Keti Nge Tamona Mambote ya Yehowa?

“Beno lemfuka na Mfumu Nzambi, Nzambi na beno, ebuna beno ta monaka mambote yai yonso.”​—KULONGA 28:2.

1. Inki kima vandaka kusonga kana bantu ya Izraele tamona mambote to mpasi?

 PENEPENE na nsuka ya nzyetolo na bo ya bamvula 40 na ntoto ya zelo na zelo, bantu ya Izraele kutungaka bakan na bo na Nseke ya Moabi. Ntoto ya Lusilu kuvandaka dyaka ntama ve. Ntangu yai Moize kusonikaka mukanda ya Kulonga, yina ketubilaka mpi mambu mingi ya mbote ti ya mpasi. Kana bantu ya Izraele ‘kulemfukaka na Yehowa,’ bo zolaka ‘kumona’ mambote. Yehowa vandaka kuzola bo bonso “bantu na yandi mpenza” mpi yandi vandaka kuzola kusadila ngolo na yandi sambu na mambote na bo. Kansi, kana bo lemfukilaka yandi ve, bo zolaka kumona mpasi.​—Kulonga 8:10-14; 26:18; 28:2, 15.

2. Kisongi-dyambu ya Kiebreo ya bo mebalula nde ‘kulemfuka’ ti ‘kumona’ na Kulonga 28:2 ketendula inki?

² Ngogo ya Kiebreo ya bo mebalula nde ‘kulanda na kulemfuka’ na Kulonga 28:2 kemonisa nde dyambu yango vandaka kima ya fwete landa na kusalama. Bantu ya Yehowa fwete lemfukilaka yandi ve mbala mosimosi; bo fwete landa na kulemfukila yandi konso ntangu mpi na mambu yonso. Kana bo sala mpidina pana bo tamona balusakumunu ya Nzambi. Kisongi-dyambu ya Kiebreo ya bo mebalula nde ‘kumona’ kele ngogo ya bo kesadilaka mingi na kuzomba mpi mbala mingi yo ketendulaka “kukanga kima mosi” to “kubaka.”

3. Inki mutindu beto lenda vanda bonso Yozue, mpi sambu na nki dyambu yai kele mpenza mfunu mingi?

³ Yozue, ntwadisi ya bantu ya Izraele, kuponaka kulemfuka na Yehowa yo yina yandi bakaka balusakumunu mingi. Yozue kutubaka nde: “Beno sola bubu yai kana nani nzambi beno me zola kusambila . . . Kansi mono ti fami na mono beto ta sadilaka [Yehowa].” Na nima ya kuwa mambu yina, bantu kuvutulaka nde: “Beto ke na ngindu ata fioti ve na kubikisa Mfumu Nzambi na kwenda kusamba banzambi ya nkaka.” (Yozue 24:15, 16) Sambu na mabanza na yandi ya mbote, Yozue vandaka na kati ya bantu fyoti ya ntangu na yandi yina kuzwaka dibaku ya kukota na Ntoto ya Lusilu. Bubu yai, kubika fyoti beto kota na Ntoto ya Lusilu ya kuluta nene, disongidila paladisu ya ntoto yina tavanda ti mambu mingi ya mbote kuluta yina ya ntangu ya Yozue yina kekinga bantu yina Nzambi kendima. Keti nge tamona mambote yina? Nge tamona yo kana nge kelemfuka na Yehowa. Sambu na kusadisa nge na kukangama na desizio na nge ya kusala yo, tala disolo ya mambu ya ntama yina kusalamaka na Izraele mpi bambandu ya bantu yina lenda longa nge mambu mingi.​—Roma 15:4.

 Mambote to Mpasi?

4. Sambu na kupesa mvutu na kisambu ya Salomo, inki kima Nzambi kupesaka yandi, mpi nki beto fwete tuba sambu na mambu yina ya mbote?

