1.  ¿Pin Jatun Babilonia?

2.  ¿Jayk’aqmi Mesías, Cristo rijurimunan karqan?

3.  ¿Imakunatan Doctorkuna mayninpi yawarniykiwan ruwankuman?

4.  T’aqanakuymanta

5.  Fiestakunamanta

6.  Jujkunaman chimpaykuq onqoykunamanta

7.  Negocio ruwaymanta juezkunaman riymantawan

 1. ¿Pin Jatun Babilonia?

¿Imaraykun Bibliapi “Jatun Babilonia” nisqata llapa pantasqa religionkunawan tupanachikun? (Apocalipsis 17:5). Kinsa razonkunan kan chaypaq, chayta kaypi yachasun.

• Entero mundontinpin munayninta ruwashan. Bibliaq nisqanman jinaqa, “Jatun Babilonia” nisqa warmiqa “llaqtakunapi” “nacionkunapi” iman tiyashan, “kay jallp’a pacha reykunatan” kamachishan (Apocalipsis 17:15, 18).

• Manan mayqen jatun gobiernochu ni jatun negocio ruwaqkunapaschu. Bibliaq nisqan jina, “reykunapas” “negocio ruwaqkunapas” kausashallanqakun Jatun Babilonia chinkachisqa kaqtinqa (Apocalipsis 18:9, 15).

• Diospa sutintan qhellichan. Chay Jatun Babiloniaqa qolqerayku imatapas chaskinankurayku iman politicaman chapukun, chaymi “ramera” nikullantaq (Apocalipsis 17:1, 2). Chaymantapas runakunatan engañashan, paypa causanpin askha runakunaña wañushanku (Apocalipsis 18:23, 24).

Kutiy 13 yachachikuypi 6 puntoman

 2. ¿Jayk’aqmi Mesías, Cristo rijurimunan karqan?

Bibliaq nisqan jina, Mesías rijurimunanpaqqa 69 semanakunan pasanan karqan (leey Daniel 9:25).

• ¿Jayk’aqmi qallarirqan chay 69 semanakuna? 455 watapin manaraq Jesús jamushaqtin. Chay watapin gobernador Nehemiasqa Jerusalenman chayarqan chay llaqtaq perqankunata jujmanta “sayarichinanpaq” (Daniel 9:25; Nehemías 2:1, 5-8).

• ¿Jayk’a tiempon karqan chay 69 semanakuna? Mayninpin Bibliaqa juj watata juj p’unchaywan tupanachin (Números 14:34; Ezequiel 4:6). Chhaynaqa juj semanaqa qanchis watan karqan, 69 semanataq 483 wata.

• ¿Jayk’aqmi junt’akurqan chay 69 semanakuna? Manaraq Jesús jamushaqtin 455 watamantapacha yupasunman chay 483 watata chayqa, Jesuspa jamusqan qhepaman 29 watamanmi chayasunman. a Chay watapin Jesusqa bautizakapurqan, chhaynapitaq Mesías, Cristo kapurqan (Lucas 3:1, 2, 21, 22).

Kutiy 15 yachachikuypi 5 puntoman

 3. ¿Imakunatan doctorkuna mayninpi yawarniykiwan ruwankuman?

Mayninpiqa imaymanatan doctorkunaqa ruwanku pichá jampichikushan chay runaq yawarninwan, iñiqkunaqa manan chaykunamanta wakinnintaqa ruwasunmanchu. Manan yawarninchistaqa orqochikusunmanchu jujkunaman churanankupaqqa, ni waqaychachisunmanchu chaymanta operachikuspa churachikunapaqqa (Deuteronomio 15:23).

Mayninpin ichaqa doctorkunaqa ima onqoytapas tarinankupaq yawarta análisis nisqata ruwanku, wakin onqoyta jampinankupaqpas yawarta juj maquinaman pasachinku chaytataq kaqta kutiyachipunku, chaytan ninku hemodiálisis nispa. Operaspapas mayninqa juj ladomanmi yawarta pasarachinku, maynintaq juj maquinaman, tukuspataq kaqta kutiyachipunku, chaytataq ninku hemodilución nispa. Chaykunataqa yaqapaschá juj cristianoqa ruwachikullanman, ichaqa sapankan allinta qhawarinan imatas yawarninwan ruwanqaku chayta. Chaykunataqa manan llapa doctorchu igualta ruwanku, chaymi manaraq imatapas ruwachikushaspa, manaraq operachikushaspapas allinta tapurikuna. Chaymantapas yaqapaschá sapanka tapukusunman:

