A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Jehova Malsâwmnain A Zui Zêl Che Ang Em?

Jehova Malsâwmnain A Zui Zêl Che Ang Em?

Jehova Malsâwmnain A Zui Zêl Che Ang Em?

“LALPA in Pathian thu in pawm phawt chuan hêng malsâwmna zawng zawngte hi in chungah a lo awm ang a, a zui zêl ang che u.”​—⁠DEUTERONOMY 28:⁠2.

1. Israel mite’n malsâwmna nge ânchhia an dawn dâwn tih chu engin nge thutâwp siam ang?

THLALERA kum 40 chhûng an vahvaih zawh dâwn hnaih lamah Israel mite chuan Moab phaizâwlah bûk an khuar a. Ram Tiam chu an hma lawkah a awm tawh a. Chutah chuan Mosia chuan malsâwmna leh ânchhia chungchâng chuanna Deuteronomy bu chu a ziak a ni. Israel mite chuan ‘LALPA thu chu an pawm a’ a thu an zawm phawt chuan malsâwmnain a “zui zêl” dâwn a ni. Jehova chuan “ama pual bîk” angin a hmangaih a; tin, an tâna a chakna lantîr pawh a duh a ni. Nimahsela, a thu an zawm loh chuan ânchhiain a zui zêl thung ang.​—⁠Deuteronomy 8:​10-​14; 26:18; 28:​2, 15.

2. Deuteronomy 28:​2-a kan Bible-in “pawm” a tih leh “zui zêl” a tih Hebrai thu mal awmzia tak tak hi eng nge ni?

2 Deuteronomy 28:​2-a kan Bible-in “pawm” tia a lehlin Hebrai verb hi thil tih zawm reng sawina a ni a. Jehova mite chuan, engemaw châng chauhvin amah chu an ngaithla tûr a ni lo va; engtik lai pawhin an ngaithla reng tûr a ni. Chutianga an tih chauhvin Pathian malsâwmna chuan a zui zêl ang. He Hebrai thumal “zui zêl” tiha lehlin hi sapêl mite thu hman aṭanga lo kal a ni a, “man” emaw, “nangchîng” tihna emaw a ni deuh ber.

3. Engtin nge Josua ang kan nih theih ang a, chu chu engvângin nge a pawimawh êm êm?

3 Israel hruaitu Josua chuan Jehova thu ngaihthlâk a thlan avângin malsâwmna a dawng a ni. Ani chuan: “Vawiinah hian tu rawng nge in bâwl dâwn thlang mai rawh u; . . . Kei leh ka chhûngte erawh hi zawngin LALPA rawng a nia kan bâwl dâwn ni,” a ti a. Chutah mipuiho chuan: “LALPA Pathian chu kalsanin pathian dangte rawng chu kan bâwl loh tûrzia mai chu,” tiin an chhâng lêt a. (Josua 24:​15, 16) Josua chu a rilru put hmang a ṭhat avângin, ama chhuante zînga Ram Tiama luh theihna chanvo nei tlêm tête zînga mi a lo ni ta a ni. Tûn laiah pawh, Ram Tiam ropui zâwkah chuan kan lût lek lek tawh a ni​—⁠Josua hun laia Pathian pawm mi zawng zawngte malsâwmna dawn aia nasa zâwk lei paradis-ah chuan. Chu malsâwmna chuan a zui zêl che ang em? Jehova thu i ngaihthlâk reng phawt chuan a zui zêl ngei ang che. Chutianga i tumna chu i tihngheh sauh sauh theih nân, hmân lai Israel hnam chanchin leh mi mal entawn tûr siam zirtîr nei ṭha tak chanchin te hi ngaihtuah ang che.​—⁠Rom 15:⁠4.

Malsâwmna nge Anchhia?

