ەحوبا — تانىسۋعا تۇراتىن قۇداي
ەحوبا — تانىسۋعا تۇراتىن قۇداي
ومىردە ٴبىر ماڭىزدى نارسەدەن قۇر قالىپ جاتقان جوقسىز با؟ قۇداي تۋرالى از بىلەتىن بولساڭىز، وندا كوپ نارسەدەن قۇر قالىپ جاتىرسىز دەپ ايتۋعا بولادى. نەلىكتەن؟ ويتكەنى قۇداي تۋرالى ٴبىلىم العاننىڭ ومىردە ەلەۋلى پايداسى بار ەكەنىن ميلليونداعان ادامدار ٴتۇسىنىپ جاتىر. بۇل بىزگە قازىر دە، بولاشاقتا دا پايداسىن تيگىزەدى.
كيەلى كىتاپتىڭ اۆتورى ەحوبا قۇداي ٶزى تۋرالى بىلگەنىمىزدى قالايدى. زابۋر جىرشىسى: «ەحوبا ەسىمدى جالعىز سەنىڭ بۇكىل جەر بەتىندەگىلەردىڭ بارلىعىنان دا ەڭ جوعارعى ەكەنىڭدى ٴبىلسىن»،— دەپ جازدى. قۇداي ٶزى تۋرالى بىلگەننىڭ ادامعا پايدالى ەكەنىن بىلەدى. ول بىلاي دەيدى: «مەن، قۇداي يەلەرىڭ، سەندەرگە پايدالىنى ۇيرەتىپ، ٴتۇزۋ جولمەن باستاپ الىپ جۇرەمىن». قۇدىرەتتى ەحوبا قۇدايمەن تانىسقاننىڭ بىزگە قانداي پايداسى بار؟ (زابۋر 83:18، جد؛ يشايا 48:17).
مىسالى، كۇندەلىكتى كەزدەسىپ جاتقان قيىنشىلىقتاردى شەشۋگە باسشىلىقتى جانە بولاشاققا دەگەن ٷمىت پەن جان تىنىشتىعىن تابامىز. ونىڭ ۇستىنە، ەحوبانى تاني باستاعان سوڭ، دۇنيەدەگى باسقا دا ادامداردى مازاسىزداندىرىپ جاتقان كۇندەلىكتى ادامداردى ويلانىدراتىن سۇراقتارعا دەگەن كوزقاراسىمىز وزگەرەدى. بۇل قانداي سۇراقتار؟
ٶمىرىڭىزدىڭ ٴمانى بار ما؟
عىلىم مەن تەحنيكانىڭ كەرەمەت جەتىستىكتەرىنە قاراماستان، «مەن نە ٷشىن ٶمىر ٴسۇرىپ جاتىرمىن؟ بولاشاعىم قانداي بولماق؟ ٶمىردىڭ ٴمانى نەدە؟» دەگەن سۇراقتار ادامداردى ٵلى كۇنگە دەيىن ويلاندىرۋدا. ەگەر ادام بۇل سۇراقتارعا قاناعاتتاندىرارلىق جاۋاپ تابا الماسا، وندا ٶمىرى ماعىناسىز بولادى. ادامدار ومىرىندە رۋحاني مانسىزدىكتى سەزىنىپ جاتىر ما؟ ٴبىر مىڭ توعىز ٴجۇز توقسانىنشى جىلداردىڭ اياعىندا گەرمانيادا جۇرگىزىلگەن ساۋالنامانىڭ كورسەتكىشى بويىنشا سۇرالعانداردىڭ جارتىسى ٴجيى نەمەسە كەيبىر كەزدە ٶمىردىڭ ماعىناسىز بولىپ كورىنەتىندىگىن ايتقان. مۇمكىن، وسىنداي جاعداي ٴسىز تۇرىپ جاتقان جەردە دە كەزدەسەتىن شىعار.
