Tau Tagata Lalago he Tapuaki Moli—Vaha Ia mo e Vaha Nei

MANATU nakai e koe e higoa he tagata tane ne tagi ha ko e maga tuai ko Ierusalema? ‘Ko Iesu,’ he liga talahau e koe—mo e, tagi moli a Iesu. (Luka 19:28, 41) Ka e, he tau senetenari ato hau a Iesu ke he lalolagi, ne taha e fekafekau tua fakamoli he Atua ne tagi pihia foki ki a Ierusalema. Ko e higoa hana ko Nehemia.—Nehemia 1:3, 4.

Ko e heigoa ati momoko lahi ai a Nehemia ki a Ierusalema? Ko e heigoa ne taute e ia ma e aoga he maga mo e tau tagata i ai? Mo e heigoa kua lata ia tautolu ke ako mai he fakafifitakiaga hana? Ke tali, kia liu onoono atu a tautolu ke he tau mena tutupu he hana vaha.

Ko e Tagata Mokoina mo e Gahuahua

Ne kotofa a Nehemia mo ikipule ha Ierusalema, ka e fakamua ki ai, ko e ofisa tokoluga a ia he fale fakafili Peresia he maga ko Susana. Pete ia, kua nakai fakagalo he hana moui mahuiga e hana kapaletu ma e levekiaga he hana tau matakainaga Iutaia ne mamao atu ki Ierusalema. Ka ko e mena fakamua ne taute e ia he magaaho ne ahiahi e tau hukui Iutaia mai Ierusalema ki Susana, ko e “huhu age . . . kia lautolu po ke fefe e tau tagata Iuta ne

hao ko lautolu ne toe he paeaaga, ne huhu age foki po ke fefe a Ierusalema.”  (Nehemia 1:2) He magaaho ne tali age e tau tagata “kua matematekela lahi” e tau tagata i Ierusalema mo e “kua maona” e kaupa he maga, ti ‘nofo hifo a Nehemia, ne tagi foki mo e mānu ai falu a aho.’ He mole atu, ne talahau e ia e momoko hana ki a Iehova he liogi mai he loto. (Nehemia 1:3-11) Ko e ha ne momoko lahi ai a Nehemia? Ha ko Ierusalema ko e lotouho he tapuakiaga ha Iehova he lalolagi, ka kua tiaki tuai. (1 Tau Patuiki 11:36) Ti ko e tuaga matematekelea he maga, ko e fakakiteaga he tuaga fakaagaga kelea he tau tagata i ai.—Nehemia 1:6, 7.

Ko e kapaletu ha Nehemia ma Ierusalema mo e hana fakaalofa hofihofi ma e tau Iutaia ne nonofo i ai ati omoi a ia ke foaki ne ia a ia. He mogo ni ne fakaata he patuiki Peresia a ia ke toka hifo e tau matagahua hana, ne kamata a Nehemia ke taute e tau fakatokatokaaga ma e fenoga loa hana ki Ierusalema. (Nehemia 2:5, 6) Ne manako a ia ke foaki e malolo, magaaho, mo e makaka hana ke lalago aki e gahua liu fakafou ne kua lata. He tau aho gahoa ne hoko atu a ia, kua fita he fai fakatokatokaaga a ia ma e liu fakafou he kaupa katoa ha Ierusalema.—Nehemia 2:11-18.

Ne vevehe e Nehemia e gahua lahi he liu fakafou e kaupa ke he tau magafaoa loga, ko lautolu oti ia kua gahua auloa. * Ne molea e 40 e tau matakau kehekehe ne kotofa ke igatia ke liu fakafou e “taha maga he kaupa.” Ko e fua? Mo e tau tagata gahua tokologa—fakalataha mo e tau matua ne faihoani he fanau ha lautolu—ne foaki e tau magaaho mo e malolo ha lautolu, nukua maeke tuai e gahua ne tuga e mahaki foili. (Nehemia 3:11, 12, 19, 20) He magahala he tau mahina lavelave ua, kua mau ai e kaupa katoa! Ne tohia e Nehemia, kua omoi foki a lautolu ne totoko ke he gahua liu fakafou ke mailoga “ko e Atua ha tautolu ne eke ai e gahua na.”—Nehemia 6:15, 16.

