Otàn Gbẹzan Tọn

Pẹdido Na Jehovah—Gbọn Sinsẹ̀nzọn Whenu-Gigọ́ Tọn Gblamẹ!

DILE E YIN DIDỌ GBỌN STANLEY E. REYNOLDS DALI

Yẹn yin jiji to Londres, Angleterre, to 1910. To Wẹkẹ-Whàn I godo, mẹjitọ ṣie lẹ sẹtẹn yì gbétatò pẹvi Wiltshire tọn mẹ he nọ yin yiylọ dọ Westbury Leigh. Taidi jọja sunnu de, e nọ saba paṣa mi dọ, ‘Mẹnu wẹ Jiwheyẹwhe?’ Mẹdepope ma ko dọna mi pọ́n gbede. Podọ yẹn ma sọgan mọnukunnujẹ nuhewutu lẹdo pẹvi mọnkọtọn taidi mítọn tindo nuhudo sinsẹ̀n basitẹn awe gọna ṣọṣi de nado basi-sinsẹ̀n hlan Jiwheyẹwhe te mẹ gba.

TO 1935, owhe ẹnẹ jẹnukọnna bẹjẹeji Wẹkẹ-Whàn II tọn, nọvisunnu ṣie pẹvi, Dick, po yẹn po nọ kùn kẹkẹ yì Weymouth to huto waji Angleterre tọn na gbọjẹyíyí slawhiwhe tọn de. Dile mí sinai do gòhọ mítọn mẹ bo to todoai na jikun he to jija bosọ to nulẹnpọn do nuhe dona yin wiwà ji, dawe mẹhomẹ he jọmẹ de basi dlapọn bosọ ze alọgọnamẹnu Biblu pinplọn tọn atọ̀n donukọnna mi—The Harp of God, Light I, po Light II po. Yẹn kẹalọyi yé, yin homẹhunnọ nado tindo nude he na hẹn pọngbọ wá na ninọmẹ dopolọ mẹ ninọ tọn. Nuhe yẹn hia lọ dọ̀n mi dogo to afọdopolọji, ṣigba yẹn ma tlẹ lẹn dọ e na diọ gbẹzan ṣie mlẹnmlẹn—po nọvisunnu ṣie lọsu tọn po ga.

To whenuena yẹn lẹkọwa whégbè, onọ̀ ṣie dọna mi dọ Kate Parsons, he nọ nọ̀ gbétatò mítọn mẹ, má owe Biblu tọn wunmẹ dopolọ. Ewọ yin yinyọnẹn ganji na, dile etlẹ yindọ e yin mẹhomẹ taun de, e nọ kùn zòkẹkẹ pẹvi de nado dla gbẹtọ lẹ pọ́n to lẹdo he tin to katokato mítọn mẹ. Yẹn yì nado mọ ẹn, podọ po homẹhun po e dike yẹn ni tindo owe lẹ Création po Richesses po gọna owe devo heyin Ogbẹ́ Watch Tower tọn lẹ. E sọ dọna mi dọ emi yin dopo to Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ mẹ.

To owe lọ lẹ to pọmẹ po Biblu ṣie hihia po godo, yẹn yọnẹn dọ Jehovah wẹ yin Jiwheyẹwhe nugbo lọ podọ yẹn jlo nado sẹ̀n ẹn. Enẹwutu yẹn do wekanhlanmẹ ogbẹ́ mẹ tintọ́n sọn tọn de hlan  ṣọṣi mítọn bosọ jẹ oplọn Biblu tọn lẹ yì ji to owhé John po Alice Moody tọn po gbè. Yé nọ nọ̀ Westbury, yèdọ otò he sẹpọ mí hugan lọ. Mí omẹ ṣinawe poun wẹ nọ tin to opli enẹlẹ ji. Jẹnukọn podọ to opli lẹ godo, Kate Parsons nọ to ován kún dile mí to ohàn Ahọluduta tọn lẹ ji dopọ po gbèzeyiaga po!

