1.  Teé niĩ Taü̃ne ya Babiróniã?

2.  Nhugu ga Metchía nangoꞌü̃ tá?

3.  Tratamento de Saúde i cugümaãtama

4.  Ngẽguma yíema ãteü̃ rü ãmaꞌü̃ nügüna niĩgatchigügu

5.  Nguneü̃gü i duü̃ü̃gü ütchigaü̃ i petagü

6.  Daꞌawegü i togüna nanaüeẽẽ

7.  Taetchiga rü mugütchiga

 1. Teé niĩ Taü̃ne ya Babiróniã?

Nhuãcü nüü̃ icuaꞌgü na “Taü̃ne ya Babiróniã” rü yaõgüü̃tücumügüneta niĩ? (Apocaríchiu 17:5) Ngẽma nagu curüĩnüwa:

• Guü̃ma i nhama i naãnecü̃ãꞌ rü ngĩmamẽ́ꞌẽwa nangẽmagü. Rü Tupanaarü Ore nüü̃ niu na Taü̃ne ya Babiróniã rü “naẽ́tüwa natoü̃ rü guü̃ma i natchiü̃ãnecü̃ãꞌgü i duü̃ü̃gütchiga niĩ”. Rü “yima ĩãne ya taü̃ne ya guü̃ma i natchiü̃ãnegüarü ãẽꞌgacügümaã icuáü̃ne”. — Apocaríchiu 17:15, 18.

• Tama puritchica yiĩ rü bai taetanüü̃. Rü ngẽmaü̃ icuaꞌgüü̃ erü ‘ngẽma natchiü̃ãnecü̃ãꞌgüarü ãẽꞌgacügü’ rü “ngẽma taetanüü̃” tama wüigu ngügümaã inayarüo tá. — Apocaríchiu 18:9, 15.

• Rü ngĩma Tupanana niĩgatchiẽẽ i duü̃ü̃gü. Rü ngẽma nge i ngeãẽü̃tchicü i taü̃ naãégaü̃ erü wüigu yatügüarü ãẽꞌgacügümaã ngẽmaü̃ na dĩẽru nanayaugüü̃caꞌ. (Apocaríchiu 17:1, 2) Rü guü̃ i Naanewa rü duü̃ü̃güü̃ iwomüẽẽ. Rü ngĩmagagu muü̃tchiü̃ i duü̃ü̃gü nayuegü. — Apocaríchiu 18:23, 24.

Ngúeruü̃ 13arü ponto 6caꞌ nataegu

 2. Nhugu ga Metchía nangoꞌü̃ tá?

Ngẽma profecia 69 yüüwa rü tüü̃́ nüü̃ nacuaꞌẽẽ nhugu ga Metchía nanangoꞌü̃. — Nawa naugütae Daniel 9:25.

• Nhugu inaügüü̃ i 69 yüü? Rü taunecü ga 455gu naü̃pa ya Cristu. Rü yíma taunecügu ãẽꞌgacü ya Neemía rü Yerucharéü̃wa nangu na wena nameẽẽü̃caꞌ ga yima ĩãne. — Daniel 9:25 rü Neemias 2:1, 5-8.

• Nhure niĩ i tempu i nhaa 69 yüüwa? Nümaü̃gü Tupanaarü Orearü profeciagü nüü̃ niu na 1 nguneü̃ nawüigu 1 taunecü yiĩ. (Números 14:34 rü Ezequiel 4:6) Rü ngẽmacaꞌ wüitchigü ya yüü rü 7 taunecü niĩ. Ngẽmawa profecia, nüü̃ nanaweꞌ na 69 yüü nawüigu 483 taunecü (69 yüügü x 7 nguneü̃).

• Nhugu niguꞌü̃ i 69 yüü? Tchi ngẽguma iyaugügu 483 ya taunecü yea 455 ya rü taunecügucürüwa naü̃pa ya Cristu, rü ngẽmaãcü 29 ya taunecüwa tangugü nawena ya Cristu. a Yíma ga taunecügu rü Ngetchutchu ínabaie rü ningucutchi na Metchía niĩü̃. — Luca 3:1, 2, 21, 22.

