Ja skʼanjel perdon, jun modo bʼa yajel ajyuk ja lamanil

«JA SKʼANJEL perdon jelni ja yipi. Wa stojbʼes kʼumalik jach mi sok tiroʼuk, wa slama ja stiroʼe ja chonabʼiki, wa xyaʼakan ja gobyernoʼik ayil-e ja swokole ja swiniki sok wa stojbʼes ja jastal wa xyila june ja smoji», jach stsʼijbʼan ja Deborah Tannen, bʼa jel lek wajelyuj ja chonbʼanel sok jel chapan sbʼaja kʼumal ja bʼa Universidad bʼa Georgetown, bʼa tey bʼa Washington, D.C.

Ja Biblia wa sjeʼa ke ja skʼanjel perdon sok spetsanila kʼujol jelni xmakuni bʼa stojbʼesel ja jastal mi lek waxa wilabʼajsok june. Jun sjejel, ja Jesús staʼa tiʼal bʼa jun chʼayel kerem. Yajni kumxi ja keremi sok skʼana perdon sok spetsanil skʼujol, ja tatali masni puesto ajyi bʼa skʼulan resibir ja bʼa snaji (Lucas 15:17-24). Jelni tʼilan chʼin oja yaʼ sbʼaj june sok aya elkan ja jastal niwan wa xyaʼa sbʼaji, a-skʼan perdon sok slejel aʼajuk perdon. Chikani lek ja maʼ meran chʼin wa xyaʼa sbʼaji jel pasil bʼa yeʼn skʼanjel perdon.

Ja janekʼ yip yiʼoj ja skʼanjel perdon

Ja Abigaíl, bʼa waj jun ixuk jel bibo ja bʼa chonabʼ Israel, xchiktes ja janekʼ yip yiʼoj ja skʼanjel perdon, ama mini yeʼn smuluk, pes jani smul ja statami. Yajni tey bʼa desierto ja David, ja maʼ oj kʼot rey ja bʼa Israel, stalnay soka swinik ja xchanteʼik ja Nabal, ja statam ja Abigaíl. Pe yajni jujuntik keremtik ja bʼa swinik ja David waj skʼaneyi waʼelal sok jaʼ, ja Nabal jelni kalax sjakʼa sok mi jas yaʼa. Ja David jel tajki, stsomo junuk 400 swinik bʼa oj waj smil ja Nabal sok ja matik tey bʼa snaji. Yajni ja Abigaíl yabʼ ja jas ekʼeli, waj staʼ ja David. Kechan pabor ja yila, koʼ mekʼan bʼa stiʼ sat sok yala yabʼ: «Kala kajwal, keʼn a-jmuluk. Wa xpata akʼujol bʼa oja wakan oj kʼumanukon. Makla ja jas oj yal jawa waʼtijum ixuki». Jaxa Abigaíl tixa och xcholyabʼ ja David ja jas ekʼeli sok skʼebʼayi waʼelal sok jastik bʼa yujel. Anto, ja yeʼn sjakʼayi: «Kaʼax bʼa wa naj sok ajyan laman. Jmaklata ja jasa wala sok oj jkʼuluk ja jas waxa kʼanaki» (1 Samuel 25:2-35).

Stsʼakatal yuja chʼin yaʼa sbʼaj sok skʼana perdon yuja jel kalax sjeʼa ja smodo ja statami, ja Abigaíl skoltay yibʼanal ja matik tey bʼa snaji. Asta ja David yayi tsʼakatal yuja timji bʼa mi spekʼa lom chikʼ. Ama mini yeʼn smul ja jas kʼulajiyi ja David soka swiniki, skʼulani aseptar ja smul ja spamilya sok sleʼa ja lamanili.

