Tinikeni pa kuti muye ku filimo

Tinikeni pa kuti mumone imitwe iilimo

Ukutasha Yehova Ukupitila mu Mulimo wa Nshita Yonse!

Ukutasha Yehova Ukupitila mu Mulimo wa Nshita Yonse!

Ubumi Bwabo

Ukutasha Yehova Ukupitila mu Mulimo wa Nshita Yonse!

NGA FINTU CASHIMIKWA NA BA STANLEY E. REYNOLDS

Nafyalilwe mu London, ku England, mu mwaka wa 1910. Pa numa ya Nkondo ya Calo iya 1, abafyashi bandi bakuukile ku mushi unono uwa mu Wiltshire uo beta ati Westbury Leigh. Ilyo nali kalume, ilingi naletwishika nati, ‘Bushe Lesa Nani?’ Tapali nangu umo uwinganondolwela. Kabili nalifililwe ukumfwikisha umulandu ubwikashi bunono ngo bu twalimo bwalekabila utumacalici tubili utunono ukulundapo ne calici na limbi ilya kupepelamo Lesa.

MU MWAKA wa 1935, ilyo kwashele imyaka ine ukuti Inkondo ya Calo iya 2 itendeke, ine no mwaice wandi umwaume, Dick, twacofele ncinga ukuya ku Weymouth iyabela ku lulamba lwa ku kapinda ka kulyo aka England pa kutusha kwa kwikala mu matenti. Lintu twali mwi tenti lyesu ukumfwa uko imfula yaleloka lyena no kulanguluka ifya kucita, kanabesa uwa cikoloci umo ifi afikile apo twali no kuntambika ifitabo fya kwafwilisha ukusambilila Baibolo fitatu, ukufilumbula, The Harp of God, Light I, na Light II. Nalipokeleko ifitabo kabili nali no buseko bwa kukwate fya kucita ku kuleshe citendwe. Apo pene nalicincimushiwe na fintu nabelengele, lelo nshaishibe ukuti fintu nabelengele fyali no kwalula ubumi bwandi no bwa kwa munyinane umupwilapo.

Lintu nabwelelemo ku ng’anda, bamayo banshimikile pa lwa ba Kate Parsons, abaleikala mu mushi wesu ukuti balesabankanya ifitabo fya Baibolo ifya musango umo wine. Balishibikwe sana pantu nangu ca kuti bali bacikoloci, lintu baletandalila abantu mu bwikashi bwesu ubwatalukana balenina pa citukutuku icinono. Naile ku kubamona, kabili bali aba nsansa ukumpeelako ifitabo fya Creation na Riches capamo ne mpapulo shimbi isha Watch Tower Society. Banjebele kabili no kuti bali ni Nte ya kwa Yehova.

Pa numa ya kubelengamo muli ishi mpapulo capamo na muli Baibolo wandi, nailwike ukuti Yehova e Lesa wine wine kabili nalefwaya ukumupepa. E co natumine kalata ku calici lyesu uwa kufuutisha ishina kabili natendeke ukusangwa ku masambililo ya Baibolo mu ng’anda ya baJohn Moody na bakashi babo baAlice. Baleikala mwi tauni lya Westbury, ilyabelele mupepi noko twaleikalila. Lilya twalesangwapo fye abantu 7 pa kulongana kwesu. Intanshi tatulalongana na pa numa ya kulongana, baKate Parsons balelisha icilimba icapala piyano ilyo ifwe bonse twaleimba inyimbo sha Bufumu natusansula na mashiwi!

Mu Nshiku sha mu Kubangilila

Namwene ukuti twaleikala mu nshita ishaibela, kabili nalefwaisha ukubombako umulimo wa kushimikila uwasesemwa pali Mateo 24:14. E co nalekele ukupeepa fwaka, naishitile cola, kabili no kuipeela ne mwine kuli Lesa Mukulu, Yehova.

