Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Ntshinyi tshidi ne mushinga wa bungi?

Ntshinyi tshidi ne mushinga wa bungi?

Ntshinyi tshidi ne mushinga wa bungi?

Kuikala ne tshintu tshia mushinga wa bungi kudi mua kusankisha muntu bikole. Kadi tshintu etshi tshidi mua kuikala tshinyi? Ndikafu dia mfranga anyi? Ntshilengejilu tshia pa buatshi peshi tshia mushinga mukole anyi? Ndumu anyi? Bantu ba bungi batu bangata bintu ebi ne mushinga muvule. Muntu yeye muikale ne bintu ebi bidi mua kumukuatshisha, kupetesha muoyo wende mushinga wa bungi, anyi kusankisha dijinga didiye nadi dia kuikala mumanyike ne dia kuenza malu kampanda adiye musue. Tudiku tuluangana bua kupeta bintu ebi ne ditekemena dia se: nebikumbaje bipatshila bietu ne malu atudi tujinga kuenza mu matuku atshilualua anyi?

PA TSHIBIDILU, bantu batu bangata tshintu ne mushinga bilondeshile mushindu uditshi tshikumbaja majinga abu. Tutu banange bikole bintu bidi bitusankisha ne bitupesha ditekemena dia se: nsombelu wetu wa matuku atshilualua neikale muimpe. Tutu basue bintu bidi bitupesha diakamue disulakana, bitukolesha anyi bitupesha lumu. Nansha nanku, kuangata tshintu ne mushinga bilondeshile majinga anyi bipatshila bietu bidi bishintuluka anu kushintuluka nkubenga kumona malu mu buondoke buawu ne nkubenga kumona kule. Bushuwa, mushinga mulelela wa tshintu badi baujadika kudi tshitudi tumvua bu dijinga dietu ditambe bunene.

Ndijinga kayi ditambe bunene ditudi nadi? Kakuena tshintu tshidi ne mushinga padiku kakuyi tshintu tshia kumpala etshi tshidi ne mushinga, tuambe ne: muoyo. Kakuyi muoyo, katuena mua kuikala kuoku to. Solomo mukalenge wa Isalele wa kale wakafunda ne: ‘Bafue kabena bamanye bualu [nansha] bumue. Kakuena mudimu, kakuena kulongolola kua malu, kakuena lungenyi anyi meji ku muaba wa bafue [mu lukita] kuudi uya.’ (Muambi 9:5, 10) Lufu luolu lutukuate, tudi tushiya bionso bitudi nabi. Nenku dijinga ditambe bunene ditudi nadi ndia kupeta tshintu tshidi mua kulama muoyo wetu. Tshintu atshi ntshinganyi?

Ntshinyi tshialama muoyo wetu?

Mukalenge Solomo wakamba ne: “Mfranga [idi] bua bukubi.” (Muambi 7:12, NW) Tuetu bikale ne mfranga mikumbane, tudi mua kusumba biakudia ne kuikala ne muaba muimpe wa kusombela. Mfranga idi mua kutuambuluisha bua kuenza ngendu miaba mile. Idi mua kutuambuluisha bua kupeta bintu bitudi nabi dijinga patudi katutshiyi kabidi mua kuenza mudimu bua bukulakaje anyi bulema kampanda. Mfranga idi yambuluisha mu malu a bungi. Kadi mfranga kayena mua kulama muoyo wetu nansha. Mupostolo Paulo wakabela Timote ne: ‘Udimuije bantu badi babanji mu tshikondo tshia mpindieu, bua bobu kabadisu, kabateki ditekemena diabu kudi bubanji budi mua kujimina tshitupa tshîpi; kadi batekemene Nzambi.’ (1 Timote 6:17) Mfranga yonso ya pa buloba bujima kayena mua kutusumbila muoyo nansha.

Angata tshilejilu tshia muntu mukuabu diende Hitoshi. Bu muvuabu bapele mu dîku diabu, Hitoshi uvua ne dijinga dikole dia kulua mubanji. Buende yeye, mfranga ivua mene mua kumusumbila dinanga dia bantu. Pashishe muntu mukuabu wakaya kua Hitoshi ne kumuebejaye ni uvua mumanye ne: Yezu Kristo uvua mumufuile. Lukonko elu luakakoka Hitoshi ntema bualu uvua wela meji ne: kakuvua muntu uvua mua kufuila muntu bu yeye to. Wakaya kuteleja muyuki wa patoke wa mu Bible ne kukemaye pakumvuaye mubelu wa ‘kulama dîsu dimpe.’ Muanetu wakenza muyuki au wakumvuija ne: dîsu “dimpe” ndidi dimona kule ne dituishila pa bintu bia mu nyuma. (Luka 11:34, MMM) Pamutu pa kuditatshisha bua kupeta mfranga, Hitoshi wakatuadija kuteka malu a mu nyuma pa muaba wa kumpala mu nsombelu wende.

