Oku Pinga Ongecelo Oyo Osapi Yoku Sanda Ombembua

UKÃI umue o tukuiwa hati, Deborah Tannen, usonehi walivulu amue a soliwe calua lomanu haeye onoño yi konomuisa alimi kosikola ya velapo yoko Georgetown kolupale luo Washington, D. C, wa soneha ndoco: “Oku pinga ongecelo ku kuete unene walua. Oku pinga ongecelo ku potolola ovitangi okuti ka ci sukila vali oku liyaka. Ku potolola eci catiamẽla kolonepele vi kasi pokati kolofeka kuenda, ku ecelelavo olombiali oku limbuka ohali yi kasi pokati kolonungi volofeka viavo kumosi loku leluisa ukamba womanu.”

Embimbiliya li lekisa okuti, oku pinga ongecelo lutima wosi oyo onjila ya sunguluka koku potolola ovitangi pokati kakamba. Ndeci, olusapo lua Yesu luatiamẽla komõla wocisandui, eci eye a tiuka konjo kuenje wa pinga ongecelo lutima waye wosi, isiaye wa kuata onjongole yalua yoku u tambula vali vepata. (Luka 15:​17-24) Ocili okuti, lomue wa kuata atatahãi omo liepela lina ka liecelela oku ecela lutima wosi, kuenje pa kala oku pinga ongecelo kuenda oku wecela. Omo liaco, komanu vana okuti ambombe muẽle ocili, kokuavo oku pinga ongecelo hacina cimueko ca tĩla.

Esilivilo Lioku Pinga Ongecelo

Ukãi umue ukualondunge ko Isareli yosimbu londuko Avigaile, wa eca ongangu yiwa yunene woku pinga ongecelo, ndaño okuti wa pinga ongecelo yekandu lia lingiwa lulume waye. Eci Daviti una weya oku kala osoma ya va Isareli a kala vekalasoko eye kumosi lakuenje vaye, va enda oku teyuila ocunda covinyama via Nabala ulume wa Avigaile. Pole, eci akuenje va Daviti vo pinga olombolo kuenda ovava, eye wa va tiuwiya lonjala kuenda oku va lalula. Eci ceya oku sumuisa calua Daviti kuenje wa pongiya eci ci soka 400 kalume oco va kundule Nabala kuenda epata liaye liosi. Pole, Avigaile oku ci yeva, wa yayulako  oku ñualehela la Daviti osimbu handi ka pitilile. Eci Avigaile a mõla Daviti wa petamela kolomãhi viaye kuenje wa popia hati: “A cime cange, ongole yaco yi linge yange. Ndinge ohenda, tava okuti ame ndimõlove mbangula love. Yeva eci ci popia omõlove.” Omo liaco, Avigaile wa lombolola ocitangi caco kuenda noke wa eca ombanjaile yovikulia kuenda ovinyua ku Daviti. Kuenje, Daviti wa popia hati: “Kuende konjo yove lombembua. Nda yeva kondaka yove. Nda tava kepingilo liove.”​—⁠1 Samuele 25:​2-35.

Ocituwa cumbombe Avigaile a lekisa kumosi lolondaka vioku pinga ongecelo omo liocituwa cĩvi culume waye, ca yovola kolofa epata liaye liosi. Handi vali, Daviti wa pandula omo eye o ‘tiula kongole yoku pesela osonde.’ Ndaño okuti Avigaile hayeko wa tata lãvi Daviti kuenda akuenje vaye, eye wa tava oku kuata ekandu liepata liaye kuenje wa linga cosi oco a kale lombembua la Daviti.

