Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

Mbaʼa nota

Mbaʼa nota
  1.  Rí nandoo gáʼthúu̱n Babilonia rí Mba̱a̱

  2.  Nguáná gáʼkha̱nú Mesías rá.

  3.  Thana náa najmaa eʼdi

  4.  Rí muniñamijna̱á

  5.  Ndxa̱a̱

  6.  Nandii dí na̱jkha̱ ridoo

  7.  Negocio ga̱jma̱a̱ xkujndu

 1. Rí nandoo gáʼthúu̱n Babilonia rí Mba̱a̱

Náá numuu nuʼthá “Babilonia rí Mba̱a̱” nandoo gáʼthúu̱n xúgíʼ religión minduwaʼ rá. (Apocalipsis 17:5.) Guʼyáá mbá ajtsú numuu.

  • Naʼtáñajunʼ náa xúgíʼ numbaaʼ. Najuiʼthá rí ikhaa grígu náa “mbaʼin xa̱bu̱” ga̱jma̱a̱ “xuajen mba̱ʼu̱” ma̱ngaa “naʼtáñajúúnʼ xúgíinʼ reyes bi̱ kúwá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ” (Apocalipsis 17:15, 18).

  • Xándoo mani̱ndxu̱u̱ mbá política rí gíʼdoo tsiakii ni má bi̱ nugujua̱. Xó má naʼthí náa Biblia, “dí reyes bi̱ kúwá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ” ga̱jma̱a̱ “bi̱ nugujua̱” makuwi̱i̱n xóo ikhiin índo̱ gámbáa (Apocalipsis 18:9, 15).

  • Naʼni gachúu mbiʼyuu Dios. Nagumbiʼyuu “a̱ʼgu̱ bi̱ nagujuamínáʼ” numuu rí nañajunʼ gajmíi̱n gobiernos numuu mbújkha̱a̱ o i̱ʼwáʼ xóo numbayíí (Apocalipsis 17:1, 2). Naʼninduwiinʼ xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa numbaaʼ ga̱jma̱a̱ ikhaa gíʼdoo aʼkhúun rí nakháñún mbaʼin xa̱bu̱ (Apocalipsis 18:23, 24).

Atanga̱án náa kíxnuu 13, punto 6

 2. Nguáná gáʼkha̱nú Mesías rá.

Náa Biblia niʼtáriyaʼ rí nákha xóó tséʼkha̱nú Mesías mbaʼyóoʼ manújngoo mbá 69 semanas (atraxnuu Daniel 9:25).

  • Nguáná nigi̱ʼdu̱u̱ 69 semanas rá. Nákha tsiguʼ 455 tsiguʼ ginii. Tsiguʼ rúʼko̱ ni̱ʼkha̱nú xa̱bu̱ ñajunʼ Nehemías náa Jerusalén mu “maʼni májáanʼ” xuajen (Daniel 9:25; Nehemías 2:1, 5-8).

  • Nguáthá mba̱yu̱u̱ʼ ndijyúuʼ rí 69 semanas rá. Náa tikhu profecías dí na̱ʼkha̱ náa Biblia, rí mbá mbiʼi nandoo gáʼthúu̱n mbá tsiguʼ (Números 14:34; Ezequiel 4:6). Ikhaa jngóo dí mbá semana nandoo gáʼthúu̱n mbá juwan tsiguʼ. Profecía dí naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu 69 semanas nindxu̱u̱ 483 tsiguʼ (á mu natríya̱a̱ 69x7 naxnáa 483 tsiguʼ).

  • Náa mbiʼi niguámbáa dí 69 semanas rá. Á mu nuraxnuu tsiguʼ 483 asndu nákha 455 tsiguʼ ginii, muʼgua̱nú asndu tsiguʼ 29 tsiguʼ ginii. a Mbiʼi rúʼko̱ Jesús nijngúun iyááʼ ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ Mesías (Lucas 3:1, 2, 21, 22).

Atanga̱án náa kíxnuu 15, punto 5

 3. Thana náa najmaa eʼdi

Nguáná médicos najmún ma ikháá eʼdiuu mbáa xa̱bu̱ mu muni thanáá, mú raʼkháa xúgíʼ rígi̱ ma̱ndoo magruigú mbáa cristiano. Mbá xkri̱da, ikháánʼ tséxná eʼdi ni má tséniʼñááʼ rí magi̱xi̱i̱ eʼdiulu mu majmaa índo̱ gaguma̱ánʼ operar (Deuteronomio 15:23).

