Yang pafundinau anch yidiamu

Kwit Dilikishin—Kud kwa Usey Mulong wa Kuchirish Chisambu

Kwit Dilikishin—Kud kwa Usey Mulong wa Kuchirish Chisambu

Kwit Dilikishin​—Kud kwa Usey Mulong wa Kuchirish Chisambu

“KWIT DILIKISHIN kukweting usu nakash. Kukat kupwish milong pakad chisum, kukat kubombakesh michid yakad kovijan, kukat kukwash maguvernema kwijik mar mamenau an a ngand au ni kukat kuyikwash kand antu kuchirish urund.” Mwawiy mwafunday Deborah Tannen, mwin kufund wijikena nakash ni mwin kwilej milong ya antu ku Iniversite wa Georgetown mu Washington, D.C.

Bibil niyend umekeshin yisu yivud anch kwit dilikishin nich muchim umwing kukat kuwapish urund. Chilakej, mu chishimu cha Yesu cha mwan washadika, chisu chachirikay ku chikumbu ni kwit kamu dilikishin, tatukwend wamwaka nawamp nakash ku chikumbu. (Luka 15:17-24) Mwaning, muntu ufanyidin kwishirish ni kwit dilikishin chakwel amulikishina. Mu win yakin, chiyikasikediningap antu ikepishina kwit dilikishin.

Usey wa Kwit Dilikishin

Abigayil, mband umwing mwin manangu wa mu Isarel wa pasak, utwinkishin chilakej chimekeshina usey wa kwit dilikishin, ap anch wita dilikishin mulong wa uyimp wasalay nfumwend. David, weza kwikal mwant wa Isarel, padingay mwi mpay, ndiy ni amakundj end achidija yivam ya nfumwend a Abigayil, Nabal. Pakwez, chisu chamwitau Nabal mukat ni mem kud amakundj a David, Nabal wayopata ni wayisaala nakash. David wajimana ni wayisenda amakundj end 400 chakwel amujipa Nabal ni chikumbu chend chawonsu cha kabuj. Pateshay mulong winou, Abigayil wakasa weny mulong wa kuya kusankanijan nenday David. Pamumanay, Abigayil wawa pansh ku mend ma David. Kupwa walonda anch: “Nsalejam, chifanyidin kufa kwinoku kwikal kudi am! Mulika mwilomb wey alondap ney. Nakwilembil, amboku, teshap mazu ma mwilomb wey.” Kupwa Abigayil wamurumburila David mulong ni wamwinkisha yakudia ni mem. Pa chinech, David walonda anch: “Yang nich chisambu kol kwey. Tal, natesh kal ku dizu diey, niyam nakutapish kal dilau.”​—1 Samwel 25:2-35.

Mwikadil wa kwikepish wa Abigayil ni mazu mend ma kwit dilikishin mulong wa yisalijok yiyimp ya nfumwend, yapandisha chikumbu chend. David wamujikitisha kand mulong wamukangesha kumwang mash. Ap anch kadiap Abigayil wamurumbukina David ni amakundj end, witiyina kurumbuk kwa dijuku diend ni wasala chisambu pamwing ni David.

Chilakej chikwau cha muntu wading wija chisu chifanyidina kwit dilikishin chid cha kambuy Paul. Chisu chimwing mwamu, wafanyina kulond kurutu kwa in Sanedrin, dirumburish dijim dia in Yuda. Mulong mazu makin ma Paul mamujimesha, mwin kupesh mujim Ananias wapana mbil chakwel antu ading ashicha piswimp ni Paul amubula ku kan. Pateshay mwamu, Paul wamwela anch: “Ey, mwin rubabek, chakin, Nzamb ukukubul niyey, udi mudi rubumbu rupanyinau mpemb! Ey ushich pinap mulong wa kwinrumburish am mudi mudia Yijil, pakwez ey amwiney ukat kujip Yijil uyilejin antu ambul am!” Chisu chamwelau Paul kud antu ading pinapa anch wamusaal kal mwin kupesh mujim, Paul witiyina kapamp kamwing kurumbuk kwend ni walonda anch: “Anamakwam, in Isarel, kinadiap nij anch udi mwin kupesh. Mukand wa Nzamb ulondil anch: ‘Kichifanyidinap kumulond mwin kutakel wa antwey chom chiyimp.’”​—Midimu 23:1-5.

Yom yalonday Paul anch muntu utondinau kwikal nzuj kafanyidinap kwikal nich chisum yading yakin. Pakwez, wita dilikishin mulong pakad kwijik wambamba ni mwin kupesh mujim mu mutapu wakad kumekesh kalimish. a Mulong Paul wita dilikishin, chinech chasala anch in Sanedrin akata kutesh yom yading yikimbinay kulond. Mulong Paul wading wij mulong waleta kanvundangesh pakach pa antu a mu dirumburish dined, wayileja anch amufunda mulong witiyijin mu divumbuk. Chawiy, kwalanka kupwitamijan ni Afaris avud ikala ku mutambu wa Paul.​—Midimu 23:6-10.