Ongangu yikuavo yomunu umue wa kũlĩhĩle otembo yoku pinga ongecelo upostolo Paulu. Onjanja yimue eye wa kala oku liteyuila eye muẽle vonjango yekanga, vombonge ya velapo ya va Yudea. Ananiya una wa kala ocitunda cinene, wa kuata onyeño omo liolondaka via sunguluka viupostolo Paulu kuenje wa tuma omanu va kala laye ocipepi oco vo vete komẽla. Vonjanja yaco Paulu wo sapuila hati: “Ove, acimano ca yanguiwa, Suku o ku veta. Ove wa tumalelapo oku nepisila ndeci ca soka lovihandeleko, osimbu haive wa sinila ovihandeleko loku linga huti, Vo vete?” Eci omanu va limbuka okuti eye wa lekisa elaviso kocitunda cinene, upostolo Paulu vonjanja yaco wa tava okuti wa lueya kuenda wa popia hati: “Akuetu, sia ci kũlĩhile okuti eye ocitunda cinene, momo ca sonehiwa citi, Ku ka popie cĩvi ombiali yofeka yove.”​—⁠Ovilinga 23:​1-5.

Eci upostolo Paulu a popia okuti omunu una wa nõliwa oku kala onganji ka ci tava oku potolola ovitangi ndonjaki, ocili muẽle. Pole, eye handi wa pinga ongecelo kocitunda cinene omo lioku vangula ondaka yimue eye ka yonguile oku popia okuti komanu yeya oku molẽha ndocina cimue ka ci lekisa esumbilo. a Oku pinga kua Paulu ongecelo, kua yulula onjila oco Vakuakusombisa va yevelele cosi eye a yonguile oku popia. Omo okuti eye wa kũlĩhĩle oku litepa kuovisimĩlo viomanu vatiamẽla kombonge yaco yoku sombisa, eye wa va sapuila okuti wa kala oku sombisiwa omo lioku tava kuaye kondaka yatiamẽla kepinduko. Omo liaco, eci ceya oku nena ocitangi pokati ka va Fariseo vatiamẽlele ku Paulu kuenda omanu vakuavo va kala locisimĩlo ca litepa leci.​—⁠Ovilinga 23:​6-10.

Nye tu pondola oku lilongisila kovolandu ava avali a sangiwa Vembimbiliya? Ovolandu aco avali a lekisa okuti, olondaka via sunguluka via yulula onjila yoku yeviwa vali ciwa lomanu. Omo liaco, oku pinga ongecelo ku pondola oku kuatisa koku lisunguluisa ciwa lomanu okuti pa kala ombembua. Ocili okuti, oku lekisa komanu okuti tua lueya kuenda oku pinga ongecelo omo liovitangi viyililako, ci pondola oku yulula apuluvi oku kuata ombangulo yimue yi pamisa.

‘Ame sa Lingile Lacimue Cĩvi’

Eci tu limbuka okuti omunu umue wa sumua omo lieci tua popia ale ceci tua linga, ci tava  okuti tu kuata ocisimĩlo cokuti omunu waco ka sungulukile, ale pamue o sumua calua lonjanga. Pole, Yesu Kristu wa lungula olondonge viaye hati: “Oco osimbu o kasi loku lumbila ocilumba cove kutala, nda wivaluka okuti ukuẽle o kasi love londaka, oco, siapo ocilumba cove putala, kuende, ka lisunguluise handi lukuẽle, oco noke wiye, o lumbe ocilumba cove.”​—⁠Mateo 5:​23, 24.

Ndeci, ci tava okuti pamue manji o liyeva okuti ove wo lueyela. Kueci catiamẽla konepa yaco, Yesu wa popia hati, kuende “ka lisunguluise handi lukuẽle,” ndaño okuti kua lingile lacimue cĩvi. Velimi lia va Helasi ondaka Yesu a tukula ndeti “yi lomboloka oku liecela pokati noke yocitangi cimue.” Handi vali, eci omanu vavali va kuata ocitangi cimue, ci tava okuti kavali kavo va kuete onepa yeko liocitangi caco, momo ovo omanu vamue okuti ka va lipuile kuenda va pondola oku lueya. Omo liaco, ci sukila oku liecela pokati olonjanja viosi.

