Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Malu enza Bukalenge bua Nzambi

Malu enza Bukalenge bua Nzambi

‘Bukalenge buebe bulue. Benze pa buloba muudi musue bu mudibu benza mu diulu.’​—MATAYO 6:10.

1. Ntshinyi tshienzeka palua Bukalenge bua Nzambi?

 PAKALONGESHA Yezu bayidi bende bua kulomba bua Bukalenge bua Nzambi bulue, uvua mumanye ne: buvua bulua kulekesha bukokeshi bua bantu badi bele Nzambi nyima ne badi basue kudienzela malu budiku kukadi mpindieu bidimu binunu bivule. Mu tshikondo tshionso etshi, disua dia Nzambi kadiena dienzeka menemene pa buloba bujima to. (Musambu 147:19, 20) Kadi kunyima kua bamane kujadika Bukalenge mu diulu, disua dia Nzambi didi ne bua kuenzeka miaba yonso. Tshikondo tshia dishintuluka adi dia dikema dia kumbuka mu bukokeshi bua bantu bua kubuela mu bukokeshi bua Bukalenge bua Nzambi bua mu diulu tshidi tshisemena pabuipi menemene.

2. Ntshinyi tshienzeka bua kuleja diumbuka mu bukokeshi bua bantu bua kubuela mu bukokeshi bua Bukalenge?

2 Dishintuluka edi nedienzeke mu tshikondo tshiakabikila Yezu ne: tshikondo tshia “dikenga dinene didi kadiyi dianji kufika katshia ku ntuadijilu wa buloba too ne mpindiewu. Kashidi, dikenga dia mushindu ewu kadiakufika kabidi.” (Matayo 24:21, MMM) Bible kêna utuambila bule bua tshikondo atshi to, kadi makenga enzekamu neikale makole kupita onso akadi menzeke pa buloba. Ku ntuadijilu kua dikenga dinene, bualu kampanda nebuenzeke buikala mua kupapula bikole bantu ba bungi pa buloba: dibutuka dia bitendelelu bionso bia dishima. Bantemu ba Yehowa kabakupapuka to, bualu mbindile kabutu aka mutantshi mule. (Buakabuluibua 17:1, 15-17; 18:1-24) Dikenga dinene didi dijika ku Armagedone padi Bukalenge bua Nzambi buvingutula ndongoluelu eu mujima wa Satana.​—Danyele 2:44; Buakabuluibua 16:14, 16.

3. Mmunyi mudi Yelemiya umvuija tshienzekela bena bupidia?

3 Bualu ebu nebumvuije tshinyi bua bantu ‘badi kabayi bamanye Nzambi ne badi kabayi batumikila lumu luimpe’ lua Bukalenge bua mu diulu budi mu bianza bia Kristo? (2 Tesalonike 1:6-9) Mulayi wa mu Bible udi utuambila ne: ‘Makenga neamuangalake mu tshisamba ne mu tshisamba tshia bantu, tshipupu tshinene netshibike, tshifume ku mfudilu kua buloba. Badi Yehowa ushipa mu dituku adi nebikale pa buloba ku ditengu diabu dimue too ne ku mfudilu kuabu. Kabena babajinga, kabena babasangisha, kabena babajika, kadi nebikale anu bu tumvi panshi pa buloba.’​—Yelemiya 25:32, 33.

Nshikidilu wa malu mabi

4. Bua tshinyi Yehowa mmubinge bua kubutula ndongoluelu eu mubi?

4 Munkatshi mua bidimu binunu bia bungi, Yehowa Nzambi mmulekele malu mabi enzeka, mmualekele mutantshi mule bua bantu badi basue malu makane bamone ne: bukokeshi bua bantu mbupangile bupangidilemu. Tshilejilu, mukanda mukuabu udi uleja ne: mu lukama lua bidimu lua 20 nkayalu, mbashipe bantu bapite pa miliyo 150 mu mvita, mu didishintuluila dia makalenge ku bukole ne mu bimvundu bikuabu bia bena ditunga. Tshikisu tshia bantu tshiakamueneka nangananga mu Mvita Mibidi ya Buloba bujima, pakashipabu bantu batue ku miliyo 50, ba bungi ba kudibu bakafua lufu luenze ne buôwa mu maloko manene a dikengeshila bantu malongolola kudi bena Nazi. Anu mukavua Bible mumanyishe, mu tshikondo tshietu etshi ‘benji ba bibi ne bena didinga mbatungunuke ne dienza dia bibi bipite.’ (2 Timote 3:1-5, 13, MMM) Lelu, tshiendenda, bilumbu, tshikisu, dikosangana mishiku ne dibenga mikenji ya Nzambi mbitangalake bikole. Ke bua tshinyi kakuena udi mua kupisha Yehowa bua padiye mupangadije bua kubutula ndongoluelu eu mubi.

