Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Mɛni Jara Wa Waa?

Mɛni Jara Wa Waa?

Mɛni Jara Wa Waa?

Kɛ́ oyɛ nɔ ko ni jara wa waa lɛ, ebaanyɛ efee miishɛɛ sane waa. Shi mɛni baanyɛ afee nakai nii lɛ? Shika ni fa babaoo? Jwine ni jara wa loo eyɔɔ srɔto kwraa? Gbɛihemɔ kɛ agbojee? Mɛi babaoo buɔ enɛɛmɛi waa akɛ amɛjara wa. Kɛ mɔ ko yɛ enɛɛmɛi lɛ, ebaanyɛ efee yelikɛbuamɔ nɔ̃, eha shishinumɔ babaoo aba shihilɛ mli, loo ebaatsu mligbɛ hiamɔ nii ahe nii kɛha nɔkpɛlɛmɔ kɛ nɔ ko he nitsumɔ. Ani wɔmiipele koni wɔná nibii ni tamɔ nɛkɛ, kɛ hiɛnɔkamɔ akɛ amɛbaatsu otii kɛ nibii wuji ni wɔkɛmamɔ wɔhiɛ kɛha wɔsɛɛ be lɛ he nii?

BEI pii lɛ, mɛi buɔ nɔ ko akɛ ejara wa yɛ bɔ ni etsuɔ amɛhiamɔ nii ahe nii ehaa loo ehaa amɛnine shɛɔ nibii ni amɛtaoɔ lɛ nɔ lɛ hewɔ. Wɔbuɔ nibii ni haa wɔnuɔ he akɛ wɔyɛ ojogbaŋŋ ni baaha wɔná wɔsɛɛ shweshweeshwe shihilɛ he hiɛnɔkamɔ lɛ akɛ nɔ ni jara wa. Wɔbuɔ nibii ni haa wɔnáa amrɔmrɔ yelikɛbuamɔ, miishɛjemɔ aloo nɔkpɛlɛmɔ lɛ akɛ nɔ ni jara wa. Ni kɛlɛ, ni wɔɔbu nɔ ko akɛ ejara wa ni damɔ wɔ akɔnɔi ni tsakeɔ loo nibii ni wɔsumɔɔ nɔ lɛ ji hiɛaŋhiɛaŋ nɔ ko, ni eshɛɛɛ shɔŋŋ. Yɛ anɔkwale mli lɛ, nɔ ni wɔsusuɔ akɛ no ji nɔ ni he hiaa wɔ fe fɛɛ lɛ ji nɔ ni wɔtsɔɔ nɔ wɔleɔ bɔ ni nɔ ko jarawalɛ ji.

Mɛni ji nɔ ni he hiaa wɔ fe fɛɛ? Nɔ ko kwraa bɛ ni jara wa kɛ́ nɔ koome nɛɛ bɛ mli—wala. Kɛ wala bɛ lɛ, wɔbɛ shihilɛ mli. Blema Israel Maŋtsɛ Salomo ŋma akɛ: “Shi gbohii lɛ, amɛleee nɔ ko nɔ ko . . . Nitsumɔ loo yiŋshwiemɔ loo nilee loo ŋaa ko bɛ gbohiiaje [adesai akwamaŋ gbonyobu].” (Jajelɔ 9:5, 10) Kɛ gbele ba wɔnɔ lɛ, enyɛɔ wɔnɔ koni wɔŋmɛɛ nɔ fɛɛ nɔ ni wɔyɔɔ lɛ he. Belɛ nɔ ni he hiaa wɔ fe fɛɛ ji ni wɔná nɔ ko ni baabaa wɔwala yi. Mɛni baatsu he nii nakai?

Mɛni Baabaa Wɔwala Yi?

