پول در ازای زندگی

ممکن است شنیده باشید که راهزنان چگونه با گرفتن اسلحه به طرف صورت کسی که گرفتار آنها شده است می‌گویند:‏ «یا پولت را بده یا می‌کُشیمَت!‏» امروزه تنگنای سختی که همهٔ ما با آن روبرو هستیم بازتابی است از این گفتهٔ مشهور،‏ بخصوص برای آن دسته از ما که در کشورهای مرفه زندگی می‌کنیم.‏ امّا این بار راهزنان نیستند که این تنگنا را به وجود آورده‌اند،‏ بلکه جامعه است که بر پول و موفقیت مالی تأکید می‌کند.‏

چنین تأکیدی،‏ مسائل و مشکلات جدیدی به همراه آورده است .‏ برای به دست آوردن پول و مادّیات تا چه حد باید متحملِ از دست دادن چیزهای دیگر شد؟‏ آیا می‌توان به پولِ کمتر قانع بود؟‏ آیا مردم،‏ در حقیقت «حیات واقعی» را بر روی قربانگاه مادّیات قربانی نمی‌کنند؟‏ آیا پول به تنهایی موجب زندگی سعادتمند می‌شود؟‏

اشتیاق مفرط به پول

در میان امیال و خواسته‌های خوب و بد انسان،‏ عشق به پول پیشتاز می‌باشد.‏ بر خلاف تمایل به اعمال جنسی و غذا،‏ اشتیاق مفرط به پول می‌تواند دائمی و پایان‌ناپذیر باشد که حتّی در دوران پیری نیز نمی‌توان آن را فرونشاند.‏ در بسیاری موارد افزایش سن موجب ازدیاد علاقه و یا توجه فرد به پول و مادّیات می‌شود.‏

چنین به نظر می‌رسد که طمع رو به افزایش است.‏ قهرمان یک فیلم سینمایی مشهور در آن فیلم گفت:‏ «طمع،‏ کارساز و سودمند است.‏» اگر چه بعضی‌ها دههٔ ۱۹۸۰ را عصر طمع خطاب کرده‌اند ولی وقایعی که قبل و بعد از این دهه اتفاق افتاده نشان می‌دهد که طی سالهای متمادی چندان تغییری در واکنش انسانها نسبت به پول دیده نشده است.‏

چیزی که امروزه احتمالاً تازگی دارد وجود موقعیتهایی است که عدهٔ زیادی از آنها استفاده کرده،‏ فوراً به خواسته‌های بی‌شمار خود جامهٔ عمل می‌پوشانند.‏ به نظر می‌رسد اغلب مردم در دنیا اکثر وقت و انرژی خود را صرف تولید و خرید بیشترِ کالا می‌کنند.‏ شما ممکن است با این نظر موافق باشید که مردم برای به چنگ آوردن مادّیات و خرج پول از خود میل شدیدی نشان می‌دهند و در زندگی مُدرنِ امروزی برای سیراب کردن این میل از هیچ‌گونه ابتکار و کوشش کوتاهی نمی‌کنند.‏

امّا،‏ آیا مردم در نتیجهٔ انتخاب این راه در زندگی سعادتمندتر شده‌اند؟‏ ۳۰۰۰ سال پیش سلیمان،‏ پادشاهی خردمند و بسیار ثروتمند،‏ در پاسخ به این سؤال نوشت:‏ «آنکه نقره را دوست دارد از نقره سیر نمی‌شود،‏ و هر که توانگری را دوست دارد از دخل سیر نمی‌شود.‏ این نیز بطالت است.‏» (‏ جامعه ۵:‏⁠۱۰‏)‏ علوم اجتماعی مُدرن نیز به چنین نتایج جالبی دست یافته است.‏

پول و سعادت

یکی از کشفیات بسیار تعجّب‌آور دربارهٔ رفتار انسانها این است که اندوختن پول و مادّیات لزوماً رابطهٔ مستقیمی با رضامندی و سعادت بیشتر ندارد.‏ بسیاری از محققین به این نتیجه رسیده‌اند که وقتی شخصی در جامعه از نظر مالی مرفه گردد دیگر حس رضایت و سعادت او بستگی به میزان ثروتش ندارد.‏

بنابراین بی‌وقفه در پی مادّیات و پول بودن عده‌ای را بر آن می‌دارد که از خود سؤال کنند:‏ ‹اگر چه خرید چیزهای  جدید لذّت‌آور است؛‏ امّا چرا انسان را راضی نمی‌کند؟‏›‏