Mú rígá i̱ʼwáʼ rí ma̱ndoo maguma, xóo examen ndrígóo eʼdi, hemodiálisis, hemodilución o máquina mu maguma májáanʼ eʼdi o circulación extracorpórea (o bomba de derivación cardiopulmonar). b Mámbáa cristiano gíʼmaa maraʼwíí xóo gájmaa eʼdiuu índo̱ gágumaa operar, índo̱ gágumaa mbá examen o i̱mba̱ thana rí gágumaa. Mbáa mámbáa bi̱ naʼni thana mixtiʼkhu gaʼni rígi̱. Ikha jngóo nákha xóo tségumaa operar, índo̱ gágumaa examen o i̱mba̱ thana rí gágumaa, ginii gíʼmaa mbaʼyoo xóo phú gájmaa eʼdiuu. Atraximináʼ rígi̱:

  • Á mu chíʼgíiʼ eʼdiuʼ nigájnuu ga̱jma̱a̱ tséta̱ʼa̱a̱ núkhu mu mañajunʼ. Lá maniñuʼ ku̱ma̱ʼ ndrígóʼ rí eʼdi rúʼko̱ xóó kaʼyoʼ ikha jngóo na̱nguá ma eyóoʼ “maxidíí mbayii’” rá’. (Deuteronomio 12:23, 24).

  • Á mu bi̱ naʼni thanu̱nʼ naríyaʼ eʼdiuʼ mu maʼni májáanʼ mu nda̱wa̱á makuda̱a̱ʼ náa xuyuʼ o mu majmuu eʼdiuʼ xóo thana, lá maʼnigawúunʼ ku̱ma̱ ndrígóʼ xó má nijmañuʼ náa Biblia, o magruiguʼ má ráʼ.

Atanga̱án náa kíxnuu 39, punto 3

 4. Rí muniñamijna̱á

Ajngáa rawuunʼ Dios tséniñuʼ rí xa̱bu̱ muniñamijna̱á ga̱jma̱a̱ á mu nuniñamijna̱á xaʼyóoʼ mata̱ngi̱ín mbu̱ya̱a̱ imba̱a̱ (1 Corintios 7:10, 11). Mú tikhun cristianos nindxa̱ʼwa̱míjna̱ dí muniñamíjná ga̱jma̱a̱ numuu tikhu gaʼkhu.

  • Tsíyoo gaxnúún rí nda̱ñúunʼ bi̱ kúwá náa goʼwóo: Xa̱biya̱ tsíyoo gámbañún bi̱ kúwá náa goʼwóo, rí asndu tsíyoo gáxnún rí makuwá gajmaa (1 Timoteo 5:8).

  • Naʼni gínáa wéñuuʼ: Rí naʼni gínáa ma̱ndoo maʼniuu nandii o asndu makhañúu bi̱ ndiyáa (Gálatas 5:19-21).

  • Gamíi dí maniñuuʼ rambáxuu ga̱jma̱a̱ Jeobá: Rí naʼni xa̱biya̱ o a̱ʼgu̱ dí asndu xándoo maʼni ñajuunʼ Jeobá o maʼnimbánuu ikhaa ndrígóo (Hechos 5:29).

Atanga̱án náa kíxnuu 42, punto 3

 5. Ndxa̱a̱

Bi̱ ni̱ndxu̱lú cristianos tséʼni ndxa̱a̱ dí tsénigu̱ʼ Jeobá. Mú mámbáa mbaʼyóoʼ maraʼwíí rí maʼni xóo má nijmañuu náa Biblia á mu nutháán maxtáa náa mbá ndxa̱a̱. Atayáá xkri̱da rígi̱.

  • Mbáa naʼtháanʼ dí araxtaa májánʼ náa ndxa̱a̱. Mbáa i̱ndó ma̱ndoo maratha̱a̱n “núma̱aʼ”. Á mu xa̱bu̱ nandoo mbaʼyoo itháan, ikháán ma̱ndoo maratha̱a̱n náa numuu dí tsétani riya̱a̱ʼ ndxa̱a̱.

