Ovẹvivẹ—Aliho Dagbe de Nado Dín Jijọho

“OVẸVIVẸ tindo huhlọn. E nọ didẹ nudindọn lẹ matin danuwiwa, nọ didẹ kinklan lẹ to akọta lẹ ṣẹnṣẹn, nọ dike gandudu lẹ ni yigbe dọ tòvi yetọn lẹ to yaji, bo nọ gọ̀ jlẹkajininọ do tẹnmẹ to haṣinṣan gbẹtọvi tọn lẹ ṣẹnṣẹn.” Mọwẹ Deborah Tannen, kinkantọ owe he disa taun do hogbe yiyizan ji to Wehọmẹ Alavọ Georgetown tọn to Washington, D.C. wlan.

Biblu zinnudeji dọ ovẹvivẹ sọn ahun mẹ wá nọ saba yin aliho dagbe de nado vọ́ haṣinṣan he ko gble de jlado. Di apajlẹ, to oló visunnu duvanọ tọn Jesu tọn mẹ, to whenuena visunnu lọ gọwá whé bo vẹvẹ sọn ahun mẹ, otọ́ lọ kẹalọyi i lẹkọ do whédo lọ mẹ. (Luku 15:17-24) Mọwẹ, goyiyi ma dona hẹn mẹde ma nado yigbe nuṣiwa etọn tọn, bo vẹvẹ, bosọ biọ jona gba. Na nugbo tọn, e ma nọ sinyẹnawuna mẹhe yin whiwhẹnọ nugbonugbo lẹ nado vẹvẹ gba.

Huhlọn Ovẹvivẹ Tọn

Apajlẹ Abigaili, yọnnu nuyọnẹntọ Islaeli hohowhenu tọn de tọn do huhlọn he ovẹvivẹ tindo hia, dile etlẹ yindọ nuhe asu etọn ko ṣiwa wẹ e vẹvẹ na. To whenuena Davidi, he wá lẹzun ahọlu Islaeli tọn, po sunnu etọn lẹ po tin to zungbo mẹ, yé basi hihọ́na lẹngbọpo Nabali, asu Abigaili tọn tọn. Ṣogan, to whenuena sunnu Davidi tọn lẹ biọ akla po osin po, Nabali do yé lẹkọ asigbá-alọgbá po hogbe mẹzunzun tọn lẹ po. Po homẹgble po, Davidi plan nudi sunnu 400 nado yì hoavùn hẹ Nabali po whédo etọn po. To sise gando ninọmẹ lọ go mẹ, Abigaili tọ́n nado yì pé  Davidi. To whenuena e mọ ẹn, e họ́ jẹ nukunmẹ etọn ji to afọ Davidi tọn lẹ kọ̀n. Enẹgodo e dọmọ: “To oji e, klunọ ṣie, to oji e ylanwiwa lọ ni te: bo gbọ deviyọnnu towe, yẹn vẹ̀ we, ni dọho to otó towe lẹ mẹ, bosọ se ohó deviyọnnu towe tọn lẹ.” Enẹgodo Abigaili basi zẹẹmẹ ninọmẹ lọ tọn bosọ na nunina núdùdù po osin po tọn Davidi. Whenẹnu wẹ Davidi dọmọ: “Hẹji yì owhé towe gbè jijọho mẹ; pọ́n, yẹn ko tuntoai hlan ogbè towe, bosọ kẹalọyi we.”—1 Samuẹli 25:2-35.

Jijọ whiwhẹnọ Abigaili tọn gọna hogbe ovẹvivẹ tọn etọn lẹ na nuyiwa kanyinylan asu etọn tọn whlẹn whédo etọn. Davidi tlẹ dopẹna ẹn dọ e glọnalina emi sọn hùnhọ́dudu mẹ. Dile e ma tlẹ yindọ Abigaili wẹ waylando do Davidi po omẹ etọn lẹ po, e kẹalọyi whẹhuhu whẹndo etọn tọn bo dín jijọho hẹ Davidi.