Maŋtsɛ Salomo kɛɛ akɛ: “Shika . . . tamɔ hɔɔŋ.” (Jajelɔ 7:12) Kɛ wɔhiɛ shika lɛ, wɔbaanyɛ wɔná nii wɔye kɛ shia ni hejɔlɛ yɔɔ mli. Shika baanyɛ aha wɔná gbɛ ni wɔɔfa kɛya hei ni jɛkɛ waa lɛ mli ŋɔɔmɔ jogbaŋŋ. Ebaanyɛ eha wɔná nibii ni he hiaa wɔ kɛ́ wɔnyɛɛɛ wɔtsu nii dɔŋŋ yɛ gbɔlɛ loo gbɔmɔtsoŋ gbɔjɔmɔ hewɔ. Shika ni aaaná lɛ he yɛ sɛɛnamɔ babaoo. Ni kɛlɛ, shika nyɛŋ ahere wɔyiwala. Bɔfo Paulo wo Timoteo ŋaa akɛ: “Niiatsɛmɛi ni yɔɔ je nɛŋ lɛ, wo amɛ kitã ni amɛkajwɛŋ nii wuji, ni amɛkaŋɔ amɛhiɛ hu amɛfɔ̃ nifalɛ ni bɛ shweshweeshwe lɛ nɔ, shi moŋ Nyɔŋmɔ hiɛkalɔ lɛ nɔ.” (1 Timoteo 6:17) Shika fɛɛ ni yɔɔ je nɛŋ lɛ nyɛŋ ahé wala kɛbaha wɔ.

Susumɔ nuu ko ni atsɛɔ lɛ Hitoshi lɛ he okwɛ. Ákɛ mɔ ni atsɔse lɛ yɛ ohiafoi aweku mli lɛ, Hitoshi baná he miishɛɛ waa akɛ eeetsɔ niiatsɛ. Ekɛ ehiɛ fɔ hewalɛ babaoo ni shika yɔɔ lɛ nɔ aahu akɛ esusuɔ akɛ abaanyɛ akɛ shika ahé adesai po. Kɛkɛ ni nuu ko ba Hitoshi shinaa lɛ shi ni ebi kɛji ele akɛ Yesu Kristo gbo eha lɛ. Sanebimɔ nɛɛ ha Hitoshi tao akɛ ele nibii amli ejaakɛ esusuɔ akɛ mɔ ko mɔ ko gboŋ ehaŋ gbɔmɔ ni tamɔ lɛ. Etee eyabo Biblia mli maŋshiɛmɔ ko toi ni enaa kpɛ ehe beni enu ŋaawoo ni tsɔɔ akɛ ‘esa akɛ aha hiŋmɛi lɛ nɔ atse’ lɛ. Wielɔ lɛ tsɔɔ mli akɛ, hiŋmɛi ni “nɔ tse” lɛ ji nɔ ni kwɛɔ nii kɛboteɔ wɔsɛɛ be lɛ mli ni ekɛ ehiɛ maa mumɔŋ nibii anɔ. (Luka 11:34) Yɛ nɔ najiaŋ ni Hitoshi aaagbo deŋme kɛha shika lɛ, eje shishi ekɛ mumɔŋ nibii ye klɛŋklɛŋ gbɛhe yɛ eshihilɛ mli.

Heloonaa nibii hu baanyɛ aha wɔdamɔ nɔ ko naa ni wɔfee shweshweeshwe bɔ ni sa. Kɛ wɔyɛ nii babaoo lɛ ebaanyɛ ejie wɔ kɛjɛ wɔ daa gbi hiamɔ nii ahe yeyeeyefeemɔ mli. Shia fɛfɛo ni yɔɔ akutso ko ni asumɔɔ mli lɛ baanyɛ aha wɔnu he akɛ wɔnyɛ wɔtsu nɔ ko he nii. Atadei heei ni eba kɛ tsɔne fɛfɛo baanyɛ aha mɛi krokomɛi ahiɛ asɔ wɔ.