Azán Fliflimẹ Tọn Lẹ

Yẹn sọgan mọ dọ mí to gbẹnọ to ojlẹ titengbe lẹ mẹ, podọ yẹn tindo ojlo vẹkuvẹku nado tindo mahẹ to azọ́n yẹwhehodidọ tọn heyin dọdai etọn dọ to Matiu 24:14 mẹ. Enẹwutu yẹn doalọtena azọ̀-nunu, bo họ̀ saki pẹvi de, bosọ basi klandowiwe ṣie hlan Jiwheyẹwhe Daho lọ, Jehovah.

To août 1936, Joseph F. Rutherford, azinponọ Ogbẹ́ Watch Tower tọn, to dlapọn basina Glasgow Écosse, nado dọho do hosọ lọ ji “Amagẹdọni.” Dile etlẹ yindọ Glasgow tin to nudi kilomẹtlu 600, yẹn magbe nado tin to finẹ podọ nado yin bibaptizi to plidopọ enẹ ji. Akuẹ vude wẹ yẹn tindo, enẹwutu yẹn ze kẹkẹ ṣie do pinpán mẹ jẹ Carlisle, heyin otò de he tin to dogbo Écosse tọn ji, bosọ kùn kẹkẹ sọn finẹ na kilomẹtlu 160 yì agewaji dindẹn. Yẹn sọ kùn kẹkẹ na suhugan zọnlin ṣie tọn wá whégbè, bo lẹkọ po nuṣikọ agbasa tọn po ṣigba yin hinhẹn lodo to gbigbọ-liho.

Sọn ojlẹ enẹ mẹ sọyi, yẹn nọ kùn kẹkẹ to whedepopenu he yẹn jlo nado má yise ṣie hẹ gbẹtọ lẹ to gbétatò he to yakẹ lẹ mẹ. To azán enẹlẹ gbè Kunnudetọ dopodopo nọ tindo kalti mẹyinyọnẹn tọn de he tindo wefọ Owe-wiwe tọn de na whétọ lẹ nado hia. Mí sọ nọ yí glamafonu pẹvi lẹ zan nado hò hodidọ Biblu tọn heyin yiyido-kanji heyin azinponọ Ogbẹ́ tọn tọn lẹ. Podọ, na nugbo tọn, mí nọ saba hẹn saki linlinnamẹwe tọn de, a ehe nọ do mí hia taidi Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ.

Gbehosọnalitọ Bibasi to Ojlẹ Awhàn Tọn Mẹ

Nọvisunnu ṣie yí baptẹm to 1940. Wẹkẹ-whàn awetọ ko bẹjẹeji to 1939, podọ mí omẹ awe lẹ mọ nuhudo niyaniya tọn lọ na yẹwhehodọtọ whenu-gigọ́ tọn lẹ. Enẹwutu, mí ze azọ́nmẹbiọwema mítọn na gbehosọnalitọ bibasi jo. Mí yin homẹhunnọ nado yin azọ́ndena dopọ yì owhé gbehosọnalitọ tọn gbè to Bristol, nado kọnawudopọ hẹ Edith Poole, Bert Farmer, Tom po Dorothy Bridges po, Bernard Houghton, po gbehosọnalitọ devo he mí nọ na pipà yise yetọn na ojlẹ dindẹn lẹ po to finẹ.

Agbanhun kleun de he yè kàn “KUNNUDETỌ JEHOVAH TỌN LẸ” do adà etọn mẹ po wekun titli lẹ po wá to madẹnmẹ nado ze mí. Mọto-kùntọ lọ wẹ Stanley Jones, mẹhe to godo mẹ lẹzun mẹdehlan de to Chine bosọ yin zizedo gànpamẹ to finẹ na owhe ṣinawe to ganpa he tin to olá de mẹ na whẹho nuwiwa yẹwhehodidọ tọn etọn wutu.

Dile awhàn lọ to nukọnzindo, mí ma nọ saba damlọn gigọ́ to ozán mẹ. Bọmbu lẹ nọ flẹ jai lẹdo  owhé gbehosọnalitọ tọn mítọn, podọ mí dona nọ tin to aṣeji gbọzangbọzan na gbigbajẹgbonu bọmbu miyọnnọ lẹ tọn. To whèjai dopo mí tọ́nsọn ṣẹnṣẹn Bristol tọn to opli dagbe he Kunnudetọ 200 lẹ wá de godo bosọ jẹ owhé mítọn gbè heyin hihọ́-basina to aliho mọmọ tọn de mẹ to whenuena ahaya bọmbu he ko yin dide dó agahun awhàn tọn lẹ jẹ jija ji di jikun do owhé mítọn ji.

