1.  Oku Situlula o Bavulono Yinene

2.  Otembo Yipi Mesiya a Laikele Oku Molẽha?

3.  Olonjila Vioku Sakuiwa Lavio Mua Kongela Osonde

4.  Oku Litepa Kuolohueli

5.  Ateke Owusa Kuenda Ovipito

6.  Ovovei a Sambuka

7.  Ovitangi Vio Kombonge Kuenda Olomĩlu

 1. Oku Situlula o Bavulono Yinene

Tua kũlĩha ndati okuti, o “Bavulono Yinene” yi lomboloka atavo osi esanda? (Esituluilo 17:5) Kũlĩha atosi a kuãimo:

• Oyo yi kasi kuosi kuenda yi linga ovina viosi violuali. O Bavulono Yinene ya tukuiwa okuti, ya tumãla kilu ‘liowiñi, lolofeka.’ Oyo yi kuete “usoma umue u viala olosoma vio kilu lieve.”—Esituluilo 17:15, 18.

• Oyo ka yi lomboloka ocisoko copulitika ale colomĩlu. “Olosoma vio kilu lieve” la “vakualomĩlu” va ka puluka vepuluvi oyo yi ka nyõliwa.—Esituluilo 18:9, 15.

• Oyo yi amũla omanu ku Suku. Oyo yi tukuiwa okuti ocipuepue omo okuti, yi kuete ukamba lolombiali oco yi kuate olombongo lovina vikuavo. (Esituluilo 17:1, 2) Oyo yi yapuisa omanu vo kolofeka viosi. Oyo yi kuete eko liosonde yomanu valua.—Esituluilo 18:23, 24.

Return to lesson 13 point 6

 2. Otembo Yipi Mesiya a Laikele Oku Molẽha?

Embimbiliya lia popele okuti, kua laikele oku kala 69 kolosemana toke koku iya kua Mesiya.—Tanga Daniele 9:25.

• Otembo yipi 69 kolosemana via fetika? Kunyamo 455 O.Y. Kotembo yaco, oco nguluvulu Nehemiya a pitĩla vo Yerusalãi oku “semũlũla loku tumbulula” olupale.—Daniele 9:25; Nehemiya 2:1, 5-8.

• Otembo yiñami ya tumãla 69 kolosemana? Vovitumasuku vimue Viembimbiliya, eteke limosi li lomboloka unyamo umosi. (Atendelo 14:34; Esekiele 4:6) Osemana losemana, yi lomboloka epanduvali kanyamo. Vocitumasuku eci, 69 kolosemana vi eca etendelo 483 kanyamo (69 kolosemana x 7 koloneke).

• Otembo yipi 69 kolosemana ya pitĩla kesulilo? Kunyamo 483 oku upako anyamo 455 O.Y., tu pitĩla kunyamo 29 K.K. a Owu owo unyamo wa suapo Yesu a papatisiwa kuenda wa linga Mesiya!—Luka 3:1, 2, 21, 22.

Return to lesson 15 point 5

 3. Olonjila Vioku Sakuiwa Lavio Mua Kongela Osonde

Kuli olonjila vioku sakuiwa lavio okuti, mu kongela osonde yombeyi yaco. Vimue pokati kavio ka vi taviwa Lakristão vocili. Ndeci, omanu vamue va eca osonde yavo muẽle. Ale va seleka osonde yavo oco va sakuiwe layo poku pelaliwa. Pole, Akristão vocili ka va ci lingi.—Esinumuĩlo 15:23.