5, 6. Umvuija malu mabi avua mu Kanâna wa kale.

5 Nsombelu udiku mpindieu mmufuanangane ne uvua mu Kanâna kukadi bidimu bitue ku 3 500. Bible udi wamba ne: ‘Buobu badi benzela nzambi yabu malu onso mabi adi atonda Yehowa; bualu bua buobu badi boshila nzambi yabu bana babu balume ne bana babu bakaji menemene pa kapia.’ (Dutelonome 12:31) Yehowa wakamanyisha bena Isalele bua bisamba ebi ne: ‘Yehowa, Nzambi wenu, udi ubipata kumpala kuenu bualu bua bubi buabu.’ (Dutelonome 9:5) Mufundi wa miyuki ya malu a Bible Henry Halley wakamba ne: “Ntendelelu wa Bâla, wa Ashatelota, ne wa nzambi mikuabu ya bena Kanâna uvua anu wa budiavi ne bunuavi bipite; ntempelo yabu ivua miaba ya kusangila bua kuenza malu mabi.”

6 Halley wakaleja mushindu uvua malu mabi abu malue kutangalaka bikole, bualu mu umue wa ku miaba eyi mivule, balongi ba bintu bia kale “bakasangana milondo mivule mikale ne bishadile bia bana bavuabu balambule Bâla.” Wakamba ne: “Tshitupa tshionso atshi tshivua nkita ya bana batoke. . . . Bena Kanâna bavua batendelela nzambi yabu mu dienza malu a buendenda kumpala kuayi; ne pashishe mu dishipa banabute babu bavuabu balambula mine nzambi yabu eyi. Bidi bimueneka ne: buloba bujima bua bena Kanâna buvua bulue bu Sodoma ne Amola. . . . Bantu bavua benza malu mabi ne a tshikisu a mushindu’eu bavuaku ne bua kushala ne muoyo mutantshi mule anyi? Balongi ba bintu bia kale badi bakalule mu buloba mu bimenga bia bena Kanâna badi bakema bua muvua Nzambi kayi mubibutule lukasa.”

Bantu nebapiane buloba

7, 8. Mmunyi muikala Nzambi mua kukezula buloba?

7 Anu muakakezula Nzambi buloba bua Kanâna, mu katupa kîpi emu neakezule buloba bujima bua kubupesha bantu badi benza disua diende. ‘Badi ne mitshima miakane nebashikame mu buloba, badi ne mutshima umue mutoke nebajalame. Kadi nebajimije bantu babi pa buloba.’ (Nsumuinu 2:21, 22) Ne mufundi wa misambu udi wamba ne: ‘Tshitupa tshîpi katshiyi tshianji kulepa, muntu mubi kêna wikalaku kabidi. Kadi badi ne mitshima mipuekele nebapiane buloba, mioyo yabu neyisanke mu ditalala dikumbane.’ (Musambu 37:10, 11) Nebumbushe kabidi Satana, bua ‘yeye kadingi bisamba bia bantu kabidi, too ne pajika bidimu tshinunu.’ (Buakabuluibua 20:1-3) Bushuwa, “buloba budi bujimina ne lukuka luabu kabidi; kadi yeye udi wenza mudi disua dia Nzambi udi ushalaku tshiendelele.”​—1 Yone 2:17.

8 Yezu wakamba mu tshikoso bua ditekemena dilenga dia bantu badi basue kuikala ne muoyo wa kashidi pa buloba ne: ‘Badi ne mitshima mipuekele badi ne disanka, bua buobu nebapiane buloba.’ (Matayo 5:5) Pamu’apa uvua mutume meji ku mêyi adi mu Musambu 37:29, avua amanyisha ne: ‘Bantu bakane nebapiane buloba, nebashikamemu tshiendelele.’ Yezu uvua mumanye ne: Yehowa uvua mulongolole bua se: bantu bakane basombe kashidi mu mparadizu pa buloba. Yehowa udi wamba ne: ‘Ngakafuka buloba ebu ne bantu ne nyama bidi panshi pa buloba, ku bukole buanyi; ndi mbupa muntu yonso bu mundi musue.’​—Yelemiya 27:5.