  • Á mu ajmbia̱a̱ʼ o aʼgia̱a̱ʼ bi̱ na̱nguá nindxu̱u̱ testigo de Jeobá, na̱nda̱ʼa̱ʼ rí mi̱dxu̱ʼ gatsiʼtsu gajmiáanʼ bi̱ kaʼñún mbiʼi rí naguma riya̱a̱ʼ ndxa̱a̱. Á mu ku̱ma̱ʼ ndrígáaʼ naniñaanʼ mi̱dxu̱ʼ, ma̱ndoo marata wapháá á mu ndxa̱a̱ kaʼyoo náa costumbre, ikháán xatiambá ikhí.

  • Patrianʼ naʼni numaaʼ itháan índo̱ narígá mbá ndxa̱a̱. Lá matani gaʼdu̱u̱nʼ ráʼ. Na̱nguá ma eyóoʼ. Lá patrianʼ naxnáaʼ mbújkha̱a̱ ga̱jma̱a̱ numuu ndxa̱a̱ dí narígá ráʼ. O nindxu̱u̱ mu masngájmaaʼ rí naxnáaʼ núma̱aʼ ga̱jma̱a̱ numuu ñajunʼ rí natani̱ xáʼ.

  • Mbáa naxnáa mbá regalo índo̱ narígá mbá ndxa̱a̱. Mbáa xa̱bu̱ naʼtháanʼ: “Nda̱yo̱o̱ má rí tsétani riya̱a̱ʼ ndxa̱a̱ rígi̱, mu ikhúún nandoʼ maxna̱ʼ rígi̱”. Mbáa naʼni numuu rí májánʼ a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱á ni̱ndxa̱ʼ. Mú, lá naʼni numuu rí i̱ndó nandoo magíʼ tsáʼkhá inaaʼ o rí matani̱ riya̱a̱ʼ ndxa̱a̱ xáʼ. Índo̱ gáta̱ya̱a̱ májánʼ numuu rígi̱, ikháán gáta̱ya̱a̱ á mu matrigú regalo o na̱nguá. Índo̱ guraʼwí mbá rí muʼni, nandulú rí xágawúunʼ ku̱ma̱ ndrígúlú ga̱jma̱a̱ rí maguajún má xúʼko̱ jmbu náa Jeobá (Hechos 23:1).

Atanga̱án náa kíxnuu 44, punto 1

 6. Nandii dí na̱jkha̱ ridoo

Nandulú kuʼñúún xa̱bu̱, ikha jngóo nuʼni tsumáá wéñuʼ mu xúʼni rí muda̱ eʼwíinʼ nandii. Nuʼni xígi̱ kaʼnii índo̱ nakumulú rí ndiyulú mbá nandii dí na̱jkha̱ ridoo o kuaʼdáá má. Á mu dí nuʼni xúʼko̱ kuwáanʼ ruʼnimbulú kiʼtáñajunʼ rí na̱ʼkha̱ náa Biblia náa naʼthí: “Gaʼndaaʼ xtayáá xa̱bu̱ numba ga̱jma̱a̱ʼ xó má eyaaʼ xtayaminaʼ ikháán” (Romanos 13:8-10).

Ndiéjunʼ gándoo muʼni mu muʼnimbaníí kiʼtáñajunʼ rígi̱ rá. Bi̱ gíʼdoo nandii dí na̱jkha̱ ridoo xáʼyoo maxnúu beso imba̱a̱ ni má rí mbayaráʼaa o marajxi̱i̱ ga̱jma̱a̱ ñawúunʼ. Xáʼyoo makiʼnáa á mu mbáa tséʼthúu̱n rí maʼga náa goʼwóo numuu rí nandoo mañewu̱u̱n bi̱ kúwá náa goʼwóo. Nákha xóó tséjngúun iyááʼ gíʼmaa maʼthúu̱n bi̱ kayá edxu̱u̱ bi̱ nindxu̱u̱ coordinador rí gíʼdoo mbá nandii dí na̱jkha̱ ridoo mu xúʼko̱ ma̱ndoo maxtiewu̱u̱n eʼwíinʼ. Á mu dí mbáa nixtáa náa rí gamíi mbayóo nandii dí na̱jkha̱ ridoo nákha xóo tségiʼdaa novio o novia, ginii gíʼmaa maʼga náa guʼwá thana mu mbaʼyoo á mu gíʼdoo nandii. Índo̱ nuʼni xígi̱, nusngajmá rí naxmiéjunlú kuʼyáá i̱mba̱ xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ rí tséʼya ‹i̱ndó rí ndayúlú ikháanʼ, nduʼyáʼ rí ndañúunʼ eʼwíinʼ ma̱ngaa› (Filipenses 2:4).

