Guiaj ga yoo

Guiaj lo índice

Notas

Notas
  1.  Nonoʼ Babilonia la Grande

  2.  Bata ilaʼ Mesías

  3.  Katiʼ médico rgonkenechhin rhen

  4.  Katiʼ beneʼ notzaganake rhelaakeʼ

  5.  Lanhi lhen ta rhon ka beneʼ

  6.  Yelaweʼ rhediʼrha

  7.  Chhin, domiʼ lhen yezikalha ta rhaka

 1. Nonoʼ Babilonia la Grande

Bixhkieʼ rnherha «Babilonia la Grande» naka yogothe yelarheanelachhi uxhiyee (Apocalipsis 17:5). Ni uyorha tzona ta rhonabheʼ kan naka.

  • Rheʼ doxhenthe lichhileyo lhen rhakabheʼ ta rhon. Biblia rnhe chhia lawe «beneʼ zian» kan «tazian yechhi» na «rnhebheʼ lawe ka beneʼ rnhebhekeʼ lichhileyo» (Apocalipsis 17:15, 18).

  • Ku naka to yelarnhebheʼ lo lichhileyo ni ka rbenoo gapa domiʼ. Biblia rnhe, «beneʼ rnhebhekeʼ lichhileyo» lhen «beneʼ dia kieke domiʼ» ni nebanke katiʼ yiniti «Babilonia la Grande» (Apocalipsis 18:9, 15).

  • Rkanditaj ló Dios. Biblia rnhe naka ka to «nigolha rhootieʼ kuinheʼ» lheʼ rhonhe tzaxhen lhen ka beneʼ rnhebhekeʼ nia ki domiʼ lhen yezikalha ta rhonke kieʼ (Apocalipsis 17:1, 2). Rzineyee beneʼ dzake idoxhen lichhileyo na xhtole chi goti beneʼ zian (Apocalipsis 18:23, 24).

Beyiajka lo lección 13 punto 6

 2. Bata ilaʼ Mesías

Biblia gnhe katiʼ ziʼ ilaʼ Mesías wede 69 xhmán (blaba Daniel 9:25).

  • Bata gzolho ta 69 xhmán. Gzolho yiza 455 antes de nuestra era. Katinhaʼ beneʼ rnhebheʼ Nehemías bechhinhe Jerusalén na «yiyonhe» yechhinhaʼ (Daniel 9:25; Nehemías 2:1, 5-8).

  • Gakatiʼ naka ta 69 xhmán. Bala profecía zaa lo Biblia rnhe, to dza rhenheinhe to yiza (Números 14:34; Ezequiel 4:6). Lhekaʼ to xhmán rhenheinhe gachhi yiza. Ta 69 xhmán ki profecíani naka 483 yiza (lheʼ ulabarha gachhinia 69).

  • Bata beyochhi ta 69 xhmán. Cheʼ ulabarha 483 yiza ta solorha yiza 455 antes de nuestra era, rhechhinrha yiza 29 ki era kierha. a Tzapaʼ katiʼ Jesús bhenhe bautismo kieʼ na gokeʼ Mesías (Lucas 3:1, 2, 21, 22).

Beyiajka lo lección 15 punto 5

 3. Katiʼ médico rgonkenechhin rhen

Balania médico rgonkenechhin lagaze rhen kierha kuenda yiyakarha, sanlhe klaga derha tan rhonke waka siʼ to beneʼ wenchhin ki Dios. Kanho, ku rderha rhen kierha nika rderha lataj ga gonke sigorha na ugonkenechhin batalha katiʼ gonke rhoʼo to operación (Deuteronomio 15:23).

Sanlhe dia ta waka siʼrha, kanho tan rnheke análisis de sangre, hemodiálisis, hemodilución o máquina rgonkenechhin na ku kuiaguiʼ rhen kierha o circulación extracorpórea (o bomba de derivación cardiopulmonar). Toto beneʼ wenchhin ki Dios rhala guiorha nákaʼ ugonkenechhin rhen kierha katiʼ gonke rhoʼo operación, tzeajrha lo médico o siʼrha to tratamiento. Nakalha toto médico natzanatzaʼ kaʼ gonke. Lhekaʼ katiʼ ziʼ ukiebirha gonke rhoʼo to operación, guio rhoʼo to médico o siʼrha to tratamiento, rhala guiorha chhiadi bi gonke lhen rhen kierha. Waka inaberha kuinrha taní:

  • Cheʼ lhetiʼ rhen kiaʼ kueajke na tzekiaj gayobla, a wegona lataj yikiajlawaʼ iniaʼ rhennaʼ ni nakarhe kiaʼ na ku rhon yochhi «ilalhaj lo yó» (Deuteronomio 12:23, 24).