Apajlẹ mẹdevo he yọ́n ojlẹ he mẹ yè na vẹvẹ te tọn wẹ apọsteli Paulu. To ojlẹ de mẹ, e dona yiavunlọ na ede to Tohodọtọ Ju lẹ tọn nukọn. Na nugbodidọ Paulu tọn gblehomẹna ẹn wutu, yẹwhenọ daho Anania degbè dọ mẹhe sẹpọ Paulu lẹ ni hotómẹ na ẹn. Afọdopolọji, Paulu dọhlan ẹn dọ: “Jiwheyẹwhe na tùnnú we, hiẹ adó wewe: hiẹ sinai nado dindona owhẹ̀ ṣie gbọn osẹ́n dali, bosọ degbè yè ni linú mi jagọ do osẹ́n go?” To whenuena nupọntọ lẹ sawhẹ yẹwhenọ daho zunzun tọn dokọna Paulu, apọsteli lọ yigbe nuṣiwa etọn tọn to afọdopolọji, bo dọmọ: “Mẹmẹsunnu, yẹn ma yọnẹn dọ yẹwhenọ daho wẹ ewọ gba: na yè ko wlanwe dọ, Hiẹ ma na dọho ylankan do ogán omẹ towe lẹ tọn go gba.”—Owalọ lẹ 23:1-5.

Nuhe Paulu dọ lọ sọgbe—dọ mẹhe yin dide taidi whẹdatọ ma dona wadanu gba. Ṣogan, e vẹvẹ na hodidọ to mayọnẹn mẹ hlan yẹwhenọ daho to aliho he sọgan yin pinpọnhlan taidi sisi matindo tọn mẹ. a Ovẹvivẹ Paulu tọn hùn aliho dote na Tohodọtọ Ju lẹ tọn nado dotoaina nuhe e jlo na dọ. Na Paulu yọ́n gbemanọpọ he to ṣẹnṣẹn yetọn wutu, e dọna yé dọ na emi yise to fọnsọnku mẹ wutu wẹ yè to whẹdana emi. Enẹwutu, kinklan daho de fọ́n, bọ Falesi lẹ kọnawudopọ hẹ Paulu.—Owalọ lẹ 23:6-10.

Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn apajlẹ awe Biblu tọn ehelẹ mẹ? To whẹho awe lọ lẹ mẹ, ovẹvivẹ sọn ahun mẹ wá hùn aliho dote na hodọdopọ dogọ. Enẹwutu hogbe ovẹvivẹ tọn lẹ sọgan gọalọna mí nado dín jijọho. Mọwẹ, gbeyiyi na nuṣiwa po ovẹvivẹ na awugble he e hẹnwa po sọgan hùn dotẹnmẹ lẹ dote na hodọdopọ mẹjlọdote tọn lẹ.

‘Ṣigba Yẹn Ma Ko Ṣì Nude Wà Gba’

To whenue mí doayi e go dọ nuhe mí dọ kavi wà ko hẹn mẹde gblehomẹ, mí sọgan lẹndọ omẹ lọ wẹ mayin lẹnpọn dagbenọ kavi to numọtolanmẹ dohia zẹjlẹgo. Ṣigba, Jesu  Klisti na ayinamẹ devi etọn lẹ dọ: “Enẹwutu eyin hiẹ hẹn nunina towe yì agbà kọ̀n, bosọ flin to finẹ dọ mẹmẹsunnu towe tindo nude do gowe: jo nunina towe dai to finẹ to agbà nukọn, bo yì, gbọwhẹ hẹ mẹmẹsunnu towe whẹ́; whenẹnu wẹ a ni wá bo na nunina towe.”—Matiu 5:23, 24.

Di apajlẹ, mẹmẹsunnu de sọgan lẹndọ a ko waylando do emi. To ninọmẹ mọnkọtọn mẹ, Jesu dọ dọ a ni yì “gbọwhẹ hẹ mẹmẹsunnu towe,” vlavo a lẹndọ emi ko ṣinuwa do e kavi lala. Sọgbe hẹ wefọ Glẹki tọn lọ, hogbe he Jesu yizan tofi ‘do gbeyiyi pọmẹ tọn to kẹnmẹninọ pọmẹ tọn godo hia.’ (Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words) Nugbo wẹ dọ, eyin omẹ awe wọ́, yé omẹ awe lẹ sọgan huwhẹ jẹ obá de mẹ, na yé omẹ awe lẹ yin mapenọ bo nọ ṣinuwa wutu. Ehe nọ saba biọ gbeyiyi pọmẹ tọn.