Pilan sjejel bʼa wa snaʼa skʼanjel perdon jani ja jekabʼanum Pablo. Bʼa jun ekʼele tʼilani skoltay sbʼaj bʼa stiʼ sat ja niwan tsome juesik bʼa judíoʼik, ja Sanedrín. Ja mero olomal sacerdote Ananías, bʼa jel tajki yuja jas jaman lek yala ja Pablo, yayi mandar ja matik ti tekʼan ekʼ bʼa stsʼeʼel ja jekabʼanumi bʼa a-spocheyi june bʼa stiʼ. Anto ja Pablo sjakʼayi: «Weʼnani oj spochawi june ja Dyosi, bʼa chabʼ kara aya. Ja weʼn wala kulani bʼa oja kʼulukon jusgar jastalni wa xyala ja Leyi pe wanani skʼokjel ja Ley yuja waxa waʼa mandar a-pochjuki june, ¿stojol maʼ ja jawi?». Yajni jujuntik ja matik teyi sleʼaweyi smul bʼa syajbʼes ja mero olomal sacerdote, ja jekabʼanumi wegoxta snaʼa ke mi stojoluk ja jas yala. Ja yeʼn yala: «Kermano jumasaʼ, mini xnaʼa ajyi ta yeʼn ja mero olomal sacerdote. Pes yujni tsʼijbʼunubʼal: ‹Moka wal jas mi lekuk sbʼa mini june ja mandaranumik bʼa wa chonabʼi›» (Hechos 23:1-5).

Ja jas yala ja Pablo stojolni aya, pes ja juesiki mini xbʼobʼ makʼwanuke. Ama jachuk, skʼana perdon yuja jach yala yabʼ ja mero olomal sacerdote, ama mi snaʼa, yuja wa xbʼobʼ abʼxuk stojol ke mi xkʼulwani respetar. * Yuja skʼana perdoni, sjama ja bʼej bʼa jachuk ja Sanedrín oj smakla ja jas wa xkʼan yali. Yuja wa snaʼa lek ja kʼumal yiʼoje ja yeʼnleʼi, ja Pablo yala yabʼye ke wan kʼulajel jusgar yuja wa skʼuʼan ja bʼa sakʼwelali. Jaxa it, snika jun niwan kʼumal sok ja fariseoʼik ochye bʼa sparte ja Pablo (Hechos 23:6-10).

¿Jasa wa xbʼobʼ jnebʼtik ja bʼa chabʼ sjejel it bʼa Biblia? Yuja yeʼnle puesto ajyiye bʼa skʼanjel perdon, ja tuki puesto ajyiye bʼa smaklajel. Ja yuj, ja skʼanjel perdon wa xlajxi ajyel laman. Jaʼi, snajel ke ay jmultik sok skʼanjel perdon yuja jas jkʼulunejtiki wani xbʼobʼ skoltayotik bʼa mas pasil oj tojbʼestik jun wokol.

«Ja keʼn mi jas jkʼulunej»

Yajni wa xkilatik ke ay maʼ jyajbʼestik yuja jas kalatik ma jkʼulantik, bʼobʼta wa xpensaraʼantik ke mi xyabʼ stojol ma mi jas xkuchyuj. Pe la juljkʼujoltik ja rason yayi ja snebʼumanik ja Jesukristo: «Ta wana yijel och jawa majtan ja bʼa altari sok ja tiw xjula kʼujol kʼeʼela kʼumal soka wa wermano, aʼakan jawa majtan bʼa stiʼ ja altari, sok kaʼax. Aʼa kulan bʼajtan soka wa wermano, tixa la kumxiʼa sok aʼa jawa majtani» (Mateo 5:23, 24).

Jun sjejel, lekbʼi jun hermano wa xyabʼ ke ay jas jkʼulunejtikyi, jastalni yala ja Jesús, ama akuerdo aytik ma miyuk, tʼilani oj wajkotik sok ‹yajel kʼulan soka kermanotik›. Ja yaljel bʼa griego ya makunuk ja Jesús wani stojolan ke ‹xchawanile tʼilani oj yabʼ stojol sbʼaje yajni kʼeʼele bʼa jun kʼumal› (Diccionario expositivo de palabras del Antiguo y del Nuevo Testamento exhaustivo, bʼa W. E. Vine). Yajni wa xkʼeye kʼumal chawane, bʼobʼta xchawanile ayni tʼun smule, pes yujni mulanume sok wani skʼojchin yoke. Ja yuj, tʼilani xchawanile oj skʼul-e aseptar ke ay smule.