ەگەر الدەكىم ٶمىرىنىڭ ٴمانى نەدە ەكەنىن تۇسىنبەسە، وندا ونىڭ ٶز بولاشاعىن تۇرعىزۋعا نەگىزى بولمايدى. كوپتەگەن ادامدار بۇنىڭ ورنىن مانساپپەن نەمەسە بايلىق جيناۋمەن تولتىرۋعا تىرىسادى. سويتسە دە ٶمىردىڭ مانسىزدىگى ويلاندىرىپ، مازالاي بەرۋى مۇمكىن. ناتيجەسىندە كەيبىر ادامدار ٶمىر سۇرگىسى كەلمەي كەتەدى. مۇنداي جاعدايدى «ينتەرنەشنل گەرالد تريبيۋن» (International Herald Tribune) گازەتىنىڭ ايتۋىنشا، بايلىق پەن اتاقتىڭ قۇشاعىندا جۇرگەن وتە ادەمى ايەل باسىنان كەشكەن. وتە باي تۇرعانىمەن ول ٶمىرىنىڭ مانسىزدىگىنەن ٶزىن جالعىز جانە باقىتسىز سەزىنگەن. كەيىننەن ونىڭ ۇيىقتاتاتىن ٴدارى ٸشىپ ولگەندىگى انىقتالادى. ٴسىز باسقالاردىڭ دا وسىلاي جالعىزدىقتان شارشاپ، ٶز ومىرىنە قول سالعان قايعىلى جاعدايلاردى بىلەتىن شىعارسىز.
ايتسە دە ٶمىرىمىزدىڭ قۇپيا سىرىن عىلىم اشىپ بەرەدى دەگەن سوزدەردى دە ەستىگەن بولارسىز؟ «عىلىم قانشالىقتى راس بولعانىمەن ول رۋحاني باسشىلىق بەرە المايدى،— دەيدى گەرمانيا اپتالىق گازەتى «ۆوحە»(Die Woche) .— ەۆوليۋسيالىق تەوريا دا اياعىنا دەيىن دالەلدەنبەگەنگە ۇقسايدى، ٴتىپتى ٶزىنىڭ تۇسىنىكسىز فلۋكتۋاسيالارىمەن بەلگىلى كۆانتتىق فيزيكا دا بىزگە جۇبانىش پەن قاۋىپسىزدىك بەرە المايدى». عىلىم جاڭالىقتارى ٶمىردىڭ ٵر ٴتۇرلى جاقتارى مەن تابيعاتتاعى پروسەستەردى تۇسىندىرۋدە ۇلكەن كومەگىن تيگىزدى. الايدا عىلىم «ٴبىز نە ٷشىن ٶمىر ٴسۇرىپ جاتىرمىز جانە بولاشاقتا ٴبىزدى نە كۇتىپ تۇر؟» دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرە المايدى. تەك عىلىمعا سۇيەنەر بولساق، ٶمىردىڭ ٴمانى تۋرالى سۇراعىمىز جاۋاپسىز قالا بەرەدى. قورىتا كەلە، «زيۋددويچە سايتۋنگ» (Süddeutsche Zeitung) گازەتىنىڭ ايتۋىنشا، قازىر «بارلىق جەردە باسشىلىققا دەگەن مۇقتاجدىق كوبەيۋدە».
جاراتۋشىنىڭ باسشىلىعىنان جاقسىراق باسشىلىقتى كىم بەرە الادى؟ العاشقىدا ادامزاتتى جەرگە قونىستاندىرعان قۇداي بولعاندىقتان، ول ادامنىڭ نە ٷشىن ٶمىر ٴسۇرىپ جاتقانىن بىلۋگە ٴتيىستى. كيەلى كىتاپتىڭ ايتۋىنشا، ەحوبا ادامزاتتى جەردى ۇرپاقتارىمەن تولتىرسىن، جەردى وڭدەسىن، ساقتاسىن دەگەن ماقساتپەن جاراتقان. ولار بارلىق ىستەرىندە قۇدايدىڭ ادىلدىگىنە، دانالىعىنا، سۇيىسپەنشىلىگىنە ەلىكتەۋ كەرەك ەدى. ەحوبا ٴبىزدى نە ٷشىن جاراتقانىن بىلگەننەن سوڭ عانا، نە ٷشىن ٶمىر ٴسۇرىپ جاتقانىمىزدى جاقسى تۇسىنۋگە بولادى (جاراتىلىس 1:26—28).