Eji jɔɔmɔ akɛ ‘wɔɔye nii kpakpai amli ŋɔɔmɔ yɛ wɔ deŋmegbomɔ lɛ fɛɛ mli.’ (Jajelɔ 3:13) Ni kɛ́ wɔyɛ nii ni eteke nɔ lɛ, ebaanyɛ eha wɔsuɔlɔi lɛ ‘ajɔɔ amɛhe, amɛye ni amɛnu, ni amɛtsui anyɔ amɛmli.’ Shi kɛlɛ, sɛɛnamɔ ni yɔɔ heloonaa nibii ahe lɛ sɛɛ etsɛɛɛ kwraa. Beni Yesu Kristo bɔɔ kɔkɔ eshiɔ hiɛjoomɔ lɛ, ekɛɛ akɛ: “Jeee gbɔmɔ nii ni ená ni eteke nɔ lɛ mli ewala yɔɔ.” (Luka 12:15-21) Yɛ bɔ ni nibii ni ayɔɔ lɛ fa loo ejara wa ha lɛ fɛɛ sɛɛ lɛ enyɛŋ ema nɔ mi eha wɔ akɛ wɔɔná wala.

Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, Liz kɛ nuu ko ni yɔɔ shika babaoo lɛ bote gbalashihilɛ mli. Egba akɛ: “Wɔyɛ shia fɛfɛo kɛ kar srɔtoi enyɔ, shika babaoo ni wɔyɔɔ lɛ haa wɔnáa hegbɛ koni wɔná heloonaa nibii fɛɛ ni yɔɔ je lɛŋ lɛ mli miishɛɛ . . . Shi naakpɛɛ sane ji akɛ, miyeɔ mitsui yɛ shika he lolo.” Etsɔɔ mli akɛ: “Nibii babaoo yɛ ni he miihia wɔ. Etamɔ nɔ ni kɛ́ onáa lɛ babaoo lɛ, yɛ nakai gbɛ nɔ nɔŋŋ lɛ obɛ shweshweeshwe.”

Mɛi babaoo hu buɔ gbɛihemɔ kɛ agbojee waa ejaakɛ ekolɛ nomɛi baaha amɛná yijiemɔ kɛ woo. Nitsumɔ ni yeɔ omanye ji nitsumɔ ni ayeɔ he awuŋa ŋmɛnɛ yɛ je lɛŋ. Nyɛmɔi loo hesaai ni yɔɔ srɔto ni wɔɔná lɛ baanyɛ aha wɔfee gbɛi wɔha wɔhe. Ekolɛ mɛi krokomɛi baajie wɔyi, amɛbaabu wɔsusumɔi jogbaŋŋ, ni amɛbaasumɔ waa akɛ amɛaaná wɔhiɛ duromɔ. Enɛɛmɛi fɛɛ baanyɛ afee miishɛɛ babaoo ni haa tsui nyɔɔ mɔ mli. Shi kɛlɛ, ehoɔ eyaa yɛ naagbee mli. Salomo yɛ anunyam kɛ hewalɛ fɛɛ ni maŋtsɛ baanyɛ aná, shi eye awerɛho akɛ: “Nilelɔ kɛ kwashia fɛɛ lɛ, okaiii amɛ . . . Hiɛ ekpa amɛ fɛɛ amɛnɔ.” (Jajelɔ 2:16) Jeee gbɛihemɔ loo agbojee ji nɔ ni hereɔ mɔ yiwala.

Nishɔ̃lɔ ko ni atsɛ́ɔ lɛ Celo hiɛ basɔ nɔ ko ni jara wa kwraa fe gbɛihemɔ. Akɛni eyɛ duromɔ nikeenii hewɔ lɛ, ehe basa kɛha skul ni baaha ehesaai aya hiɛ. Etsɛɛɛ ni adafitswaa woji kɛ mɛi ni kwɛɔ bɔ ni atsuɔ nishɔ̃ɔ kɛ nitɛŋmɔ nitsumɔi anɔ lɛ hu bɔi enitsumɔ yijiemɔ. Akɛ nibii ni eshɔ̃ɔ lɛ ateŋ babaoo yatsɔɔ yɛ Europa maŋtiasei wuji lɛ amli. Celo tsɔɔ akɛ: “Esa akɛ makpɛlɛ nɔ akɛ yɛ be saŋŋ mli lɛ, nishɔ̃ɔ bafee nɔ ni he hiaa fe fɛɛ yɛ mishihilɛ mli. Shi kɛlɛ, mibayɔse akɛ, yɛ migbɛfaŋ lɛ, minitsumɔ lɛ ni maya nɔ matiu sɛɛ lɛ baafee nɔ ko ni abaanyɛ akɛto nuntsɔmɛi enyɔ ni mibɔɔ mɔdɛŋ ni masɔmɔ amɛ lɛ he. (Mateo 6:24) Aha mibale akɛ nɔ ni he hiaa fe fɛɛ ni manyɛ mafee ji ni mashiɛ Maŋtsɛyeli lɛ he sanekpakpa lɛ. No hewɔ lɛ, mikpɛ mi diɛŋtsɛ miyiŋ akɛ maŋmɛɛ minitsumɔ akɛ nishɔ̃lɔ lɛ he.”