⁴ Na ntangu Ntotila Salomo vandaka kuyala, Yehowa kupesaka bantu ya Izraele mambu ya mbote mingi ya kuyituka. Yandi vandaka kutanina bo mpi kupesa bo bima mingi ya kitoko. (1 Bantotila 4:25) Kimvwama ya Salomo kukumaka mingi mpenza, ata yandi lombaka ve Nzambi na kupesa yandi kimvwama. Kansi, ntangu yandi vandaka leke mpi mekuma ntete ve ti mayele mingi ya luzingu, yandi sambaka sambu na kulomba ntima ya bulemfu. Yehowa kundimaka na kupesa yandi yo ebuna yandi pesaka yandi mayele ti ngangu. Yo sadisaka Salomo na kusambisa bantu na nzila ya mbote, mpi na kuzaba kuswasisa mambu ya mbote ti ya mbi. Ata Nzambi kupesaka yandi mpi kimvwama ti nkembo mpi ntangu yandi vandaka leke, Salomo kubakaka na valere kimvwama ya kimpeve ya yandi vandaka na yo. (1 Bantotila 3:9-13) Ata beto kele ti bima mingi ya kinsuni to ve, beto lenda monisa ntonda na beto kana beto kebaka balusakumunu ya Yehowa mpi kana beto kele bamvwama na kimpeve!

5. Inki kusalamaka ntangu bantu ya Izraele ti Yuda kulemfukaka ve na Yehowa?

⁵ Bantu ya Izraele kupesaka ve Yehowa mersi sambu na mambote yina yandi pesaka bo. Sambu bo landaka ve na kulemfukila yandi, yandi silaka bo nde mambu ya mbi tabwila bo. Yo yina bambeni na bo kunungaka bo mpi bo kunataka bantu ya Izraele ti ya Yuda na kimpika. (Kulonga 28:36; 2 Bantotila 17:22, 23; 2 Bansangu 36:17-20) Keti bantu ya Nzambi kubakaka dilongi na mpasi yina kubwilaka bo nde kaka bantu yina kelemfukaka na Yehowa kebakaka mambote na yandi? Bayuda yina kubikalaka mpi yina kuvutukaka na insi na bo na mvu 537 ya N.T.B. kuzwaka okazio ya kumonisa kana bo kumaka ti “[ntima] ya mayele” mpi kana bo bakisaka mfunu ya kulemfuka na Nzambi.​—Nkunga 90:12.

6. (a) Sambu na nki Yehowa kutindaka Agai ti Zakaria na kuzabisa bantu na yandi bansangu? (b) Inki munsiku Nzambi zolaka kumonisa na nsangu yina yandi zabisaka na munoko ya Agai?

⁶ Bayuda yina kuvutukaka na insi na bo kusalaka mesa-kimenga mpi yantikaka na kutunga tempelo na Yeruzalemi. Kansi ntangu kukonda kuwakana ya ngolo kubasikaka na kati na bo, kikesa na bo kumanaka ebuna bo yambulaka na kutunga. (Esdrasi 3:1-3, 10; 4:1-4, 23, 24) Bo yantikaka na kutula bima ya nene ya kinsuni na kisika ya ntete. Yo yina, Nzambi kutindaka baprofete Agai ti Zakaria sambu na kupesa dyaka bantu na yandi kikesa sambu na lusambu ya kyeleka. Na munoko ya Agai, Yehowa kutubaka nde: “Sambu na nki beno bantu na mono, beno ke lala kaka na banzo ya kitoko kansi nzo [ya lusambu] na mono kele kaka ya kufwa? Beno yindula fioti mambu yai me bwila beno. Beno kunaka bima mingi na bilanga kansi beno me katula kaka ndambu. Beno ke na madia kansi yo ke lunga beno ve. . . . Muntu yina ke sala ke baka ve mbongo ya kufwana sambu na kuzinga mbote.” (Agai 1:4-6) Yehowa kesakumunaka ve bantu yina kebuyaka kutula mambote ya kimpeve na kisika ya ntete sambu na kusosa bima ya kinsuni.​—Luka 12:15-21.

7. Sambu na nki Yehowa kulombaka Bayuda nde: “Beno tula ntima na beno na banzila na beno”?

⁷ Sambu basusi ya luzingu kulutanaka, Bayuda kuvilaka nde Nzambi zolaka kupesa bo bima ya mbote bonso mvula ti bansungi ya mbote kaka kana bo lemfukaka na yandi, ata bantu yankaka kemenga bo. (Agai 1:9-11) Yo yina, yo fwanaka mpenza nde [Yehowa] kulomba bo nde, “Beno tula ntima na beno na banzila na beno!” (Agai 1:7, NW) Na kuta masonga, Yehowa vandaka kusonga bo nde: ‘Beno yindula! Beno fwanisa bisalu ya mpamba ya beno mesala na bilanga na beno ti kiteso nzo na mono ya bisambu mefwa.’ Nsukansuka, bangogo ya kupemama ya baprofete ya Yehowa kusimbaka ntima ya bawi na bo, sambu bantu kuyantikaka dyaka kutunga tempelo, ebuna bo manisaka yo na mvu 515 ya N.T.B.