Ocili okuti, ci kuete esilivilo hamunuko una o kuete esunga kuenda u ka kuete esunga, pole yuna oka fetikako oku lisunguluisa lukuavo. Eci upostolo Paulu a limbuka okuti, Akristão volupale luo Korindo va kala oku tuala vakuavo va fendelela kumosi Suku oco va sombisiwe lolombiali viofeka omo liovitangi via kala pokati kavo viatiamẽla kolombongo, eye wa va lungula hati: “Ka ca velelepo hẽ oku lingiwa lãvi? Ka ca velelepo hẽ oku liwa?” (1 Va Korindo 6:⁠7) Ndaño okuti Paulu wa lungula Akristão oco va siepo ocituwa coku potolola ovitangi viavo lekuatiso liolombiali viofeka, pole onumbi yi sangiwa kelungulo liaco ya leluka, ya popia okuti: Oku kala lombembua pokati Kakristão ci kuete vali esilivilo okuti oku kũlĩha omunu una o kuete esunga kuenda u ka kuete ci sule. Poku patekela onumbi eyi, ci leluisa ocituwa coku pinga ongecelo omo liocina cimue ka ca sungulukile tua lingila ukuetu.

Ci Sukila Oku Kala Ukuacili

Kuli omanu valua okuti va siata oku tenga vombangulo olonjanja vialua olondaka vi lomboloka oku pinga ongecelo. Ndeci, kofeka yo Japão ondaka sumimasen okuti ya siata calua oku vanguiwa koku pinga ongecelo, ya siata oku yeviwa komanu eci ci soka olohũlũkãi violonjanja. Handi vali, ondaka yaco yi pondola oku lomboloka oku eca olopandu viocina cimue va lingila omunu umue okuti eye ka pondola oku ci lingavo komunu waco. Omo lialomboloko aco a litepa, ci tava okuti omanu vamue va sima okuti ondaka yaco ya siata oku vanguiwa enene calua kuenda ka va kũlĩhĩle nda omanu va siata oku vangula olondaka viaco va vi vangula muẽle lutima wavo wosi. Oku pinga ongecelo kua siata oku lingiwa lomanu vamue, ci tava okuti komanu vakuavo ci lomboloka oku pitolola enene calua olondaka viaco.

Ocili okuti valimi amue oku pinga ongecelo lutima wosi ci kuete esilivilo lialua. Olondaka vi kasi oku vanguiwa kuenda onjila yi kuamiwa poku vi vangula, te vi lekisa okuti omunu wa livela omo lieci a linga. Yesu Kristu wa longisa olondonge viaye Vohundo yaye ya Velapo yo Komunda hati: “Okupopia kuene ku linge nda oco, oco; nda hacoko, hacoko. Cosi ci pitahãla evi ca tunda kevĩho.” (Mateo 5:37) Eci o pinga ongecelo ci lomboloka ndoco! Vanja ocindekaise cilo: Ulume umue wa kala kulala woku iñila vombalãu, wa pinga ongecelo eci ovikuata viaye ambata via tusula ukãi umue wa kala kulala ukuavo. Noke yakukutu amue eci ulala waye wa fetika oku enda, omaleta yaye ya tusula vali onjanja yavali ukãi waco. Lesumbilo lioci, ulume waco wa pinga vali ongecelo. Kuenje eci o tusula onjanja yatatu, ukãi waco wo sapuila okuti nda oku pinga kuaye ongecelo ku lomboloka muẽle ocili eye o sukila oku kũlĩhĩsa lutate oco ovikuata viaye ka vi ka tusule vali ukãi waco noke yoku pinga ongecelo. Ocili okuti oku pinga ongecelo lutima wosi kua siata oku kuamiwa lelikolisilo liocili lioku yuvula oku linga ekandu liaco onjanja yavali.

Nda oku pinga kuetu ongecelo kuocili muẽle, tuka tẽla oku limbuka okuti eci tua linga ka ca sungulukile kuenje tuka sandiliya oku teteliwa kuenda oku likolisilako oku tepulula evalo tua nenela komunu una tua lingila ekandu liaco. Omo liaco, eci cika vetiya omunu una va lingila ekandu liaco oku ecela ondingaĩvi omo lioku lekisa elikekembelo liaye. (Mateo 18:​21, 22; Marko 11:25; Va Efeso 4:32; Va Kolosai 3:13) Omo okuti ovo omanu vamue ka va lipuile, ci tava okuti ci tĩla calua oku lisunguluisa pokati kavo. Pole, olondaka viatiamẽla koku pinga ongecelo vi kuete unene walua poku lisunguluisa lomanu oco va kuate ombembua.