Bukua-panu bupiabupia bua malengele

9. Mbukua-panu bua mushindu kayi buikala Bukalenge bua Nzambi mua kujadika?

9 Kunyima kua Armagedone, Bukalenge bua Nzambi nebujadike ‘buloba bupiabupia’ bua malengele mudi “buakane buikalemu.” (2 Petelo 3:13) Nedikale disulakana dinene bua bantu bapanduka ku Armagedone pabumbushilabu ndongololuelu eu mubi wa malu udi ukengeshangana! Nebikale ne disanka dia bungi muikalabu babuele mu bukua-panu bupiabupia bua buakane, bulombola kudi mbulamatadi wa Bukalenge bua mu diulu, muikala mabenesha mavule ne muoyo wa tshiendelele!​—Buakabuluibua 7:9-17.

10. Mmalu mabi kayi ajimina pabanga Bukalenge kukokesha?

10 Bantu kabakuikala kabidi ne buôwa bua mvita, bilumbu, nzala, nansha bua nyama idi yidiangana to. ‘Nempunge [ne bantu banyi] tshipungidi tshia ditalala, nengumushe nyama ya luonji mu buloba. Mitshi ya mu budimi neyikuame mamuma ayi, buloba nebulue ne biakudia biabu, ne mikoko neyikale mu buloba buayi kayiyi ne ntatu.’ ‘Nebangate miele yabu ya mvita, nebayifule nkasu ya kudima nayi; nebangate mafuma abu, nebaafule miele ya kulengeja nayi matamba a mionji ya tumuma tua mvinyo. Tshisamba tshikuabu tshia bantu katshiena tshibisha muele wa mvita bua kuluisha nawu tshinga tshisamba; kabena mua kuyila lungenyi lua kuluangana nalu mvita kabidi. Kadi nebashikame, muntu ne muntu, muinshi mua muonji wende wa tumuma tua mvinyo ne muinshi mua mutshi wende wa mfigi; kakuena muntu wabakuatshisha buôwa.’​—Yehezekele 34:25-28; Mika 4:3, 4.

11. Bua tshinyi tudi mua kuikala bajadike ne: masama neajike?

11 Masama, tunyinganyinga nansha lufu kabiakuikalaku to. ‘Muena musoko kêna wamba ne: Ndi ne disama, bantu badi bashikamemu nebikale ne mibi yabu mijimijibue.’ (Yeshaya 33:24) ‘[Nzambi] neakupule tshinsonji tshionso ku mêsu kuabu; ne lufu kaluena luikalaku kabidi; madilu kaena ikalaku kabidi, nansha muadi, nansha kanyinganyinga kabidi; malu a kumudilu akumuka. Mona, ndi mvuija bintu bionso bipiabipia.’ (Buakabuluibua 21:4, 5) Pavua Yezu pa buloba, wakaleja mudiye mua kuenza malu aa ne bukole buvua Nzambi mumupeshe. Yezu wakaya mu ditunga adi dijima wenda wondapa balema ne babedi ku bukole bua spiritu munsantu.​—Matayo 15:30, 31.

12. Nditekemena kayi ditudi nadi bua bafue?

12 Yezu wakenza mene bipite apu. Wakabisha bafue. Ntshinyi tshiakenza bena budipuekeshi? Pakabishaye muana wa bakaji wa bidimu 12, baledi bende “bakatamba kukema.” (Mâko 5:42) Etshi tshivua tshilejilu tshikuabu tshia malu enza Yezu pa buloba bujima pabanga Bukalenge kukokesha, bualu dîba adi “dibika dia bafue nedikaleku, ne dia bakane ne dia [badi kabayi bakane].” (Bienzedi 24:15) Elabi meji muikala bantu mua kutamba kukema pamonabu bafue bisumbu ne bisumbu babika ku lufu ne balua kusomba tshiakabidi ne bananga babu! Kakuyi mpata, Bukalenge nebulombole mudimu wa bungi wikalaku wa kulongesha bantu, nanku ‘buloba nebûle tente ne kumanya kua Yehowa, bu mudi mâyi a mu mâyi manene abuikila miaba yawu yonso.’​—Yeshaya 11:9.