نە ىستەۋگە بولادى؟
مەن نە ٷشىن ٶمىر ٴسۇرىپ جاتىرمىن؟ بولاشاعىم قانداي بولماق؟ ٶمىردىڭ ٴمانى نەدە؟ وسىنداي سۇراقتارعا وسى كۇنگە دەيىن قاناعاتتاندىرارلىق جاۋاپ تابا المادىق دەلىك، سوندا نە ىستەۋىمىز كەرەك؟ كيەلى كىتاپ ەحوبانى جاقىننان تانىپ بىلە بەرۋگە كەڭەس بەرەدى. يسا ٴماسىحتىڭ ٶزى بىلاي دەگەن: «ماڭگىلىك ٶمىر، بۇل — جالعىز شىنايى قۇدايدى جانە ٶزىڭ جەرگە جىبەرگەن مەنى، يسا ٴماسىحتى، جاقىننان تانۋ». كيەلى كىتاپ ٵرى قاراي دا قۇدايعا ۇنامدى قاسيەتتەردى، اسىرەسە سۇيىسپەنشىلىكتى، دامىتا بەرۋگە، ٴسۇيتىپ ٴماسىحتىڭ پاتشالىعىندا ٶمىر سۇرۋگە دەگەن ماقساتىڭىزعا جەتۋگە جان-تانىڭىزبەن تىرىسۋعا شاقىرادى. وسى شاقىرۋعا قۇلاق اسساڭىز، ٶمىردىڭ ٴمانى نەدە ەكەنىن تاباسىز جانە بولاشاققا دەگەن سەنىمدى ٷمىتىڭىز بولادى (جوحان 17:3؛ ەككلەسياست 12:13). سوندا وسى كۇنگە دەيىن ويلاندىرىپ كەلگەن سۇراقتار ٵرى قاراي مازالامايدى دەۋگە بولادى (جوحان 17:3؛ ەككلەسياست 12:13).
بۇل شىنىندا دا ماڭىزدى ما؟ بۇل تۋرالى حانس اڭگىمەلەپ بەرە الادى a. بىرەر جىلدار بۇرىن، حانس قۇدايعا ازداپ سەنەتىن، ٴبىراق بۇل سەنىم ونىڭ ومىرىنە اسەر ەتپەيتىن. حانس ەسىرتكىگە قۇمارتىپ، ونەگەسىز ٶمىر كەشەدى. بۇدان باسقا ول موتوسيكلگە قىزىعاتىن جانە كىشىگىرىم قىلمىستار جاسايتىن. «ٴبىراق مەن شىن قاناعات سەزىمىنە بولەنبەدىم، مەنىڭ ٶمىرىم بۇرىنعىسىنشا ماعىناسىز ەدى»،— دەپ ەسىنە الادى حانس. جيىرما بەستەر شاماسىندا حانس قۇداي تۋرالى بىلگىسى كەلىپ، كيەلى كىتاپتى مۇقيات وقي باستادى. ەحوبامەن جاقىنىراق تانىسا كەلە، ول نە ٷشىن ٶمىر ٴسۇرۋ كەرەك ەكەنىن تۇسىنەدى، ٴسۇيتىپ ٶز ٶمىر سالتىن وزگەرتىپ، شومىلدىرۋ راسىمىنەن وتەدى دە، ەحوبا كۋاگەرى بولادى. قازىر ول ون جىلدان بەرى تولىق ۋاقىتتى قىزمەت ەتىپ كەلە جاتىر. «ەحوباعا قىزمەت ەتۋ ومىردەگى ەڭ جاقسى جول،— دەپ، ول اشىعىن ايتتى.— بۇل جولدى ەش نارسەمەن تەڭەستىرۋگە بولمايدى. ەحوبامەن تانىسقاننان سوڭ، مەن ٶمىردىڭ ٴمانى نەدە ەكەنىن ٴتۇسىندىم».
ارينە ادامداردى مازاسىزداندىرىپ جاتقان جالعىز عانا ٶمىردىڭ ٴمانى تۋرالى سۇراق ەمەس. دۇنيە جۇزىندەگى جاعدايلار كۇننەن-كۇنگە قيىنداپ بارا جاتقاندىقتان، كوپتەگەن ادامداردى تاعى دا باسقا سۇراق ويلاندىرۋدا.
