Skip to content

Skip to table of contents

Bwami Bwa Leza—Ibweendelezi Bwanyika Bupya

Bwami Bwa Leza—Ibweendelezi Bwanyika Bupya

Bwami Bwa Leza—Ibweendelezi Bwanyika Bupya

“Obo bwami buyoopwayaula akumanisya mami aya oonse, alimwi bwalo buyooima nji kukabe kutamani.”—DANIELE 2:44.

1. Ndusyomo nzi ndotunga twabaandulo mu Bbaibbele?

IBBAIBBELE mmakani aa Leza aayubunudwe kubantu. Imwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Ciindi ncimwakatambula makani aa-Leza ngomwakamvwa kulindiswe, tamukwe mwakaatambula mbuli makani aabantu, mwakaatambula mbuli mbwaabede ncobeni, nk[o]kuti mbuli makani aa-Leza.” (1 Ba-Tesalonika 2:13) Ibbaibbele lilijisi makani ngotweelede kuzyiba kujatikizya Leza: imakani aajatikizya mbwabede, makanzaakwe alimwi anzyayanda kulindiswe. Lilijisi lulayo lubotu kapati kujatikizya buumi bwamumukwasyi alimwi abukkale bwabuzubaa buzuba. Lilapandulula businsimi bwakazuzikizigwa kaindi, ibuli mukuzuzikizigwa lino alimwi aboobo buyoozuzikizigwa kumbele. Inzya, “Magwalo aya oonse akazwa kuli-Leza, alikondede kukufundisya akukulaya, akukuolola akukupandulula makani aabululami, kuti muna-Leza alibambe, azulile kukumana milimo mibotu yoonse.”—2 Timoteo 3:16, 17.

2. Ino Jesu wakaukankaizya buti mutwe wamu Bbaibbele?

2 Iciyandika kapati mu Bbaibbele mutwe walyo: ikusinizigwa kwabulelo bwa Leza (ikweelela kwakwe kwakweendelezya) kwiinda mu Bwami bwakwe bwakujulu. Oyu nguwakali musemu wamulimo wa Jesu. “Jesu wakatalika kukambauka, wakati, Amweempwe, nkaambo Bwami bwakujulu buli afwiifwi.” (Matayo 4:17) Wakatondezya busena mbobweelede kubweza mubukkale bwesu, kakulwaizya kuti: “Amusaangune kuyandaula Bwami bwa-Leza abululami bwakwe.” (Matayo 6:33) Alimwi wakatondezya mbobuyandika kapati kwiinda mukuyiisya basikumutobela ikupaila kuli Leza kuti: “Abuze Bwami bwako, alucitwe luyando lwako, ansi ano mbubonya mbuli kujulu.”—Matayo 6:10.

Bweendelezi Bwanyika Bupya

3. Nkaambo nzi Bwami bwa Leza ncobuyandika cakufwambaana kulindiswe?

3 Nkaambo nzi Bwami bwa Leza ncobuyandika kapati boobo kubantunsi? Nkaambo lino-lino buyoobweza ntaamu iiyoocinca bweendelezi bwanyika eyi mane kukabe kutamani. Ibusinsimi buli kuli Daniele 2:44 bwaamba kuti: “Mumazuba aabaami abo [ibeendelezya lino anyika], Leza wakujulu uyoobusya bwami [imfwulumende kujulu] butakooyoonyonyoonwa abuniini mane kukabe kutamani, anguzu zyabo tazikooyoosiilwa bantu bambi. Obo bwami buyoopwayaula akumanisya mami aya oonse [imfwulumende zyaanyika], alimwi bwalo buyooima nji kukabe kutamani.” Eelyo Bwami bwa Leza bwakujulu bwaakweendelezya koonse-koonse, kunyina bantunsi nobayooyendelezya anyika alimwi. Ibweendelezi bwabantunsi bwamanyongwe alimwi butagwasyi buyoolubwa kukabe kutamani.

4, 5. (a) Nkaambo nzi Jesu ncayelela kapati ikuba Mwami wa Bwami? (b) Mmulimo nzi ngwanoojisi Jesu lino-lino kumbele?