“Dibika dia bafue nedikaleku, ne dia bakane ne dia [badi kabayi bakane]”

Dibingisha Bumfumu bua Yehowa

13. Mmunyi muamueneka bukokeshi bua Nzambi ne: mbuakane?

13 Ku ndekelu kua bidimu tshinunu bia bukokeshi bua Bukalenge, ngenyi ne mibidi ya bantu neikale ikadi milue mipuangane. Buloba bujima nebulue budimi bua Edene anyi mparadizu. Nekuikale ditalala, disanka, bupole ne bantu ba dinanga. Kumpala kua Bukalenge kubangabu kukokesha, bantu kabavuaku banji kumona bualu bua mushindu’eu to. Ndishilangana bunene kayipu dialua kumueneka pankatshi pa bidimu binunu bivule bia makenga adi bantu bapete mu bukokeshi bua bantu, ne bukokeshi bulengele bua Bukalenge bua Nzambi bua mu diulu bua bidimu tshinunu! Ku diambuluisha dia Bukalenge buende, bukokeshi bua Nzambi nebuikale bubandile bikole mu malu onso. Bukenji bua Nzambi bua kukokesha anyi bumfumu buende nebuikale bubingisha buonso nkong.

14. Ntshinyi tshienzekela bantomboji pajika bidimu tshinunu?

14 Ku ndekelu kua bidimu tshinunu, Yehowa nealekele bantu bapuangane benza malu ne budisunguidi buabu, bua kulejabu udibu basue kuenzela mudimu. Bible udi uleja ne: “Satana neapatuke mu lukanu.” Neakebe kabidi bua kupambuisha bantu, bamue nebasungule bua kuela Nzambi nyima ne kudienzela malu. Bua ‘dikengeshangana [kadijuki] kabidi,’ Yehowa neabutule Satana, ba-demon bende ne bantu bonso badi batombokela bumfumu bua Yehowa. Kakuena muntu wamba ne: bantu bonso babutulabu bua kashidi dîba adi bavua bena diakabi peshi ne: bavua balonde njila mubi bualu bavua bapange bupuangane nansha. Tòo, nebikale bu Adama ne Eva patshivuabu bapuangane, kadi buobu e kusungula ku bukole bua kutombokela bukokeshi buakane bua Yehowa.​—Buakabuluibua 20:7-10; Nahuma 1:9, MMM.

Bena lulamatu nebadie tshiakabidi malanda mimpe ne Yehowa

15. Mmalanda kayi ikala bena lulamatu mua kudia ne Yehowa?

15 Kabidi, pamu’apa bantu ba bungi nebasungule bua kulamata ku bumfumu bua Yehowa. Bu muikalabu bamane kubutula bantomboji bonso, bantu bakane nebimane kumpala kua Yehowa, bamane kupita ku diteta dia ndekelu dialejilabu lulamatu luabu. Dîba adi Yehowa neitabe bena lulamatu aba bua bikale bana bende ba balume ne ba bakaji. Nanku badi badia nende tshiakabidi malanda a buena avua Adama ne Eva badie ne Nzambi kumpala kua buobu kumutombokela. Dîba adi mêyi a mu Lomo 8:21 neakumbane: ‘Bifukibua [bukua-bantu] mene nebipikudibue kabidi ku bupika bua dibola diabi, nebibuejibue mu budishikaminyi bua butumbi bua bana ba Nzambi.’ Muprofete Yeshaya udi umanyisha ne: ‘[Nzambi] neamine lufu tshiendelele; ne Mukalenge Yehowa neakupule binsonji ku mêsu kua bantu bonso.’​—Yeshaya 25:8.

Ditekemena dia muoyo wa kashidi

16. Bua tshinyi mbiakane bua kutekemena difutu dia muoyo wa kashidi?

16 Mbualu kayipu bulenga budi buindile bena lulamatu, bua kumanya ne: Nzambi neabalokeshile bua kashidi masanka mavule a mu nyuma ne a ku mubidi! Mufundi wa misambu wakambilamu ne: “Udi ubulula tshianza tshiebe, tshintu tshionso tshidi ne muoyo udi utshiukutshisha ne diakalengele.” (Musambu 145:16) Yehowa udi ukankamija aba bashala pa buloba bua bikale ne ditekemena edi dia kuikala ne muoyo mu Mparadizu bu bumue bua ku malu adi abasaka bua kumuitabuja. Nansha mudi tshilumbu tshia bumfumu bua Yehowa tshikale ne mushinga wa bungi, kêna ulomba bantu bua bamuenzele mudimu kakuyi ditekemena dia difutu nansha dimue to. Mu Bible mujima, dilamata Nzambi ne ditekemena dia muoyo wa tshiendelele mbikuatakane pamue bu malu a mushinga adi asaka bena Kristo bua kuitabuja Nzambi. ‘Muntu udi ulua kudi Nzambi budiye nabu mbua kuitabuja ne: Yeye udiku, ne udi mufutshi wa badi bamukeba.’​—Ebelu 11:6.