• Juj ladomantaq yawarniy t’aqasqa kanqa chayqa, manataq cuerpoypiñachu purinqa chayqa, manaña unaychu kanqa chaypas ¿“allinmi” niwanqachu concienciay, “cuerpoyki partellaraqmi kashan” niwanqachu, ichari “pampamanchu jich’apuna” kanqa? (Deuteronomio 12:23, 24).

• Imata jampiwananpaqpas doctor yawarta orqowanman chaytataq kaqta kutiyachipuwanman, ¿allinpaqchu chayta Bibliawan educasqa concienciay qhawarinman, “allillanmi” niwanmanchu?

Kutiy 39 yachachikuypi 3 puntoman

 4. T’aqanakuymanta

Bibliaq nisqanman jinaqa manan allinchu casarasqa kashaspa t’aqanakuyqa, chaymantapas pipas t’aqakuqqa manan atinmanchu piwanpas casarakuytaqa (1 Corintios 7:10, 11). Chaywanpas wakin iñiqkunaqa t’aqanakunkun, ¿imakuna kaqtinmi chayta ruwanku?

• Familianta mana uywayta munaqtin. Mayninqa manan qosa familianman imachus qonanta qonchu, mana imayoqta iman familiankuta jap’inku (1 Timoteo 5:8).

•   Nishuta maqaqtinku. Wakin qosakunaqa nishutan señorankuta maqanku, onqoyta iman tarichinku wañuy pataman imaraqmi churanku. Yaqapaschá kanman chhayna ruwaq esposakunapas (Gálatas 5:19-21).

• Diosta servinankupaq nishu jark’akuy kaqtin. Wakin qosakunaqa nishutapunin señorankuta jark’anku Jehová Dios servinankuta, Diospa kamachisqanta ruwanankutapas. Wakin esposakunapas chaytan ruwanku (Hechos 5:29).

Kutiy 42 yachachikuypi 3 puntoman

 5. Fiestakunamanta

Jesusta qatikuqkunaqa manan participananchischu Jehová Diospa cheqnisqan fiestakunapiqa. Ichaqa wakin fiesta p’unchaykunaqa imaymana ruwaykunan kallantaq, chaykunataqa sapanka iñiqmi conciencianman jina qhawarinan kanqa. Chaypaq kay qatimuq yachachikuykunapi piensasun.

• Pipas feliz navidad nispa nisunkiman chayri. Chhaynapi tarikuspaqa yaqapaschá “gracias” nillawaq. Chay runa astawan yachayta munanman chayqa yaqapaschá willariwaq imaraykus chay fiestata mana ruwankichu chayta.

• Juj fiesta p’unchaypichus qosayki otaq esposayki nisunkiman chay p’unchay llapa familiakunantin mijuq rinaykichispaq chayri. Concienciaykiq nisqanman jinaqa rillawaqpaschá, ichaqa allintan willanayki imaynas ima mana allin ruwaytapas mana ruwaysikunkichu chayta.

• Fiesta p’unchaykuna llank’anapi jefe aschatawan pagapuyta munasunkiman chayri. Chaypaqqa allintan piensarinayki, ¿fiestawan tupanasqachu chay kashan ichaqa llank’asqaykimantachu “gracias” niyta munashasunki? Chayman jinan chaskikuwaqpas manapas.

• Fiesta p’unchaykuna pipas regalota qoyta munasunkiman chayri. Yaqapaschá pipas munakuq kayninpi imatapas qoyta munasunkiman, “yachanin kay fiestapi mana participasqaykita, ichaqa kaychallatan qoykuyta munasharqayki” nispa imapaschá nisunkiman. Ichaqa allintan piensarinayki, ¿pruebaman churayta munaspachu chayta ruwashanman? ¿“Payqa participanmi fiestakunapiqa” ninanpaqchu chayta ruwashanman? Chaykunata allinta qhawarispañan chaskikuwaqpas manapas, chhaynapin concienciaykipas thaj kanqa, Jehová Diostapas kusichinki (Hechos 23:1).