Yom ik tukutwisha kwilejin kusutin yilakej yiney yaad yidiokila mu Bibil? Mu yilakej yawonsu yiney yaad, awonsu ita dilikishin nich muchim umwing ni chinech chasala anch ayitesha. Chawiy kwit dilikishin kukutwish kutukwash kusal chisambu. Mwaning, kwitiyin kurumbuk kwetu ni kwit dilikishin mulong wa yom yiyimp twasalang kukutwish kusal anch antu akwau atutesha.

‘Pakwez Nasalangap Kwam Chom Chiyimp’

Anch twajingunin anch muntu kanang wajimanang mulong wa yom twalondang ap twasalang, tukutwish kutong anch muntu winou ukat kukimbang nakash uyimp ap anch udiapaku kwau ni ukat kujimanang swa. Pakwez Yesu Kristu wayiyula in kwilejend anch: “Anch usotil kupan yakupesh yey kudi Nzamb pa chintamb, kwinikwa anch wavurik anch: ‘Mwanamakwam mu ritiy ukwet mulong ni yamam,’ shang yakupesh yey pa chintamb. Yang swa, ukachakulany nend mwanamakwey wa mu ritiy, chad uchirik lel ni kupan yakupesh yey kudi Nzamb.”​—Mateu 5:23, 24.

Chilakej, mukadivar umwing ukutwish kwiyov anch wamurumbukin kal. Anch yom mud yiney yashiken, Yesu walonda anch ufanyidin kuya ni “ukachakulany nend mwanamakwey,” ufanyidin kusal mwamu anch utongin anch wamurumbukinang ap bwat. Kukwatijin ni mifund ya Grek, dizu diasadinay Yesu pinap ‘dimekeshin anch mitambu yawonsu yaad yifanyidin kusal usu wa kwovijan kupwa kwa kupwitamijan.’ (Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words) Chawiy, anch antu aad kwovijadinap, kukutwish kwikal kurumbuk ku mitambu yawonsu yaad mulong awonsu aad ad antu akad kuwanyin ni akat kurumbokang. Chawiy chiyitina awonsu aad kusal usu wa kovijan.

Chidia cha usey, kudiap kwijik nany uyingina nich ni nany ufila nich, pakwez kud kwikal wa kusambish kukwat mupak mulong wa kusal chisambu. Chisu chajinguninay kambul Paul anch in Kristu a mu Korint ading akat kuyitwal anamakwau in Kristu ku dirumburish dia mangand mulong wa kupwitamijan kwau mud milong ya nfalang, wayipupa anch: “Ov, mulong wak kiushimpishinanyap muchim anch muntu wakusalany nayimp? Chom chiwamp kukwiyilany yom yen kupandakan kumutwal mwanamakwey mwin Kristu ku dirumburish.” (1 Korint 6:7) Ap anch Paul walonda mwamu mulong wa kuyiziyish in Kristu chakwel kangal ayitwala anamakwau in Kristu ku dirumburish dia mangand, mbil yidiamu yoviken patok: Chisambu pakach pa in Kristu chid cha usey nakash kusutamu kwijik nany uyingina nich ap nany ufila nich. Kulam mbil yiney mu manangu kukusal anch chituswapela kwit dilikishin mulong wa uyimp utonginay muntu kanang anch twamusadinang.

Win Kashinsh ud wa Usey

Pakwez, antu amwing akat kusadin mu mutapu uyimp mazu ma kwit nich dilikishin. Chilakej, mwi ngand ya Japon, dizu sumimasen, akat kudisadin mulong wa kwit dilikishin ni antu akat kudisadinang tupamp tuvud nakash. Akutwish kand kudisadin mulong wa kujikitishan, mulong wa kumekesh anch muntu wiyovil nayimp mulong kakutwishap kuchirish uwamp wamusadingau. Mulong dizu dined akat kudisadin mu mitapu yivud, antu amwing akutwish kuman anch mulong dizu dined akat kudisadil nakash ni akutwish kwiyipul anch antu akata kudisadil adilondining kamu mwamu nich kashinsh kin kawonsu. Ap mu mazu makwau, mazu makatau antu kusadin mulong wa kwit dilikishin akutwish kumasadin nakash.

Chid cha usey nakash kwit dilikishin didiokila ku muchim chikalap nchik dizu tulondina. Mazu tusadidina ni mutapu tulondina yifanyidin kumekesh anch tunenganen chakin kamu mulong wa yom twasalang. Yesu Kristu wayifundisha in kwilejend mu mafundish ma pa mukandu anch: ‘Komb dizu dien Inge dirumburika kamu Inge, Bwat wen, Bwat; mulong chawonsu chikwiwejinaku ku minam chidiokil kud muyimp.’ (Mateu 5:37) Anch wit dilikishin, sal mwamu nich muchim umwing! Tukwatan bil chilakej: Ikundj umwing ud mu mulong ku chiwandj cha avion ni wamwit kal mband umwing dilikishin mulong mafund mend mamubub kal mband winou. Kupwa kwa aminit akemp mwamu, pasejinau antu kurutu, mafund minam mamubub kand mband winou kapamp kakwau. Nich kwikepish, ikundj winou wamwit kand dilikishin. Pasadika kand yom yiney kapamp ka chisatu, muntu umwing usadina weny pamwing ni mband winou wamulej ikundj winou anch, ang kwit dilikishin kwey kud kwakin, ufanyidin kusal usu chakwel kangal mafund mey mamububa kand kapamp kakwau. Mwaning, anch twit dilikishin nich muchim wawonsu, tufanyidin kusal usu wa kulik kuchirikin kand kurumbuk twasalang.