Whẹho lọ mayin owhẹ̀ mẹnu tọn wẹ whẹ́n podọ mẹnu tọn wẹ gble gba, ṣigba mẹnu wẹ na ze afọdide tintan nado gbọwhẹ. To whenuena apọsteli Paulu doayi e go dọ Klistiani Kọlinti tọn lẹ to devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn hatọ lẹ hẹn yì whẹdatẹn aihọn tọn lẹ do gbemanọpọ mẹdetiti tọn lẹ taidi nuhahun akuẹ tọn lẹ ji, e na avase yé dọ: “Etẹwutu mì ma nọ kuku gbọ yí guwhẹ̀? Etẹwutu mì ma nọ kuku gbọ yin mẹbibadu?” (1 Kọlintinu lẹ 6:7) Dile etlẹ yindọ Paulu dọ ehe nado gbẹ́ na Klistiani hatọ etọn lẹ ma nado nọ hẹn nuhahun mẹdetiti tọn yetọn lẹ yì whẹdatẹn lẹ, nunọwhinnusẹ́n lọ họnwun dọ: Jijọho to yisenọ hatọ lẹ ṣẹnṣẹn yin nujọnu hugan dindin owhẹ̀ mẹhe tọn whẹ́n po mẹhe tọn gble po. Nunọwhinnusẹ́n ehe hinhẹn do ayiha mẹ nọ hẹn ẹn bọawu nado vẹvẹ na nuṣiwa he mẹde lẹndọ mí ko wà do emi.

E Dona Wá sọn Ahun Mẹ

Nalete, mẹdelẹ nọ yí hogbe ovẹvivẹ tọn lẹ zan zẹjlẹgo. Di dohia, sumimasen to Japon-gbè mẹ yin hogbe ovẹvivẹ tọn de he nọ yin sise whlasusu. E tlẹ sọgan sọ yin yiyizan na pẹdido he do flumẹjijẹ na nugomape nado suahọ na nukundagbe de hia. Na yizan etọn gbloada taun wutu, mẹdelẹ sọgan lẹndọ hogbe lọ nọ yin yiyizan zẹjlẹgo bọ yé sọgan whleawu nado yise dọ mẹhe to hogbe lọ yizan lẹ to didọ ẹ po ahundopo po. Vlavo hogbe ovẹvivẹ tọn devo lẹ nọ yin yiyizan zẹjlẹgo to lẹdo devo lẹ mẹ ga.

To ogbè depope mẹ, nujọnu wẹ e yin nado yin ahundoponọ to ovẹvivẹ didohia mẹ. Hogbe heyin yiyizan lẹ po kọnugbè lọ po dona dohia dọ awubla lọ yin nujọnu tọn. Jesu Klisti plọn devi etọn lẹ to Yẹwhehodidọ Osó ji tọn mẹ dọ: ‘Ṣigba mì gbọ hogbe mìtọn ni yin, Mọwẹ, mọwẹ; Lala, lala: na onú depope he sọ hú ehelẹ, mẹylankan lọ mẹ wẹ e sọn wá.’ (Matiu 5:37) Eyin a vẹvẹ, bo kudeji! Di dohia: Dawe he tin to hukan ji nado biọ agahun mẹ de vẹvẹ to whenuena saki etọn jẹ yọnnu he to godo etọn to hukan lọ ji go. To nukunwhiwhe vude godo, saki etọn sọ jẹ yọnnu lọ go. Dawe lọ vẹvẹ whladopo dogọ. To whenue onú dopolọ jọ whlaatọ̀ntọ, mẹhe po yọnnu lọ po zọnpọ dọna dawe lọ dọ eyin ovẹvivẹ etọn wá sọn ahun mẹ nugbo, e ni tẹnpọn na saki lọ ni ma vọ́ jẹ yọnnu lọ go blo. Mọwẹ, ovẹvivẹ ahundopo tọn dona zọnpọ hẹ gbemima ma nado vọ́ nuṣiwa lọ basi ba.

Eyin ovẹvivẹ mítọn yin ahundopo tọn, e dona bẹ alọkikẹyi nuṣiwa depope, jona dindin, po vivẹnudido nado basi vọjlado na awugble lọ jẹ obá he yọnbasi de mẹ po hẹn. To alọ devo mẹ, mẹhe yè ṣinuwa do lọ dona jona nuṣiwatọ he lẹnvọjọ lọ po awubibọ po. (Matiu 18:21, 22; Malku 11:25; Efesunu lẹ 4:32; Kọlọsinu lẹ 3:13) Jijọho dindin sọgan gọ̀n ma bọawu, na mapenọ wẹ omẹ awe lọ lẹ yin wutu. Etomọṣo, hogbe ovẹvivẹ tọn lẹ nọ tindo nuyiwadomẹji huhlọnnọ de he nọ hẹn jijọho wá.