Pole, olonjila vikuavo pamue vi taviwa. Volonjila viaco mua kongela oku konomuisa osonde, oku yelisa osonde lomakina, oku kapiwa omakina yoku yelisa osonde, ale omakina yi kuatisa oku teyuila oloselula, yoku tinduila osonde vutima kuenda vapuvi. Ukristão Lukristão eye o nõla ndomo ku talavayiwa losonde yaye poku pelaliwa, poku kũlĩhĩsiwa kuosonde, ale poku sakuiwa loterapia. Ondotolo londotolo, yi talavaya lovina viaco lolonjila via litepa. Omo liaco, Ukristão osimbu ka tavele oku pelaliwa, oku kũlĩhĩsiwa londotolo yimue, ale oku sakuiwa lonjila yikuavo, o sukila oku kũlĩha ciwa eci ci ka lingiwa losonde yaye. Kũlĩhĩsa apulilo a kuãimo:

• Nda nda linga nye nda onepa yimue yosonde yange yopiwile vetimba liange okuti, ka yi ñuala ñuala vokuenda kuotembo yimue? Nda nda liyeva okuti osonde yaco handi yi panga onepa ketimba liange, ale owanji wutima wange nda wa ndi kisika oku yi “pesila posi”?—Esinumuĩlo 12:23, 24.

• Nye ci popiwa nda vokuenda kuoku sakuiwa vopile onepa yimue yosonde yange kuenje yi pongoluiwa, noke va yi tiukilisa(ale oku kapiwa) vali vetimba liange? Nda ca sakalaisa hẽ owanji wutima wange wa pindisiwa Lembimbiliya, ale nda nda tava ndonjila yimue yoku sakuiwa layo?

Return to lesson 39 point 3

 4. Oku Litepa Kuolohueli

Ondaka ya Suku yi popia okuti olohueli, ka vi ka litepe. Eci ci lekisa okuti, layimue ohueli ya litepa yi kuete omoko yoku kuela lomunu ukuavo. (1 Va Korindo 7:10, 11) Pole, kuli ovitangi vimue vi vetiya Akristão oku nõlapo oku litepa.

• Locipango ulume ka eci ekuatiso: Ulume o likala oku tekula epata konepa yetimba okuti, ka li kuata lacimue ci sukiliwa coku litekula laco.—1 Timoteo 5:8.

• Ulume ale ukãi o tipula calua: Oku tipula ku koka okuti uhayele ale omuenyo womunu o tipuiwa, u kala kohele.—Va Galatia 5:19-21.

• Ceci ulume ale ukãi a tateka ukuavo oku kuata ukamba la Yehova: Ohueli yimue ka yecelela okuti ohueli yikuavo yi fendela Yehova.—Ovilinga 5:29.

Return to lesson 42 point 3

  5. Ateke Owusa Kuenda Ovipito

Akristão ka va pangi onepa kateke owusa ka a sanjuisa Yehova. Pole, Ukristão Lukristão o sukila oku talavaya lowanji wutima waye wa pindisiwa Lembimbiliya, oco a nõle ndomo a liyaka lovitangi viatiamẽla kateke aco owusa. Kũlĩhĩsa ovolandu amue.

• Omunu umue oku lama okuti, eteke liwa liowusa. Ove o tambulula lika hati, “Nda pandula.” Nda eye o yongola oku kũlĩha ovina vikuavo viatiamẽla kondaka yaco, u lomboluila esunga lieci ku sambiliyila ocipito caco.

• Ohueli yove okuti Hambangiko ya Yehova yi ku laleka kondalelo yimue lepata keteke liowusa. Nda owanji wutima wove u ku ecelela oku enda, osimbu kua endele, sapuila ohueli yove okuti, nda ku ka kala ovihilahila vimue ove ku ka panga onepa kovina viaco.

• Cime cove o vokiya kofeto yove omo liepuluvi lioku sulila kunyamo. Anga hẽ o likala evokiyo liofeto yaco? Ku sukila oku ci linga. Anga hẽ cime cove wa tenda evokiyo liofeto yaco ndonepa yimue yoku sambiliya ocipito, ale ndonjila yoku lekisa olopandu kupange uwa wa siata oku linga?

• Omunu umue o ku ĩha ombanjaile omo liepuluvi lioku sulila kunyamo. Omunu waco o popia ndoco: “Ndi cĩ okuti ove ku sambiliya ocipito ceteke liowusa, pole, njongola oku ku ĩha eci.” Citava okuti, omunu waco o kasi oku lekisa ocisola kokuove. Ciwa oku lipula ndoco: Anga hẽ omunu waco o kasi ño oku seteka ekolelo liove, ale o yongola oku ku kongela vocipito caco? Noke yoku konomuisa ovina evi, ove o nõla nda o tava ale sio ombanjaile yaco. Volonjila viosi tu nõla, tu sukila oku kuata owanji wutima wa yela kuenda oku kolela ku Yehova.—Ovilinga 23:1.