17. Mmunyi muakaleja Yezu ne: mbimpe bua ditekemena dietu kuikaladi ditukolesha?

17 Yezu wakamba ne: ‘Eu udi muoyo wa tshiendelele, bua buobu bakumanye wewe, Nzambi umuepele mulelela, ne yeye uwakatuma, Yezu Kristo mene.’ (Yone 17:3) Muaba eu wakasuikakaja pamue dimanya dia Nzambi ne malu adiye mulongolole ne difutu didi dimanya adi dipetesha. Tshilejilu, pakalomba muenji wa malu mabi bua Yezu kumuvuluka pavuaye ubuela mu Bukalenge buende, Yezu wakamba ne: ‘Wewe newikale nanyi mu Mparadizu.’ (Luka 23:43) Kakambila muntu eu bua kuitabuja nansha yeye kayi mupete difutu to. Uvua mumanye ne: Yehowa mmusue bua basadidi bende bikale ne ditekemena dia muoyo wa kashidi mu mparadizu pa buloba bua diodi kubakolesha padibu bapeta ntatu kabukabu panuapa. Nenku kutekemena difutu ditshidi kumpala kudi kutuambuluisha bikole bua kutungunuka ne kuikala bena Kristo.

Tshienzekela Bukalenge

18, 19. Ntshinyi tshiafikila Mukalenge ne Bukalenge buende ku ndekelu kua Bukokeshi bua Bidimu Tshinunu?

18 Bu muvua Bukalenge buikale mbulamatadi muambuluishi uvua Yehowa muenze bua kufikisha buloba ne bantu badipu ku bupuangane ne ku dilengejangana nende tshiakabidi, mmudimu kayi wikala nawu Mukalenge Yezu Kristo ne bakalenge ne bakuidi 144 000 kunyima kua Bukokeshi bua Bidimu Tshinunu? ‘Pashishe, ku nshikidilu kulualua, pafilaye bukalenge kudi Nzambi, Tatu mene, pajimijaye makalenge onso makuabu ne bukokeshi buonso ne bukole. Budiye nabu mbua kukokesha too ne patekaye bena lukuna nende bonso muinshi mua makasa ende.’​—1 Kolinto 15:24, 25.

19 Padi Kristo ufila Bukalenge kudi Nzambi, mmunyi mutudi ne bua kumvua mvese idi yamba ne: Bukalenge ebu mbua kashidi? Mmu ngumvuilu wa se: malu enza Bukalenge ebu neashale kashidi. Bantu nebatumbishe Kristo bua kashidi bua mudimu udiye muenze bua kubingisha bumfumu bua Nzambi. Kadi bu muikala dîba adi mpekatu ne lufu biumbuke bua kashidi, ne bantu bamane kupikudibua, mudimu wende wa Mupikudi neujike. Bukokeshi bua Bidimu Tshinunu bua Bukalenge ebu nebuikale pabu bumane kukumbaja malu onso nkong; nenku kabiakulomba kabidi bua kushale mbulamatadi muambuluishi pankatshi pa Yehowa ne bantu bena butumike to. Nebikale nanku bua ‘Nzambi ikale ku mutu kua bionso ne mu bintu bionso.’​—1 Kolinto 15:28.

20. Mmunyi mutudi mua kumanya tshiafikila Kristo ne bantu 144 000 mu matuku atshilualua?

20 Mmudimu kayi wikala nawu Kristo ne bantu bakokesha nende pajika Bukokeshi bua Bidimu Tshinunu? Bible kêna wamba bualu ebu to. Kadi tudi mua kuikala bashindike ne: Yehowa neabapeshe midimu mikuabu ya bungi mu bufuki buende. Buonso buetu lelu tulamatayi bumfumu bua Yehowa bua atupeshe muoyo wa tshiendelele, bua se: mu matuku atshilualua, tuikale ne muoyo bua kumona tshidi Yehowa mulongolole bua Mukalenge ne bakuidi bikala kabidi bakalenge pamue nende, ne bua bifukibua biende bionso bia dikema!