YENDA MU MAMBU MAKHATI

Yenda mu mintu mi mambu

Zinoti

Zinoti
  1.  Babiloni dinneni muna mbi

  2.  Thangu mbi Mesiya kafueti monikina?

  3.  Madiela ma minganga mu mambu matadidi tsadulu yi menga

  4.  Vambana mu dikuela

  5.  Bue tufueti tadila mambu mankaka matadidi zifeti?

  6.  Bimbevo bio bieta tambakana

  7.  Mambu matadidi zimbongo ayi minsiku mi Leta

 1. Babiloni dinneni muna mbi?

Bila mbi tulenda tubila ti “Babiloni dinneni” yinsundula mabundu moso maluvunu? (Tsongolo 17:5) Tutala mimvutu mitatu:

  • Weta vukumuna nza yoso. Bibila kitubidi ti Babiloni dinneni vuendi mu “batu, mu minkangu mi batu, makanda” ayi wulembo “yadila mintinu mioso mi ntoto.”—Tsongolo 17:15, 18.

  • Yisi ko ngolo zi politiki voti yi mintekisi. “Mintinu mi ntoto” ayi “mintekisi” miela tatamana zinga kumanima ma mbungulu yi Babiloni.—Tsongolo 18:9, 15.

  • Mavanga mandi mazitisanga ko Nzambi. Bibila kintedidi “Ntsuza” bila mu diambu di zimbongo ayi bima binkaka weta tula luwawanu ayi bamfumu zi ntoto. (Tsongolo 17:1, 2) Weta vukumuna batu bawombo mu nza yimvimba. Ayi zimilio zi batu kame vondususu.—Tsongolo 18:23, 24.

Vutakana mu dilongi 13, point 6

 2. Thangu mbi Mesiya kafueti monikina?

Bibila kitubila ti Mesiya wela monika kutsuka tsungi yi 69 ki zisabala.—Tanga Danieli 9:25.

  • Mvu mbi 69 ki zisabala yitonina? Mu mvu 455 tuamina thangu’eto (T.T.E.), guvelenele Nehemia wu bue vutakana ku Yelusalemi muingi ka bue tunga mbanza beni.—Danieli 9:25; Nehemia 2:1, 5-8.

  • Mimvu minkua 69 ki zisabala yinsundula? Mu zimbikudulu zinkaka zi Bibila lumbu kimosi kieta monisa mvu mvimba. (4 Mose 14:34; Yehezekeli 4:6) Diawu sabala yimosi yinsundula 7 ki mimvu. Diawu 69 ki zisabala yitula 483 ki mimvu (69 x 7).

  • Mu mvu mbi 69 ki zisabala ziyiza manina? Enati tutonini tanga 483 ki mimvu mu mvu 455 tuamina thangu’eto, matu tula mu mvu 29 yi thangu’eto * (T.E.). Wawu wo mvu wo Yesu kayiza bakila mbotama ayi kayiza bela Mesiya!—Luka 3:1, 2, 21, 22.

Vutakana mu dilongi 15, point 5

 3. Madiela ma minganga mu mambu matadidi tsadulu yi menga

Minganga mieta sadila madiela ma phila mu phila mu diambu di sadila menga ma mutu nio wum’bela. Madiela mankaka mo minganga beta sadila, mukristu kedi ku makikinina ko. Mu kifuani, mukristu kedi vana ko menga mandi ayi kedi kikinina ko ti menga mandi malundu mu lumbu kio bela kuntula diphasu.—3 Mose 15:23.

Vayi, mukristu kalenda kuandi kikinina madiela mankaka ma minganga mu tsadulu yi menga, bonga menga mu diambu di tomba kimbevo, hémodialyse, hémodilution, ayi récupération du sang épanché voti tsadulu yi cœur-poumon artificiel. Kadika mukristu kafueti baka nzengolo mu phila menga mandi malenda sadulu mu thangu diphasu, mu thangu bankutula zi exame zi nzo m’buku voti mu thangu mbukulu. Minganga mioso misadilalanga ko madiela beni momo mu phila mosi. Diawu, tuamina mukristu kakikinina bantula diphasu, exame yi nzo m’buku, voti mbukulu, mukristu kafueti keta tomba zaba phila yo menga mandi makuiza sadulu. Kadika mutu kafueti keta kiyuvula biuvu biabi:

  • Enati menga mama mabimusunu mu nitu ayi thangu zinkaka makadi bue diata mu mua ndambu thangu, kansasa kiama, maki matadila ti mafueni kuandi bue vutakana mu nitu’ama voti kumaloza va ntoto’?—5 Mose 12:23, 24.