Ngúeruü̃ 15arü ponto 5caꞌ nataegu

 3. Tratamento de Saúde i cugümaãtama

Taꞌacü i õgütanüü̃gü tama naügüü̃ i nagümaãtama? Rü tama togü duü̃ü̃güna nanaã rü bai nayaugü rü namaã nanguü̃ na nhugu tá cirurgia naügüaü̃, erü Tupanaarü Orewa nüü̃ niu na ‘waiümügu nabaẽẽ ya yima nagü’. — Deuteronômio 15:23.

Notürü i õgütanüü̃gü bemana nanayaugü i ngẽma: rü exame de sangue, rü hemodiálise, rü hemodiluição, rü recuperação intraoperatória de células rüeꞌna máquina coração-pulmão. Rü wüitchigü i õgütanüü̃gü naãẽwatama meã nanangugü na taꞌacü tá naüü̃ i nagümaãtama rü wüi cirurgia naügu, rü wüi examegu rüeꞌna toomatchigü. Nhuãcü tá wüitchigü i duturugü nüü̃ naunetaü̃ na nhuãcü tüü̃ narümeẽẽü̃, rü ngẽmacaꞌ wüitchigü i õgütanüü̃gü nanawaꞌe na nüü̃ nacuaꞌü̃ i taꞌacü tá nagümaã naüü̃ i wüi examegu, rü cirurgiagu rü toomatchigü. Rü ngẽmawena i õgütanüü̃gü meã nanangugü tá tchi nanayaugu tá urü tama i ngẽma. Nagu narüĩnü i ngẽmatchiga:

• chi nüü̃ cuunetagu i wüi tratamento na cugü íyatchaãtchiẽẽü̃caꞌ, rü eꞌna ngẽmaãcü tá cunayau ya nagü? Eꞌna cuãẽwatama nüü̃ cucuaꞌü̃ tá na Yeuwaarü muga cüĩnüü̃ natchiga ‘waiümügu nabaẽẽ ya yima nagü’? — Deuteronômio 12:23, 24.

• Tchi wüi tratamento de saúde cuügu rü duturu nanayau ya cugü rü nagümaã naüeü̃ i üüü̃ rü togü, rü ngẽmawena nanawaꞌe cuünewa nanaü̃́ i ngẽma nagü, eꞌna cuãẽwatama tá nüü̃ cucuaꞌ na Tupanapeꞌewa taꞌacü cuüü̃ rü naweꞌguü̃?

Ngúeruü̃ 39arü ponto 3caꞌ nataegu

 4. Ngẽguma yíema ãteü̃ rü ãmaꞌü̃ nügüna niĩgatchigügu

Rü Tupanaarü Ore nüü̃́ nanangútchaü̃ẽẽ na ãteü̃ rü ãmaꞌü̃ na tama nügüna niĩgatchigü rü bai togüemaã yangĩ. (1 Corĩ́tiucü̃ãꞌ 7:10, 11) Notürü nümaü̃ i õgütanüü̃gü nüü̃ nauneta nügüna niĩgatchigüü̃ ngẽma nhatügu wügüü̃gagu:

• Rü ngẽguma nate tama nanawaꞌegu nüna nadau i tümapatacü̃ãꞌ: Rü ngẽma nangupetü ngẽguma ĩpatacü̃ãꞌeru tama ĩpatacü̃ãꞌna nanaãgu i õna rü natchiru rü togü. — 1 Timóteu 5:8.

• Ngẽguma nate rü namaꞌü̃ nadaigu urü namaꞌ rü nateü̃ nadaigu: Tchi ngẽma ngupetügu rü norü saúdeü̃ rü norü maü̃ü̃ ãũcümaü̃wa nangẽmaẽ tá. — Gárataanecü̃ãꞌ 5:19-21.

• Tchi natena urü namaꞌna natchuꞌugu na Yeuwaü̃ nicuaꞌüü̃: Rü ngẽma nangupetü erü tümate urü tümamaꞌ tama nanawaꞌe na Yeuwaü̃ ticuaꞌüü̃. — Puracügü 5:29.

Ngúeruü̃ 42arü ponto 3caꞌ nataegu

  5. Nguneü̃gü i duü̃ü̃gü ütchigaü̃ i petagü

Rü nguneü̃gü i duü̃ü̃gü ütchigaü̃ i petagü na Tupanapeꞌewa natchie rü õgütanüü̃gü tama ügüü̃. Notürü wüitchigü i õgütanüü̃gü naãẽwatama nüü̃ nauneta tchi tá nanaügü urü tama. Nüü̃ nadau i cuaꞌãtchiruü̃gü i nhatügu wügüü̃.