 Ceci Oku Pinga Ongecelo ku Lingiwa Lonjila Yimue ka ya Sungulukile

Ndaño okuti olondaka vioku livela kuenda oku lekisa esumuo omo lioku linga ocina cimue ka ca sungulukile vi kuatisa oku tulumuha kuenda vi vetiya oku kala lombembua, pole omunu una o kuete olondunge ka vangula olondaka viaco votembo yimue ka ya sungulukile. Sokolola okuti eci o yongola oku pingila ongecelo mua kongela ekolelo ku Suku. Eci Yesu Kristu a kala palo posi, ‘wa liketisile calua, kuenda wa pokola toke eci a fila kuti.’ (Va Filipoi 2:⁠8) Eye ka pingele ongecelo yeci catiamẽla ketavo liaye oco ohali yaye yi tepuluke. Handi vali, Yesu ka pingele ongecelo, eci ocitunda cinene co kisika hati: “Hu lisingisa la Suku o kasi lomuenyo siti, Nda ove Kristu, Mõla a Suku, tu ci sapuile.” Pole, Yesu ka liketisile oku pinga ongecelo kuenje wa tambulula lutõi hati: “Ove ove wa ci popia, puãi mopia lene siti, Ndopo vu mola Mõlomanu wa tumala kondio ya Tõlo kuenje iyilila kalende okilu.” (Mateo 26:​63, 64) Lalimue eteke Yesu a simĩle oku sanga yimue ombembua locitunda ca velapo omo lioku yapuka koku kolela isiaye, Yehova Suku.

Akristão va siata oku lekisa esumbilo kolombiali. Pole, ovo ka va sukila oku pinga ongecelo omo lioku pokola kuavo ku Suku kuenda omo liocisola cavo la vamanjavo.​—⁠Mateo 28:​19, 20; Va Roma 13:​5-7.

Ka Kuli Atatahãi Koku Kuata Ombembua

Cilo, tua siata oku lueya omo lioku piñala ekalo liomanu ka va lipuile kuenda ekandu lionjali yetu yatete Adama. (Va Roma 5:12; 1 Yoano 1:10) Oku sambuisiwa ekandu lia Adama oyo onima yeyilila koku sinila Ululiki. Ndeci ca kala Adama kuenda Heva tete okuti va kala omanu va lipua haivo ka va kuete ekandu lalimue, haico Suku a likuminya oku linga vali okuti omanu vosi vaka lipua. Eye oka mãlako ekandu kuenda ovina viosi viyililako.​—⁠1 Va Korindo 15:​56, 57.

Sokolola ndomo eci cika kala! Kelungulo liatiamẽla kelimi lia eciwa la manji a Yesu Tiago okuti inavo umosi, eye wa popia hati: “Nda umue ka lueya leci a popia, eye omunu wa pua eko, haeye o tẽla oku kapa olelia ketimba liosi.” (Tiago 3:⁠2) Omunu una okuti wa lipua, o pondola oku lava ciwa elimi liaye kueci catiamẽla koku vangula okuti ka sukila oku pinga ongecelo omo lioku lueya kuaye. Eye ‘o pondola oku lavulula etimba liaye liosi.’ Cika fina calua eci vosi yetu tuka kala omanu va lipua! Kuenje, noke ka kuka kala vali lacimue ci pondola oku tateka ombembua pokati komunu lomunu. Omo liaco, osimbu handi otembo yaco ka yeyile, oku pinga ongecelo lutima wosi kuenda ongecelo yina ya sungulukila eci tua linga, yika kuatisa calua koku kuata ombembua.

[Etosi pombuelo yemẽla]

[Elitalatu kemẽla 5]

What can we learn from Paul’s example?

[Elitalatu kemẽla 7]

Eci omanu vosi vaka lipua, lomue oka kuata atatahãi koku kuata ombembua