Ne’ets ti lej tólmiy ka exla’ a Jehová

¿WALÁM wa’ats jant’oj axi yab i éxbayal? Walám antsaná’ i ats’ál kom yab i lej exlál k’al a Dios. ¿Jale’? Yan i atikláb in exlámal a Dios ani tolmiyámej, jayej pidhnének i aychixtaláb.

A Jeho­vá, an Dios axi in abna’ ka ts’ejkáj an Biblia, in lé’ abal ki exlá’. An salmista in dhucha’ axé’: «Abal an atiklábchik kin exla’ abal Tatá’ a bij Jehová, Tatá’ játs an más Púlik tin puwél an Tsabál». A Dios in exlál abal max ki exla’, ne’ets tu ku lej tólmiy. «Naná’, pel in Jeho­vá, an Dios axi ti exóbchal abal kit k’wajiy alwa’.» ¿Jant’ini’ ti ne’ets tu ku tólmiy ki exla’ a Jeho­vá? (Salmo 83:18; Isaías 48:17.)

Tu tólmiyal abal ki exla’ jant’oj i éjtowal ki t’aja’ tam i kwa’al jun i k’ibataláb, tu pidhál i aychixtaláb ani i koyattaláb ti ­ejatal. ­Jayej tu tólmiyal ki exla’ jale’ tu wat’el yan jant’oj xowé’ ta k’icháj. ¿Jant’oj ne’ets ki t’aja’ ti kwéntaj?

¿Walám alk’idh tu jilnének tejé’ Tsabál?

Bélits abal an atiklábchik in exobnámal yan jant’oj, in áynanchal kin t’aja’ axé’chik xi konowixtaláb: ¿Jale’ tu k’wajat tejé’? ¿Jant’oj ne’ets ka wat’ey k’al i ejatal? ¿Jale’ tu ts’ejkáj? Yab ne’ets ki ats’ál kulbél max yab ki tok’tsiy axé’ xi konowixtalábchik. ¿Jant’oj in tsálpayal yan i atikláb? Tin taltal an támub 1990 t’ajan jun i encuesta ti Alemania, ts’ejel k’al axé’ xi atikláb in uluw abal in lej tsalpayámal abal lej alk’idhits tu k’wajat tejé’. Walám jayetsej in tsálpayal yan i atikláb axi ta kwenchálil.

Max jun yab in exlál jale’ ti k’wajat teje’, yab ne’ets kin exla’ jant’oj kin t’aja’ k’al in ejatal. Yan i atikláb u lej t’ojnal abal kin ata’ i tumín, pero in t’ajámalchik ti kwéntaj abal yab játs k’al axi u t’ajnal abal kin ats’a’ kulbél. Yan i atikláb u lej t’e’pinal kom yab in exlál jant’ini’ kin eyendha’ in ejatal. Jaxtám, ma in lé’chik kin tixk’a’ in ejatal. Axé’ játs jawa’ wat’ey k’al jun i ts’ik’ach. An periódico International Herald Tribune, in ulal abal «axé’ xi ts’ik’ach lej tumínladhak ani u k’wajílak alwa’». Bélits abal in kwa’alak yan i tumín, in ats’álak lej t’e’pidh ani kwetém. Jaxtám, in uts’a’ jun kalat yan i ilál abal ka tsemets. Walám tatá’ jayej a exlál tin kwéntaj k’e’at i atiklábchik axi in ats’álak kwetém ani ma in tixk’a’ in ejatal.

¿A ats’ámal abal u uluwáb abal an ciencia in éjtowal tu ku ólchij patal jawa’ i yéjenchal ki exla’ tin kwéntaj an ejataláb? An semanario alemán Die Woche in ulal: «An ciencia in éjtowal tu ku ólchij yan jant’oj, pero yab in éjtowal tu ku exóbchij tin kwéntaj a Dios. An evolución ani k’e’at i exobchixtaláb yab in éjtowal tu ku tólmiy ki ko’oy i kanataláb». Jawa’ in exobnámal an científicos tu tolmiyámal ki exbay jant’ini’ tu t’ojnal an Tsabál ani patal jawa’ in kwa’al i ejataláb. Pero yab in ejtowámal tu ku olchij jale’ tu k’wajat tejé’, ani jant’oj ne’ets ka wat’ey axi ta’tal a k’icháj. Max expidh ki aychij abal an ciencia tu ku tók’tsinchij patal jawa’ i yéjenchal ki exla’, yab jayk’i’ ne’ets ki ela’ an tok’tsixtaláb. Jaxtám an periódico Süddeut­sche Zeitung, in ulal abal «i yéjenchal abal jita’ tu ku exóbchij».