• Tchi wüi duü̃ü̃ rü cuü̃ nideagu name cuca i natarutchiga. Rü cunangãü̃ “Moẽü̃tchima.” Rü meã tümamaã nüü̃ quiuü̃ tchi yeera nüü̃ nacuaꞌtchaü̃gu i natarutchiga.

• Tchi petagüarü nguneü̃wa i cute urü cumaꞌ i tama Yeuwaarü Orearü Uruü̃gü iĩü̃ nawaꞌegu na nawüigu napatacü̃ãꞌmaã cutchibü. Tchi cuãẽwatama nüü̃ cuunetagu nawüigu rü cutemaã urü cumaꞌmaã ngẽma petawa cuũ, rü meã namaã nüü̃ quiu tchi ngẽma petawa nangupetügu yaõgüü̃tücumünetaarü nacüma na taũtáma cunaü.

• Rü curü ãẽꞌgacü nanawaꞌe cuna nanaã i dĩẽru i taunecügüarü guꞌgu. Eꞌna ngẽma weꞌguü̃ niĩ? Bemana tama. Rü ngẽmacaꞌ cuãẽwa cugüna cucaꞌ: Eꞌna curü ãẽꞌgacü nagu narüĩnü na ngẽma i dĩẽru rü petagagumare cuna nanaãü̃? Rüeꞌna moẽ naca cuna naã na meã rü cupuracüü̃caꞌ?

• Wüi duü̃ü̃ rü cuna nanaã wüi ãmare i taunecüarü guꞌgu. Bemana wüi duü̃ü̃ rü cuü̃ niu: “Rü nüü̃ tchacuaꞌ ngẽma peta na tama cunaüü̃, notürü tchanawaꞌe ngẽma ãmare cuna nanaãü̃.” Bemana ngẽma duü̃ü̃ cumaã namecüma. Notürü, name niĩ cuãẽwa cügüna cucaꞌ: ‘Eꞌna ngẽma duü̃ü̃ nüü̃ nacuaꞌtchaü̃ tchi tchorü õ aicuma niĩ urü tama? Rüeꞌna nanawaꞌe na petawa tchaũũ?’ Ngẽmawena meã cunangugü tchi tá cunayauü̃ urü tama i ngẽma ãmare. Erü guü̃guma tanawaꞌe taãẽwa nüü̃ tacuaꞌ na meã i Tupanapeꞌewa imaẽ. — Puracügü 23:1.

Ngúeruü̃ 44arü ponto 1caꞌ nataegu

 6. Daꞌawegü i togüna nanaüeẽẽ

Taꞌacü taügü tchi wüi daꞌawe i togüna nanaüeẽẽgu tüü̃ nangema? Rü duü̃ü̃güü̃ tangetchaü̃gü, rü ngẽmacaꞌ taoegaãẽgü togüarü maü̃caꞌ. Rü tanawaꞌe i tauãũẽgü woo tama meã nüü̃ tacuaꞌgü i taꞌacü tüü̃ nangema. Rü tanaü i ngẽma erü Tupanaarü orewa nhanagürü: “Rü nüxü̃ nangechaü̃ i cumücü na cugütama cungechaü̃xü̃rüü̃!” — Romacü̃ãꞌ 13:8-10.

Taꞌacütchiga niĩ i ngẽma? Rü tama name wüi duü̃ü̃ i daꞌaweü̃ rü togüna inipaꞌãtchi rü bai nüü̃ nachúu. Rü ta ngẽma duü̃ü̃ i daꞌaweü̃ tama nanawaꞌe togümaã nanuü̃ ngẽguma tchi togü tama nüna naugu na napatagüwa naũü̃caꞌ. Ngẽma duü̃ü̃ i nüü̃ ngẽmaü̃ i daꞌawe i nügüna nanaüeẽẽü̃ rü nawaꞌe anciãogümaã nüü̃ niu naü̃pa niĩ ínabaie. Rü ngẽma rü name niĩ erü togüü̃ ínabaie tá nüü̃ ínapoü̃. Taꞌacü nanaü wüi duü̃ü̃ tchi tama meã nüü̃ nacuaꞌgu i daꞌawe i tchieü̃ nüü̃ nangemaü̃? Taꞌacü i ngẽma duü̃ü̃ nanaü naü̃pa na nügü nangẽꞌgü? Nüma rü nanawaꞌe duturuwaira naũ? Rü ngẽmaãcü ngẽma duü̃ü̃ nanaweꞌ na togüü̃ nangetchaü̃ü̃, ngẽgumarüü̃ i Tupanaarü ore nhanagürü, “rü tama pegüguxicatama perüxĩnüẽ, natürü pegü peporaexẽẽ na togüxü̃ perüngü̃xẽẽgüxü̃ca̱x!” — Piripucü̃ãꞌ 2:4.