Mu August 1936, presidenti wa Watch Tower Society, baJoseph F. Rutherford, batandele ku Glasgow, mu Scotland, ku kulande lyashi pa mutwe wa kuti “Armagedone.” Nangu ca kutila ku Glasgow kwalilepele bakilomita mupepi na 600, napampaminepo fye ukuyasangwako kwi bungano e lyo no kuyabatishiwa. Nshakwete indalama ishakumanina, e co nasendele incinga yandi mwi shitima lyaleya kwi tauni ilyabela ku mupaka wa mu Scotland ilya Carlisle, kabili ukufuma kulya nacofele ncinga amakilomita yambi 100 ukulola ku kapinda ka ku kuso. Pa kubwelelamo ku ng’anda nacofele kabili ulwendo lutali pa ncinga, ukufika ninshi ninaka lelo uwakoshiwa lwa ku mupashi.

Ukufuma lilya, lyonse ilyo naleya mu kulanda ku bantu aba mu mishi ya mupepi pa fyo nacetekelamo, nalecofe ncinga. Mu nshiku shilya uuli onse uwali Nte alikwete kardi wa kupeelelapo ubunte apali bukombe bwa mu Malembo ubwa kupeela abene mayanda ukubelengapo. Na kabili twalebomfya ifilimba fya maseleti ku kulisha amalyashi ya Baibolo yalekopwa pa tepu ayalelandwa kuli presidenti wa Sosaite. Kabili, lyonse twalesenda icola ca magazini, * icaletwishibisha nge Nte sha kwa Yehova.

Bupainiya mu Nshita ya Nkondo

Mu 1940 munyinane Dick alibatishiwe. Inkondo ya calo iya cibili yatendeke mu 1939, kabili bonse babili twalimwene ukuti bakashimikila ba nshita yonse balekabilwa mu kampampa. E co twalembele amaformu ya kubomba bupainiya. Twalitashishe ukupeelelwa umulimo pamo ukuya ku cifulo cesu ica bupainiya ica Bristol, kulya ukuyailunda kuli baEdith Poole, baBert Farmer, baTom Bridges na bakashi baDorothy, baBernard Houghton, na bapainiya bambi abali ne citetekelo cintu twalekumbwa pa nshita iitali.

Motoka munono uwa cipampamwa uwalembwapo mu mbali ne filembo fikulu fya kuti “INTE SHA KWA YEHOVA” bwangu bwangu afikile ku kutusenda. Banamutekenya bali ni baStanley Jones, abo pa numa babele bamishonari mu China kabili babikilwe mu cifungo kulya beka mu kalokoni pa myaka 7 pa mulandu wa kuti baleshimikila.

Ilyo inkondo yaletwalilila, te lyonse twalelala bwino. Amabomba yalepona ukushinguluka ing’anda yesu iya bupainiya, kabili twalecencenta ukumona fipe fyambuka no mulilo. Icungulo cimo pa numa ya kulongana ukusuma ukwasangilwe Inte ukufika kuli 200, twafumine muli cinkupiti wa bantu mu Bristol kabili twailefika ku ng’anda yesu ukwali umutende eyefilya ukupulinkana mu kupuulika kwa fya kufwinta ifyalepona mu mulu.

Ulucelo lwakonkelepo ine na Dick twabwelele ku Bristol ku kuyapoka fintu twashile kulya. Twalitulumushiwe. Umusumba wa Bristol wali cibolya. Balyonawile umusumba onse no kuoca. Mu cifulo umwali Ing’anda ya Bufumu mu musebo wa Park Street mwashele mulefuke cushi ceka ceka. Nangu cibe fyo, takwali Nte uwaipaiwe nangu ukucenwa. Ku ca buseko, twashiile twakuusha impapulo sha kwafwa ukusambilila Baibolo ukufuma pa Ng’anda ya Bufumu kabili fyasungilwe mu mayanda yaba mu cilonganino. Twatashishe Yehova ukuti takwali Inte shafwile kabili no kuti ifitabo tafyaonawilwe.