To wunkẹngbe Dick po yẹn po lẹkọyi tòdaho lọ mẹ nado bẹ onú delẹ he mí ko jodo. Mí yin ahungbadona. Bristol ko yin gbigbakija. Ṣẹnṣẹn tòdaho lọ blebu tọn ko yin gbigbakija bo yin mimẹ̀n mlẹnmlẹn. Park Street, fie Plitẹnhọ Ahọluduta tọn mítọn ko tin te, lẹzun fie nuhe yin fifiọ lẹ yin bibẹplido. Ṣigba, depope to Kunnudetọ lẹ mẹ mayin hùhù kavi yin awugblena gba. Po homẹhunhun po, mí ko sẹtẹn na owe Biblu tọn mítọn sọn Plitẹnhọ Ahọluduta tọn lọ mẹ bo má ẹn do owhé hagbẹ agun lọ tọn lẹ tọn gbè. Mí dopẹ na Jehovah dọ Kunnudetọ depope mayin hùhù podọ owe lẹ ma yin hinhẹngble gba.

Mẹdekannujẹ He Yè Madonukun

Agun Bristol tọn he mẹ yẹn to devizọnwa te taidi nugopọntọ azinponọ ko jideji yì lizọnyizọnwatọ 64 to ojlẹ he mẹ yẹn mọ owe mẹdide tọn ṣie yí nado yì plọn awhàn. Kunnudetọ susu devo lẹ ko yin didohlan gànpamẹ na teninọ kadaninọ tọn yetọn wutu, podọ yẹn donukun dọ mẹdekannujẹ ṣie nado dọyẹwheho na yin aliglọnna to aliho dopolọ mẹ. Whẹho ṣie yin sisè to Whẹdọtẹn lẹdo Bristol tọn de mẹ to fie Mẹmẹsunnu Anthony Buck, heyin ogán ganpa lọ tọn dai, dọho do otẹn ṣie mẹ te. Ewọ yin dawe adọgbotọ, he ma nọ dibu de, he lodo to nugbo Biblu tọn mẹ, podọ taidi kọdetọn hodọdonùnamẹ dagbe etọn tọn, yẹn yin nina mẹdekannujẹ mlẹnmlẹn madonukun sọn awhànzọ́n pinplọn mẹ bọ yẹn zindonukọn to lizọnyizọn whenu-gigọ́ tọn ṣie mẹ!

Yẹn yin homẹhunnọ tlala nado tindo mẹdekannujẹ ṣie, podọ yẹn magbe nado yí ì zan jẹ obá daho hugan he yọnbasi mẹ. To whenuena yẹn yin oylọ basina nado wá wekantẹn alahọ Londres tọn mẹ nado dọho hẹ Albert D. Schroeder, yèdọ nugopọntọ alahọ tọn lọ, e pasa mi to jọwamọ-liho na nuhe to tenọpọn mi. Lẹnnupọndo nupaṣamẹ ṣie ji to whenuena yẹn yin oylọ basina nado yì Yorkshire nado wadevizọn taidi nugopọntọ tomẹyitọ de, bo nọ to agun voovo lẹ dlapọn to osẹ dopodopo mẹ nado gọalọ bosọ na tuli mẹmẹsunnu lẹ. Yẹn tindo numọtolanmẹ nugomape tọn tlala na azọ́ndenamẹ mọnkọtọn, ṣigba yẹn vò sọn awhànzọ́n pinplọn mẹ bosọ tindo mẹdekannujẹ nado yì. Enẹwutu yẹn kẹalọyi anademẹ Jehovah tọn bosọ yì sọn ojlo mẹ wá.