4. Solomona ṭawngṭaina chhângin, Pathian chuan eng nge a pêk a, chutiang malsâwmna chu engtin nge kan ngaih ang?

4 Lal Solomona rorêl hun chhûng zawng zawng deuhthaw chu Israel mite chuan Jehova malsâwmna nasa tak an dawng a. Muanna nasa tak an neiin, thil ṭha tinrêngte chu a chuang a liamin an nei a ni. (1 Lalte 4:25) Pathian hnênah hausakna dîl hauh lo mah se, Solomona chu hausakna lamah a hmingthang hle. Chutih ahnêkin, naupang chhia mai ala nih lai leh thu kal lam leh haw lam pawh a la hriat hma pawhin, hriatna thinlung a dîl a, chu ngenna chu Jehova’n a chhâng a, finna leh hriatthiamna pein mal a sâwm a ni. Chu chuan Solomona chu fel takin ro a rêltîr thei a, a chhia leh ṭha a thliar hran thiamtîr a ni. Pathian chuan hausakna leh ropuina pawh pe mah se, Solomona chuan a naupan lai aṭangin thlarau lam hausakna a neih chu a hlut êm êm a ni. (1 Lalte 3: 9-13) Kan hausa emaw, hausa lo emaw Jehova duhsakna leh thlarau lam hausakna kan neih phawt chuan kan lâwm tûr a va ni êm!

5. Israel leh Juda mite’n Jehova thu an pawm loh khân eng thil nge thleng?

5 Israel mite chuan Jehova malsâwmna an dawnah lâwm nachâng an hre lo va. A thu an pawm reng loh avângin, ânchhia sawi lâwk chuan anni chu a zui ta zêl a ni. Tichuan, an hmêlmate’n an hneh a, Israel leh Juda khua leh tuite chu an vâkvai ta a ni. (Deuteronomy 28:36; 2 Lalte 17:22, 23; 2 Chronicles 36:17-​20) Chûng an hrehawm tawrh aṭang chuan, Pathian mite chuan Jehova thu pawmtute chauh chu malsâwmnain a zui zêl a ni tih an hre chhuak em? B.C.E. 537-a anmahni in leh lova kîr leh tâ, Juda la bângte chuan “finna thinlung” an neih leh neih loh lantîrna hun remchâng an nei a, tûnah chuan Pathian thu pawm a pawimawhzia an hre thiam ta a ni.​—⁠Sâm 90:12.

6. (a) Engvângin nge Jehova’n a mite vaukhân tûra Hagaia leh Zakaria a tirh? (b) Hagaia hmanga Pathian thuchah ken khân eng thubul nge a târ lan?

6 Juda mi kîrlehte chuan maichâm an din thar a, Jerusalema biak in sak hna chu an thawk ṭan ta a. Nimahsela, dodâlna nasa tak an tawh tâkah chuan, an ṭhahnemngaihna chu a chuai ṭan a, an hna chu a tâwp ta hial a ni. (Ezra 3:​1-3, 10; 4:​1-4, 23, 24) Chu mai bâkah, mahni nawmsakna tûr chu an lo ngai pawimawh zâwk ṭan ta bawk a. Chuvângin, Pathian chuan biakna dik atâna a mite ṭhahnemngaihna chu chawktholeh tûrin zâwlnei Hagaia leh Zakaria te a tîr ta a ni. Hagaia hmangin Jehova chuan: “He [biakna] in hi a ram reng laia nangni, in chung thuah neitea in chên hi a hun em ni? . . . In kawngte chu chhût ngun rawh u. Tam tak in chîng a, tlêm tê in seng si; in ei a, in tlai si lo; . . . inhlawhfa chuan ip pawpa thlâk atân mai a hlawh a ni,” a ti a. (Hagaia 1:​4-6) Khawvêl thil lama neihnun nâna thlarau lam thilte hlamchhiahna chuan Jehova malsâwmna a thlen ngai lo a ni.​—⁠Luka 12:​15-21.

7. Engvângin nge, Jehova chuan “In kawngte chu chhût ngun rawh u,” tia Judate a hrilh?

7 An nî tin thiltiha an inpêk pumhlûm avângin, Juda mite chuan dodâlna kârah pawh Pathian thu an âwih reng chauhvin ruahtui leh lei ṭhaa malsâwmna chuan a zui zêl dâwn tih an theihnghilh a ni. (Hagaia 1:​9-11) Chuvângin, “In kawngte chu chhût ngun rawh u,” tia a fuih hi a inâwm hle a ni! (Hagaia 1:⁠7) A nihna takah chuan: ‘Ngaihtuah u la, lova inthawhrimna a thlawn dân leh ka biak in in hlamchhiahna inkungkaih dân hi hre rawh u’ a tihna a ni. Jehova zâwlneiin Pathian thâwk khum thu a sawite chuan atâwp atâwpah chuan a ngaithlatute thinlung chu a hneh ve ta a ni ngei ang, biak in sak chu an chhunzawm a, B.C.E., 515-ah chuan an zawh tâk avângin.