  • Cheʼ tzalaka rzia to tratamiento médico kueajke nhedia rhen naʼ yotzaakeʼ lhen yigaakakeʼ nhedia o ugonkenechhin na gonke to tratamiento ta yigaake nhedia, a wegona lataj yikiajlawa yeendaʼ gonke kan.

Beyiajka lo lección 39 punto 3

 4. Katiʼ beneʼ notzaganake rhelaakeʼ

Xhtidzaʼ Dios be rnhe waka yilaʼ beneʼ notzaganake lhen katiʼ rhelaakeʼ be rnhe waka yotzaganake lhen beneʼ o nigolha yobla (1 Corintios 7:10, 11). Sanlhe bala beneʼ wenchhin ki Dios chi bhenke kuenda berhe suake lhen beneʼ notzaganalhenke.

  • Katiʼ benebguioʼ be rheenheneʼ gdeʼ ta ryadzarkinhe familia kieʼ: Benebguioʼ be rheenheneʼ gdeʼ ta rkinhe familia kieʼ rchhinthe rkanhe lhekeʼ kanze (1 Timoteo 5:8).

  • Katiʼ benebguioʼ rgagodzeʼ lhen rsakayee nigolha kieʼ: Nakalha wechhinthe dzasoa rhuaguiaʼ yelaneban ki nigolha kieʼ (Gálatas 5:19-21).

  • Katiʼ rhon banachhi yizoeʼ zitoʼ lhen Jeobá: Nakalha nigolha o beneʼ ki to beneʼ wenchhin ki Dios rzagueʼ tzeanelhachhieʼ Jeobá o gonhe tan rnabeʼ (Hechos 5:29).

Beyiajka lo lección 42 punto 3

 5. Lanhi lhen ta rhon ka beneʼ

Rhoʼo beneʼ wenchhin ki Jeobá ku rhonrha lanhi ta ku rheyolachhie. Sanlhe totorha rhala kseedierha yikiajlorha lhen Xhtidzaʼ Dios na kan inezerha bi gonrha katiʼ dzasorha rhoaguiaʼ. Kanho katiʼ yeeke lueʼ.

  • Gongalho banheza lhen teelhoʼ chhiaʼ dzani. Nakalha  waka inhelho «Xhlhenlo». Cheʼ benenaʼ rheenhene inezenemásrhe, waka kixhajelho kieʼ bixhkieʼ ku rhonrha lanhi na.

  • Beneʼ kioʼ o nigolha kioʼ, ku nake testigo ki Jeobá, rnabe tzeajlho lhen leʼ na dzatagole lhen diadzaʼ kieʼ katiʼ rhonke to lanhi. Cheʼ yikiajlolhoʼ rhona lataj tzeajlho, waka kixhajenelonhe zialha, cheʼ gonke ta ku rhon tozi lhen kaʼ rseedie Xhtidzaʼ Dios, ku gonkalone tozi.

  • Xhanlo rhoneʼ kioʼ domiʼ o rguixhague lueʼ másrhe katiʼ rhaka to lanhi. Nakalha waka siʼlho. A rhon kuenda xhanlo, dominaʼ naka tozi lhen lanhi rhonke. O cheʼ rhonhe kan tan rheenhene glueʼ rsáke chhin rhonloʼ kieʼ.

  • Rhonake kioʼ to regalo katiʼ rhaka to lanhi. Nakalha to beneʼ yeegue lueʼ: «Nesdaʼ ku rhonloʼ lanhi, sanlhe rheendaʼ gona kioʼ taní». Nakalha rhonhe kan tan rheenheneʼ glueʼ rhekene lueʼ. Sanlhe, a rhone kan tan rheenheneʼ gzueʼ rhuaguiaʼ yelarheajeyee kioʼ o kuenda gonkalone tozi lo lanhi naʼ. Katiʼ chi beyochhi byolho taní, lueʼ rhala guiolhoʼ cheʼ siʼlho o ku siʼlho tan rhone kioʼ. Nakathezi gonloʼ rhala sua tzabaʼ yikiajlolhoʼ, lhen gluelhoʼ nakalhoʼ lilhachhiʼ lhen Jeobá (Hechos 23:1).

Beyiajka lo lección 44 punto 1

 6. Yelaweʼ rhediʼrha

Tan rhekerha bichilezaarha, ryorha chhiadi na ku yozedikerhaneʼ to yelaweʼ. Rhonrha kan katiʼ nezerha daarha to yelaweʼ ta wazeke yozedirha beneʼ yobla. Katiʼ rhonrha kan rluerha rzenagarha kaʼ rnhe Biblia: «Gooke bichilezaalho katheka rhekelhoʼ kuinloʼ» (Romanos 13:8-10).

