Dja pale

Dja papale

O Palstuno Tchinepen

O Palstuno Tchinepen
  1.  Koon Babilon koi bari hi

  2.  Kaana te well o Messias?

  3.  Medizintike Behandlunge, kai ratt lines wella

  4.  Te djiwenn i rom un i romni buder gar khetne

  5.  Feste un Feiertage

  6.  I nasslepen, hoi ap wawarende djala

  7.  Koowa ap i budi un hoi rechtlich hi

 1. Koon Babilon koi bari hi

Har nai djinah, kai hin i tsele chochene religione “koi bari Babilon”? (Debleskro Tsiro 17:5.) Dik ap kala argumente:

  • Lakro wast hi mank o swetteskro koowa. Pral Babilon koi bari wella penlo, kai hi li beshdo pral “bud panja. Kol panja hi menshe dran hake harmenatsjona, dran hako them, haki natsjona un hako rakepen.” Lat hi “penepaske pral i bare rajende ap kai phub” (Debleskro Tsiro 17:15, 18).

  • Joi nai well kek politikti, bikepaskri oder parepaskri soor. “I bare raja ap kai phub” un “kol bikepangre un parepangre” atchenn djido, te well Babilon koi bari maredo (Debleskro Tsiro 18:9, 15).

  • Joi anell ladj ap o Debleste. Pral late well penlo, kai hi li har i bari lubni. Joi mukell pes i politikarjentsa dre, te lell li lendar lowe un ninna wawar koowa, hoi lake mishto hi (Debleskro Tsiro 17:1, 2). Joi anell “i menshen an i tsele themma ap o bengeskro drom,” un ap late hi koi doosh bud menshendar, kai wan maredo (Debleskro Tsiro 18:23, 24).

Dja pale pale an i lektiona 13 pash 6

 2. Kaana te well o Messias?

An i romni bibla hi tchinlo, kai nashenn efta kope “efta bersha” un efta kope “62 bersha” tele, bis te well o Messias. Khetne hi kowa 69 bersha (Dikenn pal an Daniel 9:25).

  • Kaana fangan kola efta kope 69 bersha an? An o bersh 455 glan i Christeste. An ko bersh was o Nehemia an o foro Jerusalem, te well o foro “pale newes kerdo” (Daniel 9:25; Nehemia 2:1, 5-8).

  • Har rah hin kola efta kope 69 bersha? Te hi tut 7 x 7 bersha un 7 x 62 bersha, palle hi kowa khetne 483 bersha.

  • Kaana heran kola efta kope 69 bersha pre? Fun o bersh 455 glan i Christeste bis ap o bersh 1 glan i Christeste nashan 454 bersha tele. O bersh 0 das gar, doleske djas fun o bersh 1 glan i Christeste bis ap o bersh 1 pal i Christeste jek bersh trujel. Fun o bersh 1 bis ap o bersh 29 pal i Christeste djan 28 bersha trujel. Khetne gindo (454 + 1 + 28) hi kowa 483 bersha. Un pal kola bersha, an o bersh 29, mukas o Jesus pes te taufrell! (Luka 3:1, 2, 21, 22.)

Dja pale pale an i lektiona 15 pash 5

 3. Medizintike Behandlunge, kai ratt lines wella

Kote denn medizintike behandlunge maro ratteha, hoi akzeptierah, aber ninna sawe, hoi i christeske gar akzeptabel hi — har kanna, te spendras ratt, oder te mukell jek peskro eigeno ratt glan i operationa krik te tchiwell, te nai lell lo les ap i wawar tsiro pale. I ratteskri transfusiona hi gar akzeptabel (5. Mose 15:23).