Ngúeruü̃ 56arü ponto 2caꞌ nataegu

 7. Taetchiga rü mugütchiga

Ngẽguma cunaüpaneẽgu i guü̃ma i taꞌacü nacaꞌ cutaeü̃ rü tauü̃tama i gutchaü̃gü cucaꞌ ínangu nawa i curü taetchiga woo tchi wüi taeneẽ yaõcüü̃tawa niĩgu. (Jeremias 32:9-12) Notürü ngẽmaãcü tama rü nhuguacü nangupetü i yaõgüü̃tanüwa na nügümaã tchieü̃ íyadauẽü̃ nacaꞌ i diẽru urü eꞌna to i ngẽmaü̃caꞌ. Ngẽma ngupetü rü name paama nügümaã nanameẽgü i nüicawa i ngẽma gutchaü̃gü.

Notürü nhuãcü nameẽü̃ i gutchaü̃gü i tchieü̃tchiü̃, nhama diẽrucaꞌ nangiü̃ urü togüetchiga tchiri nideaü̃ tama aicuma niĩãcü? (Nawa naugütae Mateu 18:15-17.) Ngetchutchu tüü̃ nanguẽẽ na nanawaꞌeü̃ tamaẽpü ngẽmaü̃ iüü̃:

1. Naü na cuica taeneẽmaã cunameẽü̃. — Nüü̃ nadau i wetchicuru 15.

2. Ngẽguma tama ngẽmaãcü nameẽgu rü nacaꞌ ínaca i wüi urü tare taeneẽgü i yaeü̃ norü õwa na cuü̃ íyaümücügüü̃caꞌ ngẽguma taeneẽ curü deagu. — Nüü̃ nadau i wetchicuru 16.

3. Ngẽma cuüguwena tama cuü̃ nanguü̃gu na cunameēü̃ i ngẽma gutchaü̃gü rü norü gu nacüma niĩ nacaꞌ cudaü̃ i anciãogü. — Nüü̃ nadau i wetchicuru 17.

Na cuna pocuü̃ i taeneẽ i ãēꞌgacügüarü mugüwa rü nanaü tá na togü i duü̃ü̃gü tchiri Yeuwatchiga narüĩnüeü̃ rü ngutaqueꞌepataü̃tchiga. (1  Corĩ́tiucü̃ãꞌ 6:1-8) Nanawaꞌe meãma nüü̃ icuaꞌü̃ na nangemaü̃ i nümaü̃gü gutchaü̃gü inawaꞌeü̃ na ãẽꞌgacügüarü mugümaã imeẽü̃. Nümaü̃gü rü ingĩgüü̃ nügüna iĩgatchigü niĩ, naãcügü teé ta namaã cuaü̃, rü teé ta tüü̃ rüngü̃ẽẽü̃ tümaãrü õnawa, wüi puracü yagugu nhuãcü ta nügümaã namaẽü̃ nagu yima tauemücü na tama marü napuracüü̃, nayugu i duü̃ü̃ urü norü ngẽmaü̃tchiga. Wüi yaõü̃ ãẽꞌgacügüarü mugüwa nameẽü̃ i ngẽgumaraü̃ü̃ i gutchaü̃gü rü meãma naweꞌãtchiẽtchaü̃ü̃ rü tama tchieü̃ naü i Tupanapeꞌewa.

Ngẽguma tchi wüi taütchiü̃ gutchaü̃gü ngupetügu nhama yawaeü̃, bueü̃ iyauü̃, rü duü̃ẽü̃ yamaü̃ rü nangiü̃ taꞌacü ta naüü̃ i ngẽma yaõü̃? Rü nanawaꞌe na ínanauaü̃ i ãẽꞌgacügümaã erü ngẽma naüü̃ rü tama natchie i Tupanapeꞌewa.

Ngúeruü̃ 56arü ponto 3caꞌ nataegu