8. Inki Yehowa kulombaka Bayuda na bilumbu ya Malashi, mpi sambu na nki?

⁸ Na nima, na bilumbu ya profete Malashi, Bayuda kuyantikaka dyaka na kulemba na kimpeve, ebuna bo kumaka kupesa makabu yina vandaka kupesa ve Nzambi kyese. (Malashi 1:6-8) Yo yina, Yehowa kulombaka bo na kunata na nzo na yandi dikabu mosi na kati ya kumi ya bima ya bilanga na bo mpi na kumeka yandi ebuna bo tala kana yandi tabasisila bo ve bimvwama yina kele na zulu mpi kunokisila bo mambote mingi mpenza bonso mvula tii kuna nzala kumana. (Malashi 3:10) Bayuda kusalaka mpenza buzoba na kudilembisa mpamba na kusala mingi sambu na bima yina Nzambi zolaka kupesa bo na kiteso mosi ya mingi kana bo lemfukaka na ndinga na yandi!​—2 Bansangu 31:10.

9. Luzingu ya nki bantu tatu yina Biblia ketubilaka beto tatadila?

 ⁹ Katula kutubila mambu ya ntama ya Izraele, Biblia ketaka masolo ya metala luzingu ya bantu mingi yina kubakaka balusakumunu ya Nzambi kana bo lemfukaka na Yehowa to ndola kana bo lemfukilaka yandi ve. Bika beto tala nki malongi beto lenda longuka na luzingu ya bantu tatu, na kati na bo: Bozi, Nabale, ti Ana. Sambu na kusala yo, ziku nge tazola kutanga mukanda ya Ruti ti 1 Samuele 1:1–2:21 yika mpi 1 Samuele 25:2-42.

Bozi Kulemfukaka na Nzambi

10. Inki mambu Bozi ti Nabale vandaka na yo kumosi?

¹⁰ Ata Bozi ti Nabale kuzingaka ve na nsungi mosi, mambu na bo yankaka mefwanana. Mu mbandu, babakala yai yonso zole vandaka kuzinga na ntoto ya Yuda. Bo vandaka bamvwama mpi bo vandaka ti banseke na bo. Bo zole kuzwaka okazio mosi ya sipesiali ya kusonga ntima-mbote na bo na muntu mosi yina kuvandaka na mpasi. Mambu yai ya beto metanga yo yai mpamba ya vandaka kuwakana.

11. Inki mutindu Bozi kumonisaka nde yandi vandaka kulemfuka na Yehowa?

¹¹ Bozi kuzingaka na ntangu ya bazuzi ya Izraele. Yandi vandaka kuzitisa bantu yankaka, mpi bantu yina vandaka kusala na bilanga na yandi vandaka kuzitisa mpi kuzola yandi mingi. (Ruti 2:4) Sambu na kuzitisa Nsiku, Bozi vandaka kuzikisa kana bambuma vandaka kubikala na bilanga na yandi, sambu na bantu yina kemonaka mpasi mpi bansukami. (Levi 19:9, 10) Inki Bozi kusalaka ntangu yandi waka mambu yina kubwilaka Ruti ti Noemi mpi ntangu yandi monaka Ruti kesala ngolo sambu na kusosila bukilo na yandi ya mununu madya? Yandi wilaka Ruti mawa mpi yandi lombaka na bantu na yandi nde bo bika mwana-nkento yai yandi buka bambuma na kilanga na yandi. Sambu na mambu yina yandi tubaka mpi yandi salaka, Bozi kumonisaka nde yandi vandaka muntu ya kimpeve yina kelemfukaka na Yehowa. Yo yina, Nzambi kundimaka yandi mpi kusakumunaka yandi.​—Levi 19:18; Ruti 2:5-16.

12, 13. (a) Inki mutindu Bozi kumonisaka luzitu mingi na nsiku ya Yehowa ya kusumba bima yina muntu kusumbaka dezia? (b) Inki balusakumunu Nzambi kupesaka Bozi?