Bintu bidi kabidi mua kutuambuluisha bua kushala bashindame ne kusomba bimpe. Tuetu ne bintu bia bungi, katuena mua kusumpakana bua majinga etu a ku dituku ne ku dituku to. Nzubu muasa muaba muimpe udi mua kutufikisha ku diumvua ne: tudi bakumbaje bualu bua mushinga. Bilamba bia miodele mimpe ne mashinyi malenga bidi mua kufikisha bakuabu ku dituanyisha.

‘Kupeta disanka mu midimu itudi tuenza’ ndibenesha. (Muambi 3:13, MMM) Ne kuikala ne bintu bia pa mutu kudi mua kufikisha bananga betu bua ‘kuikisha, kudia, kunua ne kusanka.’ Kadi, biuma bidi anu ne mushinga wa lupitapita. Pavua Yezu udimuija bantu bua lukuka, wakamba ne: ‘Bua muntu kêna ne muoyo bualu bua bungi bua bintu bidiye nabi.’ (Luka 12:15-21) Bintu nansha biobi bungi kayi peshi bikale ne mushinga kayi, kabiena mua kutulama ne muoyo nansha.

Tshilejilu, Liz uvua mukaji wa muena mfranga ya bungi. Liz udi wamba ne: “Tuvua ne nzubu mulenga wa dikema ne mashinyi abidi, ne mfranga ituvua nayi yakatuambuluisha bua kusumba tshintu tshionso tshituvua mua kumona . . . Tshidi mua kukemesha ntshia se: mvua anu nditatshisha bua kupeta mfranga.” Udi umvuija ne: “Tuvua tutula makuta a bungi be. Bidi bimueneka ne: paudi ne makuta a bungi, kuena utamba kutukija lungenyi to.”

Bantu bavule batu kabidi bangata lumu ne mushinga wa bungi bualu ludi mua kubapetesha butumbi. Lelu’eu, bantu ba bungi badi bakeba bua kuikala ne mudimu muimpe. Kuikala ne bipedi anyi mamanya a pa buawu kudi mua kutufikisha ku dimanyika bikole. Bakuabu badi mua kututumbisha, badi mua kutuangata ne mushinga wa bungi ne badi mua kukeba bua tuetu kubanyisha. Bionso ebi bidi mua kutusankisha bikole. Kadi ndekelu wa bionso disanka edi nedijimine. Solomo uvua ne butumbi ne bukokeshi buonso budi bakalenge mua kuikala nabu, kadi wakadila wamba ne: “Kabena bavuluka muntu wa meji nansha mutshimbakane . . . bubidi buabo badi babapua muoyo.” (Muambi 2:16, MMM) Muoyo ki ndifutu didi muntu upeta bua lumu ludiye muende to.

Musongi wa tupingu mukuabu diende Celo wakafika ku diangata tshintu kampanda ne mushinga wa bungi kupita dienda lumu. Bu muvuaye ne tshipedi tshia kusonga tupingu, wakalonga tulasa tuakamuambuluisha bua kuvudija kabidi dimanya diende. Mutantshi eu bakabanga kuakula ne kuanyisha tupingu tuende ku tudiomba ne mu bikandakanda ne kudi bamanyi ba malu a dienza dia tupingu. Bakaleja tupingu tuende tua bungi mu bimenga binene bia ku Mputu. Celo udi wamba ne: “Ndi ne bua kuitaba ne: munkatshi mua tshikondo kampanda dienza tupingu divua tshintu tshia mushinga mutambe mu nsombelu wanyi. Kadi ngakafika ku dijingulula ne: buanyi meme, kutungunuka ne mudimu eu kuvua mua kuikala bu kukeba bua kukuatshila bamfumu babidi mudimu. (Matayo 6:24) Mvua mutuishibue bua se: tshintu tshia mushinga mutambe tshimvua mua kuenza tshivua kuyisha lumu luimpe lua Bukalenge bua Nzambi. Ke meme nkayanyi kuangata dipangadika dia kulekela mudimu eu wa dienza tupingu.”

Ntshinyi tshidi ne mushinga mutambe?

Bu mudi tshintu nansha tshimue katshiyi ne mushinga padiku kakuyi muoyo, ntshinyi tshitudi mua kupeta tshikala mua kutujadikila ne: netutungunuke ne kuikala ne muoyo? Muoyo wonso udi ufuma kudi Yehowa Nzambi. (Musambu 36:9) Bushuwa, “ku bukole buende, tudi ne muoyo, tunyungakana, kabidi bikale mutudi emu.” (Bienzedi 17:28, MMM) Udi upesha bantu badiye munange muoyo wa tshiendelele. (Lomo 6:23) Ntshinyi tshitudi ne bua kuenza bua tuetu kukumbanyina dipa edi?