  • Kansasa kiama kio kilongu mu Bibila, kikuiza thatisa ko thangu minganga mio milembo tsadisa babendidi menga mama, bamatudidi bilongo ayi bamavutudi diaka mu nitu’ama? Voti kansasa kiama makikinina phila beni yo yi tsadulu yi menga?

Vutakana mu dilongi 39, point 3

 4. Vambana mu dikuela

Mbembo Nzambi yikindisanga ko vambana mu khati dikuela ayi yitubidi diaka bu kiedika ti vambana beni kuna, kubikilanga ko nzila wumosi mu bawu ke bo kuedi diaka. (1 Kolinto 7:10, 11) Yawu yintia tuba ti, bakristu balenda keta vambana mu dikuela diawu mu mambu mankaka, banga mo madi va wanda vava:

  • Manga dukisa zitsatu zi dikanda mu nko: Bakala mengi dukisa zitsatu zi dikanda diandi na tii dikanda disiedi ko kadi bu zingila.—1 Timote 5:8.

  • Monisa n’diandi phasi mu nitu: Beta mutu voti kunlueka. Wumosi mu bawu mueni ti buvini bu nitu’andi voti luzingu luandi lueka mu vonza.—Ngalatiya 5:19-21.

  • Enati nguizani yi mukristu ayi Yehova yeka mu vonza: Mambu mo mamvanga wumosi mu bawu malembo kandikila wunkaka kabika sadila Yehova.—Mavanga 5:29.

Vutakana mu dilongi 42, point 3

 5. Bue tufueti tadila mambu mankaka matadidi zifeti?

Bakristu bayendanga ko mu zifeti zio ka ziyangidikanga ko Yehova. Vayi mu mambu mankaka matadidi zifeti, mukristu niandi veka fueti baka nzengolo mu tadila kansasa kiandi kio kilongulu mu Bibila. Tutadila ndambu bifuani:

  • Enati mutu wukembi: Bonne feti. wulenda kunkamba kaka phutudi matondo. Ti mutu beni tidi zaba bila kio ka wutudilanga ko feti beni yoyi, wulenda kunsudikisa.

  • Nnuni’aku voti nketo’aku nio kasi ko Mbangi Yehova, wulombidi luenda dia va kimosi ayi bakhomba zi dikanda diandi mu thangu feti. Enati kansasa kiaku kibikidi nzila wenda, wulenda sudikisa bakala diaku voti nketo’aku, enati ku feti beni batudidi bikhulu bi bapakanu, ngeyo wisi ntula ko mambu ma bikhulu beni.

  • Pfumu’aku wuveni kado mu thangu zifeti zi tsuka mvu. Mawu manga kado beni? Yisi ko kaka ti wufueti manga. Enati ti kikinini kado beni, pfumu’aku makamona ti ngeyo phe sangini mu feti beni? Voti wuveni kuaku kado beni, mu monisa phutudulu matondo mu kisalu kio weta kunsadila?

  • Mu thangu feti mosi, mutu mosi wuveni kado. Ayi wukembi ti: “Nzebi ke ngeyo, wutulanga ko feti yayi vayi thidi kaka kuvana kado kiaki.” Yilenda ba mu luzolo kuandi katididi kuvanina kado beni. Bue wummuena, mutu beni, minu kiaku kan’zola tota voti mu diambu di kaka kazaba keni weta tula feti beni? Ngeyo mana yindudila biuvu beni biobi, ngeyo veka mawu baka nzengolo yikikinina kado beni voti nana. Kadika thangu tuntomba baka nzengolo, tufueti tomba ba na kansasa kimboti ayi tatamana ba bakuikama kuidi Yehova.—Mavanga 23:1.

Vutakana mu dilongi 44, point 1

 6. Bimbevo bio bieta tambakana

Mu bila ki luzolo kuidi bakhomba, enati mukristu kimbevo kadi kio kieta tambakana kafueti kikenga mu diambu di kabika tambikisa badi’andi. Buawu kafueti tudila enati kimbevo kadi, vayi kalenda luta butudila, enati lembo yindula ti kimbevo kio kadi kieta tambakana. Nia kubutudila, maka tumukina nsiku wa wu Bibila wutubidi ti: “Zola n’diaku banga ngeyo veka.”—Loma 13:8-10.