¹² Kidimbu ya kuluta nene ya kesonga nde Bozi vandaka kulemfuka na Yehowa kuvandaka mutindu yandi zitisaka nsiku ya Nzambi yina metala kusumba bima yina muntu yankaka kusumbaka dezia. Bozi kusalaka ngolo na mpila nde bima ya mpangi na yandi Elimeleki, yina kuvandaka bakala  ya Noemi, kubikala kaka sambu na dibuta ya Elimeleki. Na makwela ya kisemeki yina vandaka kusalama, mufwidi fwete kwela “mpangi ya bakala yina kufwaka” na mpila nde mwana ya bakala yina bo tabuta kubaka kimvwama. (Kulonga 25:5-10; Levi 25:47-49) Ruti kundimaka nde bo kwela yandi na kisika ya Noemi, sambu yandi kukumaka mununu mpi yandi lendaka kubuta dyaka ve. Ntangu mpangi ya Elimeleki ya divumu mosi kubuyaka na kusadisa Noemi, Bozi kundimaka na kukwela Ruti. Obed, mwana na bo ya ntete ya bantu vandaka kubaka bonso mwana ya Noemi, muntu kuvandaka na nswa ya kubaka kimvwama ya Elimeleki.​—Ruti 2:19, 20; 4:1, 6, 9, 13-16.

¹³ Bozi kubakaka balusakumunu mingi sambu yandi ndimaka na kulemfuka na nsiku ya Nzambi kukonda kutala mambote na yandi mosi. Na nzila ya mwana na bo Obed, yandi ti Ruti, bo bakaka lusakumunu ya kukuma bankaka ya Yezu Kristu. (Ruti 2:12; 4:13, 21, 22; Matayo 1:1, 5, 6) Mambu yina Bozi kusalaka kukonda kutala ntete mambote na yandi mosi kepesa beto dilongi nde bantu yina kemonisaka zola na bantu yankaka mpi kesalaka mambu mutindu Nzambi kelombaka kebakaka balusakumunu mingi.

Nabale Kulemfukaka Ve

14. Nabale kuvandaka muntu ya nki mutindu?

¹⁴ Nabale kusalaka ve mambu bonso Bozi, yandi lemfukaka ve na Yehowa. Yandi fwaka nsiku ya Nzambi ya ketuba nde: “[Nge fwete] zola mpangi na nge bonso nge mosi.” (Levi 19:18) Nabale vandaka kutula ve dikebi na mambu ya kimpeve; yandi “vandaka bakala mosi ya mpasi ti ya makasi.” Nkutu bansadi na yandi mpi vandaka kumona yandi bonso “muntu ya mpamba.” Zina na yandi, Nabale mefwana na yandi mpenza, sambu yo kezola kutuba muntu ya kele na “maladi ya kilau” to “zoba.” (1 Samuele 25:3, 17, 25) Inki mutindu Nabale kusalaka ntangu yandi zwaka okazio ya kusonga ntima ya mbote na Davidi, mupakulami ya Yehowa yina kuvandaka na mpasi?​—1 Samuele 16:13.

15. Inki mambu Nabale kusalaka Davidi, mpi nki mutindu Abigaile kusalaka dyambu ya kuswaswana na yina bakala na yandi kusalaka?

¹⁵ Ntangu bo tulaka camp na bo penepene ti mameme ya Nabale, Davidi ti bantu na yandi kutaninaka mameme yina na miyibi, kansi bo lombaka ve nde yandi futa bo sambu na kisalu yina. Ngungudi mosi ya Nabale kutubaka nde: “Bo vandaka kutanina beto mpimpa ti mwini bilumbu yonso ya beto vandaka ti bo.” Kansi, ntangu bantu yina Davidi kutindaka kulombaka madya, Nabale “finga-fingaka bo” mpi yandi kulaka bo maboko mpamba. (1 Samuele 25:2-16) Nkento ya Nabale, Abigaile, kunatilaka Davidi madya mingi nswalunswalu. Davidi kuwaka makasi mingi, nkutu yandi zolaka kufwa Nabale ti bantu na yandi yonso. Kansi, dyambu yina Abigaile kusalaka kugulusaka luzingu ya bantu mingi mpi yo taninaka Davidi na kukonda kuditula mfuka ya menga. Kansi, bwimi ti ntima ya mbi ya Nabale kukumaka mingi mpenza. Kiteso ya bilumbu kumi na nima, “Mfumu Nzambi bwisaka Nabale . . . ngambu, yandi kufwa[ka].”​—1 Samuele 25:18-38.

16. Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Bozi mpi kubuya na kusala mambu yina Nabale kusalaka?