نەلىكتەن مۇنداي باقىتسىزدىقتار بولىپ جاتىر؟
باقىتسىزدىققا ۇشىراعان كەزدە، «نەگە بۇلاي بولدى؟» دەگەن سۇراق ادامنىڭ ويىنان كەتپەيدى. باقىتسىزدىققا ۇشىراعان ادامنىڭ قايعىدان ايىعۋى — ٴجيى جوعارىداعى سۇراققا دۇرىس جاۋاپ تابۋىنا بايلانىستى. ەگەر ول قاناعاتتاندىرارلىق جاۋاپ تابا الماسا، قاسىرەت شەگەدى، ٴتىپتى قاتۋلانىپ كەتۋى مۇمكىن. مىسالى، برۋنيمەن بولعان جاعدايدى الايىق.
«بىرنەشە جىل بۇرىن مەنىڭ كىشكەنتاي قىزىم شەتىنەدى»،— دەپ اڭگىمەلەيدى ورتا جاسقا كەلىپ قالعان برۋني.— مەن قۇدايعا سەنەتىنمىن، سوندىقتان جۇبانىش ىزدەپ جەرگىلىكتى ٴدىني قىزمەتكەرگە باردىم. ول سيۋزاننانى قۇداي اسپانعا الىپ كەتتى جانە وندا قازىر ول پەرىشتە دەپ ٴتۇسىندىردى. قىزىمنىڭ ولىمىنەن كەيىن ٶمىرىمنىڭ استان-كەستەنى شىققانى ازداي، قىزىمدى اسپانعا الىپ كەتكەنى ٷشىن ەندى قۇدايعا اشۋلاندىم». برۋني وسى وقيعادان كەيىن بىرنەشە جىلدار بويى ازاپ شەكتى. ول اڭگىمەسىن بىلاي دەپ جالعاستىردى: «كەيىننەن ٴبىر ەحوبا كۋاگەرى كيەلى كىتاپتان ماعان قۇدايعا اشۋلانۋعا نەگىز جوق ەكەنىن كورسەتتى. ەحوبا سيۋزاننانى اسپانعا الىپ كەتكەن جوق جانە ول قازىر پەرىشتە ەمەس. ونىڭ اۋرۋى ادامزاتتىڭ كەمەلسىزدىگىنىڭ سالدارى. سيۋزاننا ەحوبانىڭ قايتا تىرىلتەتىن كۇنىن كۇتىپ، قازىر ٶلىم ۇيقىسىندا جاتىر. مەن وعان قوسا، قۇداي ادامزاتتىڭ جەردە، جۇماقتا ماڭگىلىك ٶمىر ٴسۇرۋىن قالايتىنىن جانە بۇل ويىن وتە جاقىندا ىسكە اسىراتىنىن ٴبىلدىم. ەحوبانىڭ شىن مانىندە كىم ەكەنىن تۇسىنە باستادىم دا، وعان جاقىنداي ٴتۇستىم، ٴسۇيتىپ قايعىمنان ارىلا باستادىم» (زابۋر 37:29؛ ەلشىلەردىڭ ىستەرى 24:15؛ ريمدىكتەرگە 5:12).
ميلليونداعان ادامدار قازىر قايعىلى وقيعالاردان، سوعىستاردان، اشتىق نەمەسە تابيعي اپاتتاردان ازاپ شەگىپ جاتىر. برۋني كيەلى كىتاپتان ەحوبانىڭ مۇنداي باقىتسىزدىقتارعا كىنالى ەمەس ەكەندىگىن، ونىڭ ەشقاشان دا ادامزاتتىڭ قاسىرەت شەككەنىن قالاماعانىن جانە وتە جاقىندا زۇلىمدىقتى جوياتىنىن بىلگەننەن سوڭ، جەڭىلدەپ قالدى. راسىندا، زۇلىمدىقتىڭ كوبەيۋى — ٴبىزدىڭ «سوڭعى داۋىردە» ٶمىر ٴسۇرىپ جاتقاندىعىمىزدىڭ بەلگىلەرى. ٴبىز اسىعا كۇتىپ جۇرگەن كەرەمەت وزگەرىستەردىڭ ورىندالۋى وتە جاقىن (2 تىموتەگە 3:1—5؛ ماتاي 24:7، 8).