4 Imweendelezi Mupati mu Bwami bwakujulu, Jesu Kristo uunoosololelwaa Jehova mwini, nguuyelede kabotu alikke. Katanasika anyika, wakali kupona kujulu kali “mufuzi” antoomwe a Leza mbwaakali mutaanzi wazilenge zya Leza zyoonse. (Tusimpi 8:22-31) “Ngonguwe cikozyanyo ca-Leza uutabonwi, mutaanzi kuzyalwa kuzilenge zyoonse, nkaambo mulinguwe muzyakalengwa zintu zyoonse, zyamujulu azyaansi.” (Ba-Kolose 1:15, 16) Alimwi Jesu naakatumwaa Leza kuti aboole anyika, wakacita kuyanda kwa Leza ciindi coonse. Wakaliyumya mumasunko aakatazya kapati alimwi wakafwa kasyomeka kuli Wisi.—Johane 4:34; 15:10.

5 Akaambo kakusyomeka kwakwe kuli Leza mane kusikila kulufwu, Jesu wakalumbulwa. Leza wakamubusya kuti aye kujulu alimwi wakamupa nguzu zyakuba Mwami wa Bwami bwakujulu. (Incito 2:32-36) Mbwali Mwami wa Bwami, Kristo Jesu uyoobaa mulimo uuyoosya kuzwa kuli Leza wakusololela zyuulu-zyuulu zyazilenge zyamuuya zijisi nguzu zitaambiki mukugusya bweendelezi bwabantunsi anyika alimwi akugusya bubi boonse anyika yoonse. (Tusimpi 2:21, 22; 2 Ba-Tesalonika 1:6-9; Ciyubunuzyo 19:11-21; 20:1-3) Mpoonya Bwami bwa Leza bwakujulu ibweendelezyegwaa Kristo buyooba nguzu zipya zyabweendelezi, imfwulumende ilikke anyika yoonse mbwiizulwa.—Ciyubunuzyo 11:15.

6. Mbweendelezi buli buti mbotunga twalangila ku Mwami wa Bwami?

6 Kujatikizya Mweendelezi wanyika mupya, Jwi lya Leza lyaamba kuti: “Wakapegwa bweendelezi abulemu abwami, kuti bantu bazisi zyoonse abamisyobo yoonse abamyaambo yoonse bamumanine milimo.” (Daniele 7:14) Akaambo kakuti Jesu uyooiya luyando lwa Leza, luumuno alukkomano lunooli lunji kapati mubweendelezi bwakwe. (Matayo 5:5; Johane 3:16; 1 Johane 4:7-10) “Bwami bwakwe buyookomenesya, alwalo luumuno talukooyoomana, . . . uyoobubusya akubwiimya nji alubeta abululami.” (Isaya 9:7) Ciyooba cilongezyo kaka ikubaa Mweendelezi weendelezya caluyando, munzila yeelede alimwi mubululami! Aboobo, ilugwalo lwa 2 Petro 3:13 lusinsima kuti: “Tulangila ijulu ipya [Bwami bwa Leza bwakujulu] anyika impya [iciinga cabantu cipya anyika], mbubonya mbuli mbwaakatusyomezya. Mulinzizyo momukala bululami.”

7. Mbuti bbuku lya Matayo 24:14 mbolili mukuzuzikizigwa sunu?

7 Masimpe, imakani aa Bwami bwa Leza ngamakani aayinda kubota kuli boonse ibayanda bululami. Nkakaambo kaako, kacili cibeela cacizyibyo cakuti ono tupona “kumazuba aakumamanino” aabweende obu, Jesu wakasinsima kuti: “Aya Makani Mabotu aa-Bwami azookambaukwa munyika yoonse kuti abe citondezyo kumisyobo yoonse. Elyo mamanino azoosika.” (2 Timoteo 3:1-5; Matayo 24:14) Ibusinsimi obo buli mukuzuzikizigwa lino, eelyo Bakamboni ba Jehova ibatandila kutuulunzuma tuli cisambomwi muzisi zili 234 nobabelesya mawoola aaiinda ku 1,000,000,000 amwaka kabaambila bamwi makani aa Bwami bwa Leza. Cakweelela, ibusena bumwi abumwi ibukombelwa ambungano zisika ku 90,000 nyika yoonse mbwiizulwa bwiitwa kuti ni Ŋanda ya Bwami. Ooko, ibantu balaunka kuyooiya zyamfwulumende mpya iilangilwa.