Albert Schroeder do mi hia mẹmẹsunnu lẹ to plidopọ de ji to Huddersfield, podọ to avril 1941, yẹn bẹ azọ́ndenamẹ yọyọ ṣie jẹeji. Ayajẹ nankọtọn die nado wá yọ́n mẹmẹsunnu vivẹ́ enẹlẹ! Owanyi po homẹdagbe yetọn po hẹn mi nado mọnukunnujẹemẹ dogọ dọ Jehovah tindo gbẹtọ he ze yede jo mlẹnmlẹn hlan ẹn lẹ he yiwanna ode awetọ yetọn lẹ.—Johanu 13:35.

 Lẹblanulọkẹyi Sinsẹ̀nzọn Dogọ Tọn Lẹ

Plidopọ daho ayidego azán-atọ́n tọn de yin bibasi to 1941 to Plitẹnhọ Leicester De Montfort tọn mẹ. Mahopọnna whedomẹ núdùdù tọn po nuhahun tẹnsẹnamẹnu tohọluduta tọn po, sọha mẹplidopọ lẹ tọn jideji to dimanche yì 12 000; ṣogan, to ojlẹ enẹ mẹ nuhe hugan Kunnudetọ 11 000 lẹ poun wẹ tin to otò lọ mẹ. Hoyidokanji heyin didọ gbọn azinponọ Ogbẹ́ tọn dali lẹ yin hihò, podọ owe lọ Enfants yin didetọ́n. Plidopọ enẹ yin nujijọ titengbe taun de to whenuho yẹwhehọluduta omẹ Jehovah tọn lẹ tọn mẹ to Grande-Bretagne, heyin bibasi dile e te do to ṣẹnṣẹn Wẹkẹ Whàn II tọn.

Ojlẹ vude to plidopọ ehe godo, yẹn mọ oylọ basinamẹ de yí nado wadevizọn hẹ whẹndo Bẹtẹli Londres tọn. To finẹ, yẹn wazọ́n to azọ́nwatẹn he nọ penukundo agbànbẹdohlan po agbànbibla lẹ po go podọ to godo mẹ to wekantẹn, bo nọ penukundo whẹho he gando agun lẹ go.

Whẹndo Bẹtẹli tọn dona to akọndona mẹgbeyinyan awhànfuntọ jẹhọn mẹ tọn lẹ tọn do Londres ji to okle po ozán po, mọdopolọ na kikeje mẹmẹsunnu azọngbannọ he nọ wazọ́n to finẹ lẹ pọ́n gbọzangbọzan gbọn aṣẹpatọ lẹ dali. Pryce Hughes, Ewart Chitty, po Frank Platt po yin didohlan gànpamẹ na teninọ kadaninọ tọn yetọn wutu, podọ to godo mẹ Albert Schroeder yin yinyan yì États-Unis. Mahopọnna kọgbidinamẹnu ehelẹ, agun lẹ po dagbenu Ahọluduta tọn lẹ po zindonukọn nado to yinyin nukunpedego ganji.

Giliadi Yìyì!

To whenuena awhàn lọ doalọte to 1945, yẹn basi obiọ na azọ́nplọnmẹ mẹdehlan tọn to Wehọmẹ Biblu Pinplọn Watchtower Giliadi tọn bosọ yin alọkẹyi na klasi ṣinatọ̀ntọ to 1946. Ogbẹ́ basi titona sọha de to mí mẹ, he bẹ Tony Attwood, Stanley Jones, Harold King, Don Rendell, po Stanley Woodburn po hẹn, nado do tọjihun sọn whèhutẹn Cornish Fowey tọn. Kunnudetọ lẹdo tọn de ko yí otẹn dai na mí do bato pẹvi he nọ bẹ okò-wewe de mẹ. Adọtẹn mítọn lẹ ján tlala, podọ osin ko gọ́ ohúnzàn lọ ji fla. Lehe mí tindo kọgbọ do sọ to whenuena mí dọnsẹpọ ohúnglintẹn mítọn, to Philadelphie!