Ko e Fakafifitakiaga Lata ke Manatu

Kua mua atu e lagomatai ha Nehemia nakai ni ko e magaaho mo e tau makaka fakatokatoka hana. Ne fakaaoga foki e ia e tau koloa tino hana ke lalago aki e tapuaki moli. Ne fakaaoga ne ia e tupe hana ke liu fakatau aki e tau matakainaga Iutaia hana mai he fakatupa. Ne foaki e ia e tupe mo e nakai fai muka. Ne nakai lagataha a ia ke ‘fakapehia’ e tau Iutaia he manako ke fai totogi ha ko e ikipule, ko e mena kua latatonu ke moua e ia. Ka e, fakaata e ia e kaina hana ke fagai e “taha e teau mo e limagofulu e tagata, katoa foki mo lautolu ne o mai ai kia mautolu he tau motu kehe ne agaagai mai kia mautolu.” He tau aho takitaha ne foaki e ia ‘taha e povi mo e ono e mamoe mitaki mo e tau manulele’ ma e faoa hana ne o mai. Lafi ki ai, ne takilagataha ke he tau po hogofulu oti ne foaki e ia ki a lautolu e “tau uaina kehekehe oti ne loga”—ti totogi ne ia.—Nehemia 5:8, 10, 14-18.

Ko e fakafifitakiaga mitaki lahi ha ia he fakamokoi ne fakatoka e Nehemia ma e tau fekafekau oti he Atua he vaha ia mo e vaha nei! Ko e fekafekau tu mauokafua nei he Atua, ne fakaaoga lahi mo e fakamakai e ia e tau koloa tino hana ke lalago aki e tau tagata gahua ke fakatolomaki e tapuaki moli. Lata ai, ne maeke ia ia ke ole ki a Iehova: “Haku Atua na e, kia manatu mai . . . ke lata mo e tau mena oti ne eke ai e au ke he motu nai.” (Nehemia 5:19) Moli, to taute ne Iehova e mena ia.—Heperu 6:10.

Kua Muitua e Fakafifitakiaga ha Nehemia he Vaha Nei

Kua mafanatia e loto ke kitia e tau tagata ha Iehova nukua fakatata pihia he vaha nei e tau logonaaga mafanatia, e fakamakaukau, mo e aga foaki noa ma e tapuaki moli. He magaaho ka logona e tautolu kua matematekelea e tau katofia talitonu, ne kapaletu lahi a tautolu hagaao ke he levekiaga ha lautolu. (Roma 12:15) Ke tuga a Nehemia, ne o atu a tautolu ki a Iehova he liogi ke lalago e tau matakainaga he tua ne matematekelea ha tautolu, he ole ki a ia: “K[ia] fakateliga mai a koe ke he liogi haku ko e hau a fekafekau, mo e liogi he hau a tau  fekafekau, ko lautolu ne fia matakutaku ai ke he hau a higoa.”—Nehemia 1:11; Kolose 4:2.

Pete ia, ko e kapaletu ha tautolu ma e levekiaga fakaagaga mo e fakatino he tau matakainaga Kerisiano ha tautolu mo e ma e fakatolomakiaga he tapuaki moli kua nakai lauia hokoia e tau logonaaga ha tautolu. Nukua omoi a tautolu ke gahuahua. Ko lautolu ne fakaata he tau tutuaga, nukua omoi he fakaalofa ke toka hifo e tau kaina mauokafua ha lautolu, ke tuga ni a Nehemia, mo e o atu ke he falu a matakavi ke lagomatai a lautolu ne manako. Kua nakai fakauaua he tau tuaga nakai mauokafua lahi, ne liga kua fehagai a lautolu ki ai ne foaki noa pihia ke he falu fahi he lalolagi, ne lalago e lautolu e fakatolomakiaga he tapuaki moli i ai, he gahua auloa mo e tau matakainaga Kerisiano ha lautolu. Ko e agaga foaki noa ne fakatata e lautolu kua lata ke fakaheke ki ai.