Basikulelanyina

8, 9. (a) Ino basikwendelezyanyinaa Kristo bazwa kuli? (b) Ndusyomo nzi ndotunga twabaandulo mubweendelezi bwa Mwami alimwi abeendelezinyina?

8 Mu Bwami bwa Leza bwakujulu kunooli bantu bayoolelaa Kristo Jesu. Ibbuku lya Ciyubunuzyo 14:1-4 lyakasinsima kuti ibantu bali 144,000 bakali ‘kuzyoonununwa akati kabantu’ akubusigwa kubuumi bwakujulu. Aaba balabikkilizyaa baalumi abanakazi balo cakulicesya ibakabelekela Leza abantunyina muciindi cakubelekelwa mbabo. “Bayooba bapaizi ba-Leza aba-Kristo, bayooendelezya awe myaaka iili cuulu.” (Ciyubunuzyo 20:6) Imweelwe wabo mmusyoonto kapati weezyanisigwaa mweelwe wa “inkamu impati yabantu batabaliki kumuntu naba omwe, bazwa kuzisi zyoonse akumisyobo yoonse akumikowa yoonse akumyaambo yoonse” ibayoofwutuka mamanino abweende obu. Abalo aba “balamumanina milimo [Leza] isikati amasiku,” pele banyina bwiite bwabuumi bwakujulu pe. (Ciyubunuzyo 7:9, 15) Mbebatalisya nyika mpya kabali balelwa ba Bwami bwa Leza bwakujulu.—Intembauzyo 37:29; Johane 10:16.

9 Mukusala baabo ibakali kuyooyendelezyaa Kristo kujulu, Jehova wakasala bantunsi basyomeka ibakacitikilwa mapenzi oonse mubukkale bwabo. Kunyina bukkale bwacitikila bantu bambi aaba bami alimwi abapaizi mbobatanacitikilwa. Aboobo ibukkale bwabo anyika buyoobagwasya kubalela kabotu bantunsi. Naba Jesu mwini “wakaiya kumvwa mumapenzi aakwe.” (Ba-Hebrayo 5:8) Kaamba nguwe, imwaapostolo Paulo wakati: “Oyo wesu tali Mupaizi Mupati uutakonzya kutweetelela mukulengauka kwesu, pele ngonguwe oyo uwakasunkwa mbubonya mbuli ndiswe, nekuboobo taakwe naakacita cibi.” (Ba-Hebrayo 4:15) Cilaumbulizya kaka kuzyiba kuti munyika ya Leza mpya iiluleme ibantu bayooyendelezyegwaa bami abapaizi basiluyando alimwi ibeetelela!

Sena Bwami Bwakali Mumakanze aa Leza?

10. Nkaambo nzi Bwami bwakujulu ncobwatakali cibeela camakanze aa Leza mataanzi?

10 Sena Bwami bwakujulu bwakali cibeela camakanze aa Leza mataanzi eelyo naakalenga ba Adamu a Eva? Mumakani aakulenga aali kubbuku lya Matalikilo, kunyina nokwaambwa Bwami bwakweendelezya bantu. Jehova lwakwe ngowakali Mweendelezi wabo alimwi ikuti nobakamumvwida, taakwe nokwakali kuyandika bweendelezi bumbi buli boonse. Ibbuku lya Matalikilo caandaano 1 litondezya kuti Jehova ikwiinda mu Mwanaakwe wakujulu mutaanzi, nguwakali kweendelezya ba Adamu a Eva. Icibalo cibelesya twaambo mbuli twakuti, “Leza wakabaambila kuti” akuti “alimwi Leza wakati” kuli mbabo.—Matalikilo 1:28, 29; Johane 1:1.