Bi nuanacheʼ uzenagarha didzaʼ ni. Cheʼ daarha to yelaweʼ, ku rhala tzeajrha ga zee beneʼ yobla ni ka gagorhaneʼ chhido, unidarhaneʼ o kanrhaneʼ. Lhezekan ku rhala idzaarha cheʼ to beneʼ ku rledzeʼ rhoʼo tzeajrha lichhieʼ, tan rheenheneʼ gonchieʼ beneʼ dzake lo yoʼo kieʼ. Katiʼ ziʼ gonloʼ bautismo kioʼ rhala kixhajelho ki coordinador ki cuerpo ki ancianos cheʼ daalho to yelaweʼ rhedike, na kan katiʼ gonkeʼ lueʼ bautismo uyoke na ku yozedilho yezikalha beneʼ. Na cheʼ nesloʼ nakalha daalho to yelaweʼ rhedike, rhala gonloʼ to análisis ki rhen katiʼ ziʼ sololho’ tzagalo to beneʼ rheenhelo ktzaganalhenlo. Katiʼ rhonrha kan rluerha rzuerhaguiaʼ bichilezaarha lhen ku zuarha kuenda «ta rhakazi kierha, lhezekan rzuerhaguiaʼ ka rhaka ki yezikalha beneʼ» (Filipenses 2:4).

Beyiajka lo lección 56 punto 2

 7. Chhin, domiʼ lhen yezikalha ta rhaka

Rderha tzalaalha tazian tazeedi cheʼ rzuanerha lo guichi bithezi regle gonrha ki ta naka domiʼ nikla naka lhen yito bichilezaarha (Jeremías 32:9-12). Niklakaʼ nakalha wata bala tazeedi bixhajze lhen ta naka domiʼ o yezikalha ta rhaka. Cheʼ kan gaka, naka chhiaʼ yebeake tazeedi ni stikadoʼ, chhiadi kan lhen beneʼ gopakaze tazeedi ni.

Nákaʼ rhala yibekirha tazeedi yela, kanho katiʼ rbanke domiʼ o bi rguilhalachhike kierha (blaba Mateo 18:15-17). Jesús uneʼ dia tzona ta rhala gonrha.

  1. Beneʼ udapake tazeedinhaʼ, lhekaze rhala yibekike lé (byo versículo 15).

  2. Cheʼ ku rzeke gonkeʼ kan, waka inabakeʼ ki to o chopa beneʼ bichirha nalhake lobeʼlodza kuenda gonkeʼ lhekeʼ tzaxhen (byo versículo 16).

  3. Cheʼ nikla chi bhenkeʼ kan lhen kone rherhoaj tazeedi ni, katinhaʼ rhala gledzakeʼ ka anciano (byo versículo 17).

Rhala gonrha gazelho sekerha na ku dzajerha kuenda bichilezaarha, lheʼ cheʼ gonrha kan wekanditaj ló Jeobá kan wanhekeʼ ki congregación (1 Corintios 6:1-8). Sanlhe yoʼo katiʼ wekin tzeajrha ga rheʼ beneʼ rnhebhekeʼ kanho: katiʼ beneʼ notzaganake yebeake guichi kieke, katiʼ uyoke nó yegan lhen bin kieke, katiʼ inabake ta yiajgagokeʼ, katiʼ inabakeʼ yiguixhajke domiʼ kiekeʼ, katiʼ kixhajeke kurha napake domiʼ o uyoke nó yegan lhen ta dia kiekeʼ. Cheʼ to beneʼ bichilezaarha rhonhe kuenda gonhe regle ni ka naka laze lhen chiadodi, ku rhonhe to ta ku rseedie Biblia.

Lhezekan, cheʼ to beneʼ wenchhin ki Dios dzajeʼ kuenda ló beneʼ rnhebhekeʼ —kanho katiʼ naka to violación, to beneʼ rkanditaje bindoʼ bingoʼ, to beneʼ rgagodzeʼ yito beneʼ, to beneʼ rbanhe o to beneʼ rhotie beneʼ— cheʼ gonhe kan, ku rhonhe to ta ku rseedie Biblia.

Beyiajka lo lección 56 punto 3

a Ta solorha 455 a.e.c. rchhintherha yiza 1 a.e.c. yoʼo 454 yiza. Ta solorha yiza 1 a.e.c. ichhintherha yiza 1 e.c. yoʼo to yiza, lheʼ ku dia yiza cero. Na ta solho yiza 1 e.c. rchhinthe 29 e.c. yoʼo 28 yiza. Cheʼ gonrha suma yonathe taní —454, 1 lhen 28—, rherhoaj 483 yiza.