Bua tuetu kupeta dipa edi dia muoyo wa tshiendelele, tudi ne bua kudia malanda mashême ne Yehowa. Kuikala banyishibue kudiye kudi ne mushinga kupita tshintu tshionso tshitudi mua kuikala natshi. Patudi banyishibue kudiye, tudi ne ditekemena dia kupeta disanka dilelela ne dia tshiendelele. Kadi Nzambi yeye kayi mutuanyishe, mbuena kuamba ne: tshietu nkabutu ka tshiendelele. Bulelela, tshintu tshionso tshiatuambuluisha bua kudia malanda mimpe ne Yehowa tshidi ne mushinga wa bungi menemene.

Tshitudi ne bua kuenza

Tudi ne bua kupeta dimanya bua tuetu kushisha kupeta diakalenga. Bible, Dîyi dia Yehowa ke mpokolo wa dimanya dijalame edi. Bible nkayende ke udi utuambila tshitudi ne bua kuenza bua kusankisha Nzambi. Nanku tudi ne bua kulonga Bible ne ntema ya bungi. Tuetu tudienzeja ne tshisumi bua kulonga malu onso atudi mua kumanya adi atangila Yehowa Nzambi ne Yezu Kristo, tudi mua kupeta ‘dimanya didi difikisha ku muoyo wa tshiendelele.’ (Yone 17:3) Dimanya edi ntshiuma tshitudi ne bua kuanyisha bikole!​—Nsumuinu 2:1-5.

Dimanya ditudi tupeta mu Dîyi dia Nzambi didi dituambuluisha bua kuela tshidia tshikuabu, tshidi tshikale ditabuja Yezu Kristo. Yehowa mmuambe bua bonso badi balua kudiye banji bapitshile kudi Yezu. (Yone 14:6) Bulelela, ‘mu munga muntu yonso kamuena lupandu.’ (Bienzedi 4:12) Lupandu lutuapeta kaluakufumina ‘ku argent anyi ku ngolo, kadi nku mashi a mushinga mukole a Kristo.’ (1 Petelo 1:18, 19) Bua kuleja ditabuja dietu, tudi ne bua kuitaba malongesha a Yezu ne kulonda tshilejilu tshiende. (Ebelu 12:1-3; 1 Petelo 2:21) Ne mulambu wende udi ne mushinga wa bungi menemene! Bantu nebapete masanka a tshiendelele ku diambuluisha dia mulambu eu. Tuetu bapete masanka aa onso, bidi bileja ne: mbatupeshe dipa dia mushinga mukole dia muoyo wa tshiendelele.​—Yone 3:16.

Yezu wakamba ne: “Udi ne bua kunanga Mfumu [Nzambi] webe ne mutshima webe wonso ne muoyo webe wonso ne lungenyi luebe luonso.” (Matayo 22:37, MML) Kunanga Yehowa kudi kumvuija ‘kutumikila mikenji yende.’ (1 Yone 5:3) Mikenji yende idi itulomba bua tutapuluke ne bena panu, bua tuikale ne ngikadilu muimpe ne tuenze midimu ya Bukalenge buende ne lulamatu. Eu ke mushindu utudi ‘tusungula muoyo’ pamutu pa lufu. (Dutelonome 30:19) Tuetu ‘basemene pabuipi ne Nzambi, yeye neasemene pabuipi netu.’​—Yakobo 4:8.

Kuikala bajadike ne: Nzambi udi utuanyisha kudi ne mushinga wa bungi kupite biuma bionso bia pa buloba bujima. Bantu badi Nzambi wanyisha nunku ke babanji ba kumpala pa buloba ebu! Nenku tudienzejayi bua kupeta tshiuma tshidi ne mushinga wa bungi: dikala banyishibue kudi Yehowa. Bushuwa, tutumikilayi mubelu wa mupostolo Paulo wa se: ‘Londa malu makane ne a buimpe bua Nzambi ne ditabuja ne dinanga ne ditantamana ne kalolo. Uluangane mvita mimpe ya ditabuja, ulamate ku muoyo wa tshiendelele.’​—1 Timote 6:11, 12.

[Bimfuanyi mu dibeji 21]

Ntshinyi tshiutu wangata ne mushinga wa bungi? Mmfranga anyi? mbintu anyi? ndumu anyi? peshi ntshintu kayi?

[Tshimfuanyi mu dibeji 23]

Tudi ne bua kulonga Bible ne ntema