¹⁶ Luswaswanu ya nene mpenza kuvandaka na kati ya Bozi ti Nabale! Yo yina, beto fwete losa ntima ya mbi ti bwimi yina Nabale kuvandaka na yo, kansi beto landa mbandu ya ntima ya mbote mpi kikalulu ya kukonda bwimi ya Bozi. (Baebreo 13:16) Beto lenda sala yo kana beto kesadila ndongisila yai ya Polo: “Ntangu yonso ya beto ke mona mpila, beto sala bantu yonso mbote, [kansi ntetentete, NW] bampangi na beto bakristo.” (Galatia 6:10) Bubu yai, “mameme ya nkaka” ya Yezu, Bakristu yina kele ti kivuvu ya kuzinga na ntoto, kele na dibaku ya nene ya kusala mambu ya mbote na bapakulami ya Yehowa, yina mebikalaka na kati ya bantu 144 000, yina tabaka nitu ya kefwaka ve na zulu. (Yoane 10:16; 1 Korinto 15:50-53; Kusonga 14:1, 4) Yezu kemonaka mambu ya mbote yina bo kesalaka na zola yonso bonso nde bo kesalaka yo na yandi, mpi kusala mambu yai ya mbote kesalaka nde Yehowa kusakumuna bo dyaka mingi.​—Matayo 25:34-40; 1 Yoane 3:18.

Bampasi ti Mambote Yina Ana Kumonaka

17. Inki mimekamu Ana kukutanaka na yo, mpi nki mabanza yandi vandaka na yo?

¹⁷ Ana, nkento mosi yina kudipesaka mpenza na Nzambi kumonaka lusakumunu ya Yehowa. Yandi vandaka kuzinga na ntoto ya bangumba ya Efrayimi ti bakala na yandi, Elkana, muntu ya kikanda ya Levi. Sambu Nsiku kupesaka nzila mpi kusongaka mutindu ya kusala yo, Elkana kuvandaka ti nkento yankaka, zina na yandi Penina. Ana vandaka  kubuta ve, yo vandaka dyambu mosi ya nsoni sambu na nkento ya Izraele, kansi Penina vandaka ti bana mingi. (1 Samuele 1:1-3; 1 Bansangu 6:16, 33, 34) Kansi, na kifulu ya kupesa Ana kikesa, Penina vandaka kuvweza yandi mpi kuseka Ana na mpila nde yandi vandaka kudila-dila mpi kukonda nzala ya kudya. Dyambu ya kuluta mbi kele nde, yandi vandaka kusala mambu yai “konso mvula,” konso ntangu ya dibuta yina vandaka kukwenda na nzo ya Yehowa na Silo. (1 Samuele 1:4-8) Penina vandaka ti ntima ya mbi mpenza, mpi yo vandaka kutula lukwikilu ya Ana na kumekama mpenza! Kansi, Ana kupesaka ve foti na Yehowa, yandi vandaka kubikala mpi ve na nzo ntangu bakala na yandi vandaka kukwenda na Silo. Yo yina, nsukansuka, yandi monaka lusakumunu mosi ya nene.

18. Inki mbandu Ana mebikaka?

¹⁸ Ana mebikaka mbandu ya mbote kibeni na bantu ya Yehowa bubu yai, mingimingi na bayina bo melwadisaka na bangogo ya mbi na bampangi yankaka. Kana mambu ya mutindu yai mekumina beto, kudivandila beto mosi tamanisa ve mambu yango. (Bingana 18:1) Ana kubikaka ve nde bampasi yina yandi vandaka kukutana na yo kukulumusa mpusa na yandi ya kuvanda na kisika yina bo kelongaka Ndinga ya Nzambi mpi ya bantu na yandi kevukanaka sambu na kusambila yandi. Yo yina yandi vandaka kaka na kimpeve ya mbote. Kimpeve na yandi ya ngolo kemonana na kisambu ya kitoko ya yandi salaka yina kele na 1 Samuele 2:1-10. a

19. Inki mutindu beto lenda monisa ntonda na beto sambu na bima ya kimpeve?

¹⁹ Beto bansadi ya Yehowa ya ntangu yai, beto kekwendaka kusambila ve na nzo ya bisambu. Kansi, beto lenda monisa ntonda na beto sambu na bima ya kimpeve, mutindu Ana kusalaka. Mu mbandu, beto lenda monisa ntonda mingi sambu na kimvwama ya kimpeve kana beto kekwenda ntangu yonso na balukutakanu na beto ya Bukristu, na balukutakanu ya nene, ti na balukutakanu ya distrike. Bika beto sadilaka baokazio yai sambu na kupesana kikesa na kati ya lusambu ya kyeleka ya Yehowa, yina mepesaka nzila nde beto ‘sadila yandi kisalu ya santu kukonda boma na kwikama yonso mpi na lunungu.’​—Luka 1:74, 75 NW; Baebreo 10:24, 25.