Pash kola behandlunge maro ratteha, hoi akzeptabel hin, hi i Blutuntersuchunga (te dikenn le an o ratt dren) pashel, i Dialysa, i Hämodilutiona, un ninna o Cell Salvage. Ninna hi koi mashina, hoi o dji un o ducho rikrella (Herz-Lungen-Maschine) akzeptabel. Doleske, kai hako dramaskro wawartchandes budrella, hunte informierell pes hakeno glanstunes, hoi o ratteha kerdes wella, te hi lo glan i chirurgischer Eingriff, i medizintiki Untersuchunga, oder i Therapia. Kre tuke pral kowa i shero:

  • Hoi wals, te mukans le miro ratt dran mande win te nashell, un te atchals miri ratteskri systema i tsiro tardo, also te nashell miro ratt i tsiro buder gar? Mukell miro Gewissen man ap ko ratt gomme jaake te dikell, kai hi kowa miro? Oder hunte tchorap “o ratt win ap i phub” (5. Mose 12:23, 24)?

  • Hoi wals, te lans le an i medizintiki behandlunga ratt dran mande win, te behandlenn le ko ratt, un te tchiwenn le ko ratt, hoi wawartchandes kerdo was, pale an mande dren? Mukell man miro Gewissen, hoi i biblatar sikedo was, kowa te krell?

Dja pale pale an i lektiona 39 pash 3

 4. Te djiwenn i rom un i romni buder gar khetne

Romedinenge, kolen probleme hi, penell i bibla gar, kai hi kowa o fetester, te mukenn le pen, te hi len probleme an pengro romedinepen. Joi sikrell sogar, kai — ninna te mukenn le pen — len gar koi rechta hi, te romedinrenn le pale (1. Korintarja 7:10, 11). Kote denn aber ninna situatione, kai christe pral kowa pal denkran, te mukenn le pengro wawares. An hawe?

  • Te kamell jek gar peskri familjake te sorgrell: I romedino morsh kamell peskri familjake gar kowa te dell, hoi lat materiell hunte wella, jaake, kai hi len gar koi basis o djipaske (1. Timoteo 5:8).

  • Phare un bare dawa: Jek well peskro partnarestar misshandlemen, kai hi leskro sasstepen oder peskro djipen an i Gefahra (Galatarja 5:19-21).

  • Te hi jekeskro patsepen tchatchepah an i Gefahra: Te hi jekeskro partnare jaake, kai nashte djiwell lo tchatchepah gar pal kowa, hoi o Jehowah kamella (Bitchepangre 5:29).

Dja pale pale an i lektiona 42 pash 3

 5. Feste un Feiertage

Mer feirah kek Feiertage, ap kolende o Jehowah tchilatches dikella. Kote denn aber situatione, kai hunte entscheidrell hakeno pal peskro Gewissen, hoi i biblatar sikledo was, har job kamell te reagierell. Kate hin beispiele:

  • Jek wünschrell tuke “Frohe Weihnachte”, oder tchomone wawar. Tu nai penals einfach: “Parkrau man.” Te kamell lo/li budeder te djinell, nai penals tu, hoske mer ko Feiertago gar feirah.

  • Tiro rom hi kek Rakepaskro i Jehowestar un kamell tutar, te djas leha pash peskri familja, te chan tumer lentsa khetne ap i Feiertago. Te penell tiro Gewissen tuke, te nai djas, palle wals kowa mishto, te peneh leske glanstunes, kai kreh tu tchi, hoi heidnische Bräuche hi.

  • Ap i budi nai leh tu extra lowe, har kanna “Weihnachtsgeld”. Hunte lehnress tu koi lowe tele? Gar unbedingt. Dikell tiro rai kowa jaake, kai hi leske ko lowe i kotar von koi Festa oder ko Feiertago? Oder dikell lo ap kowa jaake, kai parkrell lo pes jaake einfach pash tute für tiri latchi budi?

  • Jek kamell tuke ap i Feiertago i geschenka te dell. Vielleicht penell lo: “Me djinau, tu feireh kowa gar, aber me kamau tuke kowa trotzdem te shenkrell.” Krell lo kowa, weil te hi lo einfach bloß kamles? Oder kamell lo tut un tiro patsepen te testrell? Kamell lo, kai kreh tu doch mit pash ko Feiertago? Tu te kral tuke pral kowa i shero, hi kowa ap tute, ob te leh koi Geschenka an, oder gar. Mer kamah aber an haki situationa i Jehoweske loyal te atchell un glan leste i latcho Gewissen un i djudjo dji te rikrell (Bitchepangre 23:1).