11. Nintalisyo nzi iilondokede njobaapegwa bantunsi?

11 Ibbaibbele lyaamba kuti: “Leza naakabona zintu zyoonse nzyaakacita, wakabona kuti zyoonse zyabota loko.” (Matalikilo 1:31) Zyoonse zyakali mumuunda wa Edeni zyakali londokede kapati. Ba Adamu a Eva bakali kukkala muparadaiso. Imizeezo alimwi amibili yabo yakali londokede. Bakali kukonzya kukananaa Mulengi wabo alimwi awalo wakali kwaambaula ambabo. Alimwi kwiinda mukuzumanana kusyomeka, bakali kunoozyala bana balondokede. Nokwatakayandika mfwulumende yakujulu mpya.

12, 13. Nkaambo nzi Leza ncaakali kunookonzya kukananaa bantu balondokede neliba leelyo nobakali kunoovwula?

12 Ino Leza wakali kunookanana buti abantu boonse aabo eelyo nobakali kunoovwula? Amutelaike kujatikizya nyenyeezi zyakujulu. Zibunganizidwe muzikama zitegwa mabbalabala. Imabbalabalaamwi ajisi nyenyeezi zili 1,000,000,000. Izimwi zijisi nyenyeezi zisika ku 1,000,000,000,000. Alimwi basayaansi beezeezya kuti kuli mabbalabala aasika ku 100,000,000,000 mujulu lilibonya! Nokuba boobo, Mulengi waamba kuti: “Amuululale mubone kujulu. Ezi zyoonse nguni wakazilenga? [Ngooyo uu]pozya makamu aazyo cakubala mweelwe wazyo. Zyoonse buyo ulaziita mazina. Mubupati bwakwe bugambya, mbwali singuzu, taakwe niiba yomwe iibulika.”—Isaya 40:26.

13 Mbwaanga Leza ulakonzya kuzilanganya zintu ezi zyoonse zyakujulu, masimpe inga talikooba penzi kulinguwe ikulanganya mweelwe wabantu musyoonto kapati. Noliba lino, ituulunzuma twababelesi bakwe balapaila kulinguwe abuzuba. Imipailo eyo ilamusika Leza ndilyonya. Aboobo ikukananaa bantunsi boonse balondokede tiilyakali kunooba ipenzi kulinguwe pe. Tanaakali kunooyandika Bwami bwakujulu ikubalanganya pe. Tabuliboteli kaka bubambe obu—ikubaa Jehova kali Mweendelezi, ikumusikila cacigaminina alimwi akubaa bulangizi bwakutafwa, ikupona kukabe kutamani munyika yaparadaiso!

‘Tacili Kumuntu pe’

14. Nkaambo nzi bantu ncobanooyandika bweendelezi bwa Jehova lyoonse kukabe kutamani?

14 Nokuba boobo, bantunsi—nobaba balondokede, lyoonse banooyandika bweendelezi bwa Jehova. Nkaambo nzi? Nkaambo Jehova tanaakabalenga kuti kabakonzya kulyeendelezya beni kakunyina kweendelezyegwa anguwe. Oobu mbobayandika bantu, mbubwenya musinsimi Jeremiya mbwaakaamba kuti: “O Jehova, ndizi kuti muntu waansi tezi kubamba kabotu inzila yakwe. Muntu ulaya bweenda, pele tabwene kweenzya intaamu zyakwe. O Jehova, kondilaya.” (Jeremiya 10:23, 24) Inga bwaba bufwubafwuba kubantunsi ikuyeeya kuti balakonzya kulyeendelezya cakuzwidilila kakunyina kweendelezyegwaa Jehova. Inga caimpanaa mbobakalengwa. Ikuzanduka kubweendelezi bwa Jehova masimpe inga kwaleta kuliyanda, kusulaika, bukali, kulwana, inkondo alimwi alufwu. ‘Muntu inga kaendelezya muntunyina cakumubisizya.’—Mukambausi 8:9.