¿Yab walám más in tomnál tu ku exóbchij axi tu ts’ejkámal? Kom játs a Dios axi in ts’ejka’ an atikláb, Jajá’ in exlál jale’ tu jila’ tejé’. An Biblia in ulal abal a Jeho­vá in ts’ejka’ an atikláb abal ka k’wajiy tejé’ Tsabál ani kin béletna’. An atiklábchik kwa’alak kin t’aja’ jawa’ tekedh, kin ko’oy i tsalpadhtaláb ani ka k’anidháxin, kom antsaná’ in ey a Jeho­vá. Tam ki exla’ jale’ tu ts’ejka’ a Jehová, i éxbayal jale’ tu k’wajat tejé’ (Génesis 1:26-28).

¿Jant’oj a éjtowal ka t’aja’?

Walám tatá’ yabayej a exlál jale’ tu k’wa­jat tejé’, jant’oj tam aychixtaláb wa’ats ani jale’ tu ts’ejkáj. Tam, ­jawa’ an Biblia tu ólchal játs ki exla’ tin kwéntaj a Jeho­vá. A Jesús in uluw: «Ne’ets kin ko’oychik i ejataláb abal ets’ey max kin áynanchij kin exóbna’ tin ­kwéntaj Tatá’, an Dios axi chubax ani k’al axi Tatá’ a aba’, a Jesucristo». Jayej kwa’al ka tsápnanchij ka jalk’uy jant’ini’ a ey, ejtíl, ka tejwamédha’ i k’anidhomtaláb. Jayej kwa’al ka ko’oy ta tsalápil abal a lé’ kit k’wajiy ba jun i ít Tsabál ju’táj ti ne’ets ti abatnom in ­Eyaltal a Dios. Tam ne’ets ka exla’ jale’ tu k’wajat teje’, ani jayej ne’ets ka exla’ abal wa’ats jun i aychixtaláb lej alabél abal an k’icháj axi ta’tal. Ne’ets ka t’aja’ ti kwéntaj abal ­jawa’ a lé’ak ka exla’ a elchits an tok’tsixtaláb (Juan 17:3; Eclesiastés 12:13).

¿Walám u jálk’unal in ejatal jun i atikláb tam kin exla’ axé’? A Hans pel jun i inik axi in t’ajámal ti kwéntaj axé’. * Ti biyál, jajá’ in exlálak wé’ tin kwéntaj a Dios, pero yab in eyendhálak tin ejatal jawa’ in exlálak. Jawa’ in kulbetnálak kin t’aja’ játs kin eyendha’ i drogas, kin xe’tsindha’ i uxum, ka xe’tsin ti belelél k’al an moto ani kin t’aja’ k’e’at jant’oj axi yab tekedh. Jajá’ in ulal: «Yab u exlálak jant’oj ku t’aja’ k’al u ejatal, yab jant’oj tin kulbedhálak». Tam ti a Hans in kwa’alak 25 i támub, in tsalpay abal in lé’ak kin exla’ más tin kwéntaj a Dios, tam in tujchij kin ajiy an Biblia. Tam ti in exla’ más tin kwéntaj a Jeho­vá ani jale’ tu k’wajat tejé’, in jalk’uy in ejatal ani pujan jant’ini’ i ólchix k’al a Jeho­vá. Ban diez i támub axi wat’enek, lej t’ojnének kin ólnanchij in káwintal a Jehová, jajá’ in ulal: «Jawa’ tin lej kulbedhál játs ku t’ojonchij a Jeho­vá. Ku exla’ a Jeho­vá in t’ajámal ku eyendha’ alwa’ u ejatal».

An atiklábchik yab expidh in lé’ kin exla’ jale’ tu k’wajat tejé’. Kom k’wajat ti yanel an k’ibataláb tejé’ Tsabál, an atiklábchik in lé’ kin exla’ k’e’at jant’oj.

¿Jale’ ti wat’ey axé’?