Dja pale pale an i lektiona 44 pash 1

 6. I nasslepen, hoi ap wawarende djala

Men hi kamlepen ap maro wawareste, doleske kamah mer kek nasslepen ap wawarende te anell. Mer rikrah men pale, te hi men nasslengre symptome, un ninna te patsah, kai wah nasslo. Mer krah kowa doleske, kai penell i bibla menge: “Ab jaake latches ap o wawareste, har hal latcho ap tute” (Remarja 13:8-10).

Har nai sikrah mer an maro djipen, kai rikrah mer men ap ko lab? Te hi jek nasslo, rikrell lo pes budeder palpale, dell wawaren gar o wast, lell len gar an i mussi un dell witar kek tchum. Job hi witar gar chojedo, te ladrenn wawar les gar dren doleske, kai kamenn le pengri familja sassto te rikrell. Te hi jek nasslo un kamell an i Panjeskri Ceremonia te djal, hunte informierell lo glanstunes o Koordinatores i Phurendar pral kowa. Jaake well nai garda dino ap kola kandidate, kai mukenn pen ninna te bolell. Te infizieras pes jek i nasslepah, hoi lo ap wawarende nai della un an leskro dji hi, kai kamell lo te romedinrell, mu te mukell lo i dramaskres glanstunes ap peskro ratt te dikell. Mer te rikrah men ap kowa, dikah mer gar kokres ap mende, mer dikah “ninna ap ko wawareste, te djal koleske ninna mishto” (Filiparja 2:4).

Dja pale pale an i lektiona 56 pash 2

 7. Koowa ap i budi un hoi rechtlich hi

Mer nai rikrah bud probleme mendar krik, te tchinah mer lowengro koowa pre — ninna te hi kowa phralentsa (Jeremia 32:9-12). Ninne te was kowa pre tchinlo, nai dell i tikno tchingepen pral lowe. Te hi kowa jaake, hunte well kowa sik, an latchepen un privat wi kerdo.

Hoi hunte kras aber, te djala pral kowa, kai verleumdras oder chochas jek i wawares (Dik pal an Mateo 18:15-17)? O Jesus penas, te djas pal kola triin punkte:

  1. Dikenn, kai krenn tumer kowa tumentsa kokres wi (Dik pal an o verso 15).

  2. Te anell kowa tchi, lenn jek oder dui christe pashel, kai sorleder un bareder an o patsepen hin (Dik pal an o verso 16).

  3. Te anell kowa witar tchi, palle — kokres palle — djan pash i Phurende (Dik pal an o verso 17).

Normalerweise djah mer phralentsa gar glan i gerichta. Hoske? Kowa nai anals ladj ap i Jehoweste (1. Korintarja 6:1-8). Ninna te hi kowa jaake, denn kote situatione, hoi hunte wenna glan i gerichta legal reglemen, har kanna pash Scheidunge, te djala pral Sorgerecht un Unterhaltszahlunge, situatione i Versicherungentsa, te krell jek i Insolvenzverfahren, oder ninna te djala pral Erbschaften. Te hunte krell i christo tchomone glan i gerichta un job atchell jaake kamlo un latcho har ap leste hi, palle verstoßrell lo gar gegen kowa, hoi i bibla penella.

Te sikrell i christo ap behördlichen Autoritäten baro un pharo koowa an, un te djal lo glan i gerichta — har kanna pash Vergewaltigung, Kindesmissbrauch, te phagell jek kaimoni dren, baro tchorepen, marepen — verstoßrell lo gar gegen kowa, hoi i bibla penella.

Dja pale pale an i lektiona 56 pash 3