Ir al contenido

Perdonta mañakoyqa wajkunawan allinta kausakunapaj yanapawanchej

Perdonta mañakoyqa wajkunawan allinta kausakunapaj yanapawanchej

Perdonta mañakoyqa wajkunawan allinta kausakunapaj yanapawanchej

WASHINGTON, D.C. suyupi Georgetown universidadpi trabajaj sociolingüista Deborah Tannen, uj revistapi ajinata escriberqa: “Perdonta mañakoyqa ashkha imaspi yanapawanchej, yanapawanchej piwanpis phiñanakuspa allinyakapunapaj, nacionespura chʼajwaspi kajtinku allinyakapunankupaj ima. Gobiernostapis yanapallantaj llajtankumanta runas imaraykuchus sufrishasqankuta entiendenankupaj. Chantapis wajkunawan allinta apanakunapaj yanapallawanchejtaj”, nispa.

Bibliapi niwanchej tukuy sonqo perdonta mañakoyqa allinta apanakunapaj yanapawasqanchejta. Jesusqa kikinchayninpi chinkaj waynamanta parlarerqa. Chinkaj waynaqa tukuy kapusqanta tukucherqa. Jinapis wasinman kutipuspa, tatanmanta tukuy sonqo perdonta mañakorqa, tatantaj perdonarqa (Lucas 15:17-24). Imamantapis perdonta mañakunapajqa kʼumuykukoj sonqo kananchej tiyan, manataj jatunchakunanchejchu tiyan. Jatunchakoj runaqa mana perdonta mañakuyta atillanchu, astawanpis achakista churan. Llamp’u sonqoyoj runarí mana ajinachu.

Perdonta mañakoyqa may allin

Israel llajtamanta Abigailqa allin yuyayniyoj karqa. Payqa qosan pantasqanmanta perdonta mañakorqa. Ajinamanta rikucherqa perdonta mañakoyqa may allin kasqanta. Abigailpa qosanqa Nabal sutikorqa. Uj kuti Davidqa niraj rey kashaspa soldadosninwan khuska chʼin pampaspi tiyakusharqa, chaypi kashaspataj Nabalpa ovejasninta enemigosmanta jarkʼarqa. Chantá Davidwan soldadosninwanqa Nabalpaman vinota, tʼantatawan mañarikoj rerqanku. Nabalqa phiña simiwan kuticherqa, wijchʼumorqataj. Chayrayku Davidqa mayta phiñakorqa, 400 soldadosninwan khuskataj Nabalta, wasinpi kaj qharistawan wañuchimoj risharqa. Chayta yachaspa Abigailqa Davidwan tinkoj rerqa, ñaupaqenman qonqoriykukuspataj nerqa: “Wiraqochíy, noqata juchachaway. Ama jina kaspa parlajta saqellaway ari. Uyarillay ari kay kamachiykitaqa”, nispa. Chantá Abigailqa imachus pasasqanta Davidman willarqa, chaymantataj vinotawan mikhunatawan jaywacherqa. Davidtaj payman nerqa: “Allillanta wasiykiman kutipuy. Uyarini chay niwasqaykita. Chay mañakuwasqaykitapis ruwasaj”, nispa (1 Samuel 25:2-35).

Abigailqa llampʼu sonqo kasqanrayku, perdonta mañakuyta yachasqanrayku ima, wasinpi kajkunata salvarqa. Perdonta mañakusqanrayku Davidpis manaña mana juchayoj runasta wañucherqachu. Astawanpis Abigailta agradecekorqa. Abigailqa qosan sajrata ruwajtinpis, familianpa sutinpi Davidmanta perdonta mañakorqa.

Apóstol Pablopis perdonta mañakuyta yachaj. Uj kuti paytaqa Jatun Juntapi juzgasharqanku. Chaypitaj kuraj sacerdoteqa Pablo imatachus nisqanmanta mayta phiñakorqa. Chayrayku qayllanpi kajkunata kamacherqa Pablota siminpi laqʼanankuta. Pablotaj Ananiasta nerqa: “Puraj uya, Dios qanta laqʼasonqa. Qanqa Leyman jina juzganawaykipaj tiyaykukunki. Chanta, ¿qanllatajchu Leyta pʼakispa laqʼanawankuta kamachinki?”, nispa. Chay qayllapi kajkunataj Pablota nerqanku: “¿Diospa kuraj kaj sacerdotenwanchu ajinata siminakushanki?”, nispa. Pablotaj pantaykusqanta reparaytawan nerqa: “Hermanosníy, mana yacharqanichu payqa kuraj kaj sacerdote kasqanta, qhelqasqa kashan: ‘Ama sajrata rimankichu llajtaykipi kamachejpajqa’, nispa” (Hechos 23:1-5).