Ja jas tʼilani mini jaʼuk maʼ ayiʼoj rason sok maʼ ay smul, jani machun oj lewanuk bʼa yajel lamanil. Yajni ja Pablo yabʼ ke ja nebʼumanik bʼa Corinto wa xyiʼaje och tuk yaʼtijumik Dyos bʼa stiʼ sat ja juesik bʼa lugari yuj jun kʼumal wa xkʼeye jastal soka takʼin, stojoni jachuk: «¿Mi maʼ mas lek oja waʼexkan oj kʼulajukawilex jastik bʼa mi tojuk? ¿Mi maʼ mas lek oja waʼexkan gana oj loʼlajananik?» (1 Corintios 6:7). Ama jach yala ja Pablo yuja mi skʼana ja yermanoʼik oj skich sbʼaje bʼa juesik, jelni chikan stojol ja rasoni: ja ajyel laman soka hermanoʼik jani mas tʼilan ke slejel maʼ ayiʼoj rason. Yajel juljkʼujoltik ja rason it masni pasil oj kabʼtik skʼanjelyi perdon ja maʼ wa xyala ke jyajbʼusnejtik.

Jelni tʼilan skʼanjel perdon sok spetsanil jkʼujoltik

Jujuntik kristyano wani xjelxiye yajel makunuk yaljelik bʼa skʼanjel perdon. Jun sjejel, ja bʼa Japón tolabida wa x-abʼxi ja yaljel bʼa skʼanjel perdon, sumimasen. Asta wani x-axi makunuk bʼa yajel tsʼakatal, pes jachuk wana skʼanjel perdon bʼa mini oj bʼobʼ wa kumxuk ja pabor ajiwiʼi. Ja jastal jel tikʼan x-aji makunuk soka tuktukil jas wa stojolani wani x-aji skʼul-e dudar jitsan ta sokto spetsanil skʼujol wan yaljel june. Bʼa tuk kulturaʼik cha wani xjelxiye yajel makunuk tuktukil modo bʼa skʼanjel perdon.

Chikani jas kʼumal wala kʼumanitik, jelni tʼilan oj kʼantik perdon sok spetsanil jkʼujoltik. Ja jas wa xkalatik sok ja snujkʼalil tʼilani oj sjeʼ ke meran wa xnaʼatik malaya. Ja Jesukristo sjeʼayi jachuk ja snebʼumanik ja bʼa Loʼil bʼa Witsi: «Ta kechanta awala ‹ojo›, yujni ojoʼa, sok ta awala ‹miyuk›, pes yujni miyuka. Yujni ja maʼ mi xya kʼotuk ja jas wa xyala tini wa xjak bʼa Maʼ jel malo» (Mateo 5:37). Ta meran waxa naʼa malaya, jeʼa. La katik jun sjejel: jun winik bʼa wan yajel pila ja bʼa wa xkʼulaxi facturar ja bʼa wa x-el ja avioni skʼanani perdon yajni sjutbʼin tʼusan soka smaleta jun ixuk tey bʼa stiʼ sat. Jujuntik minuto tsaʼan, yajni tsʼuj tʼusan ja pila, cha xchajpun pilan ekʼele. Jaxa winik it cha tsamalxta skʼana perdon. Yajni cha ekʼ bʼa yoxil ekʼele, ja smoj ja ixuki sjakʼayi ke ta meran wa snaʼa malaya, tʼilani oj stalna sbʼaj bʼa mokxa skʼuluk. Jachukniʼa, skʼanjel perdon sok spetsanil jkʼujoltik tʼilani oj jtalna jbʼajtik bʼa mokxa jkʼuluktik pilan ekʼele.

Bʼa oj ilxuk ke spetsanil jkʼujoltik wantik skʼanjel perdon, tʼilani oj jkʼultik aseptar ke ay jmultik, skʼanjel perdon sok skʼulajel ja janekʼ xbʼobʼi bʼa stojbʼesel. Jaxa maʼ yajbʼesnubʼali tʼilani puesto oj ajyuk bʼa oj ya perdon ja maʼ wan snajel malaya (Mateo 18:21, 22; Marcos 11:25; Efesios 4:32; Colosenses 3:13). Mini tolabida pasiluk yajel kʼulan yuja mulanumotiki. Pe skʼanjel perdon jelni xbʼobʼ koltanuk bʼa yajel kulan.