Anch tud in kashinsh, mulong wa kwit dilikishin tufanyidin kwitiyin kurumbuk twasalang, kwit chakwel muntu atulikishina ni kusal usu wa kurijek yom. Chikwau kand, muntu warumbukinangau niyend ufanyidin kusal usu wa kumulikishin muntu umwitina dilikishin. (Mateu 18:21, 22; Marko 11:25; Efes 4:32; Kolosay 3:13) Mulong awonsu aad ad antu akad kuwanyin, yisu yimwing chikasikening nakash kusal chisambu. Pakwez, kwit dilikishin kuding kwa usey nakash mulong wa kusal chisambu.

Chisu Chakad Kuwanyin Kwit Dilikishin

Ap anch kunenganan ni kwikal ni ushon kukat kudutish milong ni kukasikesh chisambu, muntu ukweta manangu ukat kwipukang kusadin mazu minam anch chidiap cha usey kusal mwamu. Chilakej, tong bil anch mulong winou utadin kujijaman kwey kud Nzamb. Chisu chadingay Yesu Kristu panap pansh, “Wikepisha, chad waziyil djat kamu ku rufu, rawiy rufu ra ku mutond [wa mar].” (Filip 2:8) Pakwez kitap dilikishin mulong wa yitiyij yend chakwel alika kumumesh mar nakash. Ni Yesu kitap dilikishin pamulejau kud mwin kupesh mujim anch: “Nakuchipil kal mu dijin dia Nzamb mwom, tuleja anch yey Kristu Uzizidilau Many, Mwan a Nzamb.” Pa ndond pa kwit dilikishin mulong wa wom, Yesu wamwakula nich kutakaman anch: “Yey walondamu kal. Pakwez nakulejany en awonsu anch, kudiokal chisu chinech en ukez kumumanany Mwan a Muntu ushich ku chikas cha katatuku cha Nzamb Mwin Dikand. Ukez kumumanany ukat kwez mu madj!” (Mateu 26:63, 64) Yesu katongap ap pakemp kulik kumushinshamen Tatukwend, Yehova Nzamb, mulong wa kusal kwau chisambu ni mwin kupesh mujim.

In Kristu akat kuyilimish antu ayikedina, pakwez kafanyidinap kwit dilikishin mulong amuziyidin Nzamb ni mulong ayikatin akadivar nau.​—Mateu 28:19, 20; Rom 13:5-7.

Kwikil Chom Chikeza Kutukangesh Kwikal mu Chisambu

Nlel, tukat kurumbok mulong twaswana kuburen kuwanyin mulong wa chitil chasalay ngaketu wa kusambish Adam. (Rom 5:12; 1 Yohan 1:10) Adam wasala chitil mulong wamubwambwila Sakatang. Pakwez payitangau, Adam ni Ev ading antu awanyidina ni akad chitil, ni Nzamb wakanin kal anch ukuyichirishin antu mwikadil uwanyidina washadishay Adam ni Ev. Ukudiosh chitil ni yibudikin yawonsu yiyimp ya chitil.​—1 Korint 15:56, 57.

Tong bil mutapu ukwikala yom! Paletay chiyul piur pa mutapu wa kusadin rudim, Jakobu mwanamakwend a Yesu, walonda anch: “Anch muntu kand kal arumbukangap pa kulond, ndiy muntu uwanyidina, ukutwisha kulam mujimbu wend wawonsu.” (Jakobu 3:2) Muntu uwanyidina ukutwish kulam nawamp rudim rend chakwel kangal ita dilikishin mulong wa kurumbuk kwend. ukutwish ‘kulam mujimbu wend wawonsu.’ Yom yikwikal yiwamp nakash chisu tukwikala antu awanyidina! Pa chisu chinicha, kukwikalap kand chom chikeza kuyipish chisambu pakach pa antu. Pakwez, kurutu chisu chinicha chishika, anch twamurumbukin muntu, el tumwita dilikishin nich muchim umwing mulong wa kulik kushadish chisambu.

[Dizu didia Kwishin kwa paj]

a Chimeken anch Paul wakanganya kumujingunin mwin kupesh mujim mulong kadingap pamwing ap kamena nawamp.

[Chipich chidia pa paj]

Yom ik tukutwisha kwilejin kusutil chilakej cha Paul?

[Chipich chidia pa paj]

Chisu chikwikalau antu awonsu awanyidina, kukwezap kand kikal chom chikuyipisha chisambu