8. Malakia hun laia Judate hnênah Jehova’n eng ngenna nge a siam a, eng nge a chhan?

8 Chu mi hnu, zâwlnei Malakia hun lai chuan, Juda mite chu thlarau lamah an lo chak lo ṭan leh ta a, Pathian hnênah inthawina pawm tlâk lohte an lo hlân ta hial a ni. (Malakia 1:​6-8) Tichuan, Jehova chuan a ina ei tûr a awm theih nân an thil thlarte zînga sâwma pakhat zawng zawng chu thawhlâwm ina rawn la tûrin a ngên a, vân tukverhte chu hawnsak a, anni chu malsâwmna dawn sên loh khawp hial a vûr dâwn leh dâwn loh fiah tûrin a hrilh a ni. (Malakia 3:10) A thu pawm avânga hnianghnâr taka an dawn mai tûr thil an neih theih nâna nasa taka thawk rim Juda ho chu an va â tak êm!​—⁠2 Chronicles 31:10.

9. Bible-in an chungchâng a sawi mi pathumte nun kawng kan en tûr chu tute nge ni?

9 Israel hnam chanchin mai bâkah, Bible chuan Jehova thu an pawm leh pawm dân azira Pathian malsâwmna leh ânchhia dawngtu mi tam takte chanchin pawh a sawi bawk a ni. Tûnah chuan chûng zînga mi pathum​—⁠Boaza te, Nabala te, leh Hani te​—⁠aṭanga kan zir theihte i lo en ang u. He mi chungchângah hian Ruthi lehkhabu leh 1 Samuela 1:1​-2:​21 leh 1 Samuela 25:​2-​42 te chu i chhiar duh ngei ang.

Boaza’n Pathian Thu A Pawm

10. Boaza leh Nabala khân eng inanna nge an neih?

10 Boaza leh Nabala chu hun khata chêng dûn ni lo mah se, inanna engemaw an nei a. Entîr nân, Judai ramah an chêng ve ve a. Ram neitu, mi neinung tak an ni ve ve a; tin, ṭanpui ngaite hnêna ngilneihna lantîr theihna hun remchâng an nei ve ve bawk a ni. Nimahsela chûng zawng zawngte chu an inanna awm chhun a ni.

11. Engtin nge Boaza khân Jehova thu a pawmzia a lantîr?

11 Boaza chu Israel rorêltute hun laia mi a ni a. Mi dangte chu zah takin a cheibâwl a, a buh sengtute pawhin an zahin an ngaina êm êm a ni. (Ruthi 2:⁠4) Boaza chuan Dân thu zâwmin, a lova buhṭote chu mi rethei tân a zuah a ni. (Leviticus 19:​9, 10) A nih leh Ruthi leh Naomi chanchin a hriat hnu, Ruthi’n taima taka a pasala nu upa tawh tak a enkawl dân a hriat chuan engtin nge a tih? Ruthi chu a khawngaih êm êm a, a lova buhṭo zawntîr tûrin a tlangvâlte hnênah chuan thu a pe ta a ni. Boaza chuan a ṭawngkam leh a thiltih hmangin Jehova thu pawmtu, thlarau mi a nihzia a târ lang a. Chuvângin Pathian duhsakna leh malsâwmna a dawng a ni.​—⁠Leviticus 19:​18; Ruthi 2:​5-​16.

12, 13. (a) Tlanna chungchânga Jehova dân zahna thûk tak chu Boaza’n engtin nge a lantîr? (b) Pathian malsâwmna engte’n nge Boaza chu zui zêl?