Ja ekʼeleʼik mi sbʼejuk oj jkʼantik perdon

Ama ja sjejel piero aya xa wabʼi sok waxa naʼa malaya wa xyijan likikel sok lamanil, ja maʼ bibo mini jach wa sjeʼa yajni mi sbʼejuki. Jun sjejel sbʼaja jaw, tey kiʼojtik ja ekʼeleʼik bʼa wa x-aji och probar ja jastal toj ayotik soka Dyosi. Yajni ja Jesús ti ajyi bʼa Luʼum, «chʼin yaʼa sbʼaj sok kʼuʼabʼal ajyi man chami, jachniʼa, tini cham bʼa jun poste bʼa yijel wokol» (Filipenses 2:8). Pe mini bʼa jun ekʼele skʼana perdon yuja jas wa skʼuʼani bʼa jachuk mi oj yiʼ wokol. Cha mini skʼanayi perdon ja mero olomal sacerdote yajni kʼanjiyi jachuk: «¡Wa xkawi mandar aʼeluka tiʼ bʼa stiʼ sat ja sakʼan Dyos ta weʼna ja Kristo, ja Yunin ja Dyosi!». Jaʼuktoma kʼixwelxta oj skʼan perdon, ja Jesús sjakʼa sok mini tʼun xiwel: «Weʼna walata. Pe ja keʼn wa xkalawabʼyex: masan wego oja wilex ja Yunin ja Winiki kulan ekʼ bʼa stojol skʼabʼ ja Maʼ jel ja yipi sok jakum bʼa sat ason ja bʼa satkʼinali» (Mateo 26:63, 64). Mini jutsʼilita ekʼ ja bʼa spensar yajel kulan soka mero olomal sacerdote bʼa xchʼaykʼujolajel ja jastal toj ay soka sTati, ja Jyoba Dyos.

Ja yaʼtijumik Dyos wani skisawe sok mini xjelxiye soka matik ay xcholeʼi, pe mini skʼanawe perdon yuja kʼuʼabʼal aye soka Dyosi sok yuja wa syajtaye ja yermanoʼiki (Mateo 28:19, 20; Romanos 13:5-7).

Yajni mixa jas oj stim ja lamanili

Ja bʼa jtyempotiki, jpetsaniltik wa xleʼa jmultik yuja mulanumotiki sok yuja mulal yaʼunej ekankitik ja Adán (Romanos 5:12; 1 Juan 1:10). Ja yeʼn pax mulanum yuja skʼokoyi ja yabʼal ja jKʼulumantiki. Pe ja Adán sok ja Eva kʼulajiye tsʼikan lek sok mey yiʼoje mulal, sok ja Dyos skʼapunej ke oj ya elyi ja mulal ja kristyanoʼik. Ja yeʼn oj xchʼaysnajel ja mulali sok yibʼanal ja wokol wa xyiʼajani (1 Corintios 15:56, 57).

Pensaraʼan ja jas wa stojolan ja it. Yajni yaʼa rason sbʼaja jastal yajel makunuk ja kakʼtiki, ja Santiago, ja smajan yermano ja Jesús, yala: «Ja maʼ nunka sleʼa smul soka jas wa xyala mini mulanumuk sok cha wani xlajxiyuj skomjel yibʼanal ja skuerpo» (Santiago 3:2). Ja maʼ mey yiʼoj mulali ojni bʼobʼ skom ja yakʼi, ja yuj mixani ay stʼilanil oj skʼan perdon yuja mixa oj sleʼ smuli. Ojni «xlajxiyuj skomjel yibʼanal ja skuerpo». ¡Jelni tsamal oj ajyuk yajni mixa ay kiʼojtik mulal! Mixani jas oj stim bʼa oj ajyuke laman ja kristyano. Pe malan xkʼot ja tyempo jaw, skʼanjel perdon sok spetsanil jkʼujoltik yuj jun jasunuk mi lek jkʼulantik jelni oj koltanuk bʼa oj katik ajyuk lamanil.

[Nota]

[Poto]

¿Jasa wa xbʼobʼ jnebʼtik ja sjejel bʼa Pablo?

[Poto]

Yajni ja kristyano mixa ayiʼoje mulal, mixani jas oj stim bʼa oj ajyuke laman