Kutiy 44 yachachikuypi 1 puntoman

 6. Jujkunaman chimpaykuq onqoykunamanta

Jesusta qatikuqkunaqa manan munasunmanchu pipas ima onqoywanpas jap’ichikunantaqa. Chaymi jujkunaman fácil chimpaykuq ima onqoywanpas kashanchis chayqa cuidakunanchis, manaña allintachu yachakunchis chay onqoywanchus kashanchis manachus chayta chaypas cuidakunan. Chhaynapin Bibliapi kasqan kamachikuyta kasukusun, chaypin nin: “Runamasiykitan qan kikiykita jina munakunki”, nispa (Romanos 13:8-10).

¿Imakunata ruwaspan chay kamachikuyta kasukusunman? Pipas chhayna onqoyniyoq kanman chayqa, manan jujkunata tupaykunanchu, manan much’aykunanchu, abrazaykunanchu ni makintapas jaywarinanchu. Manaña jujkuna wasinman invitarinmanchu chaypas manan phiñakunanchu. Bautizakunanpaqpas umalliqkunaq llank’ayninpi yanapaq umallimanmi willakunan ima onqoywanchus kasqanta. Pipas chhayna onqoyniyoq runakunawan kasharqan chayqa, casarakuyta munaspaqa yawarninpin qhawarikunan, yaqapas paypas chhayna onqoywan ima kashanman. Chaykunata ruwaspan rikuchisun mana “munaynillanchistachu maskhasqanchista, aswanpas jujkunaq munaynintawan maskhasqanchista” (Filipenses 2:4).

Kutiy 56 yachachikuypi 2 puntoman

 7. Negocio ruwaymanta juezkunaman riymantawan

Ima negociotaña ruwasunman, qolqe manunakuypiña kasunman chaypas papelpin chaykunataqa qelqachina, iñiqmasipuraña kanman chaypas chhaynatapunin ruwana. Chhaynapin imaymana sasachakuymanta phiñachinakuymantapas librakusun (Jeremías 32:9-12). Chaywanpas yaqapaschá kanqapuni ima sasachakuypas qolqemanta chhayna juj ruwaykunamantapas. Chaykuna pasaqtinqa apurayllan chaytaqa allichana, ichaqa sumaqllatan munayllatan allichapuna.

Ichaqa, pipas engañawasunman otaq yanqa tumpawasunman chayri, ¿imaynatan chaykunata allichasuman? (Leey Mateo 18:15-17). Chaytaqa Jesuspa nisqanman jinan allichana, kay kinsa ruwaykunatan ruwana.

1. Pikunachus chaypi tarikushanku paykunan kallpachakunanku allinta rimanakuspa paykunapurallapi chayta allichanankupaq (Qhaway 15 versiculota).

2. Manachus allichayta atinqaku chayqa yaqapaschá juj hermanoq otaq iskay hermanokunaq yanapayninta mañakunkuman (Qhaway 16 versiculota).

3. Manapunichus chaypipas allichayta atinqaku chayqa, chaypiñan umalliqkunamanqa rinkuman (Qhaway 17 versiculota).

Manan allinchu kanman iñiqmasipura juezkunaman apanakuyqa, chayta ruwaspaqa Diospa sutintan qhellichashasunman llaqtantapas p’enqaymanmi churashasunman (1 Corintios 6:1-8). Ichaqa yaqapaschá divorciakunapaq, seguromanta qolqe chaskinapaq, piwanchus wawakuna qhepanqa, jayk’achus wawapaq mantención kanqa chaykunata allichanapaqqa juezkunaman rina kanqa. Mayninqa fracasoman jaykuspapas, testamento ruwakusqan junt’akunanpaqpas juezkunamanmi rillasunmantaq. Juj iñiqmasi paykunaman rispa chaykunata allillanpi allichayta munanman chayqa, manan Bibliaq nisqan contrachu ruwashanman.

Chaymantapas pipas violasqa kaqtin, maqasqa kaqtin, suwasqa kaqtin, wañuchisqa kaqtin, sullk’a erqechakuna abusasqa kaqtinpas juj iñiqmasi chaymanta denunciata churayta munanman chayqa, manan Bibliaq nisqan contrachu ruwashanman.

Kutiy 56 yachachikuypi 3 puntoman