Pabloqa cheqallanta nisharqa. Imaraykuchus juzgajkunaqa pitachus juzgashanku chayta, mana maqachinankuchu karqa. Jinapis apóstol Pabloqa kuraj sacerdoteman mana allintachu kutichisqanrayku perdonta mañakorqa. * Chayrayku Jatun Juntamanta kajkunaqa, Pablo imatachus nisqanta uyarillarqanku. Pabloqa sutʼita yacharqa Jatun Juntapi kajkunaqa, mana tukuyninkuchu wañusqas kausarimunankupi creesqankuta. Chayrayku payqa nerqa wañusqas kausarimunankupi creesqanrayku juzgasqa kashasqanta. Chayta uyarispa Jatun Juntamanta kajkunaqa chʼajwayta qallarerqanku. Fariseostajrí Pabloman kutikorqanku (Hechos 23:6-10).

¿Imatá Abigailmantawan Pablomantawan yachakusunman? Paykunaqa tukuy sonqo perdonta mañakorqanku, chayrayku wajkunaqa uyarillarqanku. Perdonta mañakoyqa wajkunawan allinpi kausakunapaj yanapawanchej. Pillatapis sonqonta nanachispa chayri pantaykuspa perdonta mañakunchej chayqa, ima problematapis allinchayta atillanchej.

“Mana noqachu juchayoj kani”

Pillapis imata ruwasqanchejrayku chayri imata nisqanchejrayku phiñakun chayqa, mana yuyananchejchu tiyan juchʼuy sonqo kasqanta chayri mana ima nirina kasqanta. Astawanpis yuyarikuna Jesucristo discipulosninman kayta nisqanta: “Sichus altarman jaywanaykita apashaspa, yuyarikuwaj hermanoyki qanpaj phiñasqa kasqanta chayqa, altarpa ñaupaqenpi jaywanaykita saqey, hermanoykiwanraj ñaupajta allinyakamuy, chaymanta kutimusparaj jaywanaykita jaywanki”, nispa (Mateo 5:23, 24).

Sichus uj hermano paypa contranpi imatapis ruwasqanchejta yuyan chayqa, Jesús nisqanman jina paymanta perdonta mañakamunanchej tiyan. Paypa contranpi mana sajrata ruwasqanchejta yuyaspapis. Jesusqa “hermanoykiwanraj ñaupajta allinyakamuy” nerqa. Chay nisqan griego parlaypi niyta munan, “phiñachejwan phiñakojwan allinyakapunanku kasqanta” (Diccionario expositivo de palabras del Antiguo y del Nuevo Testamento exhaustivo, de W. E. Vine). Iskay runas phiñanakunku chayqa, ichapis phiñanakunankupaj iskayninku juchayoj kanku. Imaraykuchus iskayninku juchasapa runas kanku, pantankutaj. Chayrayku iskayninku allinyakapunankupaj kallpachakunanku tiyan.

Iskay runas phiñanakunku chay, ¿imataj aswan sumaj? ¿Pichus juchayoj, pitajchus mana juchayoj kasqanta rikuchinankuchu chayri mayqennillankupis pantaykusqankuta reparaspa perdonta mañakunankuchu? Perdonta mañakunanku. Corintomanta cristianosqa, ima problema kajtinpis juezkunaman demandanakoj risharqanku. Chayta yachaspa apóstol Pabloqa paykunaman nerqa: “¿Imaraykutaj mana aguantakunkichejchu hermanoykichej qankunapaj sajra kajta ruwajtinri? Aswan allin kanman imaykichejtapis japʼikapojta saqenaykichej”, nispa (1 Corintios 6:7). Chayta nerqa cristianospura ama juezkunaman rispa demandanakunankupaj. ¿Imatá chaymanta yachakusunman? Hermanosninchejwan allinpi kausakuy aswan sumaj kasqanta, pichus juchayoj, pitajchus mana juchayoj kasqanta rikuchinamanta nisqaqa. Pillapis contranpi ima sajratapis ruwasqanchejta yuyashan chayqa, Pabloj nisqan paymanta perdonta mañakunapaj yanapawasunman.

Tukuy sonqo perdonta mañakoyqa may sumaj

Wakin runasqa imamantapis kutin kutita perdonta mañakunku. Japón suyupeqa sumimasen nisqa palabrata apaykachanku perdonta mañakunankupaj. Chantapis chay palabrata oqharillankutaj agradecekusqankuta ninankupaj, manachayrí ima favortapis ruwanakojtinku, mana chay favorta kutichipuyta atisqankuta ninankupaj. Jinapis kutin kutita chay palabrata perdonta mañakunankupaj oqharejtinkoqa, mana tukuy sonqochu perdonta mañakushasqanta yuyanku. Waj suyuspipis ajina palabras kallantaj perdonta mañakunapaj.