Atanga̱án náa kíxnuu 56, punto 2

 7. Negocio ga̱jma̱a̱ xkujndu

Á mu nuʼniraʼmáʼ awan dí niríyalú xú káʼnii majmulú májánʼ mbújkha̱a̱ o rí nimbánulú gajmiúlú i̱mba̱ ndxájulú mambáyulú mu xaguaʼdáá xkujndu (Jeremías 32:9-12). Á mu dí cristianos naguánu naguáʼdáá xkujndu ga̱jma̱a̱ numuu mbújkha̱a̱ náa nakujmaa rí na̱nguá má gíʼdoo wéñuʼ numuu o i̱ʼwáʼ. Á mu narígá xúʼko̱, ikhiin gíʼmaa rí munimbánii nacha̱, mú mutamijná ga̱jma̱a̱ ajngáa wabaʼ.

Mú xú káʼnii gíʼmaa magumambánii xkujndu, xóo ga̱jma̱a̱ numuu gidxóó o xtujtaa rá. (Araxnuu Mateo 18:15-17.) Jesús niʼthí rí ndayóo maguma rígi̱:

  1. Bi̱ guáʼdáá xkujndu gíʼmaa rí munimíjna munimbaníí i̱ndó ikhiin (araxnuu versículo 15).

  2. Á mu tseyambáá rígi̱, ma̱ndoo muthán mbáa o a̱jmi̱i̱n a̱ngiu̱lú wanii bi̱ kúwíin náa congregación mu maʼni gínún (araxnuu versículo 16).

  3. Á mu dí niguma rígi̱ mú tsémbánuu, ikhú rí ma̱ndoo muthúún a̱ngiu̱lú bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ (araxnuu versículo 17).

Índo̱ narígá xígi̱ káʼnii, ragíʼmaa rí muʼgua kuʼdiin a̱ngiu̱lú asndu náa inún xa̱bu̱ ñajunʼ numuu dí rígi̱ maʼni gachúu mbiʼyuu Jeobá ga̱jma̱a̱ congregación (1 Corintios 6:1-8). Rígá tikhu xkujndu rí ndayóoʼ mambanúu asndu náa inún xa̱bu̱ ñajunʼ: Xóo índo̱ nuxná divorcio, índo̱ nduyáá tsáa gaguanún gajmiún e̱ji̱n, tsáá gáxná mbújkha̱a̱ rí muphiʼtsu e̱ji̱n tsáá gaʼni numuu seguro, tsáá gáʼni numa̱a̱ gidxóó o tsáá gáguanúu ga̱jma̱a̱ rí guáʼdáá. Á mu dí mbáa cristiano naʼniminaʼ maʼnimbánuu májánʼ xkujndu rígi̱ náa inún xa̱bu̱ ñajunʼ, tsenújngorámuu má consejo rí naʼthí náa Biblia.

Xúʼko̱ má kayuuʼ á mu mbáa cristiano na̱jkha̱ gakruiga̱ náa inún xa̱bu̱ ñajunʼ ga̱jma̱a̱ numuu mbá xkujndu mba̱a̱: Xóo índo̱ nutsijmii gu̱ʼu̱ ga̱jma̱a̱ e̱ji̱n, índo̱ nuxnúún, nuni kuʼwáʼ o nuxiya̱a̱ mbáa xa̱bu̱, tsenújngorámuu má consejo rí na̱ʼkha̱ náa Biblia.

Atanga̱án náa kíxnuu 56, punto 3

a Asndu nákha 455 ts.g. asndu tsiguʼ 1 ts.g. naʼni mbá 454 tsiguʼ. Tsiguʼ 1 nákha ts.g. asndu 1 ts.n. ndiʼkhú eʼni mbá tsiguʼ. Numuu dí nda̱a̱ tsiguʼ cero. Tsiguʼ 1 ts.n. asndu 29 ts.n. naʼni 28 tsiguʼ. Á mu nuríya̱a̱ ajtsú número rígi̱ 454+1+28 naxnáa 483 tsiguʼ.

b Mu matayaa ndiéjunʼ nindxu̱u̱ rígi̱, atayáá náa i̱yi̱i̱ʼ Bi̱ Nayenjgoo, 15 ñajunʼ gu̱nʼ octubre tsiguʼ 2000 “Graxe̱ rí nuni bi̱ nuraxnuu”.