Owhé Giliadi tọn yọnwhanpẹ bo tin to South Lansing to awà agewaji New York tọn, podọ azọ́nplọnmẹ he yẹn mọyi to finẹ yin onú titengbe na mi. Wehọmẹvi lẹ to klasi mítọn mẹ wá sọn akọta 18 mẹ—yèdọ ojlẹ tintan he Ogbẹ́ ko penugo nado ylọ lizọnyizọnwatọ susu sọmọ lẹ sọn aigba jonọ tọn lẹ ji—podọ mímẹpo wá lẹzun họntọn vivẹ. Yẹn duvivi gbẹdohẹmẹ Kalle Salavaara he wá sọn Finlande he po yẹn po nọ ohọ̀ mẹ tọn taun.

Whenu yì po awuyiya po, podọ to tadona osun atọ́n tọn mẹ, azinponọ Ogbẹ́ tọn, Nathan H. Knorr, wá sọn tatọ́-tẹnnọ Brooklyn tọn nado na mí gbedewema mítọn lẹ bosọ dọ fie azọ́ndenamẹ mítọn lẹ na yin na mí. To azán enẹlẹ mẹ, wehọmẹvi lẹ ma nọ yọ́n fihe yé na yì kakajẹ whenuena yé na yin lilá to hùnwhẹ gbedewema-yíyí tọn whenu. Yẹn yin azọ́ndena nado lẹkọyi Bẹtẹli Londres tọn nado zindonukọn to azọ́n ṣie mẹ to finẹ.

Kọlilẹ Wá Londres

Owhe awhàn godo tọn lẹ yin awusinyẹn tọn lẹ taun to Grande-Bretagne. Núdùdù po dandannu susu devo lẹ po, gọna wema, zindonukọn nado to hinhán. Ṣigba mí lùntọ́n podọ dagbenu Ahọluduta Jehovah tọn tọn lẹ vùn. To yidogọmẹ na azọ́nwiwa to Bẹtẹli, yẹn nọ wadevizọn to plidopọ agbegbe po lẹdo tọn lẹ po ji bosọ nọ dla agun lẹ pọ́n, gọna delẹ to Irlande. E sọ yin lẹblanulọkẹyi de nado dukosọhẹ Erich Frost gọna mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu devo lẹ po sọn Europe podọ nado plọn nude sọn yé dè gando tenọgli Kunnudetọ hatọ lẹ tọn he ko pehẹ opá yasanamẹ budonamẹ Nazi tọn lẹ go. Na nugbo tọn sinsẹ̀nzọn Bẹtẹli tọn yin lẹblanulọkẹyi dona tọn de.

Yẹn ko yọ́n Joan Webb na owhe ao, yèdọ gbehosọnalitọ titengbe de he to sinsẹ̀nzọnwà to Watford, otò de he tin to agewaji Londres tọn tlolo. To 1952 mí wlealọ. Mí mẹ awe lẹ jlo na zindonukọn to sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn mẹ, enẹwutu mí yin homẹhunnọ to whenuena, yẹn yin pipà taidi nugopọntọ tomẹyitọ de, to whenuena yẹn tọ́nsọn Bẹtẹli godo. Lẹdo mítọn tintan tin to huto Angleterre tọn, to Sussex po Hampshire po. Azọ́n lẹdo tọn ma bọawu to ojlẹ enẹlẹ mẹ gba. Mí nọ saba basi gbejizọnlin gbọn ahi-hún, kẹkẹ, po zọnlinzinzin po dali. Agun susu lẹ tindo aigba-denamẹ daho, glètoho tọn lẹ, ehe nọ saba sinyẹnawu nado yì, ṣigba sọha Kunnudetọ lẹ tọn zindonukọn nado to susudeji.