Tumukina nsiku beni wowo mbi yinsundula? Mutu nio widi kimbevo kio kieta tambakana kalendi ko kukimonisa kuidi batu bankaka, ku bayamba voti kubavana besi. Kalendi ko fuema, enati batu bankaka bakadi kuntedisa mu zinzo ziawu mu diambu di tanina batu bankaka. Tuamina kabaka mbotama, kafueti kamba ntuadisi wu bisalu bi bakulutu kimbevo kiandi. Diawu maditula ti babaka bu bakila zikhubukulu mu diambu di kabika tambikisa batu bankaka bo beka m’baka yandi mbotama. Tuamina katona dengana ayi mutu nio weka kuelana yandi, mutu nio wuba kimbevo kio kieta tambakana kafueti teka tudisa tesiti mu diambu di zaba keni kimbevo beni kikhidi voti kimana. Ayi buawu makamonisina ti, ‘kakadi kaka tomba mamboti mandi veka vayi mamboti ma batu bankaka kantula va ntuala.’—Filipi 2:4.

Vutakana mu dilongi 56, point 2

 7. Mambu matadidi zimbongo ayi minsiku mi Leta

Tueta manga kueto bakana mambu mu thangu tusonikini mu phapi mambu matedi nguizani yi zimbongo ayi mutu wunkaka voti khomb’eto mukristu. (Yelemia 32:9-12) Yilenda ba ti bakristu buadi bakadi bue wizana mu bila ki zimbongo voti mu mambu kuandi mankaka. Diawu bawu buadi bafueti pfika dedikisa mambu beni mu ndembama ayi va kitsueki.

ayi buabu, mu mambu manneni, banga vuezila mutu voti buivi, mbi tufueti tula? (Tanga Matayi 18:15-17.) Mu diambu beni diodi Yesu wumonisa mayindu matatu masadila:

  1. Mekisenu dedikisa mambu beni benu veka buadi.—Tala verse 15.

  2. Enati lukadi koka dedikisa, telenu mukristu mosi voti ­babuadi bo bayonzuka mu kipheve balusadisa.—Tala verse 16.

  3. Enati lukadi koka kaka dedikisa mambu beni, mu thangu yina lulenda tedisa bakulutu ba kimvuka balusadisa.—Tala verse 17.

Mu mambu mawombo, katuedi tombila ko bamfumu zi Leta biza dedikisa mambu mo tume bakana ayi khomba mu khati kimvuka, bila tula phila beni yo yilendi ko zitisa Yehova ayi kimvuka. (1 Kolinto 6:​1-8) Vayi mu mambu mama tulenda kueto kuenda va ntuala Leta, banga: Vonda dikuela, (ayi bo lueka divonda, kukiyuvula, na wukuiza yonzula bana voti kubalunda, enati wumosi mu beno kikinini kipa bana beni vayi kakadi dedikisa mo luwizini mu diambu di ndionzukulu yi bana beni), manga futa mbongo zi assuransi, voti mutu kakadi bue dedikisa mo luwizini mu mambu matedi zimbongo, kisalu ayi mambu mankaka voti manga landakana mambu madi mu testama. Enati mukristu mosi neti mambu ma phila yo va ntuala Leta, mu diambu di dedikisa mambu mu ndembama, kakadi kuandi vonda nsiku Bibila.

Mukristu kasi vonda ko nsiku Bibila enati tedidi baphulisi mu bila ki diambu dimosi dime salama, banga krimi, buivi, vanga mutu phasi, bebisa muana mu mambu ma sangisa nitu voti manga yonzula bana mu phila yimboti, voti vonda mutu.

Vutakana mu dilongi 56, point 3

^ Tonina mu mvu 455 tii mu mvu wutheti tuamina thangu’eto, yitudidi 454 ki mimvu. Tonina mvu wutheti tuamina thangu’eto tii mu mvu wutheti wu thangu’eto, mvu mosi kuandi widi vovo (kuisi ba ko mvu wu zero). Tonina mu mvu 1 tii mu 29 yi thangu’eto yitudidi 29 ki mimvu. Yawu yiveni totali yi 483 ki mimvu.