Mɛni Jara Wa Fe Fɛɛ?

Akɛni nɔ ko nɔ ko bɛ shishinumɔ loo jara kɛ́ wala bɛ mli hewɔ lɛ, mɛni wɔnine baanyɛ ashɛ nɔ, ní baama nɔ mi akɛ wɔbaaya nɔ wɔhi shi? Wala ni yɔɔ lɛ fɛɛ jɛ Yehowa Nyɔŋmɔ ŋɔɔ kɛba. (Lala 36:10) Lɛɛlɛŋ, “emli nɔŋŋ wɔhiɛ kamɔ ni wɔtsiɔ wɔhe ni wɔyɔɔ yɛ.” (Bɔfoi lɛ Asaji 17:28) Ekɛ naanɔ wala duroɔ mɛi ni esumɔɔ amɛ lɛ akɛ nikeenii. (Romabii 6:23) Mɛni esa akɛ wɔfee ni wɔtsɔmɔ mɛi ni sa koni wɔnine ashɛ nikeenii nɛɛ nɔ?

Naanɔ wala he nikeenii lɛ ni wɔnine aaashɛ nɔ lɛ damɔ wekukpaa gbagbalii ni aaakã wɔ kɛ Yehowa teŋ lɛ nɔ. No hewɔ lɛ, eduromɔ lɛ jara wa fe nɔ kroko hu ni wɔɔnyɛ wɔná. Kɛ wɔyɛ enɛ lɛ, wɔyɛ gbɛkpamɔ akɛ wɔɔná anɔkwa miishɛɛ ni hiɔ shi kɛyaa naanɔ. No hewɔ lɛ, kɛ́ wɔbɛ Nyɔŋmɔ hiɛ duromɔ lɛ, wɔhiɛ baakpata kɛya naanɔ. Belɛ eka shi faŋŋ akɛ, nɔ fɛɛ nɔ ni baaye ebua wɔ koni wɔná wɔ kɛ Yehowa teŋ wekukpaa kpakpa lɛ jara wa waa.

Nɔ ni Esa akɛ Wɔfee

Omanye ni wɔɔye lɛ damɔ nilee ni wɔɔná lɛ nɔ. Yehowa Wiemɔ ni ji Biblia lɛ mli ji he ni anɔkwa nilee jɛɔ kɛbaa. No pɛ ji nɔ ni kɛɔ wɔ nɔ ni esa akɛ wɔfee ni wɔsa Nyɔŋmɔ hiɛ. No hewɔ lɛ, ehe miihia ni wɔkase Ŋmalɛi lɛ jogbaŋŋ. Mɔdɛŋ ni wɔɔbɔ jogbaŋŋ koni wɔkase nɔ fɛɛ nɔ ni wɔɔnyɛ yɛ Yehowa Nyɔŋmɔ kɛ Yesu Kristo he lɛ kɛ ‘nilee ni haa mɔ naanɔ wala’ lɛ baa. (Yohane 17:3) Nilee ni tamɔ nɛkɛ lɛ ji jwetri ni esa akɛ abu akɛ ejara wa!—Abɛi 2:1-5.