Ubuntungwa Bushaenekelwe

Icilonganino ca Bristol umo nali kangalila wa kutangilila calilundulwike ukufika ku batumikishi 64 pa nshita napokelele fipepala fya kwingilila mu bushilika. Inte shingi shalitwelwe ku cifungo pa kukanayobekamo mu bushilika, kabili na ine wine naleenekela ukupokololwa ubuntungwa bwandi ubwa kushimikila. Umulandu wandi walubulwilwe mu cilye ca mu Bristol umo Munyina Anthony Buck uwali kale mushika wa cifungo anjiminineko. Ali mwaume washipa, uwakoselele cine ca Baibolo, kabili pa mulandu wa kulanda kwakwe ukusuma, icacitike cintu nshaenekele. Bampeele icipepala ca kukanabimbwamo mu bushilika cikulu fye natwalilila mu butumikishi bwandi ubwa nshita yonse!

Ukukwata ubuntungwa bwa pa lwandi kwanengele ukucincimuka, kabili napangile ukububomfya mu kushimikila apo ningapesha. Lintu foni afikile uwa kunjishibisha ukuti ndefwaikwa kwi ofeshi lya Watch Tower mu London ku kulanda na bali bakangalila wa musambo baAlbert D. Schroeder, mu cifyalilwa fye naletwishika ico balemfwaila. Elenganyeni fintu nasungwike ilyo naebelwe ukuya ku Yorkshire ku kuyabomba nga kangalila wenda, ukulatandalila icilonganino capusanako cila mulungu ku kwafwa no kukoselesha bamunyina. Nayumfwile uushalinga ukupeelwa uyu mulimo, lelo nalikwete icipepala ca kukanabimbwamo mu bushilika kabili nali umuntungwa ukuya. E co nalisumine ubutungulushi bwa kwa Yehova kabili mu kuitemenwa nalile.

BaAlbert Schroeder banjishibishe kuli bamunyina pa kulongana mu Huddersfield, kabili mu April 1941, natendeke ukubomba umulimo wandi uupya. Fintu cali ca buseko ukwishiba aba bamunyina batemwikwa! Ukutemwa ne cikuuku bakwete fyanengele ukutesekesha mu kucishamo ukutila Yehova alikwata abantu abatemwana abaipeelesha kuli wene.—Yohane 13:35.

Amashuko ya Mulimo Ayalundwako

Ibungano lya luko ilya nshiku shisano ilishakalabwe lyaliko mu Ciyanda ca De Montfort Hall mu Leicester mu 1941. Te mulandu na mafya ya kumemengela kwa fya kulya mu calo na mafya ya myendele, abasangilweko pa Mulungu bafikile ku mpendwa ya 12,000; lelo, pali ilya nshita Inte mu calo shali ukucilukako panono pali 11,000. Kwali ukulisha amalyashi yakopwa pa tepu ayo presidenti wa Sosaite alandile, kabili icitabo citila Children califumine. Lilya ibungano icine cine lyali ca kucitika cikalamba mu fya teokrasi ifyacitikila abantu ba kwa Yehova mu Britain, ne co lyacitike mu kati na nkati ka Nkondo ya Calo iya 2.

Bwangu bwangu pa numa ya ili bungano, napokelele kalata wa kulaalikwa ukuyabomba no lupwa lwa Bethel mu London. Mulya, nabombele mu madipartimenti yatume fipe ku filonganino kabili pa numa nailebombela mu ofeshi, umo nalebombela pa fikumine ku filonganino.

Ubushiku na kasuba mu London, ulupwa lwa Bethel lwalolenkene no kusansa kwa ndeke sha nkondo ishaleponya amabomba, e lyo bamunyina baleangalila pa Bethel balefwailishiwa libili libili ku balashi. Ababikilwe mu cifungo pa mulandu wa kukanabimbwamo mu bushilika bali ni baPryce Hughes, baEwart Chitty, na baFrank Platt, kabili pa numa baAlbert Schroeder babatamfishe ku United States. Ukwabulo kusakamana uku kutitikisha, ifilonganino no mulimo wa Bufumu fyalesakamanwa bwino bwino.

Ukuya ku Sukulu lya Gileadi!