20, 21. Inki lusakumunu Ana kubakaka sambu na kukangama na yandi na Nzambi?

²⁰ Yehowa kumonaka kudipesa yina Ana vandaka na yo mpi yandi sakumunaka yandi mingi. Kilumbu mosi ya dibuta na bo vandaka kukwenda na Silo mutindu bo vandaka kusala yo konso mvula, Ana kusambaka Nzambi ti mansanga yonso mpi yandi silaka nde: “Mfumu Nzambi, [Yehowa], tala mutindu mono kele na mawa. Kuvila mono muntu na nge ve, wila mono mawa. Pardo pesa mono mwana, mono me sila nde mono ta pesa yandi na maboko na nge na luzingu na yandi yonso tii kuna.” (1 Samuele 1:9-11) Nzambi kuwaka kulomba ya Ana mpi yandi sakumunaka yandi na mpila yandi pesaka yandi mwana ya bakala, yina yandi pesaka zina ya Samuele. Ntangu yandi katulaka yandi na mabele, yandi nataka yandi na Silo sambu yandi yantika kusala na nzo ya bisambu.​—1 Samuele 1:20, 24-28.

²¹ Ana kumonisaka zola na yandi na Nzambi mpi yandi lungisaka lusilu na yandi sambu na yina metala Samuele. Ebuna yindula lusakumunu ya nene yina yandi ti Elkana kubakaka sambu mwana na bo ya bakala vandaka kusala na nzo ya bisambu ya Yehowa! Bibuti mingi yina kele Bakristu kevandaka na kyese ya mutindu mosi mpi kebakaka mambote sambu bana na bo ya babakala ti ya bankento kesalaka kisalu ya kimupasudi-nzila bonso baministre ya ntangu yonso, na Betele, to na mitindu yankaka sambu na kupesa Yehowa lukumu.

Landa na Kulemfuka na Yehowa!

22, 23. (a) Inki beto tabaka kana beto kelanda na kulemfuka na ndinga ya Yehowa? (b) Inki beto tatubila na disolo yina melanda?

²² Inki beto tabaka kana beto landa na kulemfuka  na Yehowa? Beto tabaka balusakumunu mingi ya kimpeve kana beto kemonisa zola na Nzambi na ntima na beto ya mvimba mpi kana luzingu na beto kemonisa nde beto mekudipesaka na yandi. Ata kuvanda na luzingu ya mutindu yina ketendula nde beto fwete nwana ti mimekamu ya ngolo, ntembe kele ve nde Yehowa tasakumuna beto, mbala mingi na mitindu mosi ya nene ya beto lenda yindula ve.​—Nkunga 37:4; Baebreo 6:10.

²³ Bantu ya Nzambi tabaka balusakumunu mingi na bilumbu yina kekwisa. Sambu “kibuka ya nene” kelemfukaka na Yehowa, bo tafwa ve na “mpasi ya nene” mpi bo tamona kyese ya kuzinga na ntoto ya mpa ya Nzambi. (Kusonga 7:9-14, NW; 2 Piere 3:13) Na ntoto yina, Yehowa talungisa mpenza bampusa ya bantu na yandi yonso. (Nkunga 145:16) Kansi, mutindu disolo yina melanda tamonisa yo, ata ntangu yai bantu yina kelemfukaka na ndinga ya Yehowa ke na kubaka balusakumunu ya ‘makabu ya mbote mpenza yina ke katukaka na zulu.’​—Yakobo 1:17.

[Noti na nsi ya lutiti]

Keti Nge Keyibuka?

• Inki mambu masolo ya luzingu ya Izraele lenda longa beto sambu na yina metala balusakumunu ya Nzambi?

• Na nki mambu Bozi ti Nabale kuswaswanaka?

• Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Ana?

• Sambu na nki beto fwete lemfukaka na ndinga ya Yehowa?

[Bangiufula ya disolo ya kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 8]

Ntotila Salomo kulombaka ntima ya bulemfu, ebuna Yehowa kupesaka yandi mayele

[Kifwanisu ya kele na lutiti 10]

Bozi vandaka kuzitisa mpi kusonga ntima ya mbote na bantu yankaka

[Kifwanisu ya kele na lutiti 13]

Ana kubakaka balusakumunu mingi sambu yandi tulaka ntima na Yehowa