Return to lesson 44 point 1

 6. Ovovei a Sambuka

Omo okuti tu sole vakuetu, tu lekisa utate walua oco ka tu ka va sambuise ovovei. Nda tua kuatiwa luvei, ale tu sima okuti tua sambuisiwa luvei u pondola oku sambukila vakuetu, tu sukila oku lekisa utate walua. Tu linga ovina viaco omo okuti Embimbiliya li tu handeleka hati: “Sola u o lisungue love ndeci o lisole ove muẽle.”—Va Roma 13:8-10.

Poku pokola kocihandeleko eci tu lekisa ndati ocisola ku vakuetu? Omunu wa kuatiwa luvei, ka citava okuti o linga ovina ndeci, oku pupola kapepe a vakuavo, ale oku va sipula. Eye ka sukila oku liyeva lãvi omo okuti vamue ka vo lalekele kolonjo viavo, momo va yongola oku teyuila apata avo. Vepuluvi liepapatiso, osimbu ka papatisiwile, o sukila oku sapuila ocitangi caye kusongui wakulu vekongelo oco ku lingiwe esokiyo lioku teyuila vakuavo va ka papatisiwavo. Osimbu ka fetikile oku namũlala lomunu umue, o sukila oku enda kosipitali oco ku kũlĩhĩsiwe osonde yaye. Poku ci linga, ove o lekisa okuti wa kapako vakuene okuti, ‘ku sokolola lika ovina viove muẽle, pole, o sokololavo ovina via vakuene.’—Va Filipoi 2:4.

Return to lesson 56 point 2

 7. Ovitangi Vio Kombonge Kuenda Olomĩlu

Ovina viosi viatiamẽla kolombongo kuenda kolomĩlu, nda tu soneha ovina viaco vocicapa cimue, tu pondola oku yuvula ovitangi vialua, ndaño muẽle ci lingiwa Lukristão ukuavo. (Yeremiya 32:9-12) Ndaño ci lingiwa, pamue pokati Kakristão peya ocitangi catiamẽla kolombongo, ale covina vikuavo. Pole, va sukila oku tetulula ovitangi viaco lonjanga, lombembua kuenda pokolika.

Tu tetulula ndati ovitangi vinene ndeci oku nyana ale alundi? (Tanga Mateo 18:15-17.) Yesu wa tu ĩha ananga atatu tu sukila oku kuama:

1. Seteki oku potolola ocitangi caco kavali kene. —Tala ocinimbu 15.

2. Nda ocitangi ka ca tetuluiwile, pinga ku manji umue, ale vavali vekongelo va pama kekolelo oco va ende love.—Tala ocinimbu 16.

3. Nda ocitangi caco lopo ka ca tetuluiwile, oco lika o vilikiya akulu vekongelo.—Tala ocinimbu 17.

Olonjanja vialua, ka ciwako oku ambata vamanjetu kombonge, momo ka ceci uvangi uwa watiamẽla ku Yehova kuenda kekongelo. (1 Va Korindo 6:1-8) Pole, kuli ovitangi vimue vi kisika oku tetuluiwa lombonge ndeci: ovicapa vioku linyãla, omunu o tambula omoko yoku kala lomãla, oku feta olombongo vioku eca eteku, ovicapa vioku teyuila ovipako, ovitangi vioku pua kuolombongo, ale ovicapa viovipako vi piñaliwa. Ukristão una o tetulula ovitangi ndevi pocakati combonge, nda o ci linga lombembua, ka lueya olonumbi Viembimbiliya.

Nda kua lingiwa ekandu limue linene ndeci, oku putuiwa, oku lipekela lomãla, ungangala, oku nyaniwa ovina vialua, ale umondi, Ukristão nda o ci sapula kombonge, ka lueya olonumbi Viembimbiliya.

Return to lesson 56 point 3