Ilyo inkondo yapwile mu 1945, naipwishe ukuya ku Sukulu lya Baibolo ilya Gileadi Ilya Watchtower ku kukanshiwa nga mishonari kabili nalisuminishiwe mu kalasi lyalenga 8 mu 1946. Sosaite yatantike bamo aba ifwe ukusanshako baTony Attwood, baStanley Jones, baHarold King, baDon Rendell na baStanley Woodburn ukwenda mu fimaato ukufuma pa cabu ca kwipailapo isabi ica Fowey. Nte umo uwa uko kwine alituteyanishishe libela ulu lwendo ulwa pa cibwato icinonoko icalesenda iloba lya kupangila ifipe fye bumba. Muntu twaleikala mwali mwakutitikana, kabili umuputule wa pa muulu ilingi line walebundwa ku menshi. Fintu twailulwikwe lintu twasukile twapalama ku cabu ca kwingililapo ica Philadelphia!

Isukulu lya Gileadi lyabelele mu ncende ya busaka iya South Lansing mu cifulo cabelako amafarmu mu New York, kabili ukukanshiwa napokelele kwalicindeme nga nshi kuli ine. Abasambi aba mu kalasi lyesu bafumine mu fyalo 18—uyu wali e muku wa kubalilapo Sosaite yakwete abatumikishi abengi ukufuma ku fyalo fimbi ukulembwa mwi kalasi—kabili bonse twali ifibusa fyapalamisha. Naipakishe sana bucibusa bwapalamisha na untu twaikele nankwe umuputule umo, Kalle Salavaara uwafumine ku Finland.

Inshita yapitile lubilo lubilo, kabili pa kupwa kwa myeshi isano, presidenti wa Sosaite, baNathan H. Knorr baishile ukufuma kwi ofeshi likalamba ilya ku Brooklyn ukutupeela amadiploma no kutwishibisha ukwa kuyabombela. Mu nshiku shilya, abana be sukulu tabaleishiba kuntu bali no kutumwa ukufikila babilisha pa nshita ya kupwisha isukulu lya Gileadi. Naebelwe ukubwelelamo ku London pa Bethel ku kutwalilila umulimo wandi kulya.

Ukubwelelamo ku London

Imyaka ya pa numa ya nkondo mu Britain yali yakakala. Ukumemenga ifya kulya ne fikabilwa fimbi, ukusanshako amapepala, kwalitwalilile. Lelo twalebomfya uto twine twakwete, kabili ne fya Bufumu bwa kwa Yehova fyatwalilile ukwingilishiwako. Mu kulunda ku kubombela pa Bethel, nalebombela na pa kulongana kwa fitungu no kwa miputule kabili naletandalila ne filonganino ukusanshako ne fyali mu Ireland. Ukukumanya baErich Frost na bamunyina ne nkashi bambi ukufuma ku Bulaya kabili no kusambililako pa lwa bumpomfu bwa Nte shinensu ishalolenkene no bukatu bwa mu nkambi sha kucushiwilwamo isha ciNazi na co cali lishuko. Umulimo wa pa Bethel cine cine wali lishuko lyaibela.

Pa myaka 10 naishibe Joan Webb, painiya waibela uwalebombela mwi itauni lyabela ku kapinda ka kuso aka ku London ilya Watford. Mu 1952 twalyupene. Bonse babili twalefwaisha ukutwalilila mu mulimo wa nshita yonse, e co twatemenwe cibi lintu nasontelwe ukuba kangalila wa muputule ilyo nafumine pa Bethel. Umuputule wesu uwa kutendekelako wali ku lulamba lwa ku kapinda ka kulyo aka England, mu Sussex na mu Hampshire. Umulimo wa muputule tawali uwayanguka pali ilya nshita. Pa kwenda ilingi line twalebomfya amabasi, incinga, kabili na makasa. Ifilonganino ifingi fyakwete ififulo fya kubombelamo ifikalamba ifya mu mishi, ifyo ilingi line fyayafishe ukufikako, lelo impendwa iya Nte yalitwalilile ukusanduluka.