Ojlẹ He mẹ Ovẹvivẹ Ma Sọgbe Te

Dile etlẹ yindọ hogbe ovẹvivẹ po awubla tọn lẹ po nọ tindo nugandomẹgo dagbe bo nọ hẹn jijọho wá, nuyọnẹntọ de nọ dapana hogbe mọnkọtọn lẹ yiyizan to ojlẹ he mẹ e  ma sọgbe nado wàmọ te. Di apajlẹ, mí ni dọ dọ whẹho lọ bẹ tenọgligo hinhẹn hlan Jiwheyẹwhe hẹn. To whenuena Jesu Klisti tin to aigba ji, “e whiwhẹ ede, bosọ lẹzun tonusetọ kakajẹ okú, yèdọ okú [yatin] tọn.” (Filippinu lẹ 2:8) Nalete, e ma vẹvẹ na nuyise etọn lẹ na yasanamẹ etọn nido sọgan yin didepo gba. Podọ Jesu ma vẹvẹ to whenuena yẹwhenọ daho kanse dọ: “Yẹn do Jiwheyẹwhe ogbẹ̀nọ we, dọ hiẹ ni dọ na mí, eyin hiẹ wẹ Klisti lọ, Ovi Jiwheyẹwhe tọn.” Kakati nado vẹvẹ na obu wutu, Jesu gblọn po adọgbigbo po dọmọ: “Hiẹ ko dọ: ṣogan yẹn sọ dọ hlan mì, Sọn dinvie mìwlẹ na mọ Ovi gbẹtọ tọn sinai to adusilọ huhlọn tọn mẹ, bosọ ja to aslọ olọn tọn lẹ ji.” (Matiu 26:63, 64) E ma wá ayiha mẹ na Jesu pọ́n dọ e ni yí tenọgligo hinhẹn etọn hlan Otọ́ etọn, Jehovah Jiwheyẹwhe do sanvọ́ nado sọgan dín jijọho hẹ yẹwhenọ daho lọ gba.

Klistiani lẹ nọ na sisi po yẹyi po aṣẹpatọ lẹ. Ṣogan, yé ma dona vẹvẹ na tonusise yetọn hlan Jiwheyẹwhe po owanyi he yé tindo na mẹmẹsunnu yetọn lẹ po wutu.—Matiu 28:19, 20; Lomunu lẹ 13:5-7.

Nude Ma Na Glọnalina Jijọho Ba

Mí nọ ṣinuwa to egbehe na mí ko dugu mape po ylando po tọn sọn tọgbo mítọn Adam dè wutu. (Lomunu lẹ 5:12; 1 Johanu 1:10) Adam lẹzun ylandonọ na e ṣiatẹ sọta Mẹdatọ lọ wutu. Ṣigba, mẹpipe he ma tindo ylando wẹ Adam po Evi po yin to bẹjẹeji, podọ Jiwheyẹwhe ko dopagbe nado gọ̀ gbẹtọvi lẹ do ninọmẹ pipé tọn ehe mẹ. E na súnsún ylando po nugandomẹgo etọn lẹ po sẹ.—1 Kọlintinu lẹ 15:56, 57.

Lẹnnupọndo nuhe enẹ na zẹẹmẹdo ji! To ayinamẹ nina do odẹ́ yiyizan ji, Jakobu nọvisunnu daa Jesu tọn dọmọ: “Eyin mẹde ma waylan to ohó mẹ, ewọ lọ wẹ sọgbe, ewọ wẹ sọgan dogànnuna agbasa lẹpo ga.” (Jakobu 3:2) Gbẹtọ pipé de sọgan deanana odẹ́ etọn bo ma na wá vẹvẹ na ṣiṣi i zan wutu. E ‘penugo nado dogànnuna agbasa etọn blebu.’ Lehe e na jiawu do sọ eyin mí lẹzun mẹpipe! Enẹgodo, nuhe nọ glọnalina jijọho to gbẹtọ lẹ ṣẹnṣẹn depope ma na tin ba. Ṣigba, todin whẹ́, ovẹvivẹ sọn ahun mẹ wá he sọgbe na nuṣiwa heyin bibasi de na gọalọ taun to jijọho hinhẹnwa mẹ.

[Nudọnamẹ odò tọn]

[Yẹdide to weda 5]

Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn apajlẹ Paulu tọn mẹ?

[Yẹdide to weda 7]

To whenue mẹlẹpo na lẹzun mẹpipe, nudepope ma na glọnalina jijọho ba