قۇدايمەن قالاي تانىسۋعا بولادى؟
حانس پەن برۋني دە قۇداي تۋرالى تىم از بىلەتىن. قۇداي تۋرالى وتە از بىلسە دە، ولار وعان سەنگەن. قۇداي تۋرالى ٴبىلىم الۋ ٷشىن ۋاقىت بولە باستاعان سوڭ، ولاردىڭ تالپىنىستارى جارىلقاندى. ولار قازىرگى ەڭ ماڭىزدى سۇراقتارعا تۇسىنىكتى جاۋاپ الدى. بۇل ولارعا جان تىنىشتىعىن سيلاپ، بولاشاققا دەگەن زور ٷمىت بەردى. ەحوبانىڭ ميلليونداعان قىزمەتشىلەرى دە وسىنداي ٶمىردى باستارىنان وتكىزگەن.
ەحوبا تۋرالى ٴبىلىم الۋ كيەلى كىتاپتى مۇقيات وقۋدان باستالادى. كيەلى كىتاپتا قۇدايدىڭ كىم ەكەنى جانە ونىڭ بىزدەن نەنى تالاپ ەتەتىنى تۋرالى جازىلعان. ٴبىرىنشى عاسىرداعى كەيبىر ماسىحشىلەر دە وسىلاي ىستەگەن. تاريحشى ٵرى دارىگەر لۇقا بەرەيا مەن گرەسياداعى قاۋىم مۇشەلەرى ەۆرەيلەر تۋرالى بىلاي دەدى: «ولار [پاۋىل مەن سيلاستان ەستىگەن] ىزگى حاباردى شىن كوڭىلمەن قابىلداپ، شىندىعىنا كوزدەرىن جەتكىزۋ ٷشىن كۇن سايىن كيەلى جازبالاردى زەرتتەدى» (ەلشىلەردىڭ ىستەرى 17:10، 11).
ٴبىرىنشى عاسىرداعى ماسىحشىلەر دە بىرگە جينالىپ قاۋىم كەزدەسۋلەرىن وتكىزەتىن (ەلشىلەردىڭ ىستەرى 2:41، 42، 46؛ 1 قورىنتتىقتارعا 1:1، 2؛ عالاتتىقتارعا 1:1، 2؛ 2 سالونيقالىقتارعا 1:1). قازىر دە سولاي. ەحوبا كۋاگەرلەرىنىڭ قاۋىم كەزدەسۋلەرىنىڭ ماقساتى — ادامداردىڭ ەحوباعا جاقىنداپ، وعان قۋانىشپەن قىزمەت ەتۋلەرىنە كومەكتەسۋ. كورشى تۇراتىن ەحوبا كۋاگەرلەرىمەن ارالاسىپ تۇرۋ دا ٶز پايداسىن تيگىزەدى. ولار قىزمەت ەتىپ جاتقان قۇدايىنا ەلىكتەپ، سوعان ۇقساۋعا تىرىسىپ جاتقاندىقتان، مۇمكىندىگىنشە ەحوباعا ٴتان قاسيەتتەردى تانىتادى. سوندىقتان ەحوبا كۋاگەرلەرىمەن ارالاسىپ تۇرۋ ەحوبامەن جاقىنىراق تانىسۋعا كومەكتەسەدى (ەۆرەيلەرگە 10:24، 25).