Ukuya ku Musumba wa New York City mu 1958

Mu 1957, napokelele ubwite na bumbi ukufuma ku Bethel ubwatile: “Bushe kuti mwatemwa ukwisa ku ofeshi no kwisayafwilishako mu kupekanishisha imyendele ya ku kulongana kwa pa Kati ka Nko ukukabela mu fibansa fya Yankee Stadium na Polo Grounds mu musumba wa New York City mu 1958?” Bwangu bwangu ine na Joan twatendeke ukulabombela pa maformu bamunyina baletuma aya kwipusha ukwendela mu ndeke ne fimaato ifyo Sosaite yayashime. Uku Kulongana kwa pa Kati ka Nko ukwa Ukufwaya kwa Bulesa, ukwasangilwe abantu 253,922 e kulya ukwabele ukwalumbuka. Pali ili bungano, 7,136 balangishe ukuipeela kwabo kuli Yehova pa kwibishiwa mu menshi—iyi impendwa yacilwike imiku ibili ilya iya babatishiwe pa kashita ka lulumbi aka pa Pentekoste mu 33 C.E., nga fintu cashimikwa mu Baibolo.—Imilimo 2:41.

Ine na Joan tatwakalabe icikuuku ca kwa Munyina Knorr lintu pa lwakwe atulaalike ukuyasangwa ku kulongana ku kusakamana amakombe ayalefika mu musumba wa New York City ukufuma mu fyalo 123. Kuli ifwe babili ici cali ca kukumanya ca nsansa kabili ica kwikusha.

Amapaalo ya mu Mulimo wa Nshita Yonse

Ilyo twabwelelemo uko twalebombela, twatwalilile mu mulimo wa kwenda ukufikila lintu ubumi bwesu bwayafishe. Ine nalwele lupuma kabili Joan bamutekele mu cipatala. Batukuushishe mu mulimo wa bupainiya bwaibela lelo pa numa twakwete shuko lya kubombela mu muputule na kabili pa nshita inono. Na mu kulekelesha, twabwelelemo ku Bristol uko twatwalilila mu mulimo wa nshita yonse. Munyinane Dick no lupwa lwakwe bekala lwa mupepi, kabili inshita ishingi tulebukishe fya kale.

Mu 1971 fimo fimo mu menso fyalyonaikilile. Ukufuma lilya nalikwata sana ubwafya bwa kubelenga, e co kuli ine amakaseti yakopwa pa tepu aya mpapulo sha Baibolo yaba kupayanya kusuma ukufuma kuli Yehova. Ine na Joan tucili tulatungulula amasambililo ya Baibolo, kabili mu myaka yonse iyi, twalishukila ukwafwilisha abantu 40 ukwishibe cine, ukusanshako no lupwa lwa abantu 7.

Ilyo twaipeele kuli Yehova ukucila pa myaka 60 nomba, ukufwaisha kwesu kwali kwa kutendeka umulimo wa nshita yonse no kutwalilila ukuubomba. Fintu twaba aba kutasha pa kuba no bukose na nomba line ubwa kubombela Yehova Mukulu. E nshila yeka fye twingamutashishamo pa busuma bwakwe kuli ifwe kabili pa myaka yonse iyi twaba pamo mu nsansa!

[Futunoti]

^ para. 11 Icola ca nsalu ica kukobeka pa kubeya kabili capekanishiwilwe ukusendelamo amakope ya Ulupungu lwa kwa Kalinda na Consolation (nomba ni Loleni!).

[Icikope pe bula 25]

Pamo na munyinane Dick (ku mpela ku kuso; Dick naiminina) e lyo na bapainiya bambi ku ntanshi ya ng’anda ya bapainiya mu Bristol

[Icikope pe bula 25]

Ing’anda ya bapainiya mu Bristol mu 1940

[Ifikope pe bula 26]

BaStanley Reynolds na bakashi baJoan pa bushiku bwabo ubwa bwinga, pa January 12, 1952, kabili fintu balemoneka lelo