Taute e Gahua ha Tautolu he Kavi ne Nonofo Ai

Ka e maama, he laulahi ia tautolu kua nakai maeke ke o atu ke he taha matakavi. Kua lalago e tautolu e tapuaki moli he kavi ne nonofo ai. Kua fakakite foki e mena ia i loto he tohi ha Nehemia. Mailoga la e tau matafeiga ne lafi e Nehemia hagaao ke he falu magafaoa tua fakamoli ne fakalataha ke he gahua liu fakafou. Ne tohia e ia: ‘Ti ati ai e Ietaia ko e tama a Harumapu, ki mua foki he fale hana. Ne ati e Peniamina mo Hasupo, ki mua he fale ha laua. Ti mui age kia laua mo e ati e Asaria ko e tama a Maaseia ko e tama ia a Anania ke he hana fahi fale.’ (Nehemia 3:10, 23, 28-30) Ne lahi e lagomatai he tau tagata tane ia fakalataha mo e tau magafaoa ha lautolu ke he fakatolomakiaga he tapuaki moli he fakalataha ke he gahua liu fakafou he kavi ne nonofo ai.

He vaha nei, kua lalago e tautolu e tapuaki moli he tau kaufakalatahaaga ni ha tautolu ke he tau puhala kehekehe. Kua fakalataha a tautolu ke he tau feua ta fale ma e Fale he Kautu, gahua ma e matematekelea fakalutukia mo e, mua atu, ke he gahua fakamatala he Kautu. Ke lafi ki ai, pete kua maeke ia tautolu ke fakalataha fakatagata atu ke he ta fale po ke gahua lagomatai po ke nakai, kua ha ha ia tautolu oti e manako fakamoli ke lalago e tapuaki moli aki e tau koloa tino ha tautolu, tuga ne taute fakamokoi e Nehemia he vaha hana.

Ke moua e tau tupe kua lata ke fakatupe aki e tau gahua lomi hane tolomaki ki mua, tau gahua lagomatai, mo e falu a matagahua loga foki ha tautolu ne taute he lalolagi katoa ne tuga kua lahi mahaki he falu magaaho. Ka kia liu manatu foki, ko e matagahua ke liu fakafou e kaupa mahaki ha Ierusalema kua tuga foki ke lahi mahaki. (Nehemia 4:10) Pete ia, ha kua vevehe e matagahua ke he tau magafaoa fakamakai loga, kua mau ai e kaupa. Ke tuga he vaha nei, to maeke ni ke moua e tau koloa loga ke taute aki ha tautolu a tau gahua he lalolagi katoa kaeke fakatumau a tautolu takitokotaha ke leveki taha vala he gahua.

He magahala he tau kua mole, kua tokologa mai he tau tagata he Atua ne foaki e tau tupe lagomatai, ti kua manako e Kau Fakatufono he Tau Fakamoli a Iehova ke fakaaoga e magaaho nei ke fakakite e hokulo he fakaaue ha lautolu ki a lautolu oti ne kua omoi ki ai ha lalu tau loto ke fakalataha ke he foakiaga noa nei. Ka e mua atu, kua fakaaueina a tautolu ki a Iehova ma e fakamonuina lahi mai hana ke he tau gahua fakamoli he hana tau tagata he fakatokoluga e tapuaki moli ke he lalolagi katoa. E, he magaaho ka fakaata atu a tautolu ke he puhala ne takitaki he lima ha Iehova a tautolu ke he tau tau loga, nukua omoi a tautolu ke fakataogo e tau kupu ha Nehemia, ne talahau fakamoli: “[Ko] e lima he haku a Atua ne mitaki ki luga ia au.”—Nehemia 2:18.

[Matahui Tala]

[Tau Fakatino he lau 30]

Ko Nehemia ko e tagata mokoina mo e gahuahua