Tam jun i atikláb kin wat’a’ jun i yajchiktaláb, in lej tsálpayal k’al axé’: ¿jale’ ti wat’ey? Jun i atikláb axi kin elchij an tok’tsixtaláb, játs axi más ne’ets kin ejtow kin ­kuxuy an yajchiktaláb. Tam yab in elál an tok’tsixtaláb, in yajchiknál ani yabáts u wichél kin ats’a’ kulbél. Ki tsu’uw jant’oj in wat’a’ jun i nanaláb axi in bij Bruni.

«In t’ajál talchik i támub, tsemets u tsakam ts’ik’áchil, a Susanne. Naná’ u belálak k’al a Dios, jaxtám in k’alej k’al an sacerdote abal ti kin tólmiy. Jajá’ tin ucha’ abal a Dios in ne’dha’ u tsakam ts’ik’áchil ti éb abal ka wenk’on ti ángel. Naná’ u lej yajchikna’ kom tsemets u ts’ik’áchil, pero jayej in tsakuy k’al a Dios, kom tin nenchij u tsakam ts’ik’áchil.» Al yan i támub a Bruni in lej yajchikna’. «Talbél jun i ólchix k’al a Jeho­vá tin tejwamédhanchij k’al an Biblia abal yab in tomnál kin tsakuy k’al a Dios. A Jeho­vá yab in ne’dha’ a Susanne ti éb, nibal in kwa’al tiwa’ jant’ini’ jun i ángel. Jajá’ yawláts kom patal u wál­bidh. U ts’ik’áchil k’wajat ti koyol, in aychal abal ka edháj k’al a Jeho­vá. Jayej u exóbna’ abal a Dios we’its ne’ets kin wenk’ow an Tsabál ti jun i paraíso, ju’táj ti ne’ets ku k’wajiy abal ets’ey. Tam tu exla’ más a Jeho­vá u k’a­nidha’ más, ani an yájal k’ayúm k’ayúm k’alej ti we’mél.» (Salmo 37:29; Hechos 24:​15; Romanos 5:12.)

Millones i atikláb in lej yajchiknál, ejtíl k’al an pextaláb, an jayil ani k’e’at i yajchiktaláb. A Bruni in ats’a’ lej alwa’ tam ti in exla’ abal yab pel in wálab a Di­os. Jayej in exla’ abal a Dios yab in lé’ abal wawá’ ki yajchikna’ ani abal lej we’its ne’ets kin talabédha’ an pojkaxtaláb. Patal an k’ibataláb axi xowé’ k’wajat ti wat’el in tejwamedhál abal u k’wajatits «tin taltal axé’ xi xe’tsintaláb». An alwataláb axi patal i aychal lej we’its ne’ets ka ulits (2 Timoteo 3:1-5; Mateo 24:7, 8).

Jant’ini’ i éjtowal ki exla’ a Dios

A Hans ani a Bruni in belálak abal wa’atsak jun i Dios, pero yab in lej exlálak tin kwén­taj Jajá’. Pero tam ti in tsápnanchij kin exla’chik más tin kwéntaj a Jeho­vá, in ats’a’chik más kulbél. Jajá’chik in ela’ an tok’tsixtaláb k’al jawa’ in lé’ak kin exla’, k’al nixé’ tólmiyat kin ats’a’ más alwa’ tin ejatal ani kin ko’oy jun i aychixtaláb. Yan i atikláb axi xowé’ in k’ak’nál a Jeho­vá, jayetsej in wat’a’.

Abal ki exla’ a Jeho­vá, i yéjenchal ki k’ayúm exóbna’ an Biblia, kom taná’ tu ólchal jant’ini’ játs in ey a Jehová ani jant’oj tu konchal ki t’aja’. Antsaná’ in t’aja’ yan i atikláb axi ti k’a’ál siglo. A Lucas in dhucha’ axé’ tin kwéntaj an epchalchik axi ban tamkuntaláb axi ti Berea (Grecia): «K’al in lej kanát in ats’anchalakchik in káwintal a Dios, chudhél chudhél in exobnálchik an t’okat dhuchlab, kom in lej lé’ kin exla’ max chubax an kaw jawa’ u ólchinal» (Hechos 17:​10, 11).

