13:8-10.

Mutu yakula butuku bobuyambukela ukona kubonisa cwani kuli walata batu? Haswaneli kubonisa lilato ku mutu yomuñwi ka kumukumbata kamba kumutubeta. Haswaneli kusitatala haiba batu babalika kusileleza lubasi lwabona basa mumemi kuli abapotele. Mi pili mutu yakula butu bobuyambukela asika kolobezwa kale, uswanela kuzibisa muswalisanisi wa sitopa sa baana-bahulu ka za muinelo wahae ilikuli kueziwe litukiso zekasisileza babañwi bababata kukolobezwa. Pili mutu yakula butuku bobuyambukela asika kena kale mwa libato, uswanela kuyo itatubisa kwa sipatela. Haeza cwalo, ubonisa kuli walata batu mi ‘uisa pilu, isiñi ku zahae feela, kono ni ku za babañwi.’—Mafilipi 2:4.

Mukutele kwa tuto 56 sisupo 2

 7. Litaba za Lipisinisi ni za Mulao

Lwakona kuambuka kushelana ni babañwi mwa litaba zeama masheleñi ka kuñolanga zelulumelelana, nihaikaba kuli lueza tumelelano yeo ni Mukreste sina luna. (Jeremia 32:9-12) Nihakulicwalo, fokuñwi Bakreste bakona kusautwana hande mwa litaba zeama masheleñi kamba mwa miinelo yemiñwi. Baswanela kutatulula butata bo kapili-pili, ka kozo, ili kwa mukunda.

Kono luswanela kutatulula cwañi litaba zetuna ze cwale ka kusinya mutu libizo kamba buputeleli? (Mubale Mateu 18:15-17.) Jesu naabulezi lika zetaalu zeluswanela kueza:

1. Mutatulule taba mwahalaa mina.—Mubone timana 15.

2. Haiba kueza cwalo kupala, mukupe mutu alimuñwi kamba bababeli mwa puteho ili babahulile kwa moya kuli bamituse.—Mubone timana 16.

3. Haiba butata busapala kutatululwa, fo cwale mwakona kuisa taba kwa baana-bahulu.—Mubone timana 17.

Hañata haki kokunde kuisa mizwale ni likaizeli baluna kwa kuta kakuli kueza cwalo kukona kusinya libizo la Jehova ni la puteho. (1 Makorinte 6:1-8) Kono, kunani miinelo yemiñwi yekona kutahisa kuli batu bazekele kwa kuta, mwendi inge cwalo yeama telekano, ku fiwa tukelo ya kubabalela bana hamulaho wa telekano, kufiwa tukelo ya kulifiwanga mali a telekano, kulifelwa ki kampani ya insurance bakeñisa liluwo lelisinyehile, kufiwa tukelo ya kuba yomuñwi wa batu beikolotezi kampani hakunyakisiswa za kuwa kwa kampani yeo, kamba kuzeka kuli will yeneñozwi ki mutu yashwile ikutekiwe. Haiba Mukreste alatelela litaba za ka mulao zeo kuli afelise butata bwahae, usamamela kelezo ya mwa Bibele.

Haiba kuba ni butata bobucwale ka kuswalwa likalala, kushengula mwanana, kuholofazwa, kuuzwezwa lika, kamba bubulai, fo Mukreste habiha taba yeo ku ba mulao, usamamela kelezo ya mwa Bibele.

Mukutele kwa tuto 56 sisupo 3