جاناتان فْریدمَن در کتاب خود به نام «مردم سعادتمند» (‏ انگل‍.‏)‏ می‌نویسد:‏ «زمانی که درآمد فرد به حدّی برسد که بتواند نیازهایش را برطرف کند میزان پولی که پس از آن در اختیار دارد سعادت نخواهد آورد.‏ به محض آنکه شخص از فقر مالی نجات پیدا کند دیگر سعادتش بستگی به پول بیشتر ندارد.‏» بسیاری دریافته‌اند که سعادت فرد بستگی به برخورداری از معنویات،‏ هدفی پرمعنی در زندگی و پیروی از ارزشهای اخلاقی دارد.‏ همچنین داشتن رابطه‌ای دوستانه با دیگران و دوری از اختلافات و قیدوبندها حائز اهمیّت می‌باشد و کمبود آن می‌تواند موجب شود از چیزهایی که در اختیار داریم لذّت نبریم.‏

بسیاری ریشهٔ اکثر مشکلات اجتماع امروز را در این می‌بینند که مردم سعی دارند مشکلات معنوی و عاطفی خود را با مادّیات حل کنند.‏ به نظر بعضی از مفسّرین اجتماعی بدبینی و نارضایتی عمومی بر جوامع بشری حکم‌فرماست.‏ علاوه بر این،‏ به نظر آنان مردم جوامع مرفه تمایل روزافزونی برای مراجعه به روانکاوان از خود نشان می‌دهند و به مرشدان و فرقه‌های مذهبی و یا گروههای مدّعی درمان مردم روی می‌آورند.‏ این خود گواهی است بر اینکه،‏ معنای حقیقی زندگی را نمی‌توان در مادّیات جست‌وجو کرد.‏

قدرت و بی قدرتی پول

باید پذیرفت که پول با قدرتش می‌تواند خانه‌ای قشنگ،‏ گنجه‌ای پر از لباسهای شیک و وسایل و مبلمانی مجلل را مهیا کند.‏ همچنین ممکن است موجب شود که چاپلوسان،‏ چرب‌زبانان و خوش‌خدمتان دور فرد جمع شوند،‏ حتّی می‌تواند چند دوست موقتی را که حاضر به انجام هر کاری باشند به گرد فرد جمع کند.‏ امّا قدرت پول فراتر از این نمی‌رود.‏ پول نمی‌تواند مهم‌ترین نیازهای بشر از جمله محبّت یک دوست واقعی،‏ آرامش فکری و نوازشی آرام‌بخش در بستر مرگ را برآورده کند.‏ پول نمی‌تواند رضایت خدا را برای کسانی که به رابطهٔ خود با پروردگار اهمیّت می‌دهند فراهم کند.‏

سلیمان پادشاه در زمان خود از هر آنچه پول می‌توانست در اختیارش بگذارد برخوردار بود.‏ با وجود این متوجه شد که مادّیات موجب سعادت دائمی نمی‌شود.‏ (‏ جامعه ۵:‏⁠۱۲-‏۱۵‏)‏ پول بر اثر ورشکستگی بانک و یا تورم به سادگی ارزش خود را از دست می‌دهد.‏ مایملک بر اثر توفانهای سخت از بین می‌رود.‏ اگر چه بیمه بهای قسمتی از مایملک از دست رفته را خواهد پرداخت،‏ ولی قادر به جبران ضربات روحی نخواهد بود.‏ ممکن است بر اثر سقوط اقتصاد،‏ اوراق بهادار و قرضه یک‌شبه از ارزش ساقط شوند.‏ حتّی یک شغل پردرآمد نیز می‌تواند در عرض یک چشم به هم زدن از دست برود.‏

با این تفاصیل،‏ چگونه می‌توان نظری متعادل نسبت به پول داشت؟‏ پول و مادّیات چه نقشی باید در زندگی ما ایفا کند؟‏ از شما تقاضا می‌شود مقاله بعدی را دنبال کرده تا دریابید چگونه می‌توان مالک چیزی شد که حقیقتاً ارزشمند است؛‏ «حیات واقعی.‏»‏

‏[تصاویر در صفحهٔ ۴]‏

در اختیار داشتن مادّیات سعادت همیشگی به همراه نمی‌آورد