Ima idiomallapipis tukuy sonqo perdonta mañakoyqa may allin. Ima palabrastachus oqharisqanchej, imaynatachus nisqanchejpis sonqomantapacha kanan tiyan. Jesusqa Orqopi Yachachishaspa discipulosninman kayta nerqa: “Parlasqaykichej kay jina kachun: ‘Arí’ nisqaykichejqa, arí kachun, ‘mana’ nisqaykichejpis, mana kachun. Chayta mana juntʼayqa Diablomanta jamun”, nispa (Mateo 5:37). Imapipis pantaspa arrepientekunchej chayqa, tukuy sonqo perdonta mañakusun, manañataj kikinpi pantasunchu. Uj runamanta parlarina. Payqa aeropuertopi boletota rantej jina, filapi kajkunamanta uj warmita maletanwan takarparisqa. Chayraykutaj chay warmimanta perdonta mañakusqa. Chantá uj ratonman watejmanta maletanwan chay warmita takarpallasqataj. Chay kutipipis watejmanta perdonta mañakullasqataj. Uj kutitawan ajinata ruwajtin, ujnin pasajero nisqa: “Imatapis ruwaspa tukuy sonqo perdonta mañakunki chayqa, manaña kikinta ruwanallaykipunichu tiyan ah”, nispa. Chayrayku imapipis pantaykuspa tukuy sonqo arrepientekunchej chayqa, manaña watejmanta kikinpi pantanapaj kallpachakunanchej tiyan.

Pitapis sonqonta nanachispaqa, arrepientekusqanchejta rikuchinapaj tukuy sonqo perdonta mañakuna tiyan, amaña kikinpi pantanapajtaj kallpachakuna tiyan. Phiñakojpis, tukuy sonqo arrepientekojta perdonanan tiyan (Mateo 18:21, 22; Marcos 11:25; Efesios 4:32; Colosenses 3:13). Juchasapa runas kasqanchejrayku mana atillanchejchu perdonta mañakuyta, nitaj perdonaytapis. Jinapis perdonta mañakoyqa, tukuywan allinpi kausakunapaj yanapawanchej.

Ima kutispitaj mana perdonta mañakunachu tiyan

Wajkunawan allinpi kausakunapaj perdonta mañakuy allin kajtinpis, maykʼajchus perdonta mañakunata yachananchej tiyan. Jehová Diostapuni kasukuna kajtenqa, mana pimantapis perdonta mañakunanchejchu tiyan. Jesusmanta parlarina. Payqa kay jallpʼapi kashaspa “kʼumuykukorqa, wañunankamataj kasukorqa. Arí, payqa ñakʼarina kʼaspipi wañorqa” (Filipenses 2:8). Jesusqa mana negarqachu imapichus creesqanta, ajinamanta amaña ñakʼarichinankupaj. Uj kuti, uj kuraj sacerdote Jesusta nerqa: “Kausaj Diospa sutinpi juraspa niwayku: ¿Qanchu Cristo kanki Diospa Wawan?”, nispa. Chayta nejtin Jesusqa mana negarqachu Diospa Wawan kasqanta. Astawanpis mana manchachikuspa nerqa: “Arí, qanllataj chayta ninki. Chaywanpis niykichej: Kunanmantapacha noqata rikuwankichej Tukuy Atiyniyoj Diospa pañanpi tiyashajta, cielo phuyus patatataj jamushajta”, nispa (Mateo 26:63, 64). Jesusqa mana yuyallarqapischu kuraj kaj sacerdotewan allinpi kayta, nitaj paymanta perdonta mañakorqachu Diospaj Wawan kani nisqanmanta. Astawanpis Tatan Jehovatapuni kasukorqa.

Cristianosqa autoridadesta respetanku chayri jatunpaj qhawanku, manataj perdonta mañakunkuchu Jehová Diosta kasukusqankumanta, hermanosninkuta munakusqankumantapis (Mateo 28:19, 20; Romanos 13:5-7).

Tukuywan allinpi kausakusunchej

Adán juchallikusqanrayku tukuypis pantaj runas kanchej (Romanos 5:12; 1 Juan 1:10). Diosqa qallariypi Adantawan Evatawan mana juchayojta ruwarqa. Jinapis paykunaqa Diospa contranpi juchallikorqanku. Ajina kajtinpis Jehová Diosqa niwanchej juchata chinkachinanta, tukuy runastaj mana juchayojman tukunankuta (1 Corintios 15:56, 57).

Ajina kajtin, ¿imaynataj kausay kanqa? Jesuspa hermanon Santiago nerqa: “Pillapis parlasqanpi ni jayk’aj pantanchu chayqa, chaymá mana juchayoj runaqa, tukuy cuerponwantaj kasuchikuyta atin”, nispa (Santiago 3:2). Mana pantaj runas kaspaqa, mana imatapis parlarpallasunchu, niñataj perdontapis mañakunachu kanqa. Chantapis mana juchayoj kaspaqa, tukuy cuerponchejwanpis kasuchikuyta atisun. Mana juchayoj kayqa, ¡may sumajpuni kanqa! Chaypachaqa tukuyninchej allinpi kausakusun. Jinapis chaykamaqa tukuywan allinpi kausakunapaj, imapipis pantaspa tukuy sonqo perdonta mañakunanchej tiyan.

[Sutʼinchaynin]

^ párr. 8 Ichapis apóstol Pabloqa ñawisninmanta mana allinchu kasqanrayku, kuraj kaj sacerdoteta mana rejsiyta aterqachu.

[Dibujo/foto]

¿Imatá Pablomanta yachakusunman?

[Dibujo/foto]

Mana juchayoj kasunchej chaypachaqa tukuywan allinpi kausakusunchej.