15. Nzintu nzi zibyaabi zyakaletwa akaambo kakusala kubyaabi kwakacitwaa bazyali besu bataanzi?

15 Mukubula coolwe, bazyali besu bataanzi bakasala kulyeendelezya beni kwiinda kweendelezegwaa Leza. Aboobo, Leza kunyina naakacili kubalanganya munzila ili kabotu. Ono bakali mbuli cibelesyo cibelekaa magesi cagusigwa kumalaiti nkocijana nguzu. Aboobo mukuya kwaciindi, bakali kuyooyenda buyo aniini mpoonya akulekela limwi—mulufwu. Bakaba mbuli buyale bwacintu bwanyonganizigwa, alimwi iciimo eco nceciimo cilikke ncobakali kuyooabila bana babo. (Ba-Roma 5:12) “[Jehova] nindomba, amilimo yakwe yoonse ililuleme, nkaambo inzila zyakwe zyoonse zililuzi. . . . Bamubisizya, tabacili bana bakwe nkaambo katumpenda twabo.” (Deuteronomo 32:4, 5) Ee, ba Adamu a Eva bakayungwaa cilenge camuuya cakazanga icakazikuba Saatani, nokuba boobo bakajisi mizeezo iilondokede aboobo bakali kukonzya kuzikaka nzila zyakwe zyatakaluzi.—Matalikilo 3:1-19; Jakobo 4:7.

16. Mbuti makani aakaindi mbwaapa bumboni kujatikizya cacitika akaambo kakuzanduka kubweendelezi bwa Leza?

16 Imakani aakaindi alapa bumboni bunji kapati bwazintu zyacitika akaambo kakuzanduka kubweendelezi bwa Leza. Kwazyuulu zyamyaka, ibantu basoleka imfwulumende zyabantunsi zyoonse, inzila zyamakwebo azyabukkale zyoonse. Nokuba boobo, ibubi ‘buyaabubijila limwi’ buya. (2 Timoti 3:13, Ci) Imwaanda wamyaka wa 20 wakacitondezya eco. Wakazwide kusulaikana kubyaabi akulwana kutaambiki, inkondo, inzala, bucete alimwi akupenga kutanacitikide mubukkale. Alimwi nokusumpukwa buti mumisamu yabusilisi, cilasika ciindi muntu woonse nafwa. (Mukambausi 9:5, 10) Kwiinda mukweendelezya ntaamu zyabo beni, ibantunsi balitola buya kuli Saatani amadaimona aakwe cakuti Ibbaibbele Saatani limwaamba kuti, “ngoleza waansi aano.”—2 Bakolinti 4:4, Ci.

Icipego Cakulisalila

17. Ino cipego ca Leza cakulisalila cakeelede kubelesegwa buti?

17 Ino nkaambo nzi Jehova ncaalekelede bantunsi kucita nzyobayanda beni? Nkaambo kakuti wakabalengaa cipego cibotu kapati cakulisalila, ilwaanguluko lwakulisalila ncobayanda kucita. Imwaapostolo Paulo wakati: “Nkwabede Muuya wa-Mwami kuli bulubusi.” (2 Ba-Korinto 3:17) Kunyina muntu uuyanda kunoosalilwa buya amuntu umbi kujatikizya nzyayelede kwaamba akucita ciindi coonse. Pele Jehova wakayanda kuti bantunsi babelesye cipego cabo cakulisalila munzila iigwasya, ikubona mbocigwasya kucita kuyanda kwakwe alimwi akulibombya lyoonse kulinguwe. (Ba-Galatiya 5:13) Aboobo, tiibakeelede kwaangulukila limwi akaambo kakuti eco cakali kunooleta manyongwe. Kwakeelede kweendelezyegwa kweelana amilawo ya Leza iigwasya.