Tòdaho New York Tọn 1958

To 1957, yẹn mọ oylọ basinamẹ devo sọn Bẹtẹli dọmọ: “Be hiẹ na jlo nado wá wekantẹn lọ bosọ gọalọ na tito gbejizọnlin tọn lẹ na plidopọ akọjọpli tọn he ja he na yin bibasi to Aihundatẹn Yankee tọn po Polo Grounds tọn po to Tòdaho New  York tọn mẹ to 1958 ya?” To madẹnmẹ alọnu Joan po yẹn po tọn ko ján to nukunpipedo obiọwema lẹ go sọn mẹmẹsunnu lẹ dè na agahun po bato lẹ po heyin hihaya gbọn Ogbẹ́ dali. Ehe wẹ wá lẹzun Plidopọ Akọjọpli Ojlo sọn Olọn mẹ Wá Tọn he diyin hugan lọ, he gbẹtọ wọ̀bliba 253 922 lẹ wá. To plidopọ ehe ji, gbẹtọ 7 136 wẹ basi yẹhiadonu klandowiwe yetọn tọn hlan Jehovah gbọn baptẹm osin tọn dali—yèdọ hugan whlaawe sọha he yin bibaptizi to nuwiwa whenuho tọn lọ whenu to Pẹntikọsti 33 W.M., dile e yin linlin etọn na to Biblu mẹ do.—Owalọ lẹ 2:41.

Joan po yẹn po ma na wọnji homẹdagbe Mẹmẹsunnu Knorr tọn pọ́n gbede gba to whenuena ewọ lọsu titi basi oylọna mí nado yì plidopọ lọ bo gọalọ to nukunpipedo afọzedaitọ he to Tòdaho New York tọn mẹ biọ sọn aigba 123 lẹ go mẹ. Enẹ yin numimọ ayajẹnọ po pekọnọ de po na mí omẹ awe lẹ.

Dona Sinsẹ̀nzọn Whenu-Gigọ́ Tọn Lẹ

To kọlilẹ mítọn mẹ, mí zindonukọn to azọ́n tomẹyiyi tọn mẹ kakajẹ whenuena nuhahun agbasalilo tọn lẹ sọawuhia. Joan yin ginglọndo dotowhe, podọ yẹn jẹazọ̀n asakú-awakú tọn he ma sinyẹn sọmọ. Mí yin azọ́ndiọna do hukan gbehosọnalitọ titengbe tọn lẹ ji ṣigba to godo mẹ tindo lẹblanulọkẹyi nado to sinsẹ̀nzọnwà to azọ́n lẹdo tọn mẹ na whenu-gli de whladopo dogọ. To godo mẹ, mí lẹkọwa Bristol fie mí ko gbọṣi sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn mẹ te. Nọvisunnu ṣie, Dick, nọ nọ̀ lẹdo lọ mẹ po whẹndo etọn po, podọ mí nọ saba flinnu míde.

Nukun ṣie gble pete to 1971. Sọn whenẹnu gbọn yẹn ko tindo awusinyẹnnamẹnu sinsinyẹn to wehihia mẹ, enẹwutu yẹn mọ kasẹti nuyidokanji owe Biblu tọn lẹ tọn nado yin awuwledainanu jiawu de sọn Jehovah dè. Joan po yẹn po gbẹ́ nọ deanana oplọn Biblu whégbè tọn lẹ, podọ to owhe lẹ gblamẹ, mí ko tindo lẹblanulọkẹyi nado gọalọna gbẹtọ 40 nado wá oyọnẹn nugbo tọn kọ̀n, he mẹ whẹndo he tindo omẹ ṣinawe te.

To whenuena mí klán gbẹzan mítọn lẹ do wiwe na Jehovah hugan owhe 60 die wayi, ojlo mítọn wẹ e yin nado biọ sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn mẹ bo gbọṣi e mẹ. Lehe mí yin ayajẹnọ do sọ nado gbẹ́ tindo huhlọn nado sẹ̀n Jehovah Daho mítọn—yèdọ aliho dopo kẹdẹ lọ he mẹ mí sọgan dopẹ na ẹn te na dagbewa etọn hlan mí podọ na owhe ayajẹ tọn mítọn lẹ to pọmẹ!

[Nudọnamẹ Odò Tọn]

[Yẹdide lẹ to weda 25]

Po nọvisunnu ṣie Dick po (to amiyọn dindẹ́n mẹ; Dick tin to ote) po gbehosọnalitọ devo lẹ po to nukọn owhé gbehosọnalitọ lẹ tọn to Bristol

Owhé gbehosọnalitọ lẹ tọn to Bristol to 1940

[Yẹdide to weda 26]

Stanley po Joan Reynolds po to azán hùnwhẹ alọwle yetọn tọn gbè, 12 janvier 1952, podọ to egbehe