Ti k’a’ál siglo, jita’ pelakchik i aykol k’al a Cristo, u támkunalakchik abal kin exóbna’ jawa’ in ulalak in káwintal a Dios (Hechos 2:​41, 42, 46; 1 Corintios 1:​1, 2; Gálatas 1:​1, 2; 2 Tesalonicenses 1:1). Xowé’, jayej u t’ajnal antsaná’. An aykolchik k’al a Cristo in tólmiyal an atikláb abal ka utey k’al a Jeho­vá ani kin t’ojonchij. Jayej ne’ets ka bats’uw k’e’at i alwa’taláb max ka junkuw an ólchixchik k’al a Jehová. An atiklábchik axi in k’ak’nál a Dios, kayúm k’ayúm ne’ets in nits’biyal. Jayej, an ólchixchik k’al a Jehová in tsápnanchal kin tejwamédha’ tin ejatal jant’ini’ játs in ey a Jeho­vá. Tam, max ku tamkun k’al jajá’chik ne’ets ki exla’ más a Jeho­vá (Hebreos 10:​24, 25).

Walám ka tsálpay abal in yejenchal yan i ­tsapláb abal ki exla’ a Jehová. Pero jayej wa’ats yan jant’oj axi chudhél i t’ajál ani in yéjenchal i tsapláb. Ki tsalpay k’al patal an tsapláb axi in t’ajál an atikláb axi u ubat’ ti adhil. Jun i t’iplab, a Jean-Claude Killy, pel jun i inik axi in ata’ jun i medalla de oro ti adhil. Jajá’ in uluw jant’oj kwa’al kin t’aja’ jun i atikláb abal kin ata’: «Kwa’al ki tujchij tu t’ojojnal diez i támub ok’xidh ani játsits kwa’al ki t’aja’ chudhél. In yéjenchal ka t’ojondha’ a tsalápil ani a iniktal jun i támub». Axi u adhil kwa’al kin t’aja’ yan i tsapláb abal expidh ka adhláts diez minutos. Xowé’ ki tsalpay k’al an alwa’taláb axi ne’ets ki bats’uw max ki exla’ a Jeho­vá. Jayej ki tsalpay abal axé’ xi alwa’taláb, ne’ets ka owey abal ets’ey.

Jun a ja’úb axi in tomnál ka aynanchij ka exla’

¿Yab aníts abal patal i lé’ ki ko’oy jawa’ i yéjenchal? Max tatá’ a tsálpayal abal a yéjenchalej jant’oj ta ejatal ani max a lé’ ka exla’ jale’ ti yajchiknál, ka tsápnanchij ka exla’ a Jeho­vá. An Biblia in ulal abal Jajá’ játs a Dios. Max ka tsápnanchij ka exla’ a Jehová ne’ets ka jalk’un a ejatal.

¿Walám ne’ets kin bajuw a k’icháj tam ki exla’its patal tin kwéntaj a Jeho­vá? Jita’chik in nedhál yan i támub tin exlál a Jehová in t’ajámalchik ti kwéntaj abal chudhél chudhél in exobnál jant’oj ít tin kwéntaj Jajá’. Max ki tsápnanchij ki exla’ más a Jehová, ne’ets ki ats’a’ lej kulbél ani más utat k’al Jajá’. Antsaná’ ne’ets ku tsálpaxin jant’ini’ an abatwálej Pablo, jajá’ in dhucha’: «A Dios ojni’ lej k’adhpich lupudh in winat tsap. ¡Yab i éjtowal ki dhubat tala’ éjtin­chij in tsalap! Ani yab i éjtowal ki tala’ éxbanchij jawa’ in t’ajál. Ni jita’ tam inik yab in éjtowal kin lej éxlanchij jant’oj in tsálpayal a Dios. Ni jita’ tam inik in éjtowal kin ts’alabchij a Dios» (Romanos 11:​33, 34).

[Nota]

[Comentario]

An atiklábchik in áynanchal kin t’aja’ axé’chik xi konowixtaláb: ¿Jale’ tu k’wajat tejé’? ¿Jant’oj ne’ets ka wat’ey k’al i ejatal? ¿Jale’ tu ts’ejkáj?

[Comentario]

«Jawa’ tin lej kulbedhál játs ku t’ojonchij a Jeho­vá. Ku exla’ a Jeho­vá in t’ajámal ku eyendha’ alwa’ u ejatal».

[Comentario]

Tam tu exla’ más a Jeho­vá u k’a­nidha’ más, ani an yájal k’ayúm k’ayúm k’alej ti we’mél.