18. Ncinzi Leza ncaatondezya kwiinda mukulekela muntu kulisalila nzyayanda kucita?

18 Kwiinda mukulekela bantunsi kutola nzila nzyobayanda, Leza walikutondezya camamanino kuti tuyandika bweendelezi bwakwe. Inzila yakwe yakweendelezya, ibweendelezi bwakwe nenzila ilikke iiluleme. Iletela lukkomano lunji, kukkutila alimwi akuzwidilila. Mbocibede obu nkaambo mizeezo amibili yesu Jehova wakayaanza kuti kaibeleka kabotu noyeendelene amilawo yakwe. “Ndime Jehova Leza wako. Ndime uukwiiyisya kuti ugwasigwe. Ndime uukweenzya munzila njoelede kutola.” (Isaya 48:17) Ikulisalila kucita zintu kwiinda mukutobela milawo ya Leza tuukonzyi kuba mukuli uuminya pe, pele inga catujanya zyakulya zinona ziindene-indene, maanda mabotu, zyakupanga-panga alimwi anyimbo. Ikuti nokwakabelesyegwa kabotu, kulisalila kwakali kunoopa kutambula buumi bukondelezya lyoonse alimwi butaliboteli muparadaiso anyika.

19. Ncibeela nzi ncabelesya Leza kuyanzanisya bantunsi kulinguwe?

19 Pele akaambo kakusala kwabo kutaluzi, bantunsi bakalizandula kuli Jehova, tiibakacili bantu balondokede pe, bakatalika kufwuluka alimwi akufwa. Aboobo bayandika kuvwunwa kuciimo cibyaabi eco akuboozyegwa kucilongwe cibotu a Leza kabali bana bakwe basankwa abasimbi. Icibeela Leza ncaakasala kubelesya kuzuzikizya ceeci Mbwami, alimwi Mufwutuli ngu Jesu Kristo. (Johane 3:16) Kwiinda mububambe obu, aabo ibeempwa ncobeni—mbubwenya mbuli mwana mutaka mucikozyanyo ca Jesu—bayooyanzanisigwa kuli Leza akutambulwa anguwe kabali bana bakwe.—Luka 15:11-24; Ba-Roma 8:21; 2 Ba-Korinto 6:18.

20. Ino makanze aa Leza ayoozuzikizigwa buti kwiinda mu Bwami?

20 Cakutadooneka, kuyanda kwa Jehova kuyoocitwa anyika. (Isaya 14:24, 27; 55:11) Kwiinda mu Bwami bwakwe bweendelezyegwaa Kristo, Leza uyoosinizya cakumaninina kuti nguuyelede kuba Mweendelezi wesu. Ibwami buyoomanizya bweendelezi bwabantunsi amadaimona anyika, alimwi bulikke mbobuyooyendelezya kuzwa kujulu kwamyaka iili cuulu. (Ba-Roma 16:20; Ciyubunuzyo 20:1-6) Pele kuciindi eco, ino kusumpuka kwabweendelezi bwa Jehova kuyootondezyegwa buti? Alimwi ino Bwami obo bunoojisi mulimo nzi yaakwiinda myaka iili cuulu? Icibalo citobela cilaibandika mibuzyo eyi.

Twaambo Twakwiindulula

• Ino mutwe wa Bbaibbele ninzi?

• Mbaani ibayooba mubweendelezi bwanyika bupya?

• Nkaambo nzi bweendelezi buteendelezyegwi aa Leza ncobutakonzyi kuzwidilila?

• Mbuti kulisalila zintu mbokweelede kubelesegwa?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 8]

Injiisyo zya Jesu zyakakankaizya bweendelezi bwa Leza kwiinda mu Bwami

[Zifwanikiso izili apeeji 10]

Mucisi cimwi acimwi njiisyo mpati njobayiisya Bakamboni ba Jehova njamakani aa Bwami

[Zifwanikiso izili apeeji 12]

Imakani aakaindi apa bumboni bwamapenzi aacitika akaambo kakulyeendelezya kakunyina kweendelezyegwaa Leza

[Kulumba]

Basikalumamba ba WWI: U.S. National Archives photo; nkambi yacibbalo: Oświęcim Museum; mwana: UN PHOTO 186156/J. Isaac