«ٴبىر عانا تۇلعامەن تانىسۋ ٷشىن وسىنشا كۇش سالۋدىڭ قاجەتى بار ما؟» — دەپ سۇرارسىز. كۇش سالۋ، ارينە، قاجەت. مىسالى، باسقا دا الدىڭىزعا قويعان ماقساتتارىڭىزعا جەتۋ ٷشىن تىرىسۋ قاجەت ەمەس پە؟ سپورتشىلار دايىندالعان كەزدە قانشاما كۇش جۇمسايتىنىن ويلانىپ كورىڭىزشى. مىسالى، شاڭعى تەبۋدەن وليمپيادالىق ويىنداردىڭ التىن جۇلدەگەرى فرانسيالىق جان كلود كيلي حالىقارالىق جارىستاردا جەڭىسكە جەتۋ ٷشىن نە ىستەۋ كەرەكتىگى جونىندە بىلاي دەدى: «سەن 10 جىل بۇرىن باستاۋىڭ كەرەك جانە جىلدان-جىلعا جوسپار قۇرىپ، بۇل تۋرالى كۇندە ويلانىپ ٴجۇرۋىڭ كەرەك... بۇل 365 كۇن بويى وسى تۋرالى ويلانىپ ٴجۇرۋدى جانە فيزيكالىق ەڭبەكتەنۋدى بىلدىرەدى». ون مينۋتقا سوزىلاتىن جارىسقا قاتىسۋ ٷشىن وسىنشاما كۇش، ۋاقىت قاجەت بولسا، قۇداي تۋرالى ٴبىلىم الۋدا قانشالىقتى ۇلكەن جەتىستىكتەرگە قول جەتكىزۋگە بولار ەدى!
كۇننەن كۇنگە نىعايىپ وتىراتىن قارىم-قاتىناس
كىم ومىردەگى ماڭىزدى نارسەلەردى جىبەرىپ قويعىسى كەلەدى؟ ەشكىم. سوندىقتان ٶز ٶمىرىڭىزدىڭ ماعىناسىن تۇسىنبەسەڭىز نەمەسە مۇنداي قاسىرەتتەردىڭ نە ٷشىن بولىپ جاتقانىن تۇسىنگىڭىز كەلسە، ەحوبا قۇداي تۋرالى بىلە بەرۋدى جالعاستىرا بەرىڭىز. ول تۋرالى بىلگەننەن سوڭ، ٶمىرىڭىزدى كۇن ساناپ جاقسى جاعىنا وزگەرىپ وتىرادى.
ەحوبا تۋرالى بىلە بەرۋدى توقتاتاتىن كەز بولا ما؟ ەحوباعا كوپ جىلدار بويى قىزمەت ەتىپ كەلە جاتقاندار ول تۋرالى بىلەتىندەرىنە جانە ٵلى دە كەرەمەت نارسەلەر ٴبىلىپ جاتقاندارىنا تاڭعالادى. بىلە تۇسكەنىمىز ٴبىزدى باقىتتى ەتەدى جانە قۇدايعا جاقىنداتادى. ٴبىز مىنا سوزدەردى جازعان ەلشى پاۋىلمەن كەلىسەمىز: «و، نەتكەن باي قۇدايدىڭ دانالىعى، نەتكەن تەرەڭ ونىڭ بىلىك-پاراساتى! شەشىمدەرىنە ادام اقىلى جەتپەس، جولدارىن ونىڭ ەشكىم زەرتتەپ بىتپەس! «كىم ٴتاڭىردىڭ اقىل-پاراساتىن ۇققان، كەڭەسشى بوپ باعىت بەردى وعان؟» (ريمدىكتەرگە 11:33، 34).
[سىلتەمە]
a ەسىمدەرى وزگەرتىلگەن.
[5-بەتتەگى سوزدەر]
«مەن نە ٷشىن ٶمىر ٴسۇرىپ جاتىرمىن؟ بولاشاعىم قانداي بولماق؟ ٶمىردىڭ ٴمانى نەدە؟» — دەگەن سۇراقتار ادامداردى ٵلى كۇنگە دەيىن ويلاندىرۋدا
[6-بەتتەگى سوزدەر]
مەن ەحوبانىڭ شىن مانىندە كىم ەكەنىن تۇسىنە باستادىم دا، وعان جاقىنداي ٴتۇستىم
[7-بەتتەگى سوزدەر]
«ەحوباعا قىزمەت ەتۋ — ومىردەگى ەڭ جاقسى جول. بۇل جولدى ەش نارسەگە تەڭەۋگە بولمايدى. ەحوبامەن تانىسقان سوڭ، ٶمىردىڭ ٴمانى نەدە ەكەنىن ٴتۇسىندىم»