Nilee ni wɔnáa kɛjɛɔ Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ mli lɛ wajeɔ wɔ koni wɔfee nɔ kroko ni nyiɛ sɛɛ nɛɛ—Yesu Kristo mli hemɔkɛyeli ni wɔɔná. Yehowa ewo akpɔ akɛ esa akɛ mɛi fɛɛ ni baa eŋɔɔ lɛ afee nakai kɛtsɔ Yesu nɔ. (Yohane 14:6) Yɛ anɔkwale mli lɛ, “yiwalaheremɔ bɛ mɔ ko mɔ ko mli.” (Bɔfoi lɛ Asaji 4:12) Wɔyiwala ni aaahere yɛ naagbee mli lɛ damɔɔɔ ‘jwiɛtɛi loo shika nɔ, shi moŋ edamɔ Kristo lá ni jara wa’ lɛ nɔ. (1 Petro 1:18, 19) Esa akɛ wɔjie hemɔkɛyeli ni wɔyɔɔ lɛ kpo wɔtsɔɔ kɛtsɔ Yesu tsɔɔmɔi lɛ ni wɔɔhe wɔye kɛ enɔkwɛmɔnii lɛ sɛɛnyiɛmɔ nɔ. (Hebribii 12:1-3; 1 Petro 2:21) Ni kwɛ bɔ ni efɔleshaa lɛ jara wa ha! Emli sɛɛnamɔi lɛ ni akɛaatsu nii lɛ ji nɔ ni kɛ naanɔ wɔsɛɛ shihilɛ bahaa adesai fɛɛ. Kɛ akɛtsu nii jogbaŋŋ aha wɔ lɛ, ahaa wɔnáa naanɔ wala he nikeenii ni jara wa lɛɛlɛŋ lɛ.—Yohane 3:16.

Yesu kɛɛ akɛ: “Suɔmɔ [Yehowa, NW] o-Nyɔŋmɔ lɛ, kɛ otsui muu lɛ fɛɛ kɛ osusuma muu lɛ fɛɛ kɛ ojwɛŋmɔ muu lɛ fɛɛ.” (Mateo 22:37) Yehowa ni wɔɔsumɔ lɛ lɛ tsɔɔ akɛ ‘wɔyeɔ ekitãi lɛ anɔ.’ (1 Yohane 5:3) Ekitãi lɛ biɔ ni wɔya nɔ wɔtsi wɔhe kɛjɛ je lɛ he, ni wɔhiɛ jeŋba kpakpa mli, ní wɔkɛ anɔkwayeli afĩ e-Maŋtsɛyeli lɛ sɛɛ. No ji gbɛ ni wɔtsɔɔ nɔ ‘wɔkɔ́ɔ wala’ yɛ gbele najiaŋ. (5 Mose 30:19) Kɛ ‘wɔtsi wɔbɛŋkɛ Nyɔŋmɔ lɛ, ebaatsi ebɛŋkɛ wɔ.’—Yakobo 4:8.

Nɔmimaa ni wɔɔná akɛ wɔyɛ Nyɔŋmɔ hiɛ duromɔ lɛ jara wa kwraa fe je lɛŋ jwetrii fɛɛ. Mɛi ni yɔɔ eko lɛ ji gbɔmɛi ni yɔɔ nii fe fɛɛ yɛ shikpɔŋ nɔ! Belɛ, eba akɛ wɔɔbɔ mɔdɛŋ ni wɔná jwetri ni jara wa waa—Yehowa nɔkpɛlɛmɔ. Bɔ fɛɛ bɔ ni ji lɛ, nyɛhaa wɔfea toiboo wɔhaa bɔfo Paulo ŋaawoo nɛɛ akɛ: ‘Nyiɛmɔ jalɛ, Nyɔŋmɔ jamɔ, hemɔkɛyeli, suɔmɔ, tsuishiŋmɛɛ kɛ mlijɔlɛ sɛɛ. Wu hemɔkɛyeli he ta kpakpa lɛ, mɔ naanɔ wala lɛ mli.’—1 Timoteo 6:11, 12.

[Mfonirii ni yɔɔ baafa 21]

Mɛni obuɔ akɛ ejara wa waa? Shika, heloonaa nibii, gbɛihemɔ, aloo nɔ kroko?

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 23]

Ehe miihia ni wɔkase Ŋmalɛi lɛ jogbaŋŋ