12 Boaza’n Jehova thu a pawmzia a lanchianna ber chu, mahni hma sial lova, tlanna chungchânga Pathian dân a zawm chu a ni. Boaza chuan a chhûngkhat​—⁠Naomi pasal thi ta Elimeleka​—⁠ro te kha Elimeleka chhûngte zîng aṭanga a mang loh nân a tih theih apiang chu a ti a ni. “Pasal unaupa tih tûr” dân aṭang chuan hmeithai chuan a pasal thi ta laichîn hnai ber chu pasalah a nei tûr a ni a; tichuan, an fa lo piang chuan ro a khâwm thei dâwn a ni. (Deuteronomy 25:​5-​10; Leviticus 25:47-​49) Ruthi chu fa nei thei tawh lo Naomi aiah chuan a inpe ta a. Tichuan, Elimeleka laichin hnai berin Naomi chu a ṭanpui duh tâk loh avângin, Boaza chuan Ruthi chu nupui atân a nei ta a. An fapa Obeda chu Naomi fapa, Elimeleka ro luahtu anga ngaih a lo ni ta a ni.​—⁠Ruthi 2:​19, 20; 4:​1, 6, 9, 13-16.

13 Mahni hma sial hauh lova Pathian dân a zawm avângin Boaza chu malsâwmna nasa tak chuan a zui zêl a. An fapa Obeda kaltlangin, amah leh Ruthi chuan Isua Krista thlahtu nihna chanvo hlu tak chu an lo chang ta a ni. (Ruthi 2:​12; 4:​13, 21, 22; Matthaia 1:​1,5, 6) Boaza’n mahni hma sial hauh lova thil a tih dân aṭang chuan, mi dangte laka hmangaihna lantîrtu leh Pathian phûtte nêna inmila thil titute chu malsâwmnain a zui zêl tih kan hre thei a ni.

Nabala’n Pathian Thu A Pawm Lo

14. Nabala chu eng ang mi nge ni?

14 Boaza ang lo takin Nabala chuan Jehova thu a pawm lo va. Pathian dân: “Nangmah i inhmangaih angin i ṭhenawm i hmangaih tûr a ni,” tih chu a bawhchhia a ni. (Leviticus 19:18) Nabala chu a thlarau mi lo va; “Mi tawh khirh tak leh sual tak a ni.” A chhiahhlawhte ngei pawhin “Beliala fapa” an ti hial a ni. Inhmeh takin, a hming Nabala tih awmzia chu “â” emaw, “chhâw” emaw tihna a ni. (1 Samuela 25:​3, 17, 25) A nih leh, ṭanpui ngai tuemaw​—⁠Jehova hriak thih, Davida​—⁠chunga ngilneihna lantîrna hun remchâng a neih chu engtin nge a chhân lêt ang?​—⁠1 Samuela 16:13.

15. Nabala’n Davida kha engtin nge a cheibâwl a, chu mi chungchângah chuan a nupui Abigaili chu engtin nge a pasal laka a danglam êm êm?

15 Davida leh a tlangvâlte chuan Nabala berâm rualte awmna bula an inkulh lai chuan hlawh phût miah lovin an berâmte chu suamhmang pâwlte lak aṭangin an vênhimsak ṭhîn a. Nabala berâm vêngtu pakhat phei chuan, “Chhûn leh zân kan tân kulh an ni ngawt mai a,” tiin a sawi hial a ni. Nimahsela, Davida mi tirhte’n ei tûr an han dîl chuan Nabala chuan “a lo hau va,” kut ruakin a hawtîr ta a ni. (1 Samuela 25:​2-16) Nabala nupui Abigaili chuan ei tûrte chu Davida hnênah a thawn nghâl thuai a. Chutih lai chuan a thinrim êm avângin Davida chuan Nabala leh a chhiahhlawhte chu tihboral vek a lo tum mêk a ni. Chutianga Abigaili’n hma a lâk vatna avâng chuan mi tam takte nunna a chhanhim a; tin, Davida pawh thisen chhuah lo tûrin a dang bawk a ni. Nimahsela, Nabala duhâmna leh sualna chu a nasa êm êm a. Chu mi hnu ni sâwm lekah chuan, “LALPAN Nabala chungah kut a thlâk a, a thi ta a.”​—⁠1 Samuela 25:18-​38.

16. Engtin nge Boaza chu kan entawn theih a, Nabala nun kawng chu kan hnâwl theih?

16 Boaza leh Nabala te chu an va inthlau tak êm! Nabala nun kawng suaksual leh mahni hmasial tak mai chu hnâwlin, Boaza ngilneihna leh mahni hma sial lohna chu i entawn ang u. (Hebrai 13:16) Chu chu tirhkoh Paula fuihna: “Remchâng hun kan neihzia ang zêlin mi zawng zawng chungah thil ṭha i ti ang u, rinna chhûngte zînga mi chungah i ti deuh ber ang u,” tih hi a taka kan hman chuan kan ti thei a ni. (Galatia 6:10) Tûn laiah, Isua “berâm dang,” lei lam beiseina nei Kristiante chuan Jehova hriak thih, mi 1,44,000, vâna chatuan nunna nei tûrte chungah thil ṭha tih theihna chanvo hlu an nei a ni. (Johana 10:16; 1 Korinth 15:50-​53; Thu Puan 14:​1, 4) Chutianga an chunga thil ṭha tih chu Isua chuan ama chunga tih ang chiahah a ngai a; chu chuan Jehova malsâwmna nasa tak a thlen a ni.​—⁠Matthaia 25:34-​40; 1 Johana 3:​18.

Hani Fiahna Tawn leh Malsâwmna Dawnte

17. Eng fiahna nge Hani’n a tawn a, eng rilru put hmang nge a lantîr?

17 Jehova malsâwmna chuan Pathian ngaihsak hmeichhia Hani pawh a zui zêl a. Ani chu Ephraim tlâng ramah, a pasal Levia mi Elkana nên an khawsa a. Dânin a phal angin, a pasal chuan nupui dang​—⁠Penini​—⁠a nei a. Hani chu a ching tlat mai a, chu chu Israel hmeichhe tân chuan hmingchhiatna a ni; Penini erawh chuan fa tam tak a hring thung a ni. (1 Samuela 1:​1-3; 1 Chronicles 6:​16, 33, 34) Nimahsela, Hani chu hnem tâk aruangin, Penini chuan Hani chu ṭap zawih zawih khawp leh chaw pawh ei thei lo khawp hialin a deusawh ṭhîn a ni. Chu aia râpthlâk zâwk chu, “kum tin” Silo khuaa Jehova ina an kal apianga a deusawh ṭhîn chu a ni. (1 Samuela 1:​4-8) Penini chu a va nunrâwngin, Hani tân thung chuan chu chu fiahna a va ni êm! Chuti chung chuan, Hani chuan Jehova chu a mawhpuh ngai lo va; a pasal Silo khuaa a kal chângin a kal ve lo ngai hek lo. Chuvângin, a tâwpah chuan malsâwmna nasa tak chuan a zui ta zêl a ni.

18. Hani’n eng entîrna nge a siam?

18 Hani chuan tûn laia Jehova mite tân, a bîk takin mi dangte sawichhiatna tuarte tân entawn tûr ṭha tak a siam a ni. Chutiang dinhmunah chuan inlâkhran chu a thawidamna a ni lo. (Thufingte 18:⁠1) Hani chuan fiahna a tawnte chu Pathian Thu zirtîrna hmun leh a mite’n amah chibai bûk tûra an kalkhâwmna hmuna kal duhna tihrehtîr chu a phal lo va. Chuvângin, thlarau lamah a chak reng thei a ni. Thlarau lama a chakzia chu a ṭawngṭaina thu chham mawi tak 1 Samuela 2:​1-10-ah chuan a lang chiang êm êm a ni. *

19. Engtin nge thlarau lam thilte kan ngaihhlutzia kan lantîr theih?

19 Keini tûn laia Jehova chhiahhlawhte hian biak bûkah Pathian chibai kan bûk tawh lo va. Nimahsela, Hani ang hian thlarau lam thilte kan ngaihhlutna chu kan lantîr thei a ni. Entîr nân, Kristian inkhâwmah te, assembly-ah te, leh inkhâwmpuiah te telin, thlarau lam hausakna kan ngaihhlutna thûk tak chu kan lantîr thei a ni. Hêng hunte hi, ‘thianghlim leh fel taka awm a, hlau lova a rawng min bâwltîrtu’ Jehova biakna dika infuih tawn nân i hmang ang u.​—⁠Luka 1:​74, 75; Hebrai 10:​24, 25.

20, 21. Pathian a ngaihsak avângin Hani chu eng anga lâwmman pêk nge a nih?

20 Jehova chuan Hani’n Pathian a ngaihsakzia chu a hria a, malsâwmna nasa takin a vûr a ni. An kum tin tih dâna an chhûngkuaa Silo khuaa an zinin, ṭum khat chu Hani chuan Pathian hnênah hetianga ṭawngṭaiin chhia a chham a: “Aw Sipaihote LALPA, i bâwihnu tlâwmzia hi min hriatsak tak meuh va, min hriat reng a, i bâwihnu hi min theihnghilh loh va, i bâwihnu hi fapa i pêk chuan, a dam chhûng zawng LALPA ka pe ve thung ang,” tiin. (1 Samuela 1:​9-11) Pathian chuan Hani ngenna chu a ngaithla a, fapa a pe a, a hmingah Samuela a sa ta a. Tichuan, hnute hnêk a bântîr hunah chuan, biak bûka rawng a bâwl theih nân Silo khuaah chuan a hruai ta a ni.​—⁠1 Samuela 1:​20, 24-28.

21 Hani chuan Pathian a hmangaihzia a lantîr a, Samuela chungchânga a hnêna a intiamna pawh a hlen chhuak a ni. An fapa duh takin Jehova biak bûka rawng a bâwl avânga amah leh a pasal Elkana’n malsâwmna an dawn nasatziate han ngaihtuah teh! Kristian nu leh pa tam takte pawhin an fanu leh fapa te chu hun kima pioneer rawngbâwltu te, Bethel chhûngkuaa mi te, a nih loh leh Jehova chawimawina kawng danga rawng an bâwl avângin chutiang hlimna leh malsâwmna chu an dawng a ni.

Jehova Thu Pawm Zêl Rawh!

22, 23. (a) Jehova thu kan pawm zêl chuan eng nge kan dawn ang? (b) Thuziak dawt lehah eng nge kan ngaihtuah ang?

22 Jehova thu kan pawm zêl chuan eng nge kan dawn ang? Thinlung zawng zawnga Pathian kan hmangaihna pumhlûm kan lantîr a, a hnêna kan inpumpêkna mila kan nun phawt chuan thlarau lamah kan hausa dâwn a ni. Chutianga ti tûra fiahna tam tak tâwntlang a ngai a nih pawhin​—⁠kan ngaihtuah phâk bâka nasain​—⁠Jehova malsâwmna chuan min zui zêl ngei ang.​—⁠Sâm 37:4; Hebrai 6:​10.

23 Nakinah Pathian mite chu nasa taka malsâwmna vûr an ni ang. Jehova thu an pawm avângin, “mipui tam tak” chu “hrehawm nasa tak” ata humhim an ni ang a, Pathian khawvêl thara nunna hlimawm tak chu an chang dâwn a ni. (Thu Puan 7:​9-​14; 2 Petera 3:​13) Chutah chuan Jehova chuan a mite zawng zawng châkna fel chu a tihrehsak tawh ang. (Sâm 145:16) Nimahsela, thuziak lehin a târ lan tûr angin, Jehova thu pawmtute chu tûn apangin ‘chung lam aṭanga thilpêk ṭha leh thilpêk famkima’ malsâwm an ni.​—⁠Jakoba 1:17. (w01 9/15)

[Footnote]

^ par. 18 Hani ṭawngkam chhuakte hian nula thianghlim Mari’n Mesia nu a nih tûr thu a hriat hnu rei lo têa a ṭawngkam chhuak nên inanna engemaw a nei a ni.​—⁠Luka 1:​46-55.

I Hre Chhuak Em?

• Israel-te chanchin chuan Pathian malsâwmna chungchâng eng nge min zirtîr?

• Boaza leh Nabala danglamna chu eng nge ni?

• Engtin nge Hani kan entawn theih ang?

• Engvângin nge Jehova thu kan pawm zêl ang?

[Zirlai Atâna Zawhnate]

[Phêk 18-naa milem]

Lal Solomona chuan hriatna thinlung a dîl a, Jehova’n finna pein mal a sâwm

[Phêk 20-naa milem]

Boaza chuan zahna leh ngilneihnain mi dangte a cheibâwl

[Phêk 23-naa milem]

Hani chu Jehova a